Biecz

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°43'55" N 21°15'45" E49.7319444 21.2625 (Biecz)

Biecz
Herb Biecza
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina  - rodzaj	Biecz miejsko-wiejska
Założono	X wiek
Prawa miejskie	1257
Burmistrz	p.o. Władysław Gazda[1]
Powierzchnia	17,8 km²
Położenie	49° 43'55'' N 21° 15'45'' E
Wysokość	281 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość	4575 257 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-340
Tablice rejestracyjne	KGR
Położenie na mapie Polski Biecz
TERC10 (TERYT)	2121605024
SIMC10	0952752
Urząd miejski3 Rynek 1 38-340 Biecz tel. 13 447-11-13; faks 13 447-11-13
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Biecz (niem. Beitsch) - miasto w południowo-wschodniej Polsce w woj. małopolskim, w powiecie gorlickim. Miasto leży nad rzeką Ropą, na jednym ze wzgórz Pogórza Karpackiego. Ze względu na swoją bogatą historię często nazywany perłą Podkarpacia lub małym Krakowem. Bywa także nazywany polskim Carcassonne dzięki zachowanym fragmentom średniowiecznych murów miejskich i zabudowy^[2].

Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Biecz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Miasto do połowy XVI w. było jednym z największych w Polsce^[3]. Przeżyło rozkwit w XIV i XV wieku dzięki posiadaniu statusu miasta królewskiego, zaś od XVII w. zaczęło podupadać. Współcześnie jest niewielkim, turystycznym miasteczkiem o malowniczym położeniu^[4] oraz z licznymi zabytkami^[2]. Oprócz tego, w miasteczku działają zakłady przemysłu metalowego i drzewnego. Biecz posiada stację kolejową. Honorowym Patronem Miasta i Gminy Biecz jest od 2007 roku św. Jadwiga Andegaweńska.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie 1.2 Klimat 1.3 Dzielnice miasta 1.3.1 Podział wg jednostek pomocniczych gminy 1.3.2 Podział nieformalny 1.4 Historyczne przedmieścia bieckie 2 Demografia 3 Toponimika nazwy 4 Historia 5 Zabytki i atrakcje turystyczne 5.1 Obiekty zabytkowe 5.2 Inne 5.3 Pomniki 5.4 Cmentarze 6 Przyroda 7 Ochrona środowiska 8 Gospodarka 9 Religia 10 Kultura 10.1 Muzeum Ziemi Bieckiej 10.2 Zespoły muzyczne 10.3 Hejnał miasta 11 Media 12 Oświata 13 Sport i rekreacja 14 Polityka 14.1 Samorząd 14.2 Poglądy polityczne mieszkańców 15 Transport 16 Legendy bieckie 16.1 Cud w szpitalu św. Ducha 16.2 Legenda o Beczu 16.3 Legenda o szkole katów 16.4 Legenda o śpiącym wojsku 16.5 Legenda o buciku św. Jadwigi 16.6 Legenda o skamieniałym chlebie 17 Ludzie związani z Bieczem 18 Przypisy 19 Bibliografia 19.1 Dodatkowa literatura 20 Zobacz też 21 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Struktura powierzchni miasta Dane z 30 lipca 2004[5]
Wyszczególnienie	ha	%
użytki rolne	1330	74,72
lasy i zadrzewienia	271	15,22
wody	20	1,12
tereny zabudowane	75	4,22
tereny komunikacyjne	77	4,33
nieużytki	7	0,39
tereny pozostałe	-	0,00

[edytuj] Położenie

Biecz leży w Obniżeniu Gorlickim na Pogórzu Karpackim. Przez miasto przepływa rzeka Ropa oraz kilka potoków, m.in. potok Zadziurze płynący Podwalem pod samym centrum miasta. Jeszcze w XIX wieku rzeka Ropa płynęła zaraz pod miastem. Zmieniła ona jednak swój bieg, a tam, gdzie płynęła wcześniej, obecnie znajdują się tory kolejowe. Na terenie Biecza i okolic znajdują się złoża ropy naftowej. Pomimo małej powierzchni miasta różnice względne wynoszą ponad 120 metrów: najwyższe wzniesienie jest położone 368,7 m n.p.m., a najniższy punkt leży na wysokości 243 m n.p.m^[6]. Biecz graniczy z: Binarową, Głęboką, Grudną Kępską, Korczyną, Libuszą oraz Strzeszynem.

Biecz leży w południowej części Polski, w odległości ok. 35 km od granicy ze Słowacją oraz ponad 100 km od granicy z Ukrainą.

Odległości od ważniejszych miast Polski^[7]:

• Nowy Sącz - 50 km
• Tarnów - 55 km
• Kraków - 125 km
• Katowice - 200 km
• Lublin - 250 km
• Łódź - 350 km
• Warszawa - 355 km
• Poznań - 575 km
• Gdańsk - 705 km
• Szczecin - 770 km

Miasto stanowi ok. 18% powierzchni gminy oraz ok. 1,8% powierzchni powiatu gorlickiego.

Miasto leży w obrębie Małopolski jako krainy historycznej. Były to też tereny ziemi krakowskiej, aczkolwiek ze względu na znaczenie i istotność Biecza w okresie jego świetności mówiono o rozległej ziemi bieckiej (łac. Terra Biecensis).

[edytuj] Klimat

Średnia roczna temperatura wynosi tutaj około 6ºC, średnia temperatura w lipcu wynosi około +17,0°C, a w styczniu -5°C. Średnia suma opadów w skali roku nie przekracza 900 mm. Zimą pokrywa śnieżna utrzymuje się ok. 100 dni, która średnio ma grubość ok. 15 cm^[8].

[edytuj] Dzielnice miasta

[edytuj] Podział wg jednostek pomocniczych gminy

W Bieczu znajdują się 3 jednostki pomocnicze gminy. Są to:

• nr 1 - ulice: Ariańska, Barianów-Rokickich, Binarowska, Bochniewicza, Grodzka, Grunwaldzka, Harta, Kazimierza Wielkiego, Kolejowa, Kromera, Królowej Jadwigi, Krzemińskiego, Ligęzów, Nęckówka, Parkowa, Piekarska, 3 Maja, Podwale, Potockiego, Reformacka, Rynek, Skłodowskiej, Słoneczna, Tumidajskiego, Tysiąclecia, Wapniska oraz Węgierska

Przewodniczącym Zarządu Osiedla nr 1 w Bieczu jest od 18 maja 2007 Władysław Lignar.

• nr 2 - ulice: Belna Dolna, Belna Górna oraz Załawie

Przewodniczącym Zarządu Osiedla nr 2 w Bieczu jest Renata Kudła.

• nr 3. ulice: Przedmieście Dolne oraz Przedmieście Górne

Przewodniczącym Zarządu Osiedla nr 3 w Bieczu jest Ireneusz Zając.

