Wilhelm Bruchnalski

Z Wikipedii

Wilhelm Adolf Bruchnalski (ur. 21 maja 1859 we Lwowie, zm. 6 grudnia 1938 we Lwowie), polski historyk literatury, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

Był synem rzemieślnika Antoniego Fabiana i Anny z Birtusów. Kształcił się w III gimnazjum lwowskim, następnie studiował prawo (1878-1882) i historię literatury (1882-1885) na Uniwersytecie Lwowskim; wśród jego wykładowców był Roman Pilat. W 1885 obronił na Uniwersytecie Lwowskim doktorat na podstawie pracy Ślady wpływu literatury obcej na polską w XV i na początku XVI wieku. Po studiach podjął pracę nauczyciela języka polskiego w lwowskim Gimnazjum im. Franciszka Józefa (1885-1887), następnie pracował w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich pod kierunkiem Wojciecha Kętrzyńskiego. W 1900 został docentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Lwowskiego; od 1904 był profesorem nadzwyczajnym, od 1907 profesorem zwyczajnym. W latach 1907-1931 kierował II Katedrą Historii Literatury Polskiej, a 1912-1917 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Prowadził również wykłady z historii literatury na kursach uniwersyteckich dla kobiet oraz otwartych kursach.

Zajmował się literaturą polską późnego średniowiecza, Odrodzenia, oświecenia i romantyzmu, a także epistolografią oraz kulturą XIX-wiecznej Galicji. Wykazał m.in. związki polskiego humanizmu z Jakubem de Voragine i św. Tomaszem z Akwinu. Badał strofikę i rytmikę średniowieczną, sformułował hipotezę, że Bogurodzica była pierwotnie fragmentem wielozwrotkowej litanii do Wszystkich Świętych i powstała w krakowskim klasztorze franciszkańskim. Badał twórczość m.in. Reja (zwracając uwagę na jego rolę jako moralizatora), Kochanowskiego, Marcina Błażowskiego, Orzechowskiego, Krasińskiego, Fredry, Lenartowicza, Sienkiewicza. W 1922 wydał Myszeidę Krasickiego. Zajmował się również twórczością Mickiewicza; wraz z Romanem Pilatem rozpoczął edycję Dzieł wszystkich, przygotowując tom II (obejmujący poezje z lat 1824-1855) i III (Grażyna). Przygotował objaśnienia do wydania Pana Tadeusza z 1888 (przez "Macierz Polską"), analizował wpływ Homera, Wergiliusza i Torquato Tasso na ten utwór. Zajmował się strukturą misteryjną Dziadów. Stworzył podstawy naukowe badań dziejów polskiego czasopiśmiennictwa.

Ogłosił szereg publikacji naukowych, m.in.:

O źródłach niektórych utworów poetycznych polskich XV i XVI wieku (1884)
O rymie w poezji polskiej do J. Kochanowskiego (1885)
Źródła historyczne "Konrada Wallenroda" (1889)
Pierwsze utwory Mickiewicza naśladowane w literaturze galicyjskiej 1822-1830 (1894)
"Sonety" Mickiewicza w literaturze galicyjskiej w latach 1827-1828 (1898)
Znaczenie pieśni "Bogarodzica" w hymnologii polskiej (1905)
Mickiewicz w literaturze galicyjskiej 1829-1855 (1906)
Mickiewicz-Niemcewicz. Studyum historyczno-literackie (1907)
Rozwój twórczości pisarskiej Mikołaja Reja (1907)
Stulecie "Gazety Lwowskiej" (1911)
Wizya Krasińskiego (1913)
Epistolografia jako źródło literatury renesansowej w Polsce (1916)
Z dziejów panegiryku w Polsce (1917)
Polska poezja średniowieczna (1918)

Wśród jego uczniów byli Stanisław Adamczewski, Karol Badecki, Wacław Borowy, Juliusz Kleiner, Stanisław Kot. W 1905 został członkiem-korespondentem AU, w 1923 - członkiem czynnym PAU. Był również członkiem czynnym (1919) i zwyczajnym (1929) Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza (1900-1905, 1918-1934), wiceprezesa (1908-1917) i prezesa (1917-1926) Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie, przewodniczącego Towarzystwa Teatrów i Chórów Włościańskich (1909). Kierował Wydziałem I Towarzystwa Naukowego we Lwowie (był członkiem towarzystwa od 1920), należał do Zarządu "Macierzy Polskiej" oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego. W 1907 był w gronie założycieli pisma "Lud", redagował "Pamiętnik Literacki" (1902-1905, 1934-1938).

Cieszył się uznaniem jako najwybitniejszy znawca Mickiewicza w Polsce międzywojennej. Uniwersytet Wileński nadał mu doktorat honoris causa (1929), został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. W 1926 na jego cześć ukazała się księga pamiątkowa na 40-lecie pracy naukowej i 25-lecie pracy nauczycielskiej. Był znany z demonstracyjnego okazywania niechęci i antypatii, m.in. wobec twórczości Josepha Conrada.

Pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.

Źródła: