Chorzów

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°18' N 18°57' E50.3 18.95 (Chorzów)

Chorzów
Herb Chorzowa Flaga Chorzowa
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Chorzów miejska
Założono	1257
Prawa miejskie	1868
prezydent miasta	Marek Kopel (e-mail)
Powierzchnia	33,5 km²
Położenie	50° 18' N 18° 57' E
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	114 686 3423,46 os./km² 3 487 000 (Katowice)
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 032
Kod pocztowy	41-500 do 41-506
Tablice rejestracyjne	SH
Położenie na mapie Polski Chorzów
Miasta partnerskie	Termoli Ózd Zlín Iserlohn Creil
Urząd miejski3 ul. Rynek 1 41-500 Chorzów tel. (+48 032) 241 12 61; faks (+48 032) 241 24 59 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Chorzów (niem. Königshütte, od 1922 do 1934 r. Królewska Huta) – miasto w Polsce położone na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), ważny lokalny ośrodek gospodarczy oraz kulturalny. Jest miastem na prawach powiatu.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie 1.2 Klimat 1.3 Podział administracyjny 2 Historia 3 Pochodzenie nazwy miasta 3.1 Inne nazwy związane z Chorzowem 4 Demografia 5 Gospodarka 5.1 Przemysł 5.2 Firmy i przedsiębiorstwa 5.3 Służba zdrowia 5.3.1 Szpitale 5.4 Handel 5.5 Transport 5.6 Komunikacja miejska 6 Edukacja 7 Kultura, zabytki i atrakcje turystyczne 7.1 Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku 7.2 Zabytki 7.3 Przyroda 7.4 Ważne miejsca 7.5 Imprezy 7.6 Prasa lokalna 8 Sport 8.1 Żużel 9 Polityka 9.1 Partie i ugrupowania 9.2 Prezydent 9.3 Rada Miasta 10 Kościoły i związki wyznaniowe 10.1 Kościół rzymskokatolicki 11 Osoby urodzone w Chorzowie 12 Bibliografia 13 Zobacz też 14 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Chorzów leży na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Najwyższymi punktami miasta są:

• wzniesienie w lesie załęskim (341 m n.p.m.)
• Góra Wyzwolenia, dawniej Góra Redena (321 m n.p.m.)
• wzniesienie z Planetarium (320 m n.p.m.)
• wzniesienie w Chorzowie Starym (320 m n.p.m.)

Pod względem geologicznym miasto położone jest na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego obejmującego cały Górnośląski Okręg Przemysłowy oraz Rybnicki Okręg Węglowy.

Miasto leży nad rzeką Rawą. Sąsiaduje z Katowicami (długość granicy: ok. 13 km), Rudą Śląską (ok. 4,5 km), Bytomiem (ok. 5 km), Piekarami Śl. (ok. 2 km), Siemianowicami (ok. 6,5 km) i Świętochłowicami (ok. 8 km). Rozciągłość południkowa wynosi ok. 11,5 km, a równoleżnikowa – ok. 6,5 km.

[edytuj] Klimat

Średnia roczna temperatura w Chorzowie wynosi 7,9°C, a średnia suma opadów w skali roku wynosi 723 mm. Charakterystyczne dla Chorzowa są wiatry słabe, o prędkości nie przekraczającej 2 m/s wiejące z kierunku zachodniego.

[edytuj] Podział administracyjny

Od czasu ukształtowania się obecnych granic miasta funkcjonuje administracyjny podział na cztery dzielnice. Do 1991 r. używano nazw: Chorzów I, Chorzów II, Chorzów III i Chorzów IV. Uchwała Rady Miasta (19 lutego 1991) pozostawiła dotychczasowy podział i granice dzielnic, ale zmieniła nazwy trzech z nich. W dwóch przypadkach wykorzystano tradycyjne nazwy części miasta, nie do końca zgodnie z ich pierwotnym znaczeniem.

Dzielnicami Chorzowa są:

• Centrum (wcześniej Chorzów I) – ścisłe śródmieście oraz Klimzowiec; obejmuje południową część dawnego miasta Królewska Huta; granice wyznaczone są wzdłuż Rawy, linii kolejowej prowadzącej do Tarnowskich Gór i ulicy Parkowej
• Chorzów II – część północno-zachodnia; obejmuje północną część dawnego miasta Królewska Huta; granicą jest wzmiankowana linia kolejowa
• Chorzów Stary (wcześniej Chorzów III) – część północna; obejmuje dawną wieś Chorzów (właściwy Chorzów Stary) i Maciejkowice; granicę stanowi linia kolejowa oraz północne obrzeża WPKiW
• Chorzów Batory (wcześniej Chorzów IV) – część południowa; obejmuje dawną gminę Wielkie Hajduki, której w 1939 r. po przyłączeniu do Chorzowa nadano nazwę "Chorzów Batory", i przyłączony po II wojnie światowej Niedźwiedziniec (jeszcze przed 1991 r. zamiennie używano nazw "Chorzów Batory", "Chorzów IV" i "Hajduki");

Do żadnej z dzielnic nie należy wschodnia część miasta – Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku. Podkreślono przez to jego ponadregionalny charakter. Warto zaznaczyć, że po utworzeniu parku tylko jego część należała do Chorzowa, jednak gdy Katowice rozpoczęły budowę os. Tysiąclecia, potrzebowały więcej gruntu na wykonanie inwestycji. Ostatecznie zawarto porozumienie o wymianie terenów, w wyniku czego cały park znalazł się w Chorzowie.

Należy dodać, że podobnie jak w wielu miastach Górnego Śląska, w świadomości chorzowian przetrwał podział związany z powstawaniem osad robotniczych czy osiedli. Wśród "tradycyjnych" dzielnic należy wymienić:

• Klimzowiec – dawniej kolonia wybudowana wokół młyna Jacka Klimzy, skąd wzięła swoją nazwę (Klimsawiese); od początku, tj. od 1868 r. była jedną z dzielnic Królewskiej Huty; dziś w składzie dzielnicy Centrum
• Nowe Hajduki – osada powstała w Wielkich Hajdukach, połączona z Królewską Hutą w 1934 r. jako ówczesna dzielnica IV; potem część Chorzowa I, dziś Centrum
• Pnioki (pierwotnie: Pniaki) – część Chorzowa II
• Górne i Średnie Łagiewniki – w granicach Chorzowa II (Dolne Łagiewniki znajdują się w Bytomiu)
• Szarlociniec – również w składzie Chorzowa II (Charlotte)
• Chorzów Stary (w sensie ścisłym) – dawna wieś Chorzów; w wyniku rozwoju przemysłu powstały tu kolonie robotnicze oraz ośrodki przemysłu (huty, kopalnie), z których kilka zostało wydzielonych z gminy, by wraz z innymi koloniami robotniczymi utworzyć w 1868 r. miasto Królewska Huta; Chorzów pozostawał gminą wiejsko-przemysłową aż do połączenia z miastem Królewska Huta w 1934 r.; ze względu na najstarsze tradycje (inna opinia: polityczne motywy połączenia oraz wyboru polsko brzmiącej nazwy Chorzów) nazwą tą objęto całe miasto, a do dzielnicy przylgnęło określenie "Stary"; później zasadnicza część Chorzowa III
• Maciejkowice – najdalej na północ wysunięta część miasta; dawna wieś znajdująca się w sąsiedztwie Chorzowa i Michałkowic (obecnie dzielnica Siemianowic Śl.), do dziś zachowała wiejski charakter; w 1934 roku wraz z gminą Chorzów i miastem Królewska Huta utworzyła miasto Chorzów; następnie część dzielnicy III, objętej w końcu nazwą "Chorzów Stary"

