Stary Rynek w Poznaniu
Z Wikipedii
Stary Rynek - kwadratowy plac w Poznaniu wytyczony około 1253 roku. Długość boku wynosi około 141 m. Z każdego z boków wychodzą trzy ulice, z czego dwie skrajne z narożników. Każdą z pierzei podzielono pierwotnie na 16 równych działek. W centralnej części rynku umieszczono ratusz, wagę, sukiennice, kramy, ławy chlebowe, jatki a później także arsenał i odwach. Jest trzecim rynkiem co do wielkości w Polsce i jednym z największych w Europie. Uznawany za jeden z najpiękniejszych w kraju.
Rynek przez wiele lat stanowił centrum komunikacyjne miasta, a do 1945 tu mieściła się siedziba władz miasta. Funkcję handlową pełni od swego powstania po dzień dzisiejszy.
Spis treści |
[edytuj] Zabudowa
[edytuj] Część środkowa
- Ratusz w Poznaniu (Stary Rynek 1)
- Domki budnicze w Poznaniu
- Wielkopolskie Muzeum Wojskowe (w miejscu dawnych sukiennic)
- Galeria Arsenał (w miejscu dawnego arsenału)
- Waga miejska w Poznaniu
- Odwach w Poznaniu
[edytuj] Pierzeja wschodnia
- Stary Rynek 37 nazywana też Czerwoną Kamienicą. Pierwotnie była to kamienica gotycka, jednak w XVI wieku została poszerzona kosztem parceli nr 38. Wówczas powstała tu apteka istniejąca do 1945. W latach 1652-1654 została przebudowana w stylu barokowym według projektu Tomasza Poncino. Przemalowana na kolor czerwony w 1880 przez Zbigniewa Radlauera zyskała przydomek "Czerwonej" a apteka "Czerwonej Apteki". Podczas walk w 1945 spłonęła. Odbudowano ją w latach 1950-1954, dodając podcienia od ul. Wielkiej. Po wojnie mieścił się tam internat szkół artystycznych, a obecnie Dom Bretanii.
- Stary Rynek 38 nazywana Kamienicą Dillowską od nazwiska Jana Dilla, który był złotnikiem, rytownikiem i kupcem. Kamienica spłonęła w 1945, odbudowano ją w latach 1950-1953, nawiązując do stylu klasycystycznego. Nawiązanie do dawnego właściciela stanowi płaskorzeźba przedstawiająca złotnika przy pracy, autorstwa Juliana Gosławskiego.
- Stary Rynek 39 - wzmiankowana po raz pierwszy w 1507, zniszczona w 1945, odbudowana w stylu barokowym na podstawie rycin z XIX wieku w latach 1950-1953.
- Stary Rynek 40 - po raz pierwszy wzmiankowana około 1514 roku. Do naszych czasów zachowały się gotyckie ściany zewnętrzne, poza fasadą, która uległa zniszczeniu w 1945. Podczas odbudowy odtworzono klasycystyczną elewację sprzed zniszczeń wojennych, którą zdobi sześć postaci mitologicznych wyrzeźbionych przez Bazylego Wojtowicza i Czesława Woźniaka.
- Stary Rynek 41 nazywana Apteką pod Białym Orłem przetrwała niemal nieuszkodzona ostatnią wojnę. Barokowa fasada pochodzi z XVIII wieku, w piwnicy zachowało się gotyckie sklepienie, na parterze renesansowe sklepienie kolebkowe z lunetami, datowane na drugą połowę XVI wieku, zaś na piętrze w jednej z izb od podwórza modrzewiowy, renesansowy strop. Przez wiele lat, począwszy od od 1564 roku, mieściła się tu Apteka pod Białym Orłem, która w latach 90. XX wieku przeniosła się do innej kamienicy. Najsławniejszym właścicielem kamienicy był Stanisław Grodzki, jezuita, działacz kontrreformacyjny oraz profesor Akademii Wileńskiej oraz cenzor Biblii Wujka, który odziedziczył ją w 1567.