[edytuj] Podział nieformalny

• Miasto - stara część miasta, wydzielona murami miasta lub ich pozostałościami,
• Podwale - część miasta leżąca pod jego starą częścią, nazwa pochodzi od zachowanych fragmentów wałów przy murach miejskich,
• Załawie - część Biecza znajdująca się po prawej stronie rzeki Ropy, leżąca wzdłuż granicy miasta ze wsią Korczyną; nazwa najprawdopodobniej powstała stąd, że Załawie leżało w stosunku do miasta za rzeką Ropą, czyli "za ławą",
• Belna Dolna - leżąca nad rzeką Ropą, w obrębie okręgu nr 2, zawierająca tylko ulicę Belną Dolną,
• Belna Górna - pozostała część okręgu nr 2, leżąca przy ulicy Belna Górna,
• Przedmieście Dolne - osiedle wzdłuż ulicy Przedmieście Dolne i częściowo wzdłuż ulicy Kazimierza Wielkiego,
• Kurpiel, zwane też Przedmieście Górne - osiedle wzdłuż ulicy Przedmieście Górne,
• Osiedle Górne - osiedle leżące na ulicach Tysiąclecia, Skłodowskiej, królowej Jadwigi oraz Słonecznej, na którym znajduje się 91 jedno- i dwurodzinnych domów,
• Nęckówka - część miasta leżąca ponad Osiedlem Górnym, słabo zaludniona; głównie pola uprawne, sady i lasy,
• Wapniska - osiedle lezące w górnej części ulicy ks. Jana Bochniewicza
• Harta - część miasta leżąca przy ulicy Harta.

Część z tych osiedli i dzielnic została zaznaczona na mapie w serwisie mapa.szukacz.pl.

Ponadto do osiedli bieckich można zaliczyć osiedle przy ulicy Parkowej, na którym znajduje się 10 bloków mieszkalnych.

[edytuj] Historyczne przedmieścia bieckie

Przedmieścia bieckie były bardzo rozległe od czasów średniowiecznych i takie są do chwili obecnej. W 1581 przedmieścia zajmowały ponad 33 łany (około 1500 morgów, prawie 600 ha), z czego 28 łanów należało do miasta, a pozostałe 5 do starostwa bieckiego.

Na przedmieściach miasto miało swoje monopole w postaci pieców do wypalania wapna, od których zachowała się do dzisiaj nazwa Wapniska. Przedmieścia dzieliły się na górne i dolne. Przedmieście górne składało się z Harty, Wapnisk i Noszalowej, natomiast w skład przedmieścia dolnego wchodziły Kurpiel i Belna. Przedmieścia miały swoje samorządy, na czele których stali wybierani przez mieszkańców wójtowie. Samorządy te zostały jednak zlikwidowane w drugiej połowie XIX wieku.

Belna położona jest na południowy wschód od Biecza, od którego oddziela ją rzeka Ropa. Belna w pewnym sensie stanowiła samodzielną jednostkę gospodarczą, chociaż administracyjnie należała do przedmieść bieckich. Był tam folwark należący do starostów bieckich. Belna miała charakter rolniczy. Na jej terenie są także już nieczynne szyby naftowe.

Obecnie wśród mieszkańców Biecza nazwy dawnych przedmieść funkcjonują nadal. Tereny te traktowane są jako dzielnice, jednak oficjalnie w Bieczu podział na dzielnice nie funkcjonuje (zob. Podział nieformalny).

Na górę strony

[edytuj] Demografia

struktura ludności dane z początku 2007 Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni jednostka osób  % osób  % osób  % populacja 4575 100 2 361 51,6 2 214 48,4 gęstość zaludnienia 254 123 131

wykształcenie dane z Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku brak podstawowe zawodowe średnie policealne wyższe osób 137 1 215 965 1 094 207 358 kobiet 96 682 370 608 146 210 mężczyzn 41 533 595 486 61 148

Biecz liczy prawie 5 tysięcy mieszkańców, plasuje się na 44. miejscu pod tym względem wśród miast województwa małopolskiego. Wraz z rozwojem miasta wzrastała także liczba jego mieszkańców. W XIV wieku parafia biecka, wraz z okolicznymi wsiami liczyła 522 osoby. Dane z najstarszej księgi sądowniczej Biecza jednak wskazują na liczbę mieszkańców wynoszącą ponad 3 tysiące. W połowie XVI w. liczba ta wynosiła ok. 3700 osób, a w pierwszej połowie XVII w. ok. 1800 osób.

W pierwszej połowie XVI w. Biecz pod względem wielkości i liczby domów był zaliczany do największych miast Polski. Po wojnach szwedzkich, licznych zarazach i pożarach liczba mieszkańców zaczęła spadać. W 1721 miała miejsce największa zaraza, po której pozostało ok. 30 mieszkańców. Na pamiątkę zbudowano kapliczkę św. Michała. W czasie zaborów miasto powoli się rozwijało. II wojna światowa przyniosła znaczne straty wśród ludności Biecza. Na skutek przesiedleń z m.in. Jasła Biecz w 1944 liczył aż 5973 mieszkańców - najwięcej w jego historii.

W ostatnich latach ludności zaczęło ubywać. Tendencja spadkowa charakteryzuje procesy migracji z miasta do większych miast i zagranicę, spowodowane głównie dużym bezrobociem i brakiem wyższych uczelni. Według danych z 2007¹, miasto miało 4 575 mieszkańców, o 73 osób mniej niż w roku poprzednim.

W Bieczu na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet. W większości przedziałów wiekowych zauważalna jest większa przewaga kobiet, największa w wieku 70 lat i więcej. Przewaga mężczyzn występuje tylko w przedziałach: 5-19, 30-34 oraz 40-44¹.

Na górę strony

[edytuj] Toponimika nazwy

Utrwalone w historycznych notatkach próby zapisu nazwy miasta to: Beyech, Begech, Begecz, Begesz, Beyecz, Beecz, Beycz, Byecz, Beiech.

Pojawiają się one najwcześniej w XI wieku w dokumentach zakonu tynieckiego. Te z wieków od XII do XIV świadczą o tym, że pierwotna nazwa brzmiała Biejecz. W XIII wieku powstała forma Biejcz, którą można było spotkać jeszcze w wieku XVII. Dalsze uproszczenie nazwy doprowadziło do powstania współczesnej formy Biecz. W gwarze można się spotkać z formą Bic. Kazimierz Rymut wywodzi tę nazwę od niepoświadczonej historycznie nazwy osobowej Biejek, której istnienie jednak ma potwierdzać także nazwa wsi Biejków. Ponieważ nazwa tyczy się starej miejscowości, nie można jej wiązać z chrześcijańskim imieniem Benedykt. Nazwa osobowa Biejek pochodziła prawdopodobnie od słowiańskich imion złożonych na Bie-, typu Biezdziad. Natomiast sama nazwa Biejecz stanowi formę przymiotnika dzierżawczego powstałą poprzez dodanie przyrostka -jь^[9].

Inne próby wyjaśnienia pochodzenia nazwy to:

• nazwa pochodzić może także od Beskidów,
• nazwa może pochodzić od poświadczonego przez Ptolemeusza plemienia o nazwie "Biessi" (l.poj. Biessus) zamieszkujących nieokreślone bliżej tereny w okolicy Karpat,
• wg kolejnej legendy nazwa pochodzi od zbója Becza.
• istnieje też teoria łącząca nazwę własną "Biecz" z pospolitym wyrazem, oznaczającym w dialektach zachodnio-słowiańskich/serbskich "gród, zamek". Może wydać się interesujące, że ten sam rdzeń etymologiczny zawierają południowo-słowiańskie, rumuńskie i węgierskie egzonimy określające miasto Wiedeń (Beč - Беч po serbo-chorwacku, Bech (Romani czyli cygański), Bécs (węgierski). Wydaje się stąd prawdopodobna (nieudowodniona nadal naukowo) hipoteza, że plemiona mieszane sarmacko-słowiańskie zwane "Serbami" lub "Chorwatami" ("Biali Chorwaci") przebywali jakiś czas na południe od Wisły w końcu pierwszego tysiąclecia n.e., zanim wywędrowały nad Nysę Łużycką i w Góry Dynarskie.

