V wiek p.n.e.
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Urodzili się
- około 497 p.n.e. - Sofokles, dramaturg grecki
- około 495 p.n.e. - Perykles, polityk ateński
- około 484 p.n.e. - Herodot, historyk grecki
- około 470 p.n.e. - Mozi, chiński filozof, twórca moizmu
- 470 p.n.e. lub 469 p.n.e. - Sokrates, filozof grecki (data sporna lub przybliżona)
- 460 p.n.e. - Hipokrates, ojciec medycyny, Grek
- 460 p.n.e. - Demokryt, filozof grecki, twórca filozofii materialistycznej
- 445 p.n.e. - Arystofanes, komediopisarz grecki
- około 440 p.n.e. - Antystenes, filozof grecki (filozfia cynicka)
- 435 p.n.e. - Arystyp, filozof grecki (szkoła hedonistyczna)
- 427 p.n.e. - Platon, filozof grecki i założyciel Akademii Ateńskiej
- 404 p.n.e. - Diogenes, filozof grecki
[edytuj] Zmarli
- Wardhamana Mahawira - indyjski filozof, twórca dźinizmu (VI wiek p.n.e.?)
- po 495 p.n.e. - Anakreont z Teos, liryk grecki
- około 490 p.n.e. - Pitagoras z Samos, grecki filozof i matematyk
- 483 p.n.e. - Siddhartha Gautama zwany Buddą
- 480 p.n.e. - Leonidas król Sparty
- 480 p.n.e. - Heraklit z Efezu, filozof grecki
- 479 p.n.e. - Konfucjusz, filozof chiński
- około 460 p.n.e. - Temistokles, polityk ateński
- 456/455 p.n.e. - Ajschylos, grecki tragik
- około 430 p.n.e. - Fidiasz, rzeźbiarz grecki
- około 430 p.n.e. (425 p.n.e.?) - Herodot, historyk grecki
- 429 p.n.e. - Perykles, polityk ateński
- 407/406 p.n.e. - Eurypides, tragik grecki
- około 406 p.n.e. - Sofokles, dramaturg grecki
- około 402 p.n.e. - Seuthes, władca trackiego plemienia Odryzów
[edytuj] Wydarzenia w Europie
- 499-494 p.n.e. - bunt miast jońskich przeciwko władzy perskiej
- 496 p.n.e. - Rzym zwyciężył Latynów nad jez. Regillus
- 494 p.n.e.
- rzymski lud stworzył zgromadzenie (concilium plebis), które ma reprezentować jego interesy; pierwsza secesja plebejuszy
- klęska floty greckiej koło wyspy Lade w pobliżu Miletu, Persowie zdobyli i zniszczyli Milet
- 493 p.n.e.
- 490 p.n.e. kwiecień - bitwa pod Maratonem
- 486 p.n.e. - Rzym rozpoczęło walki z Ekwami i Wolskami
- 482 p.n.e. - początek budowy potężnej floty wojennej (Ateny)
- 481 p.n.e. - w Koryncie odbył się zjazd przedstawicieli miast greckich dla opracowania wspólnego planu obrony przed Persami (utworzono Związek Panhelleński pod przewodnictwem Sparty)
- 480 p.n.e.
- bitwa w wąwozie termopilskim
- zwycięstwo Greków nad Persami pod Salaminą
- bitwa pod Himerą, połączone siły Sycylijczyków (Teron z Akragas i Gelon z Syrakuz) pokonały Kartagińczyków
- około 480 p.n.e. - początek klasycznego okresu kultury greckiej
- 479 p.n.e. sierpień - Grecy pobili Persów pod Platejami
- 478 p.n.e.
- powstanie pierwszego ateńskiego Związku Morskiego, początek potęgi Aten
- flota grecka pod wodzą króla spartańskiego Pauzaniasza wyzwoliła kolonie greckie na Cyprze i zdobyła Bizancjum
- 474 p.n.e. - zwycięstwo Greków syrakuzańskich nad Etruskami w bitwie pod Kyme (zach. wybrzeże Kampanii)
- 471 p.n.e. - usankcjonowanie instytucji trybunów (Rzym)
- 465 p.n.e.