- Stary Rynek 42 - zachowały się w niej gotyckie mury zewnętrzne, w tym elewacja od podwórza ozdobiona trzema ostrołukowymi blendami, oraz średniowieczny układ pomieszczeń. Na parterze znajduje się kasetonowy strop z pierwszej połowy XVI wieku. Barokowa fasada, która została uszkodzona podczas ostatniej wojny, pokryta jest sgraffito wykonanym w 1955, widoczny jest również odkryty podczas renowacji fragment gotyckiego portalu. Pierwsza wzmianka o budynku pochodzi z 1439 roku, kiedy to jej właścicielem był kupiec Michał Burchart. Jego potomkowie byli właścicielami tejże kamienicy aż do lat 20. XVI wieku, gdy nabył ją znany lekarz, Walenty Reszka, który osiadł w mieście około 1520 roku. On i jego syn, także Walenty, kilkukrotnie sprawowali urząd burmistrza.
- Stary Rynek 43 - zachowały się gotyckie mury oraz pierwotny układ pomieszczeń. W sieni widoczny gotycki łuk, zaś na I piętrze w jednej z izb znajduje się późnogotyckie sklepienie żebrowe. Klasycystyczna fasada powstała w XIX wieku, zaś jej renowacja miała miejsce w latach 1955-1956. Wówczas również, na podstawie fotografii, odtworzono sklepienie kryształowe w przyziemiu, które rozebrano w XIX wieku. W jednej z izb znajduje się unikatowy kasetonowy strop zdobiony płaskorzeźbami przedstawiającymi kilka typów popiersi mężczyzn i kobiet ubranych w stroje z pogranicza włosko-austriackiego z XVI wieku, czyli z okresu, gdy właścicielem kamienicy był, podobnie jak sąsiedniej, Walenty Reszka. Na tyłach I piętra znajduje się natomiast izba z bogatymi dekoracjami z XVII wieku. W 1982 postanowiono kamienice 42 i 43 zmienić w Muzeum Wnętrz Mieszczańskich, jednak ze względu na problemy finansowe pomysł do dziś jest niezrealizowany.
- Stary Rynek 44 - wzmiankowana w XVI wieku. Całkowicie zniszczona w 1945, odbudowana w 1955 w formie z końca XVIII wieku na podstawie fotografii. W niej miał od 1978 roku swą siedzibę Kabaret Tey. Wśród znanych jej właścicieli należy wymienić Jana Tomickiego, kasztelana gnieźnieńskiego, który odegrał znaczącą rolę podczas pierwszej wolnej elekcji.
- Stary Rynek 45 zwana Kamienicą Grodzkich, od Mikołaja Grodzkiego, który nabył ją pod koniec XV wieku od kanonika kapituły poznańskiej oraz lekarza Wawrzyńca. Pierwotnie gotycka kamienica została przebudowana w dobie baroku. Spłonęła w 1945, odbudowano ją zaś w latach 1948-1953 w jej barokowej formie. do naszych czasów dotrwały oryginalne zewnętrzne mury gotyckie, w tym wykusz od ul. Woźnej, oraz nisze ozdobione ceglaną krawędzią w izbie na pierwszym piętrze. Obecnie mieści się w niej, oraz kamienicach nr 46 i 47, Muzeum Instrumentów Muzycznych.
- Stary Rynek 46 - wzmiankowana w 1530. Stosunkowo wcześnie przeszła w ręce szlachty, początkowo Opalińskich, później do Czarnkowskich, a następnie w końcu XVIII wieku Jana Jakuba Kluga - nobilitowanego kupca, bankiera i przemysłowca. Zniszczona w 1945, została w latach 1954-1955, odbudowana w stylu barokowym. Na kamienicy znajduje się tablica poświęcona Zdzisławowi Szulcowi, którego kolekcja instrumentów dała początek Muzeum.
- Stary Rynek 47 zwana Kamienicą Winklerowską od rodu Winklerów, którzy byli jej właścicielami przez około 150 lat, począwszy od 1692, kiedy to nabył ją pisarz miejski Błażej Winkler. Jego syn Jan Winkler w drugiej połowie XVI wieku został burmistrzem Poznania. Wypalona w 1945 została odbudowana w 1955 z fasadą pseudoklasycystyczną. Wnętrze zajmuje Muzeum Instrumentów Muzycznych.
- Stary Rynek 48 nazywana Kamienicą Goskiego od Kaspra Goskiego, który był jej właścicielem w latach 1559-1573. Do naszych czasów dotrwały gotyckie mury oraz fasada od podwórza, pierwotny układ wnętrz, a na parterze renesansowy strop wykonany z profilowanych belek. Zniszczoną w 1945 fasadę odtworzono w stylu barokowym. Na tyłach kamienicy archeolodzy odkryli resztki murowanej budowli wieżowej z przełomu XIII i XIV wieku, przypominająca ówczesne domy kupieckie Europy Zachodniej. Jest to najstarszy znany murowany budynek lewobrzeżnego miasta po lokacji. Prawdopodobnie należała ona do zasadźcy i późniejszego wójta Tomasza z Gubina.
- Stary Rynek 49 - po raz pierwszy wspomniana w 1514. W 1945 została zburzona do poziomu piwnic. Odbudowano ją w 1955, zaś jej renesansowa fasada została odtworzona na podstawie ryciny z 1841 autorstwa Ferdinada von Quasta. Najbardziej znanym właścicielem tej kamienicy był Jakub Ligęza, do którego należała w latach 1648-1687. Dzięki temu, że Ligęza był lekarzem Jana Kazimierza właściciele kamienicy otrzymali szereg przywilejów zwalniających z należności wobec miasta.
- Stary Rynek 50 nazywana Kamienicą pod Daszkiem lub Kamienicą doktora Mikana. Po zniszczeniach z 1945 została odtworzona w stylu późnogotyckim na podstawie ryciny z 1841. Na ścianie znajduje się tablica ukazująca stan wody podczas powodzi z 1736. Była to największa powódź w historii miasta. Nazwa "pod Daszkiem" pochodzi od anegdoty, według której w 1700 mający tu swą kwaterę August II Mocny, po jednej z uczt pijany wypadł przez okno na piętrze. Na szczęście monarchy pod oknem znajdował się drewniany daszek, który uratował go przed poważniejszymi urazami (inna wersja wiąże ów upadek z osobą Karola XII). Druga nazwa odnosi się do Stefana Mikana - humanisty, lekarza, nobilitowanego burmistrza Poznania. Innym ciekawym właścicielem kamienicy był Jan Wyleżyński - teść doktora Mikana, szlachcic, który skoligacił się z rodem Reszków. Na kartach historii zaistniał dzięki napisanemu około 1583 roku Wypisaniu pana Jana Wyleżyńskiego resztki dziatek, którego roku albo dnia które się urodziło. Jest to najstarsza zachowana kronika rodzinna w języku polskim.
- Stary Rynek 51 - również odbudowana według ryciny z 1841 po wojennych zniszczeniach. Jej najsławniejszym właścicielem był Filippo "Kallimach" Buonaccorsi, który otrzymał ją od Kazimierza Jagiellończyka po tym jak w 1487 spłonął jego dom w Krakowie. Sławnego właściciela upamiętnia jego herb w otoczeniu gmerków poznańskich mieszczan. Sam Kallimach prawdopodobnie nigdy jednak tu nie gościł, gdyż po kilku tygodniach sprzedał ją włoskim kupcom - Pawłowi i Stefanowi de Promontorio.
- Stary Rynek 52 zwana Kamienicą Ridtowską. Wspomniana w 1472, przebudowana w 1573, w 1556 przeszła w ręce rodu Ridtów, kupców z Poznania i Gdańska. Według zapisków w 1779 należała do Teofili Szłordzkiej z Działyńskich, pani na zamku kórnickim. Po wojennych zniszczeniach odbudowano ją w formie renesansowej, zdobiąc fasadę sgraffito przedstawiającym holk oraz herby Poznania, Gdańska, Torunia i Warszawy. Z kamienicą wiąże się pewna legenda zapisana w Kronice benedyktynek poznańskich. Otóż Krzysztof Ridt, syn pierwszego z właścicieli z rodu Ridtów - Zachariasza, luteranin miał powiedzieć swego czasu o śpiewie mniszek z sąsiedniego pałacu Górków, że wolałby "zdechnąć niż słyszeć te wilcze głosy". Wkrótce Krzysztof Ridt zmarł, a w pierwszą rocznicę śmierci miał się ukazać swej służbie jako wilk, w postaci którego miał pokutować aż do Sądu Ostatecznego.
[edytuj] Pierzeja południowa
- Stary Rynek 53 - w XVI wieku właścicielami kamienicy została gałąź rodu Ridtów wywodząca się od Mikołaja. W XVIII wieku przejęli ją Tepperowie, z których wywodzą się znani warszawscy bankierzy Piotr i Piotr Fergusson. Kamienica ayła wielokrotnie przebudowywana. Jej obecna forma powstała pod ostatniej wojnie, a wzoruje się na stanie z XVIII wieku. Obecnie stanowi ona całość z kamienicą nr 54, jednak konserwatorzy zachowali podział elewacji.
- Stary Rynek 54 nazywana Kamienicą Ungrowską - w XV wieku jej właścicielami był ród Wildów. Pierwszym znanym z rodu był Mikołaj, kupiec i burmistrz poznania. Jego syn, Jakub, był natomiast pierwszym dzierżawcą folwarku na południe od miasta, wokół którego z czasem powstała dzielnica nazwana od jego nazwiska Wildą. W 1494 od Jakuba Wildy kamienicę nabył przybyły z Krakowa malarz Jan Szyling, który wżeniając się w poznański patrycjat został kupcem. Od jego nazwiska pochodzi nawa innej części dzisiejszego Poznania - Szeląga. W 1560 roku właścicielem posesji był natomiast złotnik Marcin Skrzetuski, daleki krewny bohatera z spod Zbaraża - Mikołaja.
- Stary Rynek 55 - zachowały się gotyckie piwnice, przebudowane na restaurację, natomiast po wojnie zrekonstruowano ostrołukowe, ozdobione glazurowaną cegłą wnęki w sieni. Resztę budynku odbudowano w formie barokowej. W połowie XVII wieku właścicielem tej posesji był Mikołaj Pinocci - kupiec z Krakowa, prowadzący także interesy w Poznaniu. Jako że był on spokrewniony z Hieronimem Pinocci, sekretarzem Jana Kazimierza, udostępnił on swój dom dla potrzeb króla, który wraz z dworem spędził w mieście zimę 1657/1658. Król, o ile nie przebywał na zamku, korzystał z izby opisanej kilkanaście lat później jako wyłożoną "garncarskiej roboty" jastrychową posadzką, z ogrzewaną "modro-białym dzbanyszkowej formy w kwiaty" piecem kaflowym, o ścianach wyłożonych gdańskim suknem z "różnymi figurami".
- Stary Rynek 56 nazywana Kamienicą Złocistą, po raz pierwszy pojawia się w zapiskach z 1480. W 1461 jej właścicielem został burmistrz Jerzy Bok, trudniący się handlem i bankierstwem (udzielał między innymi pożyczek Kazimierzowi Jagiellończykowi, w 1569 nabył ją Stanisław Górka, a w końcu XVIII wieku przeszła na własność Jana Jakuba Kluga. Kamienica uległa zniszczeniu podczas wojen w 1706 i 1945. Po wojnie odbudowano ją w formie późnorenesansowej. Obecnie pełni funkcję siedziby Stowarzyszenia Architektów Polskich.
- Stary Rynek 57
- Stary Rynek 58 - zbudowana jako gotycka, następnie wielokrotnie przebudowywana. W 1945 spłonęła. Do naszych czasów zachowały się średniowieczne piwnice i mury, zaś samą fasadę odbudowano na podstawie rysunków z 1866 w stylu rokokowym. Jej najsłwaniejszym właścicielem był filozof, lekarz i wydawca Adam Paulini Biedrzycki.
- Stary Rynek 59 - w dokumentach po raz pierwszy pojawia się w XV wieku. W 1521 jej właścicielem został Mikołaj Dąbnicki - lekarz i burmistrz miasta, inicjator działań dążących do zaopatrzenia Poznania w świeżą wodę. W 1784 przeszła w ręce pochodzącego z Grecji kupieckiego rodu Żupańskich. Tu też w 1806 urodził się Jan Konstanty Żupański co upamiętnia tablica zawieszona na budynku. Po zniszczeniach z 1945 odbudowano ją w formie jaką miała w drugiej połowie XVIII wieku.Obecnie na parterze znajduje się Centrum Informacji Turystycznej.