Na górę strony

[edytuj] Historia

Okolice Biecza były zamieszkiwane przez człowieka w czasach neolitu oraz w okresie kultury łużyckiej^[10]. Na wzgórzu leżącym nieopodal obecnego centrum miasta w XIII w. wybudowano zamek, jeden z trzech w Bieczu^[11]. Pierwsze wzmianki o mieście znajdują się w kronice Thietmara z Merseburga.

Osada otrzymała prawa magdeburskie w 1257, najprawdopodobniej od Bolesława Wstydliwego^[12]. Prawo to potwierdził Kazimierz Wielki w 1363^[13]. W 1306 miasto stało się miastem królewskim^[14]. Czasy Jagiellonów, dzięki licznym przywilejom nadawanym m.in. przez Kazimierza Wielkiego i kolejnych panujących, są okresem dalszego rozkwitu miasta.

Biecz pełnił funkcję ośrodka administracyjnego i sądowniczego, był siedzibą kasztelanii^[15]. W drugiej połowie XIV w. utworzono także rozległy powiat biecki^[16] i zlokalizowano sądy grodzkie i ziemskie. Obok Krakowa i Nowego Sącza miasto było siedzibą sądu wyższego prawa magdeburskiego^[16]. Do powiatu bieckiego w XVII w. należało 11 miast i 264 wsie. W Bieczu znajdowały się trzy zamki i dwór królewski, wszystkie stanowiły rezydencje królewskie. Przebywali w nich wielokrotnie królowie z dynastii Piastów i Jagiellonów. Miasto było także przez wiele wieków ośrodkiem wymiany gospodarczej. Posiadał korzystne warunki rozwoju ze względu na skrzyżowanie dróg handlowych^[14]. Najbardziej ożywione stosunki handlowe łączyły Biecz z Węgrami. Przez miasto przewożono duże ilości wina węgierskiego. Utrapieniem byli jednak beskidnicy utrudniający handel^[16]. Biecz posiadał więc prawo miecza. Wyroki były zazwyczaj surowe - kara śmierci oraz różne rodzaje tortur. Kat biecki obsługiwał także okoliczne miasta. W Bieczu szybko rozwijały się też handel i rzemiosło^[17]. W XIV w. występowało 30 rodzajów rzemiosł. Najliczniejsze były sukiennictwo i płóciennictwo. Rozwijała się także kultura materialna i umysłowa. W Bieczu przebywali także wybitni artyści i pisarze, m.in. Jan Matejko i Stanisław Wyspiański^[18]. Sławę Biecza utrwalali poeci, malarze i rysownicy.

W najtrudniejszym okresie walk o zjednoczenie Polski na bieckim zamku przebywał Władysław Łokietek wraz z całym dworem^[19]. Było to od września 1311 do kwietnia 1312. Stąd wzięła się tradycja, że Biecz wówczas był stolicą Polski^[19].

Od połowy XVII w. miasto zaczęło podupadać; spustoszenia dokonał potop szwedzki, zarazy i pożary^[3], podupadał też handel winem^[17] oraz rzemiosło. Kres świetności miasta nastąpił wraz z I rozbiorem Polski, kiedy Biecz znalazł się w zaborze austriackim, oraz likwidacją powiatu bieckiego i sądownictwa grodzkiego^[20]. Połowiczne środki w postaci licznych fundacji nie zapobiegły upadkowi miasta^[21]. Habsburgowie sprzedali więc miasto rodzinie Siemieńskich, na skutek czego utraciło ono status królewski. Początkowo zyskało dzięki temu pewną stabilizację. Pod koniec XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W okolicach Biecza zaczął rozwijać się przemysł petrochemiczny^[22]. Ożywienie gospodarcze i napływ kapitału do Biecza wpłynęły korzystnie na poprawę wielu dziedzin życia - powstała kolej, powoli odradzało się szkolnictwo i życie kulturalne miasta. Wielki pożar, który wybuchł 12 maja 1903^[21][23], nie powstrzymał rozwoju gospodarki i kultury. Założono Czytelnię Ludową, Bieckie Kółko Rolnicze oraz drużyna skautowa, utworzono Oddział Abstynentów Eleuteria.

I wojna światowa nie wyrządziła większych szkód miastu. W dwudziestoleciu międzywojennym Biecz ponownie zaczął się rozwijać. Założono Związek Młodzieży Polskiej, Oddział Związku Strzeleckiego, a Towarzystwo Przyjaciół Biecza zaczęło organizować życie kulturalne miasta i doprowadziło do powstania Muzeum Ziemi Bieckiej. Wybuch kolejnej wojny położył kres wszelkim przejawom życia kulturalnego. II wojna światowa przyniosła znaczne straty wśród ludności Biecza. Zniszczeniu uległy też liczne obiekty kulturalne oraz gospodarcze. W latach 1942-43 hitlerowcy dokonywali tutaj licznych egzekucji na Żydach. W Bieczu i okolicach działał silnie rozwinięty ruch oporu, dokonywane były liczne akcje zbrojne i sabotażowe^[22].

Po wojnach oblicze Biecza zaczęło się zmieniać. Po wyzwoleniu przystąpiono do odbudowy szkolnictwa i kultury w mieście^[24]. Zaczęto dbać także o zabytki^[25]. Obecnie w Bieczu nadal prowadzi się prace konserwatorskie, m.in. przy szpitalu św. Jadwigi, oraz remontowana jest kamienna kapliczka związana z jedną z legend bieckich. Biecz staje się coraz atrakcyjniejszym turystycznie miastem. W tym mieście odbywały się VIII Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, Biecz został wytypowany do udziału w finale konkursu "Wielkie Odkrywanie Małopolski". Miały tu też miejsce uroczystości związane ze sprowadzeniem relikwii Świętej Jadwigi Królowej oraz nadaniem jej Honorowego Patronatu Miasta i Gminy Biecz^[26].

Na górę strony

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

Biecz jest miastem zabytków. W XV i XVI w. powstawało wiele obiektów architektonicznych o charakterze publicznym oraz okazałych kamienic mieszczańskich^[27][28]. W mieście istniało dużo kościołów. W czasach świetności miasta istniało ich aż siedem.

[edytuj] Obiekty zabytkowe

Wpisane w rejestr zabytków:

• układ przestrzenno-urbanistyczny miasta pochodzący ze średniowiecza. Miasto zostało pierwotnie zbudowane na kształcie elipsy^[23]. Teren został obwiedziony murami, a na środku został wytyczony prostokątny rynek^[14]. Ciekawostką jest to, że rynek biecki jest największym rynkiem w Polsce, w stosunku do reszty dawnego miasta (rynek zajmuje ok. 1/8 miasta).
• zespół murów obronnych powstałych w XIV w. Początkowo miały długość ok. 1200 metrów. Do dzisiaj zachowały się tylko fragmenty - w okolicach kościoła parafialnego oraz resztki murów z częścią przyziemną kwadratowej baszty koło szpitala św. Ducha. Do zespołu murów obronnych należą także trzy zachowane baszty: kowalska, rzeźnicka (dzwonnica) oraz radziecka. Niedaleko kościoła znajdują się fundamenty jednego z trzech znanych w Polsce barbakanu^[29].
• ratusz z wieżą, wznoszący się na rynku, pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI w. W XIX w. rozebrano część wschodnią. Fundamenty tej części mury odkryto w 1958 r. i zabezpieczono klinkierem. Wieża jest ozdobiona techniką sgraffito, ma 58 metrów wysokości. Na ścianach widnieją herby i tablice oraz tarcza zegara z XVI w. z 24-godzinnym podziałem^[30]. W najniższej piwnicy wieży znajduje się loch, do którego wtrącano skazańców. Wyżej znajdowała się cela będąca miejscem tortur^[31].
• Kościół Bożego Ciała wraz z otoczeniem pw. Piotra i św. Pawła należący do najcenniejszych zabytków architektury sakralnej w Polsce^[32]. Jest to późnogotycki, trójnawowy kościół halowy. Najstarszą jego częścią jest prezbiterium zbudowane przed 1480 r. W kościele znajduje się Oratorium Królowej Jadwigi, gdzie, według legend, królowa miała się modlić w czasie pobytów w Bieczu^[33], belka tęczowa z datą 1488 oraz pulpit muzyczny, późnorenesansowy z 1633 r., jedyny w Europie^[34].
• zespół klasztorny Reformatów, wraz z jednonawowym, barokowym kościołem pw. św. Anny. Obraz w głównym ołtarzu przedstawia św. Annę. Obok ołtarza na ścianie wisi obraz Zdjęcie z krzyża, obraz wykonany prawdopodobnie przez artystę z kręgu El Greca^[35]. W prezbiterium za głównym ołtarzem znajduje się pulpit muzyczny z XVIII w. W klasztorze pochowany jest Wacław Potocki^[36]. Franciszkanie przechowują w swoim klasztorze ponad 2000 cennych ksiąg.
• szpital św. Ducha ufundowany przez królową Jadwigę w 1395^[37]. Jest to najstarszy zachowany budynek szpitalny w Polsce. Został zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 21 m x 10,5 m. Ogólnie przyjmuje się, że uposażenie szpitala w Bieczu było jednym z najbogatszych w kraju. W XIX w. budynek został poddany remontowi i do ok. 1950 r. służył dla biednych. Obecnie jest ponownie remontowany. Ze szpitalem łączył się ściśle kościół św. Ducha. Kościół jednak zaczął popadać w ruinę i został rozebrany pod koniec XVIII w.
• renesansowa kamienica, tzw. Kromerówka, który tak naprawdę nigdy nie należał do Kromera. Został wzniesiony w 1519 r. czyli dopiero 7 lat po narodzinach Kromera^[38]. Należał do zamożnej rodziny Chodorów. Wewnątrz zachował się oryginalny rozkład pomieszczeń i wystrój architektoniczny. Na uwagę zasługują rzeźbione kolumny międzyokienne z 1612 r. Obecnie znajduje się tu Muzeum Regionalne. Zbiory muzeum obejmują zabytki kultury materialnej, ludowej, sztuki i numizmatyki.
• dom Barianów - Rokickich, tzw. Stara Apteka jest budynkiem z 1523^[39]. Niedługo po wybudowaniu dom nabył Marcin Rokicki i urządził tam aptekę. Budynek rozbudowali kolejni spadkobiercy Rokickiego. Od XVII w. budynek przestał pełnić funkcję apteki i wielokrotnie zmieniał właścicieli. Dopiero w 1963 roku nabyła go Miejska Rada Narodowa.
• kapliczka św. Floriana znajdująca się w północno-wschodniej części rynku,
• Dom zbója Becza znajdujący się w południowo-zachodniej części Rynku. Nazywany tak w związku z legendą o zbóju Beczu^[23]. W XVI w. należała do rodziny Chodorów. Dobudowano wówczas piętro, browar i piwnice. W 1666 założono w niej aptekę. Obecnie znajduje się tam bar^[39].
• Gród starościński, wzniesiony w pierwszej połowie XVI w. W 1642 r. został przeniesiony tutaj sąd grodzki. W grodzie w latach 1667-1676 urzędował Wacław Potocki^[36]. Budynek popadł w ruinę po 1783 r. Nazwa jednak mocą żywej tradycji przetrwała do dziś.
• dworek Nędzówka, pochodzący z XVIII w. murowany dworek, budowany w latach 1775 - 1799. Do połowy XX w. był parterowym zdewastowanym budynkiem; po remoncie dobudowano piętro i obecnie znajduję się w nim kilka organizacji pozarządowych i społecznych.
• dawna Synagoga zbudowana w połowie XIX wieku, po pożarze w 1905 roku odbudowana. Obecnie pozostały tylko fragmenty polichromii oraz wmurowana w ścianę tablica poświęcona ofiarom holocaustu. Charakterystycznym elementem są dwa rzędy półokrągle zakończonych okien. Obecnie mieści się w niej Rada Miejska, Urząd Gminy i biblioteka.

[edytuj] Inne

• zasypane fundamenty zamku na Górze Zamkowej leżące w miejscu, gdzie prawdopodobnie już w X w. na wzgórzu zamkowym istniał gród z osadą służebną. W trakcie rozwoju miasto "przesunęło się" na obecne miejsce. Zamek zdecydowano się zburzyć w 1475 r. ze względu na bezpieczeństwo miasta^[11]. Zamek po zdobyciu przez wrogie siły mógłby być wielką pomocą dla wrogów. Do dziś istnieją grube na 4 metry fundamenty.
• kościół cmentarny pw. św. Piotra leżący na południowy zachód od starego miasta. Pierwotny kościół istniał już w XIV w.; pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1484. Obecny kościół jest bezstylowy, pochodzi z pierwszej połowy XIX w. We wnętrzu ołtarz główny z obrazem Chrystusa dającego klucze św. Piotrowi pędzla Jerzego Salomona.
• kapliczki: kapliczka na Harcie, kapliczka św. Michała Archanioła pod klasztorem, kapliczka p.w. Najświętszej Marii Panny z XVIII w., kapliczka znajdująca się nieopodal stacji kolejowej oraz gotycka kapliczka zw. Szubienicą.
• szczątkowy kirkut przy ul. Tysiąclecia, na którym znajduje się kilkanaście macew, i mogiły zbiorowe z czasów wojny, zniszczony podczas II wojny światowej.

[edytuj] Pomniki

• Tablica Grunwaldzka umieszczona na Górze Zamkowej w 1910 z okazji pięćsetnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem,
• Tablica poświęcona pamięci pomordowanym Żydom umieszczona na zewnętrznej ścianie synagogi bieckiej,
• Tablica poświęcona Adamowi Mickiewiczowi umieszczona na zachodniej ścianie wieży ratuszowej z okazji setnej rocznicy urodzin Mickiewicza,
• Tablica poświęcona papieżowi Janowi Pawłowi II umieszczona na wschodniej ścianie wieży ratuszowej w 1992,
• Pomnik biskupa Marcina Kromera znajdujący się w centrum placu im. Marcina Kromera przedstawiający jego popiersie,
• Pomnik Stanisława Wyspiańskiego znajdujący się przed Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Wyspiańskiego,
• Pomnik harcerski znajdujący sie koło kościoła Bożego Ciała poświęcony pamięci poległym podczas pierwszej i drugiej wojny światowej bieckim harcerzom.

[edytuj] Cmentarze

W Bieczu istnieje 5 cmentarzy z okresu I wojny światowej:

• cmentarz nr 105 na Harcie, przy drodze na cmentarz komunalny^[11],
• cmentarz nr 106 na ul. Bochniewicza, przy kościele parafialnym, niedawno remontowany,
• cmentarz nr 107 na przedłużeniu ul. Tysiąclecia, znajdował się przy kirkucie i składał się z trzech grobów. Został zniszczony w czasie II wojny światowej wraz z kirkutem,
• cmentarz nr 108 przy klasztorze oo. Franciszkanów,
• cmentarz nr 109 przy ul. Parkowej.

Wszystkie cmentarze w tych okolicach były projektu Hansa Mayra.

W Bieczu jest także cmentarz komunalny, który znajduje się za miastem, na Harcie. Chowani są tutaj parafianie z okolicznych kościołów.

Na górę strony

[edytuj] Przyroda

W okresie polodowcowym na okolicznych terenach występowały rzadkie już dzisiaj kosodrzewina i cisy. Z czasem pojawiały się lasy modrzewiowo-sosnowe oraz jodłowo-bukowe. Do rzadkości należy też występujący na terenie Biecza i okolic kasztanowiec. W okolicy starych dworów i kościołów występują też stare okazy dębów i lip stanowiące pomniki przyrody. Flora okolic Biecza jest bardzo różnorodna; występują m.in. wierzby, leszczyna, jodły, jesiony i brzozy. W podszycie okolicznych lasów występują m.in. jeżyny, poziomki oraz trawy i zioła. Można także znaleźć będące pod ochroną zawilce, przebiśniegi, sasanki i storczyki.

W samym mieście znajduje się 271 ha lasów (15,22% całej powierzchni miasta). Nad ulicą Słoneczną znajduje się jeden z większych bieckich lasów, zwany grodzkim. Można w nim spotkać sarny, lisy, wiewiórki i łasice.

Prócz nich w mieście i jego okolicach występują jelenie, wilki i bobry. Można także spotkać wiele gatunków ptaków, m.in. bociany z licznymi w okolicy gniazdami, bażanty, kuropatwy, dzięcioły, wrony i sroki. W okresie międzywojennym w okolicy występowały licznie motyle; do dziś zachowały się jednak tylko kilka ich gatunków.

W mieście znajdują sie dwa zieleńce, o łącznej powierzchni 3,9 ha, tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 1,6 ha oraz 72 m żywopłotów¹.

Na górę strony

[edytuj] Ochrona środowiska

W Bieczu działa mechaniczna oczyszczalnia ścieków, mogąca wg projektu oczyścić 515 m³/dobę (odpowiada to 3 200 osobom). W 2006 roku oczyszczalnia obsługiwała jednak tylko 2 950 osób. Wynika to z faku, iż nie wszędzie w mieście została poprowadzona kanalizacja. Wszystkie odpady komunalne, o łącznej masie 1 583 ton (z czego ponad 1 173 tony pochodziły z gospodarstw domowych), zostały zgromadzone na wysypisku znajdującym się tuż za granicami miasta¹.

W Bieczu zużycie wody na przemysł wynosi 10 dam³/rok, a na eksploatację sieci wodociągowej 55,1 dam³/rok (w tym 32,9 dam³/rok na gospodarstwa domowe). Ogółem na potrzeby gospodarki narodowej i ludności wykorzystuje się 65,1 dam³ wody na rok¹.

Na górę strony

[edytuj] Gospodarka

Biecz jest ośrodkiem turystycznym^[4]. W Bieczu są 2 hotele (3-gwiazdkowy hotel Centennial i 1-gwiazdkowy hotel Grodzka), schronisko młodzieżowe na ul. Parkowej oraz restauracje i bary^[40]. W Bieczu funkcjonowała upadła już wytwórnia pieczywa cukierniczego Kasztelanka, która specjalizowała się produkcji pierników. Miasto jest ośrodkiem drobnego przemysłu - znajduje się tutaj tartak, dwa zakłady galanterii drzewnej i zakłady przemysłu metalowego: Spółdzielnia Metalowców Ogniwo produkujący piece oraz Spółdzielczy Zakład Usługowo-Produkcyjno-Handlowy "KR" produkujący elementy ogrodzeń i kontenery na odpadki.

W Bieczu funkcjonuje Bank Spółdzielczy, mający swoje oddziały w Jaśle, Skołyszynie, Dębowcu i Tarnowcu oraz filie w Ciężkowicach, Gorlicach, Gliniku Mariampolskim, Jaśle, Krośnie, Nowym Żmigrodzie, Osieku Jasielskim, Tuchowie, Jaśle, Libuszy, Łajscach oraz Rożnowicach^[41]. Bank ten jest piątym największym bankiem spółdzielczym w województwie małopolskim^[42]. W Bieczu działa też filia banku Pekao S.A..

W mieście funkcjonuje kilkadziesiąt sklepów. W 2006 roku otworzono centrum handlowe Pasaż Biecki, w którym mieszczą się: sklep dyskontowy Biedronka, świadczące usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego Atut Sp. z.o.o. i UNIQA oraz AGD-Stępień-RTV.

W poniedziałki w godzinach rannych w Bieczu odbywają się targi. Targowisko mieści się na placu przy ulicy Tumidajskiego. Do Biecza zjeżdżają się wtedy handlarze i okoliczni rolnicy, czyniąc z tej części miasta bardzo ruchliwe miejsce.

W Bieczu znajduje się jeden niepubliczny ośrodek zdrowia Lege Artis i cztery apteki (Cefarm, Zdrowie, Bratek oraz Misuda Stępień^[43]).

Na górę strony

[edytuj] Religia

Większość mieszkańców miasta to katolicy. W Bieczu mieści się siedziba dekanatu bieckiego, grupującego dziesięć okolicznych parafii, w tym tutejsze parafie Bożego Ciała (siedziba dekanatu) oraz Świętej Anny. W mieście, na Harcie, znajduje się cmentarz parafialny. Placówkę swoja mają też w Bieczu Siostry Sercanki.

W kościele świętej Anny znajduje się także figura Matki Boskiej w stroju szlachcianki, zwanej przez mieszkańców Matką Boską Biecką^[35].

Na górę strony

[edytuj] Kultura

W mieście działa Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna, powstała w 1949 r. Jej zbiory liczą 28.312 woluminów (dane^[44] z 2005). Biblioteka gromadzi książki dla dorosłych, młodzieży i dzieci, literaturę popularnonaukową, a także wydawnictwa informacyjne i regionalne. Biecka biblioteka rejestruje rocznie ponad 4 tys. czytelników^[44].

W Bieczu znajduje się także Kino Farys, które czasami jest wykorzystywane jako sala widowiskowa.

W mieście funkcjonują też różne organizacje pozarządowe i społeczne. Od 1999 działa Klub Inteligencji Twórczej, organizujący wernisaże w piwnicy Domu Zbója Becza, w Muzeum Ziemi Bieckiej oraz w piwnicach pod ratuszem. Funkcjonuje tu także Towarzystwo Przyjaciół Biecza i Ziemi Bieckiej, działające od 1993 jako kontynuator Towarzystwa Przyjaciół Biecza, mające na celu szerzenie wśród mieszkańców wiedzy historycznej i kulturalnej. W Bieczu działają też m.in.: Chór Mieszany Kolegiaty pw. Bożego Ciała, Klub Seniora, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna i Automobilklub Biecki.

[edytuj] Muzeum Ziemi Bieckiej

Muzeum Ziemi Bieckiej powstało w 1953 r. w ramach działalności PTTK^[25]. Muzeum dzieli się na 3 oddziały:

• Oddział w Kromerówce – zbiory tego oddziału obejmują zabytki kultury materialnej, ludowej, sztuki i numizmatyki. Najstarszymi eksponatami są toporki i siekierki z okresu neolitu oraz ułamki naczyń^[45]. W muzeum znajdują się także monety rzymskie i bizantyjskie, pochodzące z odkryć archeologicznych na Górze Zamkowej średniowieczna ceramika, groty strzał, łyżka i topór, a także naczynia gliniane i kafle. Kolejnymi ekspozycje przedstawiają stare narzędzia pracy oraz dokumenty cechowe, stare armaty, kule kamienne, a także wystawy obrazujące życie dawnych mieszczan.