[edytuj] Historia

Najważniejsze daty:

• 1136 – pierwsza wzmianka o osadzie Zversov koło Bytomia. Wzmianka pojawiła się w liście papieża Innocentego II adresowanego do biskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina. Jednak istnieje wiele wątpliwości czy aby na pewno wspomniany Zversov jest późniejszym Chorzowem.
• 24 czerwca 1257 – akt zezwalający na lokację wsi Chorzów (Chareu) bożogrobcom miechowickim wydany przez Władysława księcia opolskiego w Czeladzi
• 1778 – ks. Ludwik Bojarski – proboszcz chorzowski odkrył złoża węgla w Chorzowie, otwarł pierwsze pole wydobywcze o nazwie "Księżna Jadwiga" Wydobycie szybko jednak zostało zaprzestane (powodem była zła jakość surowca).
• 1790 – Bojarski wznowił wydobycie węgla na pobliskim wzgórzu (góra Redena).
• 1791 – rząd pruski założył drugą (konkurencyjną) kopalnię "Prinz Carl von Hessen" w rejonie dzisiejszego dworca Chorzów Miasto. Podczas odkrywki węgla natrafiono na wody solankowe które dały początek uzdrowisku.
• 1799 – hrabia Friedrich Wilhelm von Reden nadał nazwę Königshütte (pol. Królewska Huta) nowo otwartemu ośrodkowi metalurgii (na cześć pruskiego króla). Jednocześnie dnia 25 września tegoż roku o godz. 18,00 pojawił się ogień w pierwszym piecu, a dwa dni później popłynęła z niego pierwsza surówka.
• 1799 – rozpoczęcie budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.
• 1800 – kopalnię Prinz Carl von Hessen przemianowano na Königsgrube (kopalnia "Król")
• 1803 – uruchomienie drugiego pieca w Hucie Królewskiej.
• 1809 – powstał Szpital Bracki na dzisiejszej ul. Strzelców Bytomskich.
• 1846 – powstał dworzec kolejowy Königshütte Bismarck, czyli dzisiejszy Chorzów Batory.
• 1850 – wybuch epidemii cholery.
• 1853 – postawienie pomnika hrabiego von Redena (w obecności pruskiego cesarza).
• 1853 – dotarcie budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, drążonej ręcznie z Zabrza.
• 1863 – ukończenie trwającej od 1799 budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.

• 1864 – konsekracja kościoła pw. św. Barbary – pierwszej parafii w Królewskiej Hucie (kościół był później w 1896 roku konsekrowany powtórnie w wyniku jego przebudowy).
• 1868 – nadanie praw miejskich kolonii Królewska Huta (wieś Chorzów nadal pozostaje autonomiczną wsią, nie wchodząc w granice miasta); herb miasta z monogramem "W" króla Wilhelma I., nadawca praw miejskich.
• 1868 – powstał dworzec kolejowy Königshütte Mitte, czyli dzisiejszy Chorzów Miasto.
• 1872 – mieszkańcy Königshütte na wojnie prusko/niemiecko-francuskiej.
• 1872 – zapadła decyzja o budowie huty żelaza (Bismarckhütte) w Hajdukach (dziś Chorzów Batory).
• 1903 – połączenie Górnych i Dolnych Hajduk w jeden organizm o nazwie Bismarckhutte (od nazwy huty).
• 1905-1912 – mieszkańcy Königshütte na wojnach w różnych pruskich koloniach (m.in. Deutsch-Südwestafrika).
• 1910 – powstał klub sportowy Verein für Rasenspiele (VfR) Königshütte (późniejszy AKS).
• 1914-1918 – I wojna światowa. Mieszkańcy Königshütte w niemieckich mundurach na różnych frontach, w różnych niewolach; znaczne ubytki ludności męskiej.
• 1919 – polityczny chaos i kryzys powojenny (zamieszki i próba rewolucji)
• 1919-1921 – trzy powstania śląskie, dzisiaj zwane też Górnośląską Wojną Domową.
• 1920 – powstał klub sportowy Ruch (po plebiscycie Ruch Hajduki Wielkie, dziś Ruch Chorzów).
• 1921 – na terenie Śląska, w tym także Chorzowa odbywa się plebiscyt, w którym pytano Ślązaków o chęć przynależności do Polski lub do Niemiec. We wszystkich miastach wskaźnik przynależności do Niemiec wynosił ok. 3/4 (w Królewskiej Hucie 75%). Natomiast w okolicznych gminach – w tym Chorzowie (52% za Niemcami), Maciejkowicach (61% za Niemcami), Hajdukach (64% za Niemcami) – poparcie opcji polskiej było większe. Ostatecznie w 1922 roku Królewska Huta oraz okoliczne wsie zostały włączone do Polski.
• 1922 – 23 czerwca rozpoczęły się uroczystości włączenia Chorzowa do Polski
• 1922-1930 – częściowa emigracja proniemieckiej ludności Królewskiej Huty, do niemieckiej części Górnego Śląska, m.in. do Bytomia (dla przesiedleńców z Królewskiej Huty powstała tam wielka dzielnica północna z kościołem pw. św. Barbary jako pamiątką królewskohuckiej parafii św. Barbary), oraz imigracja propolskiej ludności z zachodniej części Górnego Śląska m.in. do Królewskiej Huty; w całym okresie międzywojennym imigracja ludności polskiej z reszty Polski; również: imigracja ludności żydowskiej z Polski, a po 1933 także z Niemiec.
• 1924 – zmiana nazwy Verein für Rasenspiele (VfR) Königshütte na Amatorski Klub Sportowy (AKS) Królewska Huta.
• 1926 – genewski proces ("Chorzow factory case") w sprawie odszkodowań za Stickstoffwerke/Azoty (decyzja na niekorzyść Polski: wysokie odszkodowanie dla niemieckiego konsorcjum)
• 1934 – 1 lipca uchwałą Sejmu Śląskiego, ze względów praktycznych (urbanistycznych i demograficznych) i polityczno-nacjonalistycznych (antyniemieckich) do miasta Królewska Huta (dziś dzielnice: Centrum, Klimzowiec i Chorzów II) została przyłączona wieś Chorzów (dziś Chorzów Stary) wraz z Maciejkowicami (przyłączonymi do wsi Chorzów w 1930 roku) oraz gmina Nowe Hajduki (obszar dzisiejszych ulic: przedłużonej Wolności, Omańkowskiej, Nomiarki, 75. Pułku Piechoty, Żołnierzy Września, Gwareckiej, Wandy itd.). W wyniku tych przemian nowemu organizmowi miejskiemu nadano nazwę Chorzów, celowo rugując poniemiecką nazwę Królewska Huta; zmiana herbu miasta (dzisiejsza forma).
• 1939 – zniszczenie pomnika hrabiego von Redena.
• 1939
  • 1 kwietnia – włączenie do Chorzowa Wielkich Hajduk (dziś Chorzów Batory);
  • sierpień – kradzież z koszar polskich mundurów, użytych później w sfingowanym napadzie na radiostację gliwicka.
  • 3 września – wkroczenie oddziałów niemieckich oraz wcielenie miasta do III Rzeszy (bez walk).

1939-Dołączenia do Chorzowa Wielkich Hajduk

• 1939-1945 – II wojna światowa – okres administracji niemieckiej. Mieszkańcy Królewskiej Huty w różnych mundurach (w niemieckich głównie od 1942), na różnych frontach, w różnych niewolach, obozach, łagrach; wielkie ubytki ludności męskiej; rasistowska segregacja ludności, wywózka Żydów do gett i obozów, spalenie synagogi; urzędowe naciski na mieszkańców aby składali podania o wpis na Volkslistę. Urzędowe zmiany imion i nazwisk na niemieckie, represje wobec Polaków i Ślązaków odmawiających wpisu na Volkslistę.
• 1942 – ponowna erekcja pomnika hrabiego von Redena.
• 1945 – ponowna deportacja więźniów i robotników przymusowych na zachód, częściowo w formie morderczego marszu pieszo (tzw."Todesmarsch").
• 1945 – wkroczenie oddziałów radzieckich oraz ponowne przyłączenie miasta do Polski (bez walk); problemy z zaopatrzeniem miasta w żywność.
• 1945 – podpalenie magazynu niem.mundurów itp. w kinie na ul. Wolności i kilkudniowy pożar.
• 1945 – ponowne zniszczenie w niewyjaśnionych okolicznościach pomnika hrabiego von Redena.
• 1945 – przymusowe wysiedlenia urzędowo uznanych za Niemców mieszkańców miasta.
• 1945 – masowa imigracja ludności polskiej (tzw. napływowej).
• 1945 – masowe wyrzucanie mieszkańców z mieszkań (konfiskata) i z pracy.
• 1945 – mieszkańcy Chorzowa w polskich obozach (np. Zgoda).
• 1945 – wywózki górników-autochtonów do ZSRR (np. Workuta, Donieck).
• 1945-1946 – tzw. "rehabilitacja" mieszkańców którzy wpisani byli na niemiecką listę narodowościowa (Volkslista), często nie całkiem dobrowolna (łącznie ze przymusową zmianą imion i pisowni nazwisk).
• 1950 – rehabilitacja, z urzędu, mieszkańców którzy w czasie wojny mieli nadaną volskslistę, a nie zostali zrehabilitowani w inny sposób.
• 1951 – rozpoczęcie długotrwałej budowy Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku
• 1951 – Franz Wachsmann (Waxman) dostał pierwszego Oscara (muzyka).
• 1952 – Franz Wachsmann (Waxman) dostał drugiego Oscara (muzyka).
• 1951 – Kurt Alder dostał Nagrodę Nobla (chemia).
• 1954 – 82 ofiary (wg danych oficjalnych) wśród górników pracujących w kopalni Barbara-Wyzwolenie (w wyniku pożaru w wywołanego przez awarię systemu energetycznego).
• 1955 – od ok.1955 stała emigracja, głównie do RFN i NRD.
• 1968 – polityczne zamieszki
• 1971 – gwałtowne nasilenie emigracji mieszkańców miasta do RFN w wyniku "umowy o łączeniu rodzin".
• 1978 – budowa estakady na chorzowskim rynku.
• 1981 – stan wojenny
• 1982 – masowa emigracja na zachód w wyniku stanu wojennego i ogólnej sytuacji ekonomiczno-politycznej w Polsce.
• 1991 – uchwała Rady Miasta nadająca dzielnicom I-IV odpowiednio nazwy: Centrum, Chorzów II, Chorzów Stary i Chorzów Batory
• 1993 – zamknięcie KWK Prezydent.
• 1998 – reorganizacja Huty Kościuszko (Królewskiej)
• 2001 – ponowna erekcja pomnika hrabiego von Redena w centrum miasta.
• 2005 – pierwsze rozmowy na temat planu połączenia Chorzowa z innymi miastami GOP.
• 2006 – międzynarodowy Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim w Chorzowie.
• 2006 – 28 stycznia Na terenie Międzynarodowych Targów Katowickich dochodzi do katastrofy budowlanej. W wyniku wad konstrukcyjnych oraz naporu grubej warstwy zalegającego śniegu zawaleniu ulega hala wystawowa o pow. ok. 1,5 ha. Pod jej gruzami zginęło 65 osób a ok. 190 odniosło obrażenia wymagające hospitalizacji.

[edytuj] Pochodzenie nazwy miasta

Chorzów – pochodzenie nazwy miasta jest do dzisiaj nie znane. Zakłada się pochodzenie tej nazwy od Zversov lub też Zuersov (różnica wynika z podobieństwa pisowni u i v w średniowieczu). Zversov z kolei kojarzony jest ze zwierzęciem lub zwierzyną.^{[potrzebne źródło]} Legenda głosi że na terenach dzisiejszego Chorzowa kiedyś były lasy w których żyło dużo zwierzyny oraz, że polował tutaj Bolesław Chrobry. Taka nazwa jest wspomniana w bulli papieża Innocentego II z 1136 roku, a dokładniej jest mowa o wsi Zversov koło Bytomia z chłopami, kopaczami srebra i dwiema karczmami.^{[potrzebne źródło]}

Inna nazwa od której ma pochodzić Chorzów to Coccham lub Coccha. Ta nazwa z kolei pojawia się w dokumencie patriarchy jerozolimskiego z 1198 roku, w którym nadał ziemię Stróżom Bożego Grobu (bożogrobcom). Kolejną nazwą, jest Chareu (Charev). Ta nazwa pojawia się w dokumencie księcia Władysława opolskiego z 1257 roku. To pierwszy pewny dokument potwierdzający średniowieczną historię Chorzowa. Obok nazwy Chareu pojawia się jeszcze nazwa Belobreze (prawdopodobnie dzisiejszy Dąb – dzielnica Katowic). Ta nazwa pojawia się też obok Coccha w dokumencie z 1198 roku. Inna hipoteza głosi, iż Chorzów pochodzi od tchórzów.^{[potrzebne źródło]} Nie wiadomo czy chodzi o tchórzliwą ludność, czy może o dużą liczbę tchórzów (zwierząt) w lasach. Kilka innych nazw od których może pochodzić ta dzisiejsza, to m.in. Charevo, Charzow, Chorzev.