- 464 p.n.e.
- 462-458 p.n.e. - zakończenie procesu budowy demokracji w Atenach, Perykles zdobywa dominującą pozycję
- 457-445 p.n.e. - pierwsza wojna peloponeska
- 455 p.n.e. - ustawa trybuna ludowego Lucjusza Iciliusza o podziale gruntów na Awentynie (dla najbiedniejszych obywateli)
- 454 p.n.e. - przeniesienie skarbca Związku Morskiego z Delos do Aten
- 451-449 p.n.e. - powstanie prawa dwunastu tablic, podstawy prawa rzymskiego, wprowadzenie komisji decemwirów
- 451 p.n.e. - wprowadzenie prawa wg którego obywatelstwo ateńskie nadawano wyłącznie osobom posiadającym obojga rodziców Ateńczyków
- około 450 p.n.e.
- Gallowie zaczęli zajmować Nizinę Nadpadańską
- początek okresu lateńskiego kultury celtyckiej
- rzeźba Dyskobol Myrona
- 449 p.n.e.
- druga secesja plebejuszy (Rzym)
- Pokój Kalliasa, Jonia uniezależniła się od Persji
- 447 p.n.e.-432 p.n.e. - budowa Partenonu w Atenach (arhcitekci: Iktinos, Kallikrates)
- 445 p.n.e.
- prawo Kanulejusza zezwoliło na zawieranie małżeństw pomiędzy plebejuszami a patrycjuszami (Rzym)
- Etruskowie tracą panowanie nad Kampanią
- 444 p.n.e.
- 443 p.n.e. - ustanowienie urzędu cenzorów, wybieranych na 1,5 roku (Rzym)
- ok.438 p.n.e. - Fidiasz wykonał 12 m posąg Zeusa dla świątynii w Olimpii
- 431-404 p.n.e. - druga wojna peloponeska, Sparta pokonała Ateny
- 430 p.n.e. - Herodot skończył pracę nad Dziejami
- około 430 p.n.e. - Hipokrates zrewolucjonizował poglądy na temat medycyny
- 428 p.n.e. - ustawa zabraniająca sprzedaży w niewolę za długi (Rzym)
- 427 p.n.e.
- 425 p.n.e. - strateg ateński Demostenes zajął Pylos (miasto i wielki port na Peloponezie)
- 422 p.n.e. - założenie miasta Chersonez
- 421 p.n.e.
- 418 p.n.e. - w bitwie pod Mantineą (na Peloponezie) Sparta pokonała koalicję Argos i miast arkadyjskich, wspomaganą przez Ateny
- 411 p.n.e.
- przewrót oligarchiczny w Atenach; klęska floty ateńskiej koło Eretrii i utrata na rzecz Sparty bogatej wyspy Eubei
- zwycięstwo floty ateńskiej (d-ca Alkibiades) nad Spartą w bitwie pod Abydos (nad Hellespontem)
- 410 p.n.e. - zwycięstwo Aten nad Spartą w bitwie pod Kyzikos; obalenie rządów oligarchii w Atenach
- 409 p.n.e. - początek ofensywy kartagińskiej przeciw Grekom na Sycylii
- 407 p.n.e. - uroczysty powrót Alkibiadesa do Aten, Zgromadzenie obwołało go strategiem-autokratorem (o nieograniczonej władzy)
- 406 p.n.e.
- zwycięstwo floty ateńskiej nad peloponeską w pobliżu wysp Arginuz na Morzu Egejskim
- początek oblężenia Weje
- 405 p.n.e.
- Lizander (d-ca floty spartańskiej) podstępnie opanował prawie całą flotę ateńską pod Ajgospotamoj
- początek tyranii Dionizjusza I w Syrakuzach
- 404 p.n.e. - kapitulacja Aten na warunkach podyktowanych przez Spartę - koniec wojny peloponeskiej (Ateny uznały hegemonię Sparty w Grecji)
- 401 p.n.e. - wybuch wojny grecko-perskiej
[edytuj] Wydarzenia w Azji
- około 500 p.n.e.