• Oddział w Domu z Basztą – Na parterze Baszty znajduje się zrekonstruowana sala aptekarska. Ekspozycja obrazującą dzieje aptekarstwa na Podkarpaciu, oprócz sali aptekarskie obejmuje też zaplecze i piwnice. Na wyższych kondygnacjach znajdują się ekspozycje pokazujące życie muzyczne w Bieczu i okolicach. W sali na piętrze znajdują się eksponaty związane z mieszczańską kulturą materialną. Dalej znajduje się sala przedstawiająca dawne rzemiosło artystyczne Biecza. W samej baszcie eksponowane są dzieje rzemiosła:
  • na parterze prezentowane są kowalstwo i ślusarstwo,
  • na wyższej kondygnacji znajdują się ekspozycje bednarskie, kołodziejskie, stolarskie i szewskie,
  • na kolejnym piętrze - krosna tkackie i inne narzędzia do obróbki lnu,
  • wyżej eksponowana jest ceramika i wyroby blacharskie,
  • na najwyższej kondygnacji eksponowane są dokumenty cechowe i malarstwo cechowe z XIX w.

• Oddział w Baszcie Kowalskiej – W najniższej części budynku mieści się dział ceramiki średniowiecznej, a w wyższych kondygnacjach obrazy pochodzące z daru Krajewskich.

[edytuj] Zespoły muzyczne

Na terenie Biecza działają zespoły ludowe:

• Dziecięcy Zespół Tańca Ludowego Podgrodzianie, działający przy Zespole Szkół nr 2 w Bieczu, opiekunem jest Małgorzata Kosacz,
• Zespół Pieśni i Tańca Pogórze Bieckie, opiekunem jest Beata Bochnia,
• kapela ludowa Sabasówka.
• Zespół Muzyki Chrześcijańskiej Pojednanie, którego opiekunem jest o. Wojciech Madej.

[edytuj] Hejnał miasta

Hejnał biecki rozbrzmiewał zawsze o poranku, w południe oraz wieczorem, w czasie zamykania bram miasta. Wieża zaczęła jednak popadać powoli w ruinę. 8 maja 1569 r. o 10. rano wieża ratuszowa zawaliła się, a w ruinach zginął młody trębacz. Od 2005 r. codziennie w południe z wieży ratuszowej ponownie rozlega się hejnał.

Na górę strony

[edytuj] Media

Towarzystwo Przyjaciół Biecza i Ziemi Bieckiej od 1994 wydaje kwartalnik "Terra Biecensis". Jest to pismo o charakterze informacyjno-historycznym, mające na celu edukację kulturalną i historyczną. Na łamach pisma umieszczane są także artykuły o bieżących wydarzeniach w mieście i okolicy. Od 2007 ukazuje sie także tygodnik^[46] "Express Regionalny", będący pierwszą gazetą o Bieczu o takiej częstotliwości wydawania. Dodatkowo o wydarzeniach w mieście można przeczytać w regionalnym wydaniu Gazety Krakowskiej "Gazeta Gorlicka".

W Bieczu działa też telewizja kablowa w ramach spółki "Sieci Multimedialne Intergeo", działająca do 2007 jako "Podkarpacka Telewizja Kablowa". Od kwietnia 2008 w bieckiej kablówce dostępna jest też Regionalna Telewizja Gorlicka^[47].

Na górę strony

[edytuj] Oświata

Wraz z rozwojem gospodarczym miasta w XV wieku rozwijała się kultura materialna i umysłowa. W 1528 oddano do użytku nowy budynek szkolny^[48]. W XV w. i XVI w. na Akademii Krakowskiej studiowało ok. 150 bieczan^[49]. Większość, po ukończeniu studiów wracała do Biecza.

Wraz z upadkiem miasta upadło także i szkolnictwo. Po pierwszym rozbiorze władze austriackie zezwoliły na otwarcie szkoły trywialnej, placówki o najniższym stopniu organizacyjnym^[50][51]. Ożywienie gospodarcze pod koniec XIX wieku wpłynęło korzystnie na jego poprawę i odrodzenie się. W 1891 zbudowano nową szkołę za kościołem parafialnym (obecnie jest to Zespół Szkół nr 2)^[50]. W 1912 zakończono też budowę szkoły żeńskiej. Do rozwoju szkolnictwa przyczyniło się także powstanie Czytelni Ludowej im. Tadeusza Kościuszki, która stała się ośrodkiem życia kulturalnego Biecza, skupiając w swoich szeregach wielu wybitnych działaczy i miłośników miasta. Po wojnach światowych przystąpiono do rozwoju szkolnictwa – powstało gimnazjum, liceum ogólnokształcące i zespół szkół zawodowych^[24].

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marcina Kromera
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wacława Potockiego

Gimnazja:

• Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2 im. Wacława Potockiego

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Zespół Szkół Zawodowych im. Królowej Jadwigi
• Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego

Inne placówki:

• Przedszkole publiczne

Na górę strony

[edytuj] Sport i rekreacja

W Bieczu funkcjonuje Klub Sportowy Biecz założony w 1953. Drużyna piłkarska wchodząca w skład klubu gra w biało-czerwonych barwach, obecnie w małopolskiej lidze okręgowej w grupie nowosądeckiej, co jest jej największym sukcesem. Klub posiada boisko z trybunami o pojemności 400 miejsc. Prezesem klubu jest Jan Wójcik, a trenerem Ryszard Gorczyca.

W Bieczu ogólnie dostępne jest boisko koło głównego stadionu przy ulicy Załawie. Biecz nie posiada hali sportowej.

Ponadto powyżej ulicy Słonecznej znajdują się ogródki działkowe "Zgoda" mieszkańców osiedla Parkowa, a wyżej sad o powierzchni ponad pięciokrotnie większej od starego miasta.

Na górę strony

[edytuj] Polityka

[edytuj] Samorząd

Biecz jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Zgodnie z ustawą o samorządach z 1990 roku, gmina posiada Burmistrza Miasta i Gminy - organ władzy wykonawczej i Radę Miejską - organ władzy stanowiącej i kontrolnej. Burmistrzem od 2002 roku był Kazimierz Grzesiak, członek Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po jego śmierci 28 maja 2008 pełniącym obowiązki jest zastępca burmistrza, mgr inż. Władysław Gazda^[1].

