Alkohol etylowy
Z Wikipedii
Alkohol etylowy | |||||
|
|||||
Ogólne informacje | |||||
Nazwa systematyczna | etanol etan-1-ol |
||||
Inne nazwy | hydroksyetan, alkohol etylowy, etanol, spirytus | ||||
Wzór sumaryczny | C2H6O | ||||
Inne wzory | C2H5OH | ||||
SMILES | CCO | ||||
Masa molowa | 46,06844 g/mol | ||||
Wygląd | bezbarwna, klarowna ciecz | ||||
Identyfikacja | |||||
Numer CAS | 64-17-5 | ||||
PubChem | |||||
Właściwości | |||||
Gęstość i stan skupienia | 0,7893 g/cm3 (20°C); ciecz | ||||
Rozpuszczalność w wodzie | rozpuszczalny | ||||
Temperatura topnienia | -114,3 °C (158,85 K) | ||||
Temperatura wrzenia | 78,4 °C (351,55 K) | ||||
Kwasowość (pKa) | 15,9 (H+ z grupy OH) | ||||
Lepkość | 1,200 mPa·s (20,0°C) | ||||
Budowa | |||||
Moment dipolowy | 1,69 D | ||||
Niebezpieczeństwa | |||||
Klasyfikacja UE | Treść oznaczeń: F - łatwopalny |
||||
NFPA 704 | |||||
Temperatura zapłonu | 12 °C (285,15 K) | ||||
Temperatura samozapłonu | 425 °C (698,15 K) | ||||
Zwroty ryzyka | R: 11 | ||||
Zwroty bezpieczeństwa | S: 2,S7,S16 | ||||
Numer RTECS | KQ6300000 | ||||
Podobne związki | |||||
Pochodne alkoholowe | etanolan sodu | ||||
Podobne związki | alkohol metylowy alkohol propylowy alkohol izopropylowy |
||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa) |
Alkohol etylowy lub etanol - związek organiczny z grupy alkoholi o wzorze C2H5OH.
Spis treści |
[edytuj] Właściwości
W temperaturze pokojowej jest to bezbarwna, palna ciecz o charakterystycznej woni i piekącym smaku.
Temperatura [°C] | Lepkość dynamiczna [cP] |
10 | 1,449 |
20 | 1,192 |
30 | 0,991 |
40 | 0,828 |
50 | 0,697 |
60 | 0,607 |
70 | 0,505 |
Miesza się z wodą w dowolnym stosunku i jako taki jest stosowany jako średniopolarny rozpuszczalnik organiczny.
Mieszanina 95,6% etanolu z wodą jest popularnie nazywana spirytusem. Jest to mieszanina azeotropowa i dlatego nie można uzyskać przez prostą destylację etanolu 100%. Etanol 100% jest nazywany alkoholem absolutnym, a do jego otrzymywania stosowana jest destylacja azeotropowa w układzie etanol-woda-benzen. Po dodaniu niewielkiej ilości benzenu najpierw wrze potrójny azeotrop: benzen-etanol-woda , później azeotrop: etanol-benzen, na końcu zaś destyluje czysty bezwodny etanol. Możliwe jest też związanie wody z 95,6% etanolu przez dodanie tlenku wapnia lub bezwodnego siarczanu(VI) magnezu lub siarczanu(VI) sodu. Etanol absolutny jest higroskopijny i pochłania wodę z powietrza, należy więc przechowywać go w szczelnie zamkniętych naczyniach. Całkowicie bezwodny etanol (zawartość wody < 100 ppm) uzyskuje się przez destylację znad etanolanu magnezu w układzie zabezpieczonym przed dostępem powietrza.
[edytuj] Otrzymywanie i zastosowanie
Etanol do celów spożywczych otrzymuje się w wyniku fermentacji alkoholowej. Podstawowymi surowcami do produkcji etanolu są: buraki cukrowe, trzcina cukrowa, ziemniaki, i wiele innych roślin.
Etanol spożywczy jest podstawowym składnikiem wszystkich napojów alkoholowych.
Etanol do celów przemysłowych jest też często produkowany poprzez bezpośrednią syntezę z tzw. gazu syntezowego (mieszanina CO, H2 i H2O), która jest tańsza od fermentacji i prowadzi do czystszego chemicznie etanolu, jednak w wielu krajach świata użycie etanolu syntetycznego do celów spożywczych jest zabronione. Jest to podyktowane nie tyle względami zdrowotnymi ile chęcią utrzymania tradycyjnego przemysłu spirytusowego i związanych z nim miejsc pracy.
W Polsce przed laty dostępna była w sprzedaży wódka "Vistula" produkowana na drodze chemicznej, a nie poprzez fermentację[potrzebne źródło].
Etanol jest tanim w produkcji surowcem i jest jednocześnie stosunkowo niegroźny dla środowiska, dlatego jest dość powszechnie wykorzystywany jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym.
Cena prostych napojów alkoholowych (czystych wódek i spirytusu spożywczego) w wielu krajach wynika z podatków nakładanych na te produkty a nie z kosztów ich produkcji. Rzeczywisty koszt wytworzenia 1 l spirytusu to mniej niż 1,5 USD, gdy jest on otrzymywany przez fermentację i poniżej 1 USD jeśli pochodzi z syntezy bezpośredniej.[potrzebne źródło]
Stosowany także jako paliwo napędowe.
[edytuj] Reakcja spalania
Etanol jest związkiem łatwopalnym, spala się słabo widocznym niebieskawym stożkowym płomieniem. Spalanie alkoholu etylowego przedstawia reakcja:
C2H5OH + 3O2 → 3H2O + 2CO2↑
[edytuj] Działanie na organizm człowieka
Alkohol etylowy należy do związków chemicznych, które szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego - już w ciągu 5-10 minut po spożyciu można go wykryć we krwi. W ciągu 15 minut wchłonięciu ulega 50% spożytej dawki. Po pewnym czasie stabilizacji stężenia alkoholu etylowego w tkankach, rozpoczyna się proces jego eliminacji. Jest to w 90% eliminacja enzymatyczna, a w 10% usuwanie w postaci niezmienionej z moczem i powietrzem wydychanym.
Metabolizowanie alkoholu etylowego przebiega w komórkach wątrobowych (hepatocytach) przy udziale trzech enzymów. Są to:
Etanol w szczególnym ujęciu jest środkiem odurzającym o działaniu narkotycznym. Wypicie 150-250 g alkoholu etylowego może okazać się śmiertelne, choć nie są to zbyt częste przypadki i zwykle są one uwarunkowane innymi czynnikami takimi jak np. choroby układu krwionośnego.
Działanie etanolu w kategoriach substancji narkotycznej jest zbliżone do działania depresantów. W małych dawkach - rzędu 30-35 ml (duże piwo, dwa kieliszki wódki) wywołuje on stan pobudzenia, przyspieszone bicie serca, rozszerzenie źrenic oczu, zaprzestanie odczuwania zmęczenia i ogólną poprawę nastroju. U zdrowej, młodej osoby, która do tej pory nie spożywała alkoholu, wypicie 100 g etanolu (ok. 1/4 l wódki) powoduje już zwykle stan silnego zamroczenia - objawiający się utratą sprawności ruchowej, problemami z utrzymaniem równowagi, utratą kontroli nad własnymi emocjami. W skrajnych postaciach zamroczenie alkoholowe przejawia się czasami całkowitą utratą świadomości i zanikami pamięci. Spożywanie alkoholu etylowego podczas ciąży może prowadzić do wystąpienia u dziecka alkoholowego zespołu płodowego.
Etanol jest substancją o słabym potencjale uzależniającym. Sporadyczne spożywanie etanolu zwykle nie powoduje uzależnienia, jednak systematyczne jego spożywanie - nawet w niewielkich ilościach - prowadzi do pełnego, fizycznego uzależnienia. Nagłe odstawienie lub zmniejszenie spożywania alkoholu powoduje wystąpienie objawów zespołu abstynencyjnego, a u ok. 5% alkoholików - majaczenia alkoholowego. Zespół uzależnienia od alkoholu (etylowego) bywa nazywany także alkoholizmem.
Spożycie alkoholu etylowego jest związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka dna jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku i wątroby (w przypadku wystąpienia marskości tego narządu) oraz prawdopodobnie raka piersi, okrężnicy i odbytnicy.
[edytuj] Neurofarmakologia
Działanie alkoholu na komórki mózgu jest wielokierunkowe. Alkohol wpływa na błony komórkowe neuronów zwiększając ich płynność, przez co zaburzone są funkcje kanałów jonowych. Alkohol wchodzi także w bezpośrednie interakcje z receptorami GABA, NMDA, a także z receptorami acetylocholiny i serotoniny. Wpływ alkoholu na receptory może polegać na ich pobudzeniu lub zahamowaniu. Pod wpływem alkoholu dochodzi także do uwalniania endorfiny i dopaminy co warunkuje "nagradzające" działanie alkoholu. Regularne nadużywanie alkoholu powoduje "hiperaktywność" receptorów NMDA i nieaktywność receptorów GABA czego skutkiem jest wystąpienie zespołu abstynencyjnego.
[edytuj] Zobacz też
- denaturat
- bimber, napój alkoholowy
- biopaliwa
- alkohol metylowy, zatrucie alkoholem metylowym
- salsolinol
- substancja psychoaktywna