Nazwa Chorzów może posiadać swój źródłosłów w wyrazie "chorzy" (od chory). Wtedy osada ta – Chorzów – mogła być miejscem, gdzie przebywało wielu chorych. Skojarzenie słów Chorzów.^{[potrzebne źródło]} Pierwszą urzędową formą, udokumentowaną w 1257 roku, tego potocznego, hipotetycznego określenia osady Chorzev mogła być podobna w brzmieniu nazwa Chareu (Charev). Wybudowany w tej osadzie szpital przeniesiony został w 1299 r. do Bytomia.

[edytuj] Inne nazwy związane z Chorzowem

• Królewska Huta (niem. Königshütte) – wcześniejsza nazwa przemysłowego Chorzowa (pruski król Wilhelm III.)
• Hajduki (niem. Heiduk) – ta nazwa pochodzi prawdopodobnie od wrzosowiska (niemieckie Die Heide)^{[potrzebne źródło]} lub od hajduka (jak dawniej nazywano rozbójnika). Inna wersja: austryjaccy (węgierscy/chorwaccy) żołnierze die Heyduken/Heiducken, którzy stacjonowali na tym terenie (przed przejęciem Śląska przez Prusy w 1742).

[edytuj] Demografia

Chorzów jest najstarszym demograficznie miastem w województwie śląskim. Więcej niż 65 lat ma 27% ludności (przy regionalnej średniej 19%), a poniżej 15 roku życia jest zaledwie 11% chorzowian.

Miasto ma dziś mniej mieszkańców niż przed wojną (w 1939, wg różnych źródeł, ludność miasta wynosiła 127 - 135 tys. mieszk.). W czasie wojny nastąpił ogromny, nie notowany nigdzie indziej na Górnym Śląsku^{[potrzebne źródło]} ubytek mieszkańców - liczba ludności w 1945 roku była o blisko 30 tys. osób niższa niż w 1939 roku. Przyczyną tego był holocaust Żydów, a pod koniec wojny także ucieczka Niemców i części Ślązaków przed Armią Czerwoną. Przez dwadzieścia lat liczba ludności rosła. Obniżyła się nieco przy wymianie gruntów z Katowicami, by ponownie rosnąc. Najwięcej ludności zamieszkiwało Chorzów w 1977 - 156 600 osób przy średniej gęstości zaludnienia prawie 4800 osób/km². Później liczba mieszkańców malała i nadal maleje. Ostatnio ptoces ten uległ zatrzymaniu. Obecnie Chorzów zamieszkuje 114 686 mieszkańców (w stosunku do 2006 roku jest to pierwszy przyrost ludności od 30 lat), ale wg prognoz GUSu już za 20 lat ludność miasta spadnie poniżej 100 000 mieszkańców. Mimo to, na najbliższe lata przewiduje się duży napływ ludzi z Katowic wraz z wieloma inwestycjami mieszkaniowymi w pobliżu WPKiW.

Bezrobocie w Chorzowie jest jednym z wyższych w województwie śląskim - bez pracy pozostaje 11,7% ludności. Jest to wskaźnik wyższy niż w średnia dla Polski o 0,6%, a dla województwa o 3%. Szczególnie źle wypada Chorzów w porównaniu z dwoma swoimi sąsiadami - Katowicami (2,8%) i Rudą Śląską (6%), natomiast bezrobocie jest niższe niż w Bytomiu (15,8%).

Średnia pensja w Chorzowie wynosi około 3000 złotych^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Przemysł

Historia miasta wiąże się ściśle z rozwojem przemysłu. Głównie górnictwa i hutnictwa, ale także energetyki, chemii. Dziś dawne filary przemysłu nie odgrywają już wiodącej roli, gdyż w wyniku przemian gospodarczych doszło do restrukturyzacji zakładów w pracy w wyniku czego zamknięto bądź połączono z innymi chorzowskie kopalnie, ograniczono także zakres działania hut stali. W hucie Kościuszko (Królewskiej) zamknięto wydziały wielkich pieców, stalownię, aglomerownię i koksownię. Huta Batory została natomiast sprywatyzowana i podzielona na kilka spółek. Do dziś działają Zakłady Azotowe (podobnie jak huta Batory sprywatyzowane), nowoczesna Elektrociepłownia ELCHO Chorzów (w miejsce Elektrowni Chorzów), Alstom-Konstal (dawniej Konstal) specjalizujący się dzisiaj głównie w konstrukcjach taboru szynowego, Zakłady Chemiczne HAJDUKI. W wyniku ograniczenia roli przemysłu ciężkiego oraz zastosowaniu nowoczesnych technologii znacznie spadła emisja substancji szkodliwych dla atmosfery.

[edytuj] Firmy i przedsiębiorstwa

Poprzemysłową lukę w chorzowskiej gospodarce uzupełniają małe i średnie przedsiębiorstwa, głównie usługowe i handlowe.

[edytuj] Służba zdrowia

[edytuj] Szpitale

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Zespół Szpitali Miejskich,
• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii im. dr E. Hankego,
• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Szpital Specjalistyczny (szpital zakaźny).

[edytuj] Handel

Od końca lat 80. zmieniła się całkowicie struktura handlu w całej Polsce – w tym także w Chorzowie. Ówczesne domy handlowe – dziś nazywane marketami – zostały w większości sprywatyzowane. Ścisłe centrum handlowe to deptak – ulica Wolności. W mieście znajduje się kilka sklepów dużych sieci handlowych, są to: hipermarket Carrefour w Centrum Handlowym AKS (CH AKS), Media Markt, dwa supermarkety Kaufland, trzy sklepy TESCO, dwa supermarkety Billa, market budowlany Castorama.

