Terytorium zależne
Z Wikipedii
Terytorium zależne - ogólne określenie obszarów znajdujących się pod różnymi formami zależności politycznej od jakiegoś państwa. Terytoriami zależnymi są lub były: kolonie, departamenty zamorskie i terytoria zamorskie, kondominia, protektoraty, terytoria mandatowe i powiernicze, kraje stowarzyszone, terytoria zewnętrzne, dependencje, terytoria nieinkorporowane i inne.
Spis treści |
[edytuj] Terytoria istniejące obecnie
W rubryce "Data utworzenia" podano rok utworzenia posiadłości - pominięto tu krótkie okresy administracji przez inne państwa; w przypadku dłuższego administrowania przez obecną metropolię podano datę wydzielenia jako osobnego terytorium.
| Posiadłości: | Nazwa terytorium | Data utworzenia | Wcześniejszy status; Zmiany statusu od czasu utworzenia terytorium |
| Europa | |||
| brytyjskie | Gibraltar | 1713 | część Hiszpanii; od 1830 roku kolonia, a od 2002 terytorium zamorskie |
| Guernsey1 | 1204 | część Księstwa Normandii | |
| Jersey1 | 1487 | część Guernsey | |
| Wyspa Man1 | 1333 | część Królestwa Szkocji; od 1399 dependencja Korony brytyjskiej | |
| duńskie | Wyspy Owcze | 1380 | posiadłość korony norweskiej; od 1380 posiadłość duńskiej Norwegii; od 1814 posiadłość Danii; od 1948 terytorium autonomiczne |
| norweskie | Jan Mayen | 1922 | obszar bez przynależności państwowej |
| Svalbard | 1920 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Azja | |||
| brytyjskie | Akrotiri | 1960 | część brytyjskiego Cypru |
| Dhekelia | 1960 | część brytyjskiego Cypru | |
| Afryka | |||
| brytyjskie | Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego | 1965 | część Mauritiusu |
| Święta Helena | 1659 | posiadłość Holandii; do 1834 posiadłość Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej; następnie kolonia, a od 2002 terytorium zamorskie | |
| francuskie | Majotta | 1975 | część francuskich Komorów; od 2003 zbiorowość zamorska |
| Reunion | 1642 | obszar bez przynależności państwowej; od 1665 posiadłość Francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, od 1764 kolonia , od 1946 departament zamorski | |
| Ameryka | |||
| brytyjskie | Anguilla | 1980 | część brytyjskiego terytorium Saint Kitts-Nevis-Anguilla |
| Bermudy | 1612 | obszar bez przynależności państwowej; od 1612 kolonia Kompanii Wirginijskiej, od 1615 kolonia Somers Isles Company, od 1684 kolonia korony, a od 2002 terytorium zamorskie | |
| Brytyjskie Wyspy Dziewicze | 1871 | część brytyjskiej kolonii Saint Christopher, Nevis, Anguilla i Wyspy Dziewicze; w latach 1871-1958 część Federacji Wysp Podwietrznych, a w latach 1958-1962 część Federacji Indii Zachodnich | |
| Falklandy | 1833 | część Argentyny | |
| Kajmany | 1959 | dependencja Jamajki; w latach 1959-1962 część Federacji Indii Zachodnich | |
| Montserrat | 1832 | część brytyjskiej kolonii Antigua-Barbuda-Montserrat; w latach 1871-1958 część Federacji Wysp Podwietrznych, a w latach 1958-1962 część Federacji Indii Zachodnich | |
| Turks i Caicos | 1959 | dependencja Jamajki (w latach 1848-1873 jako samodzielna kolonia); w latach 1959-1962 część Federacji Indii Zachodnich | |
| duńskie | Grenlandia | 1380 | posiadłość korony norweskiej; od 1380 posiadłość duńskiej Norwegii; od 1814 posiadłość Danii; od 1979 terytorium autonomiczne |
| francuskie | Gujana Francuska | 1643 | obszar bez przynależności państwowej; od 1946 departament zamorski |
| Gwadelupa | 1775 | część Antyli Francuskich; od 1946 departament zamorski | |
| Martynika | 1783 | część Antyli Francuskich; od 1946 departament zamorski | |
| Saint-Barthélemy | 2007 | część Gwadelupy | |
| Saint-Martin | 2007 | część Gwadelupy | |
| Saint-Pierre i Miquelon | 1763 | część brytyjskiej Nowej Szkocji; od 1946 terytorium zamorskie, od 1976 departament zamorski, od 1985 zbiorowość terytorialna, a od 2003 zbiorowość zamorska | |
| holenderskie | Antyle Holenderskie | 1848 | część Holenderskich Indii Zachodnich |
| Aruba | 1986 | część Antyli Holenderskich | |
| Stanów Zjedn. | Navassa | 1857 | obszar bez przynależności państwowej |
| Portoryko | 1898 | kolonia Hiszpanii; od 1917 terytorium Stanów Zjednoczonych, od 1952 państwo stowarzyszone ze Stanami Zjednoczonymi | |
| Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych | 1917 | posiadłość Danii | |
| Australia i Oceania | |||
| australijskie | Norfolk | 1914 | terytorium Nowej Południowej Walii |
| Wyspa Bożego Narodzenia | 1958 | terytorium brytyjskiego Singapuru | |
| Wyspy Ashmore i Cartiera | 1978 | część Terytorium Północnego | |
| Wyspy Kokosowe | 1955 | terytorium brytyjskiego Singapuru | |
| Wyspy Morza Koralowego | 1969 | część australijskiego stanu Queensland | |
| brytyjskie | Pitcairn | 1952 | część Brytyjskiego Terytorium Zachodniego Pacyfiku; do 1970 administrowany z Fidżi |
| francuskie | Clipperton | 1935 | część Francuskich Posiadłości w Oceanii (obecna Polinezja Francuska) |
| Nowa Kaledonia | 1853 | obszar bez przynależności państwowej; od 1946 terytorium zamorskie, od 1999 specjalny status | |
| Polinezja Francuska | 1842-1888 | obszar bez przynależności państwowej (lokalne królestwa na poszczególnych wyspach); od 1946 terytorium zamorskie jako Francuskie Posiadłości w Oceanii, od 1957 pod obecną nazwą, od 2003 zbiorowość zamorska | |
| Wallis i Futuna | 1961 | dependencja Nowej Kaledonii; od 1961 terytorium zamorskie, od 2003 zbiorowość zamorska | |
| nowozelandzkie | Niue | 1903 | część Wysp Cooka; od 1974 państwo stowarzyszone |
| Tokelau | 1949 | część brytyjskiej kolonii Wyspy Gilberta i Ellice | |
| Wyspy Cooka | 1901 | część Brytyjskiego Terytorium Zachodniego Pacyfiku; od 1965 państwo stowarzyszone | |
| Stanów Zjedn. | Baker | 1857 | obszar bez przynależności państwowej |
| Guam | 1898 | część hiszpańskich Filipin | |
| Howland | 1857 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Jarvis | 1858 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Johnston | 1858 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Kingman | 1922 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Mariany Północne | 1978 | część Powierniczych Wysp Pacyfiku | |
| Midway | 1867 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Palmyra | 1959 | część amerykańskiego Terytorium Hawajów | |
| Samoa Amerykańskie | 1899 | obszar bez przynależności państwowej (lokalne królestwa) | |
| Wake | 1898 | terytorium hiszpańskie | |
| Antarktyda | |||
| australijskie | Australijskie Terytorium Antarktyczne | 1933 | terytorium brytyjskie |
| Wyspy Heard i McDonalda | 1947 | terytorium brytyjskie | |
| brytyjskie | Brytyjskie Terytorium Antarktyczne | 1962 | 3 dependencje Falklandów: Ziemia Grahama, Orkady Południowe, Szetlandy Południowe |
| Georgia Południowa i Sandwich Południowy | 1985 | dependencja Falklandów | |
| francuskie | Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne | 1955 | dependencja Madagaskaru |
| norweskie | Wyspa Bouveta | 1928 | terytorium brytyjskie |
| Wyspa Piotra I | 1930 | obszar bez przynależności państwowej | |
| Ziemia Królowej Maud | 1938 | obszar bez przynależności państwowej | |
| nowozelandzkie | Dependencja Rossa | 1923 | terytorium brytyjskie |
1 - dependencje Korony brytyjskiej
[edytuj] Terytoria historyczne (istniejące w XX i XXI wieku)
(w rubryce potem/obecnie zaznaczono późniejsze zmiany statusu terytorium - w rubryce tej terytoria zależne oznaczono kursywą, a państwa niezależne - grubszą czcionką)
[edytuj] Terytoria należące do Polski
(w rubryce potem/obecnie zaznaczono późniejsze zmiany statusu terytorium - w rubryce tej terytoria zależne oznaczono kursywą, a państwa niezależne - grubszą czcionką)
| Posiadłości: | Nazwa terytorium | W latach | Potem / Obecnie |
| Europa | Wolne Miasto Gdańsk¹ | 1920-1939 | Polska województwo pomorskie |
| Lenna Polski | 1119-1795 (z przerwami) | Polska, Rosja, Rumunia, Ukraina, Litwa, Łotwa, Mołdawia | |
| Afryka | Wyspa Świętego Andrzeja² | 1651-1659 | Gambia, James Island |
| Wyspa Świętej Marii² | 1651-1664?< | Gambia, Bandżul | |
| Fort Jillifree² | 1651-1664?< | Gambia, Jufureh | |
| Ameryka | Nowa Kurlandia² | 1654-1690 | Trynidad i Tobago |
¹ Formalnie pozostawało pod zwierzchnością Ligi Narodów, w imieniu której administrację sprawowała Polska.
² Kolonia Kurlandii
