Wojna polsko-ukraińska 1918-1919

Z Wikipedii

Wojna polsko-ukraińska 1918-1919

Linia frontu w 1919 roku

Data

1918-1919

Miejsce

Europa Wschodnia

Wynik

wygrana Polaków

Przyczyna

wzajemne roszczenia terytorialne

Terytorium

Galicja Wschodnia

Strony konfliktu
II Rzeczpospolita Królestwo Rumunii	Zachodnioukraińska Republika Ludowa

Wojna polsko-ukraińska 1918-1919 – była konfliktem zbrojnym o przynależność państwową zamieszkałej przez Polaków i Ukraińców Galicji Wschodniej.

Stronami konfliktu były: proklamowana 1 listopada 1918 r. przez społeczeństwo ukraińskie Galicji Wschodniej Zachodnioukraińska Republika Ludowa po jednej stronie oraz polskie społeczeństwo Lwowa i lokalny lwowski Komitet Ochrony Dobra i Porządku Publicznego (Tymczasowa Komisja Rządząca), a po 11 (w rzeczywistości 22 listopada) odrodzone państwo polskie, po drugiej. Wojnę rozpoczął spór o Lwów, gdzie polska w przewadze ludność sprzeciwiła się przejęciu władzy nad miastem przez jednostki ukraińskie, wywodzące się z armii austro-węgierskiej. Podobne wystąpienia miały miejsce w Drohobyczu, Borysławiu, Samborze i Przemyślu.

Walki w Lwowie trwały do 21 listopada 1918, kiedy to Polacy uzyskali znaczną przewagę dzięki pomocy w ludziach i sprzęcie, dostarczanej z Przemyśla (zdobytego przez wojska ukraińskie 4 listopada, utraconego 11 listopada). Aby uniknąć otoczenia, dowodzący wojskami ukraińskimi płk. Hnat Stefaniw rozkazał wojskom ukraińskim opuścić Lwów w nocy 22 listopada 1918.

Czas po wycofaniu się ze Lwowa Kwatera Główna UHA wykorzystała na organizowanie oddziałów wojskowych. W połowie grudnia front polsko-ukraiński ustalił się na linii od Cisnej do Chyrowa, potem wzdłuż linii kolejowej Przemyśl-Lwów do Przemyśla, z powrotem wzdłuż tej samej linii na przedpola Lwowa, następnie do Jarosławia, przez Lubaczów, Rawę Ruską, Bełz do Kryłowa.

Z początkiem stycznia wojska polskie zdobyły Uhnów i Bełz, oraz zdobyły linię kolejową Jarosław-Rawa Ruska, co dało im dobrą pozycję do kolejnych operacji zaczepnych.

Po dwóch kolejnych nieudanych atakach na Lwów (w grudniu 1918 i na początku stycznia 1919) dowództwo UHA zaplanowało przerwać połączenie pomiędzy Lwowem a Przemyślem. Była to tzw. „operacja wowczuchowska”, trwająca od 15 lutego do 19 marca 1919. Początkowo zakończyła się ona sukcesem (połączenie przerwano), jednak w niekorzystnej dla armii polskiej sytuacji przerwania walk zażądała Misja Wojskowa Ententy pod przewodnictwem gen. Josepha Barthelemy (linia Barthelemy). Walki wznowiono 2 marca, a 19 marca wojska polskie odbiły linię kolejową Przemyśl-Lwów.

Nową propozycję rozejmu Rady Czterech (pod przewodnictwem gen. Bothy - linia Bothy) przyjęła Kwatera Głowna UHA, ale odrzuciły ją władze polskie, i przerzuciły oddziały armii Hallera w sile 35 000 żołnierzy na front polsko-ukraiński.

W połowie maja 1919 wojska polskie rozpoczęły ofensywę w Galicji i na Wołyniu, i 25 maja 1919 doszły do linii Bolechów-Chodorów-Bóbrka-Busk.

W tym samym czasie armia rumuńska wraz z 4 Dywizją Strzelców Polskich rozpoczęła zajmowanie południowo-zachodnich terenów ZURL (Pokucie). Część oddziałów ukraińskich (1 Brygada Górska UHA i Grupa „Hłyboka”) utraciły styczność z głównymi siłami, i zmuszone były przejść na Zakarpacie, gdzie zostały internowane przez władze czechosłowackie.

Zmusiło to dowództwo UHA do przesunięcia oddziałów na południowy wschód Galicji, ograniczony rzekami Zbrucz-Dniestr. Po krótkim odpoczynku i reorganizacji odziały UHA pod dowództwem gen. Ołeksandra Hrekowa 7 czerwca przystąpiły do natarcia („ofensywa czortkowska”). W ciężkich bojach udało im się odrzucić wojska polskie na linię Dniestr-Gniła Lipa-Przemyślany-Podkamień, co obudziło nadzieję na zwycięstwo, i w konsekwencji spowodowało odrzucenie polskiej propozycji przymierza i utworzenia linii demarkacyjnej, zwanej linią Delwiga.

Brak zapasów i wyposażenia (głównie amunicji strzeleckiej) zmusił jednak armię UHA do powrotu na pozycje wyjściowe nad Dniestrem i Zbruczem. 28 czerwca 1919 armia polska przełamała front pod Jazłowcem i zmusiła oddziały UHA w dniu 16 lipca 1919 do wycofania się za Zbrucz, na teren URL.

Zostały one użyte w celu pomocy wojskom URL w walce z bolszewikami. Już 25 lipca 1919 na przeciwbolszewicki front ruszył II Korpus Galicyjski, a reszta UHA wyruszyła 2 sierpnia 1919.