- Stary Rynek 60 - w 1781 roku jej właścicielem został grecki handlarz winem Demetriusz Kałuba. Zniszczona podczas II wojny światowej została odbudowana w formie z drugiej połowu XVIII wieku
- Stary Rynek 61 - jej właścicielem począwszy od 1527 roku był kupiec i rajca miejski Jan Groff. Należały do niego położone na północ od miasta, za Bramą Wroniecką ogrody i sad. Nazywano je wówczas "grofoskiemi" lub "grofowymi łąkami". Nazwa ta przetrwała do dziś w zniekształconej nazwie ulicy Grochowe Łąki. Sam budynek, jako jeden z nielicznych, przetrwał ostatnią wojnę bez większych zniszczeń i zachował swoją formę z ostatniej przebudowy w 1863 roku.
- Stary Rynek 62 - pierwsza o niej wzmianka pochodzi z 1442 roku, gdy krojczy sukna Mikołaj Naramowicki odstąpił budynek swojemu bratu Janowi. Ród ten początkowo znany był pod nazwiskiem Żytów, od łużyckiego miasta Żytawa skąd się wywodził. Nowe nazwisko wiąże się z nobilitacją i nabyciem będących dzis częścią Poznania Naramowic. W 1714 kamienica przeszła w ręce rodu Raczyńskich, a jej kolejnymi właścicielami byli Leon i jego syn Filip.
- Stary Rynek 63
- Stary Rynek 64 - pierwszym znanym właścicielem był kupiec Jan Brand. Jego wnuk, również Jan - jezuita, teolog, autor najstarszej znanej polskiej kompozycji wokalno-organowe z z partią basso continuo - Pieśni różne pospolite o pobożnych potrzebach, kamienicę odsprzedał. Zniszczony podczas ostatniej wojny buudynek odbudowano na podstawie fotografii ukazującej kamienicę z parceli Stary Rynek 72.
- Stary Rynek 65
- Stary Rynek 66
- Stary Rynek 67 - w początku XX wieku połączona z parcelą nr 68 w dom towarowy Kajetana Ignatowicza. Kompleks sięgnął aż do ulicy Koziej. Na 4500 m² znalazły się poza sklepami cukiernia, zakład fotograficzny, gabinet śmiechu. Sm dom zaś wyposażono w takie zdobycze techniki jak winda, telefon, zaś oświetlenie piętnastu witryn zapewniała własna elektrownia. Zniszczoną kamienicę po wojnie odbudowano w formie z końca XVIII wieku
- Stary Rynek 68 nazywana Pałacem Garczyńskich od swojego XVIII-wiecznego właściciela Stefana Garczyńskiego. Innym właścicielem był Ignacy Łaszczyński, którego herb znajduje się na fasadzie. Wzmiankowana po raz pierwszy 1467, w XX wieku połączona z parcelą nr 67, po zniszczeniach w 1945 odbudowana w stylu barokowym.
[edytuj] Pierzeja zachodnia
- Parcela Stary Rynek 69 została zlikwidowana, gdy w 1838 ponownie przebito ulicę Paderewskiego (wówczas Nową) zabudowaną jeszcze w średniowieczu (badania archeologiczne ujawniły drewniane pozostałości budynku z XIV wieku, który spłonął prawdopodobnie w 1447 roku) Kamienica wzniesiona w pierwszej połowie XVI wieku znana jest z ryciny powstałej tuż przed rozbiórką. Widać na niej charakterystyczne ganki. Do znanych właścicieli należeli Piotr Gelhor i Jan Galzer żyjący w XVI wieku. Obecnie narys dawnej kamienicy wyznaczają linie na ul. Paderewskiego.
- Stary Rynek 70 nazywana Kamienicą Rotowską - nazwa pochodzi od Pawła Rota, który nabył parcelę w 1681 roku od poznańśkich franciszkanów. W początku XVIII wieku kamienica należał do burmistrza Michała Czenpińskiego. Obecny kształt powstał w dużej mierze w 1906 roku, gdy dokonano przebudowy według projektu Rogera Sławskiego. Podczas II wojny światowej i powojennej odbudowy dokonano jednak w pierwotnym projekcie licznych zmian dodając między innymi podcienie.
- Stary Rynek 71 - po zniszczeniach wojennych odbudowana w 1953 w stylu barokowym. Do znanych właścicieli należeli Ostrorogowie w których posiadaniu kamienica znalazła się w latach 40. XVI wieku, szkocki kupiec Edward Hebron, który ją nabył 1648, złotnik Piotr Gelhor. W początku XX wieku kamienicę wyburzono, a na połączonych parcelach nr 71 i 72 postawiono dom towarowy. Podczas powojennej odbudowy przywrócono podział fasady. Na budynku znajduje się tablica upamiętniająca lokatora kamienicy nr 72 - Jana Chrościejowskiego.
- Stary Rynek 72 - pomiędzy 1603 a 1607 nabył ją autor pierwszej pracy z dziedziny pediatrii De morbis puerorum ..., Jan Hieronim Chrościejewski, kilkukrotny burmistrz Poznania, który wsławił się wydaniem statutu o bezpłatnym leczeniu ubogich. Był on synem innego znanego lekarza - Stefana, zwanego "Nigrem".
- Stary Rynek 73 - po zniszczeniach wojennych została odbudowana w 1954. Wówczas przywrócono jej formę zbliżoną do tej z przełomu XVII i XVIII wieku. Dekoracja przypomina o tym, że w latach 1690-1752 należała do cechu krawców. Wcześniejszymi właścicielami były między innymi rody Ridtów i Wildów. Od 2004 roku w jej wnętrzach znajduje się hotel i browar restauracyjny Brovaria
- Stary Rynek 74 - w 1908 wraz z kamienicą nr 73 wyburzona. Na ich miejscu wzniesiono siedzibę Banku Przemysłowców, który od 1886 roku jako jedna z polskich instytucji życia gospodarczego brał udział w wojnie gospodarczej z zaborcą. Fasada została zniszczona w 1945, jednak we wnętrzach nadal są widoczne ślady renesansu oraz francuskiego klasycyzmu - ślad po przebudowie projektu Rogera Sławskiego. Pozostała także mniej zdobna elewacja od ul. Sierocej. Podczas odbudowy przywrócono pierwotny podział fasad. Na budynku znajduje sietablica poświęcona Kołom Śpiewackim Polskim - patriotycznej organizacji z okresu zaborów. Od 2004 roku w jej wnętrzach znajduje się hotel i browar restauracyjny Brovaria.
- Stary Rynek 75 nazywana Apteką pod Lwem, jedna z nielicznych, która nieuszkodzona przetrwała II wojnę światową. Obecna eklektyczna fasada została zaprojektowana przez Teubnera w początkach XX wieku. Miała wielu znanych lokatorów. W 1793 rotmistrz Ignacy Kołaczkowski odpsrzedał ją czeskiemu budowniczemu, który w 1773 został obywatelem Wolsztyna, a w 1777 Poznania - Antoniemu Höhne, ojcu Józefa Höhne-Wrońskiego. W 1804 jej właścicielem został aptekarz Tobin, twórca Apteki pod Lwem, która dała nazwę budynkowi. Budynek i aptekę w 1812 roku kupił August Kolski, który przez kilkanaście lat wynajmował mieszkanie Karolowi Marcinkowskiemu.
- Stary Rynek 76
- Stary Rynek 77 - wzmiankowana w XV wieku, została przebudowana w początku XX wieku. Po zniszczeniach w 1945 została odbudowana w 1953 na siedzibę Wojewódzkiego Ośrodka Informacji Turystycznej według wzorów z XVIII wieku, prawdopodobnie autorstwa Antoniego Höhne. W 1608 jej właścicielem był lekarz, Jakub Grodzki, zaś w połowie XIX wieku należała do matki Ryszarda Berwińskiego, poety i uczestnika Wiosny Ludów, który mieszkał w tymże budynku.
- Stary Rynek 78 nazywana Pałacem Działyńskich
- Stary Rynek 79 - zbudowana przed 1505. Po zniszczeniach z 1945 odbudowano ją w latach 1950-1955. Do naszych czasów dotrwały gotyckie partie zewnętrznych murów. Elewację zdobi sgraffito zawierające symbole nauki, oraz portrety Mikołaja Kopernika, Marii Skłodowskiej-Curie, Stanisława Staszica, Jana i Jędrzeja Śniadeckich
- Stary Rynek 80 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 80 i 82, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny, własność Józefa Kościelskiego. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
- Stary Rynek 81 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 80 i 82, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny, własność Józefa Kościelskiego. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
- Stary Rynek 82 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 80 i 82, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny, własność Józefa Kościelskiego. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
- Stary Rynek 83 - wielokrotnie przebudowywana, ocalała jednak od zniszczenia w 1945. Do dziś można podziwiać gotyckie mury, renesansowy strop wykonany z profilowanych belek znajdujący się w przyziemiu, który został odkryty podczas remontu w 1957. Fasada barokowa. W 1957 wnętrzom starano się przywrócić wygląd z końca XIX wieku.
- Stary Rynek 84 - pierwotnie gotycka kamienica została w latach 1554-1558 przebudowana na zlecenie Jana Rgilowskiego przez Giovanniego Battistę di Quadro, który sam, około 1555 wszedł w posiadanie tejże parceli. Następnie była kilkakrotnie przebudowywana. Uwagę zwraca barokowa fasada z połowy XVIII wieku. W 1959 elewację pokryło nowe sgraffito, przedstawiające G. B. di Quadro na koniu. W narożniku umieszczono również figurę architekta dłuta Władysława Marcinkowskiego ufundowaną przez innego mieszkańca kamienicy - Cyryla Ratajskiego. Obecnie budynek zajmuje filia Biblioteki Raczyńskich oraz Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, którego założycielem był kupiec - Ignacy Moś.
[edytuj] Pierzeja północna
- Stary Rynek 85 - w 1779 jej właścicielem został starosta koniński Jan Mycielski a następnie przeszła na własność jego syna Stanisław. Właśnie na zlecenie tej rodziny ziemiańskiej dokonano przebudowy kamienicy według projektu Antoniego Höhne. Ciekawostką jest, że na parterze, od 1780 roku działała trakiernia z bilardem założona przez Jana Zygmunta Keyzera. W 1817 zastąpiła ją księgarnia Juliusza Adolfa Munka, który był inicjatorem powstania pierwszego poznańskiego czasopisma literackiego Mrówka Poznańska. W 1902 kamienicę przebudowano na dom towarowy, lecz poz niszczeniach z 1945 roku powrócono do jej późnobarokowej formy.
- Stary Rynek 86
- Stary Rynek 87 - znany jest opis kamienicy z 1772 roku mówiący o zdobieniach izby pierwszego piętra: "murkach z astryszkami malowanymi na kształt olęderski, z listwami w nich drewnianymi" oraz suficie ze "sztukatorską robotą i malowanym". W 1906 rozebrana i przebudowana wraz z sąsiednią kamienicą na dom towarowy. Po zniszczeniach z 1945 roku odbudowana na podstawie litografii z XIX wieku. Zegar słoneczny zdobiący szczyt zaprojektował Zbigniew Bednarowicz.
- Stary Rynek 88 - odbudowana po zniszczeniach w 1945. Na fryzie znajdującym się pod oknami drugiego piętra Julian Boss-Gosławski umieścił wizerunki Izabelli Wisłockiej, która zaprojektowała odbudowę większości kamienic tej pierzei rynku, oraz jej męża, Stanisława Wisłockiego, ówczesnego dyrektora Filharmonii Poznańskiej.
- Stary Rynek 89 - zbudowana jak gotycka. Zniszczył ją pożar w 1536, po którym została odbudowana w stylu renesansowym. Spłonęła ponownie w 1945, a odbudowana została w latach 1950-1954 w oparciu o obraz Juliusza Knorra Rynek poznański w 1838 roku. Oryginalny portal z 1536 znajduje się w ratuszu, zaś w kamienicy można podziwiać jego wierną kopię. Znajdujące się na nim inicjały I. W. oznaczają prawdopodobnie ówczesnego właściciela Jana Wierzbę lub Jana Wyleżyńskiego "Resztkę". Na kamienicy znajduje się tablica upamiętniająca krajoznawcę Franciszka Jaśkowiaka.
- Stary Rynek 90 - zbudowana pierwotnie w stylu gotyckim. Pomiędzy 1714 a 1735 przebudowana przez ówczesnego właściciela generała Stanisława Jabłonowskiego w stylu barokowym w którym została odbudowana po zniszczeniach z 1945 na podstawie ryciny z 1848. Budynek zajmuje poznański oddział PTTK, o czym świadczy między innymi inicjał na szczycie.
- Stary Rynek 91 nazywana Pałacem Mielżyńskich
- Stary Rynek 92 - fasada, wzorowana na francuskim stylu Ludwika XVI, podobnie jak układ wnętrz poza parterem, który pochodzi z początku XX wieku, powstała w wyniku przebudowy w latach 70. XVIII wieku. Jej właścicielem był wówczas kupiec, bankier i filantrop Jan Zygmunt Goebel.
- Stary Rynek 93
- Stary Rynek 94 - jej właścicielem w 1473 został burmistrz Jerzy Bok, który przekazał ją swojemu wnukowi, Adamowi Bokowi. Posesja była własnością tej rodziny do lat 80. XVI wieku. W 1618 kolejnym właścicielem został aptekarz i burmistrz Sebastian Janeczek. Jako właściciel podpoznańskiego folwarku Szeląg zasłynął powiedzonkiem: "ja w Poznaniu wolę mieć szeląg niż w Krakowie tysiąc złotych".
- Stary Rynek 95/96 - połączenia tych dwóch posesji dokonano w końcu XVIII wieku na zlecenie Henryka Augusta Keyzera, królewskiego pocztmajstra. Przebudowy w stylu klasycystycznym dokonał Antoni Höhne dostosowując połączone budynki do roli poczty i zajazdu. Przed połączeniem, kamienica pod nr 95, zwana kamienicą pod Murzyny wzmiankowana była w 1503 roku jako własność Anny Krostowskiej, natomiast kamienica nr 96 została w 1483 własnością Piotra Ungera. Do czasów dzisiejszych przetrwały zarówno gotyckie piwnice, jak i klasycystyczna elewacja. O funkcji poczty przypomina tablica na ścianie kamienicy.
- Stary Rynek 97 - wzmiankowana w XVI wieku jako własność rodu Ungrów, zwanych też Węgrzynami. W 1543 przeszła w ręce Józefa Strusia, który ożenił się z Polikseną Ungrówną. Kamienica była przebudowywana w 1908 i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 98, 99 i 100 w 1942 roku. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie litografii W. Baeselera z połowy XIX wieku. Tyły kamienicy zostały przebudowane na przełomie XX i XXI według projektu Pawła Handschuha i Pawła Chlebowskiego, którzy dostosowali kamienice nr 97 i 98 będące funkcjonalną całością na siedzibę Powszechnego Banku Kredytowego. Na fasadzie znajduje się tablica poświęcona Józefowi Strusiowi.
- Stary Rynek 98 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. Kamienica była przebudowywana w 1908 i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 98, 99 i 100 w 1942 roku. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie litografii W. Baeselera z połowy XIX wieku. Tyły kamienicy zostały przebudowane na przełomie XX i XXI wieku według projektu Pawła Handschuha i Pawła Chlebowskiego, którzy dostosowali kamienice nr 97 i 98 będące funkcjonalną całością na siedzibę Powszechnego Banku Kredytowego. Do sławnych właścicieli należeli starostowie generalni Wielkopolski Bogusław i Rafał Leszczyńscy.
- Stary Rynek 99 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. Kamienica była przebudowywana w 1908 i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 98, 99 i 100 w 1942 roku. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie litografii W. Baeselera z połowy XIX wieku.
- Stary Rynek 100 - wzmiankowana w XV wieku jako własność Jana Grodzkiego. W 1772 jej właścicielem został pisarz miejski Michał Rorer, teść E. T. A. Hoffmanna. Kamienica była przebudowywana w 1908 i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 98, 99 i 100 w 1942 roku. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie litografii W. Baeselera z połowy XIX wieku. Natomiast na przełomie XX i XXI wieku dodano w narożu replikę znajdującej się tam od XV wieku figury Madonny z Dzieciątkiem, oryginał znajduje się na pobliskim kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa.
 |
Wybrane zabytki
|
[edytuj] Mała architektura
- Pręgierz
- Fontanna Prozerpiny
- Fontanna Apolla
- Fontanna Neptuna
- Fontanna Marsa
- Figura św. Jana Nepomucena
- Studzienka Bamberki
[edytuj] Bibliografia
- praca zbiorowa, Poznań, przewodnik po zabytkach i historii, Poznań 2003, Wydawnictwo Miejskie ISBN 83-87847-92-5
- Franciszek Jaśkowiak, Włodzimierz Łęcki, Poznań i okolice. Przewodnik, Warszawa 1983, Sport i Turystyka ISBN 83-217-2434-5
- Magdalena Warkoczewska (red. prow.), Kronika Miasta Poznania nr 2003/2, W cieniu wieży ratuszowej, Poznań 2003, Wydawnictwo Miejskie ISSN 0137-3552