Radni wybrani z okręgów na terenie miasta Biecz (4 mandaty na całkowitą liczbę 15 członków Rady Miejskiej):

• Bogumił Kawa (KWW MRS Ziemi Gorlickiej)
• Renata Kudła (KW Prawo i Sprawiedliwość)
• Antoni Mazur (KWW Forum Samorządowe - Ziemia Gorlicka), Zastępca Przewodniczącego Rady Miejskiej w Bieczu
• Stanisław Nosal (KWW PSD)

[edytuj] Poglądy polityczne mieszkańców

W drugiej turze wyborów prezydenckich z 2005 roku, w Bieczu 44,52% głosów zdobył Lech Kaczyński, przy frekwencji 48,86%. Bieczanie poparli wejście Polski do Unii Europejskiej w referendum w 2003 roku, oddając 66,99% głosów na tak, przy frekwencji 60,63% W wyborach parlamentarnych z 2007 roku, przy frekwencji 43,84% wyniki były następujące^[52]:

• Prawo i Sprawiedliwość - 51,70%
• Platforma Obywatelska - 23,49%
• Polskie Stronnictwo Ludowe - 10,34%
• Lewica i Demokraci - 10,26%
• Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej - 2,21%
• Liga Polskich Rodzin - 1,10%
• Polska Partia Pracy - 0,91%

Na górę strony

[edytuj] Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa 28 Zator - Medyka. W Bieczu są to ulice Grunwaldzka, Węgierska, Rynek, Grodzka, Kazimierza Wielkiego oraz Przedmieście Dolne. We wrześniu 2005 powstał pomysł budowy obwodnicy na drodze krajowej. 1 lutego 2007 roku został rozstrzygnięty przetarg na budowę. Oferta zwycięskiej firmy, SKANSKA SA, opiewa na kwotę prawie 100 milionów zł. Będzie to droga jednojezdniowa, główna przyspieszona, o długości 5 km. Oficjalne prace rozpoczęto 17 maja 2007. Od Biecza odchodzi także droga wojewódzka 980 do Jurkowa prowadząca przez ulicę Binarowską.

Miasto posiada bezpośrednie połączenie PKS z Binarową, Bugajem, Cieszynem, Dębicą, Gorlicami, Harklową, Jasłem, Krakowem, Krosnem, Krynicą, Lipinkami, Lublinem, Nowym Sączem, Olszynami, Przemyślem, Pustą Wolą, Rożnowicami, Rzepiennikiem Biskupim i Strzyżewskim, Rzeszowem, Sanokiem, Sitnicą, Ustrzykami Dolnymi, Warszawą, Wysową oraz Zakopanem^[53]. Przez Biecz przechodzi także linia nr 1 (Gorlice - Biecz) autobusów MZK Gorlice oraz dwie linie prywatnych przewoźników. W Bieczu znajdują się 3 przystanki autobusowe: pod Górą Zamkową, w Rynku oraz przy ulicy Kazimierza Wielkiego.

Przez Biecz biegnie także linia kolejowa Stróże - Jasło. Stacja kolejowa w Bieczu znajduje się przy ul. Kolejowej w południowo-wschodniej części miasta.

Najbliższe lotnisko to port lotniczy Rzeszów-Jasionka, oddalone od Biecza o ok. 70 km.

Na górę strony

[edytuj] Legendy bieckie

[edytuj] Cud w szpitalu św. Ducha

Najbardziej znana legenda biecka wiąże się ze szpitalem św. Ducha i św. Jadwigą. W czasie obchodu szpitala św. Jadwiga zauważyła na końcu sali chorego, nieopatrzonego człowieka. Obok niego na ścianie wisiał krzyż. Widząc, że nikt mu nie pomaga, królowa zdecydowała się sama mu pomóc. Gdy go opatrzyła i nasmarowała maściami, wszystkim powiedziała, że zrobiła to w imię miłosierdzia Bożego. Gdy to powiedziała, chory nagle ozdrowiał, a w całym szpitalu czuć było piękny zapach. Widząc to królowa zapytała ozdrowiałego kim jest. Człowiek ten tylko się uśmiechnął i nagle znikł. Św. Jadwiga zrozumiała, że był to sam Jezus Chrystus. Łóżko na którym leżał chory, przechowywano przez wieki jako cenną relikwię i było obdarzone wielką czcią. Niestety zostało ono skradzione podczas I wojny światowej.

[edytuj] Legenda o Beczu

Dawno temu żył rycerz zwany Beczem, który brał udział w wyprawach krzyżowych. Mimo, że nie był biedny, często napadał na bogate karawany. Becz zabierał naczynia, biżuterię oraz złote i srebrne monety. Lubił także uwalniać niewolników przewożonych karawanami. Raz zdarzyło się, że uwolnił małą sierotę o imieniu Bietka. Becz zdecydował się zaopiekować dziewczynką. Był jednak groźnym zbójcą i bojąc się o jej wychowanie, oddał ją na dwór książęcy. Prosił jednak Bietkę, aby o nim nie zapomniała.

Kupcy skarżyli się królowi, że są często napadani, a najczęściej przez Becza. Król nakazał więc go złapać. Becz często się modlił. W czasie modlitwy wojowie Księcia otoczyli i pojmali Becza. Becz bez zbroi i miecza był bezbronny. Książę skazał go na karę śmierci przez ścięcie. Później na rynku, przed całą ludnością, Becz miał zostać skazany. Gdy kat szykował się do wyroku, w tłumie widzów powstało zamieszanie. Z pośpiechem przeciskała się do przodu piękna młoda dziewczyna z białą chustą. Wbiegając na podwyższenie, na którym na śmierć oczekiwał Becz, zarzuciła chustę i krzycząc "mój ci on" Becz stał się wolny. Tą dziewczynką była Bietka. Becz w ramach skruchy wszystkie swoje dobra rodowe i łupy przeznaczył na wybudowanie miasta. Książę zapytał, gdzie to miasto chciałby wznieść. Becz chciał, aby miasto powstało na wzgórzu, nad rzeką Ropą, bowiem jest to miejsce gdzie Bietce zwrócił wolność. Książę wydał akt lokacyjny miasta, które od imienia Becza po dziś dzień zwie się Biecz.

[edytuj] Legenda o szkole katów

"W okolicznych górach ukrywało się tylu opryszków, że w 1614 roku stracono ich 120. To zrodziło potrzebę powoływania ludzi do wykonywania wyroków i stąd Biecz stał się głośny na całą Polskę swoją szkołą katów" (Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, XIX w.)

Szkoła katów powstała w umyśle jakiegoś dziennikarza w XIX stuleciu i błyskawicznie się przyjęła i tak trwa do dzisiaj. Szkoła katów byłaby możliwa, gdyż dawniej w Bieczu zlokalizowane były sądy i miasto miało prawo miecza. Miasto posiadało więc też swojego kata, który był często wypożyczany do innych miast. Kat wykonywał wyroki ścinając głowę i wieszając ją ku przestrodze na bramie miasta. Kat także torturował przestępców, np. drąc trzy lub cztery pasy skóry. Skoro Biecz wypożyczał kata sąsiednim miastom, to, dla większych "zarobków", mogła istnieć i funkcjonować szkoła katów. Kat był jednak rzemieślnikiem. Najprawdopodobniej nie istniała w Bieczu żadna szkoła katów, ponieważ w średniowieczu w ogóle nie było szkół rzemieślniczych.

Pozostałościami po kacie jest turma w podziemiach ratusza oraz miecz katowski w muzeum w Kromerówce.

[edytuj] Legenda o śpiącym wojsku

Na górze zamkowej ponad 1000 lat temu był gród obronny, który popadł w ruinę w wyniku walk. Na miejsce grodu zbudowano zamek, którym zarządzał burgrabia. Zamku strzegła załoga rycerska. Gdy do Biecza przyjeżdżali królowie, wraz z dworem zamieszkiwali w tym zamku. W XV w. zamek zburzono. Według legendy rycerze w zbrojach i z końmi zeszli w podziemia zamku, gdzie czekają aż zostaną wezwani do obrony Biecza. Od czasu do czasu czuwający nad wojami rycerz dokonuje przeglądu zbroi i koni. Przy jakiejś wadzie wysyłany jest posłaniec szukający uczciwego kowala, którego sprowadza do podziemi. Kowal kuje konie i naprawia uszkodzenia. Po wykonaniu swojej pracy kowal dostawał nic nie znaczące rzeczy, które nagle na powierzchni stawały się cenne. Tak opowiadano jeszcze niedawno i wskazywano nawet miejsce, gdzie ziemia się rozsuwa i widać wejście do podziemi.

