Беларусь
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Белару́сь, Рэспу́бліка Белару́сь — краіна ва Ўсходняй Эўропе, буйнейшая па тэрыторыі ў Эўропе краіна бяз выхаду да мора. Мяжуе з Польшчаю на захадзе, Летуваю на паўночным захадзе, Латвіяй на поўначы, Расеяй на ўсходзе і Ўкраінай на поўдні.
|
|||||
| Нацыянальны дэвіз: няма | |||||
 |
|||||
| Афіцыйная мова | беларуская, расейская | ||||
| Сталіца | Менск | ||||
| Найбуйнейшы горад | Менск | ||||
| Урад
Прэзыдэнт
Прэм'ер-міністар |
Прэзыдэнцкая рэспубліка Аляксандар Лукашэнка Сяргей Сідорскі |
||||
| Плошча - Агульная - % вады |
84-е месца ў сьвеце 207 600 км2 Нязначны |
||||
| Насельніцтва - Агульнае (2006) - Шчыльнасьць |
75-е месца ў сьвеце 9 750 000 49.6/км² |
||||
| СУП - Агульны (2004) - на душу насельніцтва |
66-е месца ў сьвеце $62 млрд $6 000 |
||||
| Валюта | Беларускі рубель (BYR) |
||||
| Часавы пас - улетку |
EET (UTC+2) EEST (UTC+3) |
||||
| Незалежнасьць -Абвешчаная -Згубленая Незалежнасьць |
Ад Расейскай Імпэрыі 25 сакавіка 1918 1 студзеня 1919 Ад СССР 27 ліпеня 1990 25 жніўня 1991 |
||||
| Дзяржаўны гімн | Мы, беларусы | ||||
| Аўтамабільны знак | BY | ||||
| Дамэн верхняга ўзроўню | .by | ||||
| Тэлефонны код | +375 |
||||
 |
|||||
Зьмест |
Гісторыя
Асноўны артыкул: Гісторыя Беларусі
Славяне і балты засялілі тэрыторыю сучаснай Беларусі між 6 і 8 стагодзьдзямі. У 9 – 10 стагодзьдзях узьніклі першыя беларускія дзяржавы — Полацкае, Тураўскае, Смаленскае і іншыя княствы.
У 13 стагодзьдзі беларускія землі сталіся асновай утворанага Вялікага княства Літоўскага, Жамойцкага і Рускага. Навагародак быў першай сталіцаю Вялікага княства. Дзяржава таксама ўключала землі сёньняшняе Летувы і (часткова) Ўкраіны.
У 1569 годзе княства аб'ядналася з Польшчаю ў Рэч Паспалітую Абодвух Народаў. З тых часоў польскія каралі таксама каранаваліся на літоўскае княства.
У 1795 годзе, пасьля падзелаў Рэчы Паспалітае, Беларусь была далучаная да Расейскае Імпэрыі.
Пасьля Кастрычніцкае Рэвалюцыі 1917 году, 25 сакавіка 1918 году Беларусь абвясьціла незалежнасьць ад Расеі, была ўтвораная Беларуская народная рэспубліка.
27 лютага 1919 абвешчана Літоўска-Беларуская ССР, Літбел. Існавала па верасень 1919.
У 1919 годзе да ўлады ў Беларусі прыйшлі камуністы, была абвешчаная Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, якая ў 1922 годзе сталася адным з заснавальнікаў Савецкага Саюзу.
Падчас Другое Сусьветнае Вайны, між 1941 і 1944 гадамі. Беларусь была акупаваная нацысцкаю Нямеччынай.
У 1945 годзе Беларусь сталася сузаснавальнікам ААН, аднак яе ўдзел ня быў самастойным, а падпарадкоўваўся дэлегацыі СССР.
У 1986 годзе Беларусь сталася асноўнай ахвяраю Чарнобыльскае катастрофы.
27 ліпеня 1990 году Беларусь абвясьціла незалежнасьць ад СССР.
8 сьнежня 1991 году лідэры Беларусі (Станіслаў Шушкевіч), Украіны (Леанід Краўчук) і Расеі (Барыс Ельцын) у Белавескай Пушчы падпісалі пагадненьне аб утварэньні СНД.
У 1994 годзе была прынятая Канстытуцыя Рэспублікі Беларусі, адбыліся першыя прэзыдэнцкія выбары. Прэзыдэнтам быў абраны Аляксандар Лукашэнка.
Палітычны лад
Беларусь — прэзыдэнцка-парлямэнцкая рэспубліка. Галава дзяржавы — прэзыдэнт.
Заканадаўчая ўлада прадстаўленая дзьвюкамэрным парлямэнтам — «Нацыянальным Сходам».
Судовая ўлада ажыцьцяўляецца Вышэйшым судом і Канстытуцыйным судом.
Сусьветная супольнасьць не прызнае легітымнасьць і легальнасьць сёньняшняга прэзыдэнта Аляксандра Лукашэнкі і «Нацыянальнага Сходу» з-за антыканстытуцыйнага прадаўжэньня тэрміну прэзыдэнцкіх паўнамоцтваў, відавочных фальсыфікацый вынікаў прэзыдэнцкіх і парлямэнцкіх вынікаў.
Адміністрацыйны падзел
Асноўны артыкул: Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі
Беларусь дзеліцца на 6 вобласьцяў і горад Менск з адмысловым статусам.
|
Вобласьці дзеляцца на раёны.
Геаграфія
Асноўны артыкул: Геаграфія Беларусі
Беларусь знаходзіцца на Ўсходнеэўрапейскай раўніне.
Беларусь мае больш за 11000 азёраў. Асноўныя рэкі Беларусі — Нёман, Прыпяць і Дняпро. Тэрыторыя Беларусі даволі плоская і багатая балотамі. Найбольш багаты балотамі рэгіён — Палесьсе.
Найвышэйшая кропка Беларусі — Дзяржынская гара, 345 м, найніжэйшая — на рацэ Нёмане, 90 м над узроўнем мора.
Тэрыторыя Беларусі раней лічылася беднай на натуральныя рэсурсы і карысныя выкапні. Сярод іх можна выдзяліць лес, нафта, прыродны газ, жалезная руда, даламіты, будаўнічыя матэрыялы - жвір, гліны, пясок, крэйда, граніт, торф, сапрапель і іншыя.
Лясы займаюць 36% тэрыторыі Беларусі.
Беларусь знаходзіцца ў зоне кантынэнтальнага клімату.
Гарады
Буйнейшыя гарады Беларусі акрамя Менску:
Глядзіце таксама Сьпіс гарадоў Беларусі
Эканоміка
Асноўны артыкул: Эканоміка Беларусі
Беларуская эканоміка не рэфармуецца ў бок рынкавай. З камуністычных часоў дзяржаве дагэтуль належыць дамінуючая роля ў эканоміцы. Прадпрыемствы, пабудаваныя за савецкім часам, моцна залежаць ад паставак сыравіны з Расеі. Сельская гаспадарка дагэтуль складаецца з калгасаў.
Асноўныя галіны прамысловасьці — гэта тэкстыльная прамысловасьць, дрэваапрацоўка, машынабудаўніцтва (трактары, лядоўні, тэлевізары). Эканамічна Беларусь арыентуецца на інтэграцыю на постсавецкай прасторы.
Сукупны ўнутраны прадукт у 2000 годзе склаў 13,4 мільярдаў даляраў, (на душу насельніцтва 1 340 даляраў). Прырост СУП ў 2003 годзе склаў 12,1%, у першым квартале 2004 году ажно 9,3%. Інфляцыя ў 2002 склала прыкладна 42%. Па гэтым паказчыке Беларусь лідуе ў Эўропе і на постсавецкай прасторы.
Акрамя нагрузкі, зьвязанай зь інфляцыяй, бізнэс у Беларусі вымушаны цярпець ціск з боку дзяржаўнае ўлады, увядзеньне ўсё большых абмежаваньняў дзейнасьці. Многія прыбытковыя прадпрыемствы былі прыватызаваныя ў пачатку 1990-х гадоў, былі зваротна нацыяналізаваныя ці ўзятыя пад кантроль адміністрацыяй прэзыдэнта Лукашэнкі.
Пры гэтым Беларусь, паводле ацэнак ААН, мае найвышэйшы ўзровень жыцьця ў СНД, за апошнія 10 год даход на душу насельніцтва вырас з 21 да 195 даляраў.