- powstały fragmenty hinduskiego eposu Ramajana
- odlewanie żelaza w Chinach
- początek okresu bogatych pochówków w scytyjskich mogiłach w Pazyryku
- Syngalezi wyemigrowali z Indii na północny Cejlon
- Jin stało się czołowym państwem Chin
- Sun Tzu napisał Sztukę Wojny
- 481 p.n.e. - początek rozpadu Chin (Epoka Walczących Królestw)
- 410 p.n.e. - z tego roku pochodzi najstarszy zachowany horoskop z Babilonu
- 401 p.n.e. - wojna domowa w Persji, marsz dziesięciu tysięcy
[edytuj] Wydarzenia w Afryce
- ok.500 p.n.e. - Sabejczycy osiedlili się w Etiopii
- ok.495 p.n.e. - ukończenie budowy kanału Morze Czerwone-Morze Śródziemne (faraon Necho II)
- 480 p.n.e. - Taruga w Nigerii bogatym ośrodkiem obróbki żelaza
- 404 p.n.e. - w Egipcie wybuchło powstanie przeciwko Persom
[edytuj] Wydarzenia w Ameryce
- około 500 p.n.e.
- powstały pierwsze królestwa Majów
- wczesne hieroglify w Monte Alban, które stało się czołową kulturą w Meksyku
- około 450 p.n.e. - początek złotego okresu rozwoju kultury Chavin w Andach
[edytuj] Wydarzenia w Australii i Oceanii
- około 500 p.n.e. - początek rozwoju kultury polinezyjskiej na Fidżi, Tonga i Samoa
[edytuj] Więcej wydarzeń w artykułach dotyczących poszczególnych lat
500 p.n.e. 499 p.n.e. 498 p.n.e. 497 p.n.e. 496 p.n.e. 495 p.n.e. 494 p.n.e. 493 p.n.e. 492 p.n.e. 491 p.n.e.
490 p.n.e. 489 p.n.e. 488 p.n.e. 487 p.n.e. 486 p.n.e. 485 p.n.e. 484 p.n.e. 483 p.n.e. 482 p.n.e. 481 p.n.e.
480 p.n.e. 479 p.n.e. 478 p.n.e. 477 p.n.e. 476 p.n.e. 475 p.n.e. 474 p.n.e. 473 p.n.e. 472 p.n.e. 471 p.n.e.
470 p.n.e. 469 p.n.e. 468 p.n.e. 467 p.n.e. 466 p.n.e. 465 p.n.e. 464 p.n.e. 463 p.n.e. 462 p.n.e. 461 p.n.e.
460 p.n.e. 459 p.n.e. 458 p.n.e. 457 p.n.e. 456 p.n.e. 455 p.n.e. 454 p.n.e. 453 p.n.e. 452 p.n.e. 451 p.n.e.
450 p.n.e. 449 p.n.e. 448 p.n.e. 447 p.n.e. 446 p.n.e. 445 p.n.e. 444 p.n.e. 443 p.n.e. 442 p.n.e. 441 p.n.e.
440 p.n.e. 439 p.n.e. 438 p.n.e. 437 p.n.e. 436 p.n.e. 435 p.n.e. 434 p.n.e. 433 p.n.e. 432 p.n.e. 431 p.n.e.
430 p.n.e. 429 p.n.e. 428 p.n.e. 427 p.n.e. 426 p.n.e. 425 p.n.e. 424 p.n.e. 423 p.n.e. 422 p.n.e. 421 p.n.e.
420 p.n.e. 419 p.n.e. 418 p.n.e. 417 p.n.e. 416 p.n.e. 415 p.n.e. 414 p.n.e. 413 p.n.e. 412 p.n.e. 411 p.n.e.
410 p.n.e. 409 p.n.e. 408 p.n.e. 407 p.n.e. 406 p.n.e. 405 p.n.e. 404 p.n.e. 403 p.n.e. 402 p.n.e. 401 p.n.e.