[edytuj] Transport

Kołowy:

• wschód – zachód
  • Autostrada A4 Kraków – Katowice – Wrocław (węzeł Batory)
  • Drogowa Trasa Średnicowa (DTŚ) Katowice – Ruda Śląska (docelowo) Gliwice,
  • droga krajowa Katowice – Bytom
  • ulica Armii Krajowej
• północ – południe:
  • ulica Stefana Batorego (Chorzów Batory), ulica Gałeczki, ulica Dąbrowskiego

Kolejowy:

• Chorzów Batory na trasie: Katowice – Gliwice
• Chorzów Miasto i Chorzów Stary na trasie: Katowice – Chorzów Batory – Bytom – Lubliniec
• Dworce kolejowe: Chorzów Batory, Chorzów Miasto, Chorzów Stary

Lotniczy:

• Lotnisko w Pyrzowicach

[edytuj] Komunikacja miejska

Chorzów jako miasto leżące w centrum aglomeracji jest dobrze skomunikowany, ponieważ leży na trasie wielu linii tramwajowych i autobusowych. Mieszkańcy Śląska wykorzystują także pociągi osobowe podmiejskie jako środek transportu miejskiego, np. na trasie Chorzów Batory-Katowice (jazda ok. 8 minut). Do niedawna funkcjonowała ważna zajezdnia tramwajowa Chorzów Batory (dziś warsztat naprawczy).

[edytuj] Edukacja

• Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. Karola Goduli
• Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy w Chorzowie
• Uniwersytet Śląski, dwa wydziały zamiejscowe
• Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna
• Śląska Wyższa Szkoła Informatyki
• I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego
• II Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Ligonia
• III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego
• IV Liceum Ogólnokształcące im. Marii Curie-Skłodowskiej
• ZSTiO nr 1 im Wojciecha Korfantego
• ZSTiO nr 2 im Mariana Batko
• ZSTiO nr 3
• ZSTiO nr 4 im Jędrzeja Śniadeckiego
• ZSE im. Oskara Langego
• Zespół Szkół Gastronomiczno-Usługowych im. Marii Dąbrowskiej
• Zespół Szkół Katolickich im kard. Augusta Hlonda
• Państwowa Szkoła Muzyczna im. Grzegorza Fitelberga
• ZSO nr 2 im Miłośników Ziemi Śląskiej

[edytuj] Kultura, zabytki i atrakcje turystyczne

[edytuj] Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku

• Stadion Śląski – stadion reprezentacji Polski
• Planetarium Śląskie – największe i najbardziej znane obserwatorium astronomiczne w Polsce
• Górnośląski Park Etnograficzny
• Śląski Ogród Zoologiczny
• Śląskie Wesołe Miasteczko – największy stały lunapark w Polsce
• Kąpielisko "FALA" – Jedyne nie kryte kąpielisko w mieście. Jego nazwa wzięła się od atrakcji jaką jest sztucznie wytwarzana fala na jednym z basenów. Cały kompleks składa się z 7 basenów.
• Kolejka linowa "ELKA" – najdłuższa, a zarazem jedyna w Europie nizinna kolejka linowa. Jej trasa okrąża cały park.
• Kolejka wąskotorowa
• Rosarium
• Hala wystawowa "Kapelusz"
• korty tenisowe
• kilka restauracji
• "Taneczny Krąg" – duża altana wraz z otaczającym ją placem na którym w okresie letnim odbywają się imprezy folklorystyczne

[edytuj] Zabytki

Miasto Chorzów chociaż jest stosunkowo młodym miastem (prawa miejskie otrzymał jako Królewska Huta w 1868 roku), to jednak może się poszczycić wieloma zabytkami, na swój sposób unikatowymi.

• Teatr Rozrywki – zabytkowy, bogato zdobiony budynek dawnego hotelu Graf Reden. Jego charakterystyczną częścią jest wieża.
• Kościół św. Wawrzyńca na Górze Wyzwolenia (Górze Redena) – XVI-wieczny drewniany kościółek wzniesiony w Knurowie. Do Chorzowa został przeniesiony w 1935 roku.
• Kościół św. Barbary – najstarszy kościół katolicki w Królewskiej Hucie. Powstał w II poł. XVIII wieku, w okresie wielkich przemian gospodarczych na Śląsku.
• Kościół św. Marii Magdaleny – Kościół najstarszej chorzowskiej parafii. Obecny został wzniesiony w XIX wieku po spłonięciu poprzedniego (wzniesionego jeszcze przez bożogrobców).
• Gmach Urzędu Pocztowego przy ul. Pocztowej – XIX-wieczny bogato zdobiony neogotycki budynek, będący najważniejszą wizytówką miasta.
• Dawny ratusz Wielkich Hajduk w Chorzowie Batorym
• Dawny ratusz gminny Chorzowa w Chorzowie Starym
• Plac św. Jana, oraz ul. Bożogrobców w Chorzowie Starym – najstarsza część Chorzowa, miejsce historyczne, które do XVIII wieku, czyli początków rozwoju gospodarczego było najważniejszym punktem Chorzowa. Dziś znajduje się tam kościół św. Marii Magdaleny, oraz pozostałości dawnej zabudowy wiejskiej (na placu św. Jana).
• Kościół Wniebowzięcia NMP w Chorzowie Batorym (daw. Kościół parafialny w Wielkich Hajdukach)
• Kościół św. Józefa, oraz otaczająca go kolonia Pnioki w Chorzowie Drugim
• Budynek IV LO im. M. Skłodowskiej-Curie przy ul. Dąbrowskiego – secesyjny budynek dawnego gimnazjum żeńskiego (Cäcilien-Gymnasium).
• Rzeźba Chłopiec z łabędziem autorstwa Teodora Kalidego, znajdująca się przy placu Matejki.
• Gmach Straży Pożarnej w Chorzowie Drugim
• Dawna zabudowa Zakładów Mięsnych (Städtisches Schlachthaus)
• Szyb Prezydent w Chorzowie Starym
• Szyb Elżbieta w Chorzowie Starym
• Brama Cmentarna na ulicy Drzymały
• Gmach ZUS-u, przy ul. Dąbrowskiego

Mówiąc o zabytkach nie sposób nie wspomnieć o ratuszu chorzowskim (daw. Królewskiej Huty), oraz Hali Targowej (ob. palarnia kawy POSTI). Obydwie budowle utraciły wiele ze swojej świetności. Ratusz został przebudowany w latach 20. XX wieku ze względu na małą funkcjonalność (za mało pomieszczeń), w wyniku czego utracił swój niepowtarzalny charakter. Natomiast hala targowa została z niewiadomych przyczyn przebudowana w latach 70. XX wieku, i obecnie nie jest już chlubą miasta.

[edytuj] Przyroda

Chorzów posiada także atrakcje przyrodnicze, oprócz Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku należą do nich:

• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Uroczysko Buczyna"
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Żabie Doły na granicy Maciejkowic, bytomskiej dzielnicy Rozbark i Piekar Śląskich

a także w niedługim czasie zespół akwenów Amelung w Chorzowie Drugim.

[edytuj] Ważne miejsca

Wykaz najważniejszych miejsc w mieście.