Дзякуючы свайму геаграфічнаму становішчу Беларусь ёсьць важнаю транзытнай краінай паміж Цэнтральнай Эўропаю і Расеяй. 50% расейскае нафты і 25% прыроднага газу, якія імпартуюцца на захад, ідуць празь Беларусь.
З-за палітычнае напружанасьці ўсё часьцей Расея вымушаная транспартаваць тавары праз краіны Балтыі і Ўкраіну.
Для Расеі Беларусь разам зь Летувай — асноўны шлях, што спалучае яе з эксклявам Калінінградзкай вобласьцю.
Беларусь з Расеяй уваходзяць у Саюз Расеі і Беларусі.
Насельніцтва
9 898 600 жыхар на 2003 год.
Асноўная этнічная група Беларусі (1999) — беларусы (81,3%). Найбольшая этнічная меншасьць (1999): расейцы - 11,3%, палякі - 3,9%, украінцы - 2,3%, габрэі - 0,28%, іншыя - 0,92%.
Большасьць дэмаграфічных паказчыкаў Беларусі аналягічныя паказчыкам іншых эўрапейскіх краінаў. Прырост насельніцтва нэгатыўны.
Рэлігія
Паводле ацэнак, 60 – 70% беларусаў адносяць сябе да праваслаўнае веры, 15 – 20% — да каталіцтва, 5 – 10% — іншыя цэрквы (пратэстантызм, уніяцтва). Пашыраны атэізм.
Напрыканцы 18 стагодзьдзя 70% беларусаў належалі да ўніяцкае (грэка-каталіцкае) царквы, 15% былі каталікамі, 7% — юдэямі і толькі 6% — праваслаўнымі. У 1839 годзе расейскія ўлады забаранілі ўніяцкую царкву і гвалтоўна перахрысьцілі яе паству ў расейскае праваслаўе.
З прыходу да ўлады ў 1994 годзе Аляксандра Лукашэнкі, Расейская Праваслаўная Царква карыстаецца ў Беларусі значнымі прывілеямі. Асабліва яскрава гэта выразілася ў дазволе царкве і афіліяваным зь ёй структурам бяспошліна гандляваць гарэлкай і тытунём. У 2003 годзе новы закон аб рэлігіях замацаваў дамінуючую ролю праваслаўя ў Беларусі.
Культура
Асноўны артыкул: Культура Беларусі
Глядзіце таксама:
- Беларуская мова
- Беларусы
- Назвы Беларусі
Гістарычныя сымбалі
Гістарычнымі і нацыянальнымі сымбалямі Беларусі зьяўляюцца герб Пагоня і бел-чырвона-белы сьцяг. Зьяўляліся афіцыйнымі сымбалямі Беларусі ў 1991–1995 гадах.
Зьнешнія спасылкі
- http://www.belarus-misc.org/
- http://www.belarusguide.com/
- http://www.belarusinside.org/
- http://www.about-belarus.info/
- Здымкі на Radzima.org
- Архітэктура Беларусі
| Краіны Эўропы |
|---|
| Азэрбайджан | Альбанія | Андора | Армэнія | Аўстрыя | Баўгарыя | Беларусь | Босьнія і Герцагавіна | Бэльгія | Ватыкан | Вугоршчына | Вялікабрытанія | Гішпанія | Грузія | Грэцыя | Данія | Ірляндыя | Ісьляндыя | Італія | Казахстан¹ | Кіпр | Латвія | Летува | Ліхтэнштайн | Люксэмбург | Малдова | Мальта | Манака | Нарвэгія | Нідэрлянды | Нямеччына | Партугалія | Польшча | Расея¹ | Рэспубліка Македонія | Румынія | Сан-Марына | Славаччына | Славенія | Сэрбія | Турцыя¹ | Украіна | Фінляндыя | Францыя | Харватыя | Чарнагорыя | Чэхія | Швайцарыя | Швэцыя | Эстонія |
| Залежныя тэрыторыі: Акратыры | Выспа Мэн | Гернсі | Гібралтар | Ян Маен | Джэрсі | Дэкелія | Свальбард | Фарэрскія выспы |
| ¹ Часткова знаходзіцца ў Азіі |