[edytuj] Legenda o buciku św. Jadwigi

Ta legenda wiąże się z kościołem św. Ducha, który już nie istnieje.

Królowa w czasie jednego z pobytów w Bieczu udała się do miasta, by obserwować prace przy budowie kościoła. Ku jej radości prace były już niemal skończone. Wielu ozdabiało już portale i inne detale. Królowa zauważyła smutnego kamieniarczyka. Podeszła do niego i zapytała o powód tego smutku. Kamieniarczyk opowiedział o problemach w jego rodzinie wynikających z biedy. Litościwa Królowa chciała go czymś obdarować, lecz nic nie miała. Zdjęła więc swój bucik, odczepiła złotą klamrę i podarowała ją mu. Ściągając bucik oparła swoją nogę na kamieniu obrabianym przez kamieniarczyka. On zaś wykuł odbicie stopy królowej w tym kamieniu i umieścił go w portalu, by każdemu wchodzącemu do kościoła przypomnieć o miłosiernej królowej.

[edytuj] Legenda o skamieniałym chlebie

Legenda ta powiązana jest ze starą kapliczką, znajdującą się niedaleko stacji kolejowej w Bieczu.

Pewnego dnia gospodyni jednego z domów znajdujących się poza murami miasta upiekła chleb. Po jego upieczeniu położyła go na parapecie swojego okna, aby wypiek mógł stracić wysoką temperaturę uzyskaną w trakcie pieczenia. Po niedługim czasie, zwabiony zapachem świeżo wypieczonego chleba biedak, podszedł do okna. Poprosił o kawałek chleba, gdyż tułał się już kilka dni, nie mając jedzenia w ustach. Gospodyni była jednak skąpa i nie podzieliła się z nim. On, zawiedziony, odszedł bez słowa. Po kilku godzinach gospodyni wróciła po chleb. Zastała jednak tylko jego skamieniałe resztki.

Na górę strony

[edytuj] Ludzie związani z Bieczem

Właściciele Biecza:

• Wacław II Czeski - pierwszy właściciel Biecza^[14], król czeski od 1297, władca ziemi kłodzkiej od 1290,
• Jan Muskata - właściciel Biecza, zamienił miasto na wieś Kamienicę (obecnie Nowy Sącz)^[14], biskup krakowski w latach 1294-1320.

Burmistrzowie, starości i sędziowie grodzcy bieccy:

• Piotr Sułowski - sędzia grodzki w Bieczu, poseł na sejm walny, uczestniczył w uchwaleniu Unii Lubelskiej; jego nagrobek znajduje się w Kościele Bożego Ciała,
• Mikołaj Ligęza - starosta biecki, kasztelan wiślicki, starosta żydaczowski; jego renesansowy nagrobek znajduje się w Kościele Bożego Ciała,
• Marcin Rokicki - aptekarz polski, rajca i burmistrz Biecza do 1572, był właścicielem kamienicy, gdzie mieściła się prawdopodobnie pierwsza apteka na Podkarpaciu (obecnie dom Barianów-Rokickich); padł ofiarą jednej z zaraz bieckich w 1572,
• Wacław Potocki - starosta biecki i sędzia grodzki biecki w latach 1667-1676, jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, poeta, epik, satyryk i moralista, pochowany w podziemiach klasztoru franciszkańskiego; jego nazwiskiem nazwano jedną z ulic miasta^[36].

Urodzeni w Bieczu:

• Marcin Kromer - pochodzący z Biecza biskup warmiński, polski historyk i kronikarz, jego nazwiskiem nazwano jedną z kamienic oraz zabytkową ulicę,
• Witold Fusek - farmaceuta biecki, pochodzący z Biecza,
• Jan Bochniewicz - ksiądz, proboszcz parafii bieckiej, twórca fundacji im. ks. Jana Bochniewicza, pochodzący z Biecza; jego nazwiskiem nazwano jedną z ulic miasta,
• Apolinary Kotowicz - malarz, pejzażysta i portrecista, pochodzący z Biecza,
• Dariusz Bohatkiewicz - polski dziennikarz telewizyjny, pochodzący z Biecza,
• Mieczysław Ryba - członek Kolegium IPN, wykładowca w Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, autor artykułów naukowych na tematy historyczne, pochodzący z Biecza.

Dodatkowo z miastem związana jest Jadwiga Andegaweńska, fundatorka szpitala św. Ducha, częsty gość na zamku w Bieczu, od 2007 Honorowy Patron Miasta i Gminy Biecz.

Na górę strony

Przypisy

Na górę strony

[edytuj] Bibliografia

Ten artykuł jest częścią cyklu artykułów o Bieczu
Historia
Kalendarium • Dawny powiat biecki Herb miasta • Hejnał miasta
Zabytki
Kościół Bożego Ciała • Ratusz Kościół i klasztor oo. Franciszkanów Szpital św. Ducha • Dom zbója Becza Dom Barianów Rokickich • Kromerówka Mury obronne • Fundamenty zamku Kapliczki bieckie • Dworek Nędzówka Gród starościński • Dawna Synagoga
Demografia
Transport i drogownictwo
Obwodnica Biecza • Stacja kolejowa Ulice i place Biecza
	Biecz na Wikipedii
	Biecz na Wikimedia Commons
	Biecz na Wikinews
Strona internetowa miasta

• Jan Barut, Stanisław Motyka, Tadeusz Ślawski, Nad rzeką Ropą. Z dziejów Biecza, Gorlic i okolic, Kraków 1963
• Franciszek Bujak, Materiały do historii miasta Biecza, Kraków 1914
• Bogusława Duda, Agnieszka Piotrowska, Szlak świętej Jadwigi Królowej w Bieczu, Biecz 2006 ISBN 83-86744-90-1
• Filip Sulimierski, Tom XV, część 1. Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1900
• Gabriela Ślawska, Związki z Bieczem Królowej Jadwigi, Biecz 1997 ISBN 83-86744-79-0
• Tadeusz Ślawski, Marcin Kromer w 400 rocznicę śmierci, Biecz 1989
• Tadeusz Ślawski, Biecz. Zarys historyczno-krajoznawczy, Biecz 1996
• Tadeusz Ślawski, Biecz i okolice, Biecz, 2005 ISBN 83-86744-97-9
• Strona internetowa Urzędu Miasta i Gminy Biecz

[edytuj] Dodatkowa literatura

• Aleksander Karp, Biecz - perła Podkarpacia, Rzeszów 1998 ISBN 83-908679-0-7
• Anna Klubówna, Królowa Jadwiga. Opowieść o czasach i ludziach, Warszawa 1986 ISBN 83-205-3691-X
• Tadeusz Ślawski, Produkcja i wymiana towarowa Biecza w XVI i XVII w., Rzeszów 1968
• 50 lat Muzeum w Bieczu 1953 - 2003, Biecz 2003 ISBN 83-919776-0-9
• Biecz. Studia historyczne, red. R. Koleta, Wrocław 1963

[edytuj] Zobacz też

• dziadowski bicz

Pobliskie wsie
Racławice	Binarowa	Siepietnica
Strzeszyn	Biecz	Grudna Kępska
Korczyna	Wójtowa	Głęboka

Pobliskie miasta
Tuchów	Ryglice
Ciężkowice	Biecz	Jasło
Grybów	Gorlice	Dukla

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Biecz

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi