Wasyl Kołarow
Z Wikipedii
Wasyl Kołarow ur. 28 lipca 1877 – zm. 23 stycznia 1950 |
|
Przynależność polityczna | Bułgarska Partia Komunistyczna |
Wykształcenie | wyższe, prawnik |
Premier Bułgarii | |
Okres urzędowania | od 20 lipca 1949 do 23 stycznia 1950 |
Poprzednik | Georgi Dymitrow |
Następca | Wyłko Czerwenkow |
Zobacz rząd tego premiera | |
Wicepremier, Minister Spraw Zagranicznych |
|
Okres urzędowania | od 11 lipca 1947 do 6 sierpnia 1949 |
Poprzednik | Kimon Georgijew |
Następca | Władimir Popłomow |
p.o. Prezydenta Republiki Bułgarskiej | |
Okres urzędowania | od 15 września 1946 do 7 października 1947 |
Poprzednik | Symeon II (car) |
Następca | Georgi Dymitrow (premier) |
Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego | |
Okres urzędowania | od 15 grudnia 1945 do 8 grudnia 1947 |
Poprzednik | Christo Kałfow |
Następca | Rajko Damjanow |
Wasyl Petrow Kołarow (bułg. Васил Коларов, ur. 28 lipca 1877 roku w Szumenie – zm. 23 stycznia 1950 roku w Sofii) – bułgarski działacz komunistyczny, prawnik i polityk, obok Georgi Dymitrowa i Dimityra Błagojewa, z którymi w 1919 roku założył Bułgarską Partię Komunistyczną, był liderem bułgarskiego ruchu robotniczego w XX-leciu międzywojennym, jednym z pomysłodawców krwawo stłumionego powstania wrześniowego w 1923 roku, po którym musiał wyjechać z kraju. Od początku lat 20. sekretarz generalny Międzynarodówki Komunistycznej, po 1945 roku – obok Dymitrowa – najważniejsza postać w budowaniu nowego, socjalistycznego porządku w Bułgarii: po obaleniu monarchii pełnił obowiązki tymczasowego prezydenta (1946-1947), następnie był wicepremierem i ministrem spraw zagranicznych (1947-1949) w rządzie Georgi Dymitrowa, a po jego śmierci – premierem (1949-1950).
[edytuj] Wykształcenie i działalność polityczna w XX-leciu międzywojennym
W latach 1895-1897 uczył się w gimnazjum państwowym w Warnie, następnie pracował jako nauczyciel w Nikopolu. Wówczas też zapisał się do Bułgarskiej Robotniczej Partii Socjaldemokratycznej. Studiował prawo w Genewie i dzięki temu pod koniec lat 90. XIX wieku nazwiązał cenne kontakty z komunistami europejskimi. Po powrocie do kraju w 1900 roku związał się z Dimityrem Błagojewem, który trzy lata później, niezadowolony z nieskuteczności BPS-D, wystąpił z partii i założył własną organizację – radykalną Socjaldemokratyczną Partię Robotników. Oprócz Błagojewa jej liderami byli młodsi od niego Kołarow oraz Georgi Dymitrow. Wszyscy trzej przyczynili się także do utworzenia w 1919 roku Bułgarskiej Partii Komunistycznej.
W latach 1912-1913 Kołarow brał udział w wojnach bałkańskich, a po powrocie do kraju w 1913 dostał się do Zgromadzenia Narodowego. Mandat deputowanego sprawował przez pięc kolejnych kadencji, do 1923 roku.
Na początku lat 20. rozwinęła się jego kariera w międzynarodowych strukturach ruchu komunistycznego. W 1921 i 1922 roku był oficjalnym przedstawicielem Bułgarskiej Partii Komunistycznej na II. i III. Kongresie Kominternu w Moskwie, gdzie poznał m.in. Włodzimierza Lenina. Podczas drugiego spotkania został wybrany na sekretarza generalnego Międzynarodówki. Od tej pory działalność w kraju łączył z licznymi podróżami po Europie: był współzałożycielem partii komunistycznych we Francji, w Niemczech, Norwegii, Czechosłowacji, a nawet w Mongolii.
Tymczasem w kraju wzrastało napięcie między obozem komunistycznym, a rządzącym od 1918 roku Bułgarskim Ludowym Związkiem Chłopskim, kierowanym przez premiera Aleksandyra Stambolijskiego. Kiedy w 1923 roku następca Stambolijskiego Aleksandyr Cankow po zamachu stanu wprowadził dyktaturę wojskową, komuniści – zachęcani przez Sowietów – zorganizowali powstanie. Na jego czele stanęli Kołarow i Dymitrow, zresztą wbrew woli Błagojewowa, który był przeciwny wykorzystywaniu siły w walce o władzę. Powstanie zostało krwawo stłumione, a jego liderzy musieli uciekać z kraju. Początkowo przebywali w Jugosławii, następnie dostali się do Wiednia, by w końcu trafić do Moskwy. W drugiej połowie lat 20. i w latach 30. Kołarow pracował w stolicy Związku Radzieckim, gdzie cały czas był sekretarzem generalnym Kominternu. W tym czasie większą aktywność polityczną wykazywał pozostający dotychczas w cieniu Georgi Dymitrow.
[edytuj] Po 1945 roku
Zajęcie w 1944 roku Bułgarii przez Armię Czerwoną spowodowało obalenie monarchii i ustanowienie republiki ludowej. Kołarow powrócił do kraju w 1945 roku i był jednym z głównych kreatorów nowego porządku. Podzielił się władzą z Dymitrowem, który był kandydatem Józefa Stalina na dyktatora. Komuniści, aby utrzymać pozory demokracji, postanowili rozpisać wybory i zaproponowali przywódcy największej partii chłopskiej Nikoli Petkowowi wspólną listę wyborczą. Jednak Petkow odmówił i wybory w listopadzie 1945 roku wygrał lewicowy Front Ojczyźniany. Dopiero plebiscyt w sprawie istnienia monarchii zorganizowany z pomocą Rosjan we wrześniu 1946 roku (w którym większość obywateli opowiedziało się za republiką) dał komunistom podstawy do przejęcia władzy.
Kołarow początkowo pełnił obowiązki przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego oraz tymczasowego prezydenta; jako najważniejsza osoba w państwie reprezentował Bułgarię na powojennej paryskiej konferencji pokojowej w 1946 roku. Po uchwaleniu nowej konstytucji w 1947 roku, która największą władzę skoncentrowała w osobie premiera, wszedł do rządu, na którego czele stanął Dymitrow. Był wicepremierem oraz ministrem spraw zagranicznych (1947-1949).
Tymczasem w obozie komunistycznym zaczęła się tworzyć opozycja wobec jednowładztwa Dymitrowa oraz brutalnych metod stosowanych – za przyzwoleniem Moskwy – w zwalczaniu przeciwników politycznych (np. w 1947 roku zamordowany został Petkow, który konsekwentnie odmawiał wejścia do rządu). Dlatego na specjalnie zwołanym plenum KC BPK (11-12 czerwca 1949 roku) Kołarow zarzucił buntownikom, w większości wysokim przedstawicielom własnej partii (w tym wicepremierowi Trajczo Kostowowi) działalność antyradziecką (m.in. wspieranie Jugosławii, która właśnie wystąpiła z bloku sowieckiego) oraz próbę otrucia premiera Dymitrowa. Pół roku później wszyscy oskarżeni zostali skazani na karę śmierci.
Po niespodziewanej śmierci Dymitrowa w lipcu 1949 roku Kołarow został premierem. Pełnił swoje obowiązki przez cztery miesiące, do stycznia 1950 roku, kiedy sam zmarł.
Burmow (1879) • Turnowski (1879-80) • D.Cankow (1880) • Karawelow (1880-81) • Ehrnrooth (1881) • Sobolew (1882-83)) • D.Cankow (1883-84) • Karawelow (1884-86) • Turnowski (1886) • Karawelow (1886) • Radosławow (1886-87) • Stoiłow (1887) • Stambołow (1887-94) • Stoiłow (1894-99) • Grekow (1899) • Iwanczow (1899-01) • Petrow (1901) • Karawelow (1901-02) • Danew (1902-03) • Petrow (1903-06) • Petkow (1906-07) • Stanczow (1907) • Gudew (1907-08) • Malinow (1908-11) • Geszow (1911-13) • Danew (1913) • Radosławow (1913-18) • Malinow (1918) • Teodorow (1918-19) • Stambolijski (1919-23) • A.Cankow (1923-26) • Ljapczew (1926-31) • Malinow (1931) • Muszanow (1931-34) • Georgijew (1934-35) • Złatew (1935) • Toszew (1935) • Kjoseiwanow (1935-40) • Fiłow (1940-43) • Gabrowski (1943) • Bożiłow (1943-44) • Bagrianow (1944) • Murawiew (1944) • Georgijew (1944-46) |
|
Dimitrow (1946-49) • Kołarow (1949-50) • Czerwenkow (1950-56) • Jugow (1956-62) • Żiwkow (1962-71) • Todorow (1971-81) • Filipow (1981-86) • Atanasow (1986-90) • Łukanow (1990) |
|
Republika Bułgarii |
Łukanow (1990) • Popow (1990-91) • Dimitrow (1991-92) • Berow (1992-94) • Indżowa (1994-95) • Widenow (1995-97) • Sofijanski (1997) • Kostow (1997-01) • Sakskoburggotski (2001-05) • Staniszew (od 2005) |
Wasyl Kołarow • Rajko Damjanow • Ferdinand Kozowski • Sawa Ganowski • Georgi Trajkow • Władimir Bonew • Stanko Todorow