• Sport
  • Stadion Śląski
  • Stadion KS Ruch Chorzów
  • Hala Moris – nowoczesna hala sportowa
  • Kompleks Sportowy Hajduki – w jego skład wchodzą hala sportowa, oraz basen.
  • Miejski Zakład Kąpielowy
  • Stadion Miejski przy ul. Lompy
• Kultura
  • MDK Batory
  • Dworzec Kolejowy Centrum
  • MDK przy ul. Lompy
  • Kino Panorama
  • Teatr Rozrywki
  • Galeria MM
  • Starochorzowski Dom Kultury
  • Muzeum Miejskie
  • Fontanna w Parku Hutników
  • Budynek Ratusza
  • Odrestaurowana ulica Wolności (główny deptak miasta)
  • Park Róż
  • Uroczysko Buczyna
  • Rezerwat przyrody Antonowiec-Żabie Doły
  • Zespół Akwenów Amelung

[edytuj] Imprezy

Chorzów z miasta przemysłowego staje się miastem kultury, świadczą o tym liczne wydarzenia kulturalne, których z roku na rok przybywa. Najważniejsze z nich:

• Święto Miasta – Obchody święta miasta odbywają się zawsze na początku czerwca, są związane z rocznicą przybycia Bożogrobców do Chorzowa. Cała uroczystość zaczyna się uroczystym korowodem który maszeruje spod kościoła św. Jadwigi na stadion miejski przy ul. Lompy. W korowodzie idą uczniowie chorzowskich szkół, oraz przedstawiciele organizacji młodzieżowych i sekcji sportowych. Następnym punktem programu są występy artystyczne na specjalnie przygotowanej estradzie na stadionie miejskim.
• Festiwal Piwa – odbywa się co roku we wrześniu na polach marsowych w parku kultury.
• Rozdanie nagród Prezydenta Miasta w dziedzinie kultury – odbywa się co roku w październiku w Teatrze Rozrywki.
• Obchody Święta Niepodległości oraz Konstytucji 3 maja – odbywają się zawsze 11 listopada i 3 maja. Rozpoczyna je uroczysta msza św. w kościele św. Barbary, po czym zebrani maszerują pod pomnik Powstańca Śląskiego, gdzie składane są kwiaty. W uroczystościach biorą udział władze miasta, chorzowskie szkoły, oraz przedstawiciele organizacji młodzieżowych i społecznych.
• Śląskie Gody – regionalna impreza folklorystyczna
• Chorzowska Biesiada Rocznicowa – coroczna biesiada organizowana przez Miejski Ośrodek Rekreacji i Sportu.
• Bluestracje – festiwal bluesowy organizowany przez MDK Batory
• If summer ends festival – festiwal muzyki alternatywnej organizowany przez MDK Batory
• Festiwal "Rock bez igły" – festiwal przeciw narkomani organizowany przez chorzowską filię Wyższej Szkoły Bankowej.

[edytuj] Prasa lokalna

• "Chorzowianin" – tygodnik mieszkańców miasta
• "Wspólny Chorzów" – miesięcznik samorządowy
• "Goniec Górnośląski" – tygodnik
• "Hajduczanin" – miesięcznik
• "Kronika Chorzowska" – rocznik
• "Jaskółka Śląska" – miesięcznik Ruchu Autonomii Śląska

[edytuj] Sport

Chorzów jest także ważnym ośrodkiem sportowym. Głównie ze względu na Stadion Śląski – największy stadion w Polsce, oficjalnie nazwany stadionem narodowym, na którym odbywają się mecze reprezentacji narodowej czy koncerty sławnych grup muzycznych. Kolejnym ośrodkiem sportowym promującym Chorzów jest drużyna Ruchu Chorzów, która przez długie lata utrzymywała się w czołówce klubów piłkarskich w kraju, jeden z najbardziej zasłużonych klubów w historii polskiego futbolu. Ponadto w Chorzowie działają jeszcze inne kluby sportowe:

• Ruch Chorzów – klub wielosekcyjny, głównie sukcesy odnosiły sekcje: piłki nożnej (czternastokrotny mistrz Polski, zdobywca Pucharu Polski w latach: 1951, 1974, 1996); żeńskiej piłki ręcznej (dziewięciokrotne mistrzynie Polski) i kolarstwa szosowego
• AKS Chorzów – klub wielosekcyjny
• Wyzwolenie Chorzów – klub piłkarski
• Stadion Śląski Chorzów – szkółka piłkarska dla młodzieży działająca przy Stadionie Śląskim
• Dynamit Chorzów
• UKS Alba Chorzów – męski klub koszykówki grający w 2 lidze
• Clearex Chorzów – męski klub piłki 5-osobowej (futsal), Puchar Polski 2004, 2. miejsce w 1 lidze w sezonie 2003/2004
• Chorzowskie Towarzystwo Górskie KOLIBA – jedyna w mieście ściana wspinaczkowa
• Zryw Chorzów – młodzieżowy klub piłki ręcznej
• SCS Sokół Chorzów – kobiecy klub siatkówki, grający w I lidze
• Chorzowskie Towarzystwo Tenisowe
• Chorzowski Klub Kyokushin Karate
• Towarzystwo Sportowe "Garda"
• K.S. "Lider"
• Parafialny Klub Sportowy "Józefka"
• Klub Sportowo-Rekreacyjny "Trial" WPKiW

[edytuj] Żużel

Na Stadionie Śląskim czterokrotnie odbyły się finały Indywidualnych Mistrzostw Świata (w 1973 wygrał Jerzy Szczakiel). W latach 2002-2003 odbyły się tutaj dwie rundy Grand Prix Europy.

[edytuj] Polityka

[edytuj] Partie i ugrupowania

Od początku lat 90. dominującą rolę w życiu politycznym miasta odgrywa lokalne Stowarzyszenie "Wspólnie dla Chorzowa". W wyborach samorządowych 1998 r. stowarzyszenie uzyskało 24 z 45 mandatów.

W 2002 r. Stowarzyszenie "Wspólnie dla Chorzowa" zawarło koalicję wyborczą z Ruchem Autonomii Śląska, lokalnymi kołami Związku Górnośląskiego i Stowarzyszeniem "Wyspa". Najpoważniejszą siłą opozycyjną był Sojusz Lewicy Demokratycznej. W wyborach 2002 r. pojawił się nowy konkurent, tzw. Społeczna Odnowa Samorządowa, której liderami są Piotr Wolak i Zbigniew Widera, współwłaściciel lokalnego tygodnika "Goniec Górnośląski". W trakcie kampanii wyborczej sporo zamieszania wprowadziła także Platforma Obywatelska, która wystawiła kandydata na prezydenta miasta Grzegorza Szpyrkę, nie popieranego przez chorzowskich działaczy PO.

W wyborach samorządowych 2002 r. frekwencja wyniosła 33,72% Następujące komitety wyborcze uzyskały mandaty w Radzie Miasta:

• Wspólny Chorzów (44,29% głosów) – 14 mandatów,
• SLD-UP (17,83%) – 5 mandatów,
• Platforma Prawa i Samorządności (PO-PiS, 14,78%) – 4 mandaty,
• SOS Chorzów (Społeczna Odnowa Samorządowa, 11,36%) – 2 mandaty.

W 2006 r. Koalicja Wspólny Chorzów ponownie wygrała wybory zdobywając 13 z 25 mandatów, jednak układ sił w Radzie uległ zmianie w stosunku do poprzedniej kadencji. Drugą siłę stanowi Platforma Obywatelska (6 mandatów), a dalej Prawo i Sprawiedliwość (4 mandaty) i SLD (2 mandaty). Z lokalnej sceny politycznej wypadła SOS Chorzów.

[edytuj] Prezydent

Prezydentem Miasta Chorzów w wyborach 2006 został wybrany na V kadencję Marek Kopel – kandydat komitetu wyborczego Koalicja Wspólny Chorzów uzyskując 57,4% głosów. Zastępcami podobnie jak w IV kadencji zostali: Joachim Otte (ds. społecznych), Marian Salwiczek (ds. gospodarczych), Jan Michalik (ds. technicznych).

[edytuj] Rada Miasta

W skład rady miasta Chorzów V kadencji (2006-2010) wchodzą: Henryk Wieczorek (WCh) – przewodniczący Rady, Franciszek Prajs (WCh) – wiceprzewodniczący i przew. Komisji Praworządności i Bezpieczeństwa, Czesław Koczorek (PiS) – wiceprzewodniczący, Romuald Fojcik (WCh), Halina Hiltawska (WCh) – przew. Komisji Zdrowia, Henryk Komander (WCh) – przew. Komisji Infrastruktury i Rozwoju Miasta, Krzysztof Łazikiewicz (WCh), Mariola Roleder (WCh) – przew. Komisji Rewizyjnej, Ryszard Sadłoń (WCh) – przew. Komisji Kultury i Sportu, Klaudiusz Sevković (WCh), Stefan Sierotnik (WCh) – przew. Komisji Rodziny i Opieki Społecznej, Rafał Sudoł (WCh), Bożena Szaleniec (WCh), Maria Woźniak (WCh), Janusz Buzek (PO), Wiesław Ciężkowski (PO) – przew. Komisji Edukacji, Marcin Michalik (PO) – przew. Komisji Funduszy i Programów Unijnych, Andrzej Kotala (PO), Tomasz Piecuch (PO), Renata Słomczyńska (PO), Grzegorz Krzak (PiS), Jacek Nowak (PiS), Piotr Wróblewski (PiS), Barbara Tabin (SLD), Zbigniew Zawodniak (SLD).

Skład Rady Miasta Chorzów IV kadencji (2002-2006): Henryk Wieczorek – przewodniczący Rady, Franciszek Prajs (WCh) – wiceprzewodniczący, Marek Dudek – wiceprzewodniczący, Zofia Dytko, Piotr Fojcik, Halina Hiltawska, Henryk Komander, Antoni Kupny, Wojciech Lesik, Zenon Machowski, Ryszard Sadłoń, Stefan Sierotnik, Grażyna Widera, Zbigniew Widera, Krystian Kostka, Wioletta Janikowska-Kulej, Barbara Tabin, Tadeusz Wolan, Piotr Wróblewski, Jacek Nowak, Tomasz Krawczyk, Andrzej Kotala, Wiesław Ciężkowski oraz Urszula Czech.

[edytuj] Kościoły i związki wyznaniowe

[edytuj] Kościół rzymskokatolicki

Najstarszą parafią katolicką na terenie Chorzowa jest parafia św. Marii Magdaleny (obecnie dzielnica Chorzów Stary). Powstała ona bezpośrednio po lokacji wsi (na pewno przed rokiem 1300), a do 1817 roku patronat nad nią sprawowali bożogrobcy z Miechowa.

Rozwój Królewskiej Huty wpłynął na erygowanie w roku 1852 parafii św. Barbary (obecnie dzielnica Chorzów II. Objęła ona: Górne i średnie Łagiewniki, Górne i Średnie Hajduki, Świętochłowice, Chropaczów, Lipiny, Szarlociniec, Pnioki i Wolę Erdmanna (Erdmanswille), należące dotąd do parafii Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu; przyłączono też przyhutnicze domy mieszkalne, należące do parafii św. Marii Magdaleny.

Wraz z rozwojem miasta rozwijała się także sieć parafialna. W roku 1889 z parafii św. Barbary wydzielono parafię św. Jadwigi, a z tej w 1908 r. parafię Wniebowzięcia NMP w Hajdukach. W tym czasie raz jeszcze podzielono parafię św. Barbary, tworząc w 1912 r. parafię św. Józefa. Następnie w 1940 r. powołano do istnienia parafię Najśw. Serca Pana Jezusa (z parafii Wniebowzięcia), a w dzielnicy Klimzowiec w 1942 - kurację św. Franciszka z Asyżu (z parafii św. Jadwigi; dekret potwierdzający istnienie parafii wydano w 1992 r.).

Odwilż gomułkowska ułatwiła powstanie 4 nowych parafii. W roku 1957 powstała parafia św. Antoniego (z parafii św. Jadwigi; wcześniej kuracja) i parafia św. Floriana (z parafii św. Barbary i św. Jadwigi), a w 1958 - parafia Ducha Św. (z parafii św. Jadwigi) oraz kuracja MB Nieustającej Pomocy i św. Rozalii w dzielnicy Maciejkowice (z parafii św. Marii Magdaleny i św. Michała Archanioła w Michałkowicach; dekret potwierdzający istnienie parafii wydano w 1984 r.).

Od roku 1964 prowadzono samodzielne duszpasterstwo przy kościele św. Wawrzyńca, gdzie ostatecznie w 1978 r. powołano parafię, wydzielając jej teren z parafii św. Antoniego i św. Marii Magdaleny. Ostatnia zmiana miała miejsce w 1983 r., gdy po wielu trudnościach z parafii Wniebowzięcia NMP wydzielono parafię Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza.

Na terenie Chorzowa działa zatem 13 parafii rzymskokatolickich:

Lp.	Wezwanie parafii	Szacunkowa liczba mieszkańców	Szacunkowa liczba katolików	Dekanat
1	św. Antoniego z Padwy	10 300	10 000	Chorzów
2	św. Barbary	9 491	9 438	Chorzów
3	Ducha Świętego	4 996	4 886	Chorzów
4	św. Floriana	10 000	9 600	Chorzów
5	św. Franciszka z Asyżu	8 005	7 900	Chorzów
6	św. Jadwigi Śląskiej	12 294	12 144	Chorzów
7	Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza	11 841	11 471	Świętochłowice
8	św. Józefa	10 915	10 500	Chorzów
9	św. Marii Magdaleny	5 255	5 210	Chorzów
10	MB Nieustającej Pomocy i św. Rozalii	1 398	1 380	Siemianowice Śl.
11	Najśw. Serca Pana Jezusa	7 450	7 400	Świętochłowice
12	św. Wawrzyńca	2 725	2 650	Chorzów
13	Wniebowzięcia NMP	12 050	11 900	Świętochłowice

Warto dodać, że leżące na terenie Chorzowa ulice: Chropaczowska, Pokoju i część 3 Maja należą do parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w świętochłowickiej dzielnicy Piaśniki.

[edytuj] Osoby urodzone w Chorzowie

• Kurt Alder – laureat nagrody Nobla w dziedzinie chemii
• Henryk Alszer – piłkarz, olimpijczyk
• Reinhard Appel – znany niemiecki dziennikarz polityczny i prawnik
• Dariusz Broll – zawodnik i trener piłki ręcznej (głównie drużyny żeńskie)
• Emil Bednarek – polski więzień i kapo w KL Auschwitz, skazany w RFN za bestialstwo
• Marek Blaza SJ – polski jezuita
• Kurt Jan Blisch – malarz i grafik
• Gerard Cieślik – były piłkarz reprezentacji Polski i Ruchu Chorzów, Honorowy Obywatel Miasta Chorzowa
• Piotr Ćwielong – aktualny piłkarz Wisły Kraków, dawniej piłkarz Ruchu Chorzów
• Fritz Dylong – slusarz, berlinski polityk
• Katja "Ebstein" Witeczek – niemiecka śpiewaczka, zwycięzca Grand Prix
• Fritz Freitag – artysta-malarz
• August Fröhlich – niem. ksiądz, zakatowany w KZ m.in. za wstawienie się za polskimi pracownikami przymusowymi (koło Berlina) i konsekwentną ostrą krytykę hitleryzmu
• Siegfried Georg Fudalla – lekarz i autor książek fachowych
• Goldberger – niemiecko-żydowska rodzina zamożnych, wpływowych biznesmenów (m.in. dom handlowy na ul. Wolności i hotel w Hajdukach)
• Grzegorz Jarzyna – reżyser teatralny
• Oswald Kaduk ps. Teufel – niemiecki zbrodniarz hitlerowski, strażnik w KL Auschwitz, skazany w NRD, a także w RFN na dożywocie w drugim procesie oświęcimskim
• Theodor Erdmann Kalide – słynny rzeźbiarz, projektant, mistrz sztuki odlewnictwa hutniczego (działający głównie w Gliwicach i Berlinie)
• Anna Knysok – pielęgniarka, polityk AWS, była minister zdrowia
• Oskar Koplowitz – patrz: Seidlin
• Korfnik – niemiecki strażnik w KL Auschwitz
• Antoni Kotula – szachista m.in. klubu Morphy (pokonał m.in. ros.arcymistrza Smyslowa)
• Theodor Kotulla – znany niemiecki reżyser (m.in. film o KZ Auschwitz)
• Max Kreutzberger – zydowski aktywista (m.in. szef Leo Baeck Institut, Nowy Jork)
• Agnieszka Krukówna – aktorka
• Wojciech Kuczok – pisarz współczesny
• Andrzej Lampert – artysta,wokalista zespołu PIN.
• Olgierd Łukaszewicz – polski aktor, były prezes ZASP. Znany głównie z ról filmowych "Soli ziemi czarnej", "Seksmisji", "Magnata", "Karola – który został Papieżem"
• Rudolf Mysliwietz – artysta-plastyk, założyciel Związku Artystów Śląskich.
• Walther Mixa – niemiecki biskup (Eichstädt, wojskowy, Augsburg)
• Paul Mross lub Paweł Mróz – szachista klubu Wielkie Hajduki, pierwszy Mistrz Polski w szachach. Po 1945 r. wysiedlony do Niemiec
• Ludwik Mzyk – werbista, błogosławiony Kościoła Katolickiego.
• Antoni Piechniczek – były trener reprezentacji Polski w Piłce Nożnej
• Hildegard Plievier – niem. pisarka (i aktorka)
• Ryszard Riedel – legendarny wokalista zespołu Dżem
• Günther Rittau – słynny niemiecki kamerzysta (współpracownik reż. Fritza Langa)
• Anton/Tino Schwierzina – niemiecki polityk, burmistrz Berlina
• Hanna Schygulla – aktorka
• Oskar Seidlin – niemiecko-żydowski, potem amerykański uczony
• Paul Segieth – znany malarz i rysownik
• Christian Skrzyposzek – pisarz
• Paul Szczurek – niemiecki zbrodniarz hitlerowski, strażnik w KL Auschwitz, skazany na karę śmierci w pierwszym procesie oświęcimskim
• Katarzyna Taracińska-Badura – polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna.
• Franz Wachsmann/Waxmann – muzyk i kompozytor muzyki filmowej
• Elfriede Weidlich – znana śpiewaczka
• Friedrich Weissler – niemiecko-żydowski adwokat, działał w kościele ewangelickim w Berlinie, zakatowany w KZ Sachsenhausen za list-protest do A. Hitlera.
• Henryk Wieczorek – były piłkarz reprezentacji Polski, obecnie przew. Rady Miasta Chorzowa.
• Wieczorek – dynastia architektów i budowniczych (m.in. apteka "Zum Adler"/"Pod Orlem").

[edytuj] Bibliografia

• A. Stasiak, Miasto Królewska Huta. Zarys rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego w latach 1869-1914, Arkady, 1962
• J. Kantyka (red.), Chorzów. Zarys rozwoju miasta, Śląsk, 1977
• J. Drabina, Historia Chorzowa od średniowiecza do 1868 roku, Chorzów, 1998
• J. Drabina, Historia Chorzowa od 1868 do 1945 roku, Chorzów, 1999
• D. Sieradzka, Królewska Huta. Chorzów w latach 1868-1945. Szkice do portretu miasta, Chorzów, 2001
• M. Gałuszka, Chorzów wczoraj – Koenigshuette gestern
• R. Liczba, Chorzów A.D. 2000 – nietypowy przewodnik po mieście dla młodzieży i dorosłych, Chorzów 2000
• A. Pobog-Rytkowski, Historia miasta Królewskiej Huty, Królewska Huta, 1927
• M. Gałuszka, J. Kurek, Powstanie "wielkiego" Chorzowa, Chorzów 2004
• P. Rother, Chronik der Stadt Königshütte Oberschlesien, RFN, ok. 1965

[edytuj] Zobacz też

• Kategoria:Kościoły Chorzowa
• Kategoria:Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku
• ludność Chorzowa
• Śląsk
• synagoga w Chorzowie
• ulica Wolności w Chorzowie
• Osiedle Falklandy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• www.chorzow.um.gov.pl – Miejski Serwis Internetowy
• www.galeria.chorzow.slask.pl – Chorzowska Galeria Fotografii współczesnych i historycznych
• chorzow.info – Chorzów Info
• www.krolewskahuta.friko.pl – Fotograficzna penetracja miasta

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi