Dyskusja:Ernesto Guevara/Ernesto Guevara

Z Wikipedii

Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Ernesto Rafael Guevara de la Serna
Grafika:Cheministro.png
Urodzony	14 czerwca 1928 Rosario, Argentyna
Zmarł	9 października 1967 La Higuera, Boliwia

Ernesto Rafael Guevara de la Serna (Ernesto Che Guevara, pseud. Fernando Sacamuelas) (ur. 14 czerwca 1928 w Rosario - Argentyna, zm. 9 października 1967 w La Higuera - Boliwia) - rewolucjonista argentyński, jedna z głównych postaci rewolucji kubańskiej.

Spis treści 1 Życiorys 2 Ocena postaci 3 Linia życia 4 Dzieła literackie Guevary 5 Przypisy 6 Bibliografia 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życiorys

Urodzony w rodzinie mieszczańskiej, dzieciństwo spędził w górach w okolicach Rosario. Już wówczas chorował na astmę, co miało wpłynąć na podjęcie przez niego decyzji o rozpoczęciu studiów medycznych w Buenos Aires.

Na studiach Guevara zetknął się z poglądami lewicowymi. Był zafascynowany twórczością Pablo Nerudy. W 1949 roku wyruszył w pierwszą ze swoich podróży, której celem było zwiedzanie północnej Argentyny. W 1951 roku, po zdaniu przedostatniego egzaminu^{[potrzebne źródło]} wyjechał w dłuższą podróż w towarzystwie kolegi - Alberto Granado. W tym czasie utrzymywał się z dorywczej pracy. Odwiedził południową Argentynę, Chile, gdzie poznał Salvadora Allende, Peru (gdzie przez klika tygodni pracował w leprozorium), Kolumbię, Wenezuelę i Miami, gdzie przez tydzień potrafił utrzymać się za jednego dolara^{[potrzebne źródło]}.

W 1953 roku dokończył studia, zostając dyplomowanym lekarzem. Wyjechał do La Paz w Boliwii, a następnie do Gwatemali. Mieszkał z Hildą Gadea (późniejszą żoną, z którą miał dwie córki: Aliuchę i Hilditę), marksistką indiańskiego pochodzenia, która przedstawiła go Nico Lopezowi, jednemu z poruczników Fidela Castro. Widząc to jak CIA jest zamieszane w obaleniu lewicowego gwatemalskiego rządu Jacobo Arbenza Guzmana wyjechał do Meksyku i stał się niechętny do amerykańskiej polityki w stosunku do Ameryki Łacińskiej^{[potrzebne źródło]}. W Meksyku spotkał braci Castro - Fidela i Raula. Razem z nimi wziął udział w obaleniu dyktatury (1959) Fulgencio Batisty, stał się jedną z najważniejszych figur kubańskiej rewolucji i stał się majorem (El Comandante) najwyższym stopniem w Kubańskiej armii dzięki walkom w masywie gór Sierra Maestra^{[potrzebne źródło]}. Awansował najszybciej, szybciej niż np. Raul Castro^{[potrzebne źródło]}.

Jako pierwszy doszedł do miasta Santa Clara, zniszczył w tym regionie mosty i drogi dzieląc kraj na dwie części, co pomogło w zdobyciu przez partyzantów, odciętej od dostaw broni, wschodniej Kuby. Także jako pierwszy doszedł do przedmieść Hawany^{[potrzebne źródło]}.

Przez ponad 5 miesięcy był naczelnikiem więzienia La Cabaña (2 stycznia - 12 czerwca 1959), ^[1] gdzie popełnił liczne zbrodnie.^{[2] [3] [4]} Régis Debray przypisuje mu założenie w 1960 r. pierwszego na Kubie obozu pracy poprawczej - na półwyspie Guanaha. ^[5]

Po rewolucji Che odgrywał pierwszoplanową rolę na Kubie. Mimo, iż nie posiadał wykształcenia ekonomicznego, zarządzał gospodarką wyspy - jeszcze w 1959 roku został prezesem banku centralnego Kuby, a potem w 1961 ministrem przemysłu. Podpisał umowę gospodarczą z ZSRR, nacjonalizował przemysł, prowadził politykę uniezależniania gospodarczego wyspy od USA (uważał USA za głównego wroga). Początkowo prowadził interesy z Chińską Republiką Ludową i ZSRR, po tym gdy Chiny chciały aby Kuba poparła je w "wojnie" ze Związkiem Radzieckim i embargu nałożonym przez USA nie miał innej drogi jak uzależnić się od ZSRR. Efektem takiej polityki były coraz większe problemy gospodarcze wyspy.

W ramach "Sojuszu dla Pokoju" Stany Zjednoczone 17 sierpnia 1961 roku zwołały V Konferencję Międzyamerykańskiej Rady Gospodarczo-Społecznej w Punta del Este w Urugwaju, jej uczestnikiem był Che Guevara. Stany Zjednoczone niespodziewanie zaproponowały podpisanie karty, która zakładała przyspieszenie rozwoju ekonomicznego, rozpoczęcie programów budownictwa mieszkaniowego oraz szeroko zakrojonych programów reformy rolnej, usunięcie analfabetyzmu, rozwój służby zdrowia, reformę prawa podatkowego i rozwiązanie problemu wahań cen na podstawowe towary eksportowe, przekazaniem 20 mld. dolarów USA pomocy dla Ameryki Łacińskiej itd^{[potrzebne źródło]}. Jednak z wyłączeniem Kuby. Che powiedział wtedy na forum: "Określamy Sojusz dla Postępu jako środek do separowania narodu Kuby od innych narodów Ameryki Łacińskiej, do wyjałowienia przykładów rewolucji kubańskiej", oraz stwierdził że mieszkańcy krajów latynoamerykańskich powinni podziękować Castro za tą nagła ofertę zmasowanej pomocy ze strony Stanów Zjednoczonych^{[potrzebne źródło]}.

W 1959 roku poślubił Aleidę March (z którą miał troje dzieci: synów Ernestica i Camila oraz córkę Celitę). Razem odwiedzili Egipt, Indie, Japonię, Indonezję, Pakistan i Jugosławię^{[potrzebne źródło]}.

Che Guevara w 1964 roku wystąpił w ONZ-cie jako reprezentant Kuby na Zgromadzeniu Ogólnym, skrytykował wtedy biedę w różnych krajach mówiąc o tym że "historię która nas czeka napiszą masy głodujących Indian, wywłaszczonych rolników, wykorzystywanych robotników, szczerych intelektualistów którzy mają dość cierpień Ameryki Łacińskiej". Wystąpienie zakończył dewizą "Patria o Muerte" (Ojczyzna albo śmierć)^{[potrzebne źródło]}.

Guevara twierdził, podobnie jak Mao Zedong, że rewolucję powinna sprowadzić do miasta ludność wiejska. Z relacji Fidela Castro Che znał bardzo dobrze dzieła Lenina i często je cytował, co Fidelowi zaimponowało^{[potrzebne źródło]}. Wyrazem niechęci do komunizmu radzieckiego było orędzie do Organizacji Wspólnoty Afro-Azjatyckiej w Algierze (luty 1965), w którym oskarżył ZSRR, że jest "cichym wspólnikiem imperializmu", nie współdziała z innymi blokami komunistycznymi i nie udziela pomocy zacofanym krajom socjalistycznym^{[potrzebne źródło]}. Zainicjował Konferencję Trzech Kontynentów, by zrealizować program rewolucji, zbrojnego powstania, wspólnej partyzantki dla Afryki, Azji i Ameryki Południowej^{[potrzebne źródło]}.

Guevara bardziej czuł się partyzantem, niż urzędnikiem, dlatego domagał się od Fidela Castro zgody na wyjazd do Afryki i organizowanie tam oddziałów partyzanckich. Castro zgodził się, jednak obawiając się reakcji ZSRR na poczynania Guevary, zażądał od niego napisania listu, w którym ten zrzekał się wszelkich stanowisk otrzymanych od rządu kubańskiego, zrywał z Kubą (zrezygnował nawet z obywatelstwa) i oświadczał, że działalność w Afryce to jego prywatna inicjatywa. Castro miał zachować list w tajemnicy, a ujawnić go mógł jedynie, gdyby Rosjanie zgłosili do niego pretensje w związku z pobytem Guevary w Afryce. Tymczasem Castro, mimo braku nacisku ze strony Rosjan, ujawnił list Guevary, uniemożliwiając mu tym samym powrót na Kubę^{[potrzebne źródło]}.

Od 1965 roku Che przebywał w kilku afrykańskich krajach, głównie w Kongu, gdzie rozważał możliwość przekształcenia powstania w komunistyczną rewolucję, która miała się rozlać na całą afrykę po RPA. Plan Guevary zakładał, że rewolucjoniści z różnych krajów będą się szkolić w Kongu i tam zdobywać doświadczenie wojskowe, natomiast dowódcy kongijscy nie zgadzali się na takie rozwiązanie, sami często nie będąc nawet w kraju a korzystając z pomocy bliskich krajów żyli w luksusie rzadko zajmując się partyzantką. Che walczył w Kongu razem ze 120 osobową grupą Kubańczyków dzięki Laurentoi Kabili, który wiele lat później metodami partyzanckimi obalił dyktaturę Mobutu Sese Seko i został prezydentem Konga. Wtedy jednak plany Guevary w Afryce zakończyły się niepowodzeniem głównie przez niego. W zapiskach Guevary z Konga możemy przeczytać że Kabila miał dostarczać najważniejsze rzeczy dla Kubańczyków, jednak wolał alkohol i kobiety. Często dostawy opóźniały się o kilka dni. Z braku współpracy, Che w jeszcze w 1965 roku zrezygnował ze swoich planów^{[potrzebne źródło]}.

Wyjechał najpierw do Egiptu (Dar-Es Salaam), stamtąd do Belgradu i Pragi, gdzie Ernesto Guevara przebywał trochę dłużej dzięki Fidelowi Castro. Castro nie poinformował nawet ambasadora, że jego gościem będzie Che, także Czechosłowacy o tym nie wiedzieli. Ten fakt był ukrywany do lat 80, kiedy Fidel Castro powiedział, że Che Guevara przebywał w jednym z Europejskich państw, ale w którym zdradzono dopiero w latach 90 po podziale Czechosłowacji. Potem krótko przebywał na Kubie skąd wyjechał do Brazylii pod fałszywym imieniem oraz nielegalnie przekroczył granicę z Boliwią^{[potrzebne źródło]}.

Che wyjechał do Boliwii i dopiero tam spotkał się ze swoimi kompanami. Guevara wyjechał do Boliwii gdzie chciał obalić juntę wojskowych w drodze walki zbrojnej. Sądził, że działania wojenne w Boliwii stanowią pewien etap, który wywoła reakcję łańcuchową i w przyszłości obejmie swym zasięgiem całą Amerykę Łacińską, dzięki swemu centralnego położeniu na kontynencie. Przewidywał, że zwycięstwo partyzantki komunistycznej może nadejść za 15–20 lat. Według relacji Rafała Gan-Ganowicza, Kubańczycy werbujący w Europie najemników powoływali się na bogactwa w jakie opływał walczący dla nich Guevara, jednak jest to bezpodstawne bo w zespole Che Guevary była tylko jedna europejka Bider Bunke Haydee Tamara zwana "Tanią", której ojciec był Niemcem a matka Polką, a ona sama urodziła się w Buenos Aires^{[potrzebne źródło]}.

8 października 1967 roku w wąwozie, gdzie partyzanci rozbili obóz zaatakowała ich dosyć liczna grupa żołnierzy. Oddział Guevary został rozbity, a on sam wzięty do niewoli. Był więziony w nieczynnej szkole w mieście La Higurera. W nocy zastrzelili go boliwijscy żołnierze. Tuż przed śmiercią Che miał powiedzieć do swoich oprawców Strzelaj, tchórzu, możesz zabić jedynie człowieka. Działający na zlecenie CIA pijany wykonawca morderstwa wystrzelił w Che dziewięć kul.^[6].

Nad ranem zrobiono zdjęcia zabitego Che - przedstawiało ono umyte i oporządzone zwłoki leżące w łaźni szpitala w Vallegrande. Miałem wrażenie, jakbym fotografował Chrystusa relacjonował fotograf Freddy Alborta, autor zdjęcia^[7].

Nie wpuszczono do Boliwii brata Che aby mógł zidentyfikować zwłoki. Nie chciano wpuścić także zagranicznych reporterów, oficjalną wersją było to, że Guevara zmarł w wyniku zadanych ran, natomiast na opublikowanych zdjęciach były widoczne rany po których zadaniu nie można było żyć. Dopiero wtedy prezydent i szef sztabu boliwijskiej armii oświadczyli że Che rozstrzelano bez sądu^{[potrzebne źródło]}.

Do dzisiaj nie wyjaśniono, w jaki sposób boliwijska armia wpadła na ślad dobrze zamaskowanej kryjówki Guevary. Wiadomo, że oddział, który tropił Guevarę, szkolony był przez Amerykanów. Boliwijczycy mogli też liczyć na pomoc CIA. Jak można przeczytać w odtajnionych dokumentach CIA, agenci oddelegowani do pomocy w rozbiciu boliwijskiej partyzantki dostali rozkaz "zrobienia wszystkiego co w ich mocy by utrzymać Guevarę przy życiu", gdyby został on schwytany żywy. Wiadomo również, że rozkaz zabicia Che wydał osobiście szef sztabu boliwijskiej armii. Na miejscu egzekucji przebywał wówczas jeden oficer CIA. Z jego relacji wynika, iż Guevarę o godzinie 13.20 miejscowego czasu zastrzelił jeden z sierżantów. Niektórzy twierdzą, iż Che chcąc ocalić swoje życie wyrzekał się komunizmu, co jest raczej nie możliwe znając ideowość tej postaci^{[potrzebne źródło]}.

Jego ciało zakopano w anonimowej mogile wraz z kompanami. W maju 1997 r. grupa naukowców argentyńskich i kubańskich odkryła w pobliżu boliwijskiego miasta Vallegrande siedem szkieletów. Szkielet Che był odziany w resztkę jego ulubionej panterki, a obok leżał jego czarny pas. Szkielet nie miał obydwu dłoni. Obcięto je na dowód, że Guevara naprawdę nie żyje. Zidentyfikowano zwłoki i zwrócono je na Kubę, gdzie pochowano je z honorami^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Ocena postaci

Na Kubie Che Guevara jest traktowany jak bohater narodowy, także w innych krajach Ameryki Łacińskiej jest traktowany jako mityczny "libertados" czyli wyzwoliciel. W różnych krajach regionu są otwierane muzea Che Guevary, a samo mauzoleum w Santa Clara na Kubie tylko w 2004 roku odwiedziło 205 832 osób. Turyści często odwiedzają miejsce śmierci oraz podróżują drogą z Argentyny do Wenezueli śladami Che^{[potrzebne źródło]}.

Wokół osoby Che Guevary narosło wiele legend i mitów, oraz rodzaj kultu (zob. Kult Che), objawiającego się głównie w umieszczaniu jego symbolicznego wizerunku na ścianach, ubraniach, plakietkach itp. Guevara stał się symbolem radykalnych ruchów lewicowych w Ameryce Łacińskiej i rewolty studenckiej z 1968 r. w USA i Europie Zachodniej oraz walki o prawa człowieka. Dla jego zwolenników jest on "wzorcem rewolucjonisty", który poświęcił swoje życie w bezkompromisowej walce o wcielenie w życie idei socjalizmu^{[potrzebne źródło]}. Obecnie bywa popularny wśród niektórych alterglobalistów, którzy widzą w nim bojownika walczącego o prawa biednych i przeciwstawiającego się Stanom Zjednoczonym (uważanym przez nich za główną przyczynę zła na świecie). Do dziś w wielu krajach Ameryki Łacińskiej śpiewa się ballady ku czci Che (np. pieśń Hasta Siempre Comandante Che Guevara w wyk. Buena Vista Social Club)^{[potrzebne źródło]}. Sprzeciwiają się również teoriom, jakoby Che był zbrodniarzem, twierdząc, iż wszystkich jeńców wojennych wypuszczał wolno a gdy miał środki medyczne nawet leczono ich (co według niektórych było przyczyną jego klęski w Boliwii - jeden z wypuszczonych jeńców zdradził żołnierzom boliwijskim położenie oddziałów Che)^{[potrzebne źródło]}.

Jego przeciwnicy podkreślają fakt, iż Che Guevara uwielbiał zachwalać "skuteczną nienawiść, która czyni z człowieka efektywną, działającą szybko, selektywnie i bezwzględnie maszynę do zabijania"^[8].
W wywiadzie dla amerykańskich mediów Guevara powiedział, że jest gotów poświęcić życie wszystkich Kubańczyków, byle światowy socjalizm mógł zatryumfować.^[9]

[edytuj] Linia życia

• 1928 Ernesto Guevara de la Serna rodzi się w Rosario, Argentyna
• 1930 Pierwszy atak astmy
• 1933 Rodzina Guevara przenosi się do Alta Gracia
• 1934 Rozpoczęcie nauki domowej
• 1937 Rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej
• 1942 Rozpoczęcie nauki w Colegio Nacional Dean Funes
• 1943 Rodzina Guevara przenosi się do Córdoba
• 1946 Ukończenie Colegio Nacional Dean Funes
• 1947 Rodzina Guevara przenosi się do Buenos Aires; Ernesto rozpoczyna studia medyczne
• 1950 Podróż motocyklem przez Amerykę Południową
• 1951 Pół roku pracy jako sanitariusz
• 1952 Podróż po Ameryce łacińskiej z Alberto Granado; praca ochotnicza w leprozorium w Peru

• 1953 Ukończenie studiów medycznych; przybycie do Guatemala'i
• 1954 Obalenie rządów Árbenza ; Przybycie do Meksyku

• 1955 Poznanie Fidela Castro, 26 Lipca przyłącza się do Ruchu Rewolucyjnego

• 1956 Przybycie na Kubę
• 1957 Walka partyzancka w Sierra Maestra; promocja do rangi Comandante
• 1958 Zdobycie Santa Clara; Batista ucieka z Kuby
• 1959 Mianowany przywódcą garnizonu La Cabaña; Mianowany prezesem Narodowego Banku Kuby
• 1961 Mianowany ministrem gospodarki
• 1964 Decyzja o opuszczeniu Kuby; Mowa w ONZ; Podróż do Afryki
• 1965 Oddaje list pożegnalny Castro; Podróż do Konga; Rozpoczęcie walki o wyzwolenie Boliwii
• 1966 Konspiracyjne życie w Dar-Es Salaam
• 1967 Pojmanie w Quebrada del Yuro; Egzekucja dokonana bez procesu

[edytuj] Dzieła literackie Guevary

• Back on the Road: A Journey to Central America (Harvill Panther S.), The Harvill Press, ISBN 0-8021-3942-6.
• Bolivian Diary, Pimlico, ISBN 0-7126-6457-2
• Che Guevara: Radical Writings on Guerrilla Warfare, Politics and Revolution, Filiquarian Publishing LLC, ISBN 1-59986-999-3.
• Che Guevara Reader: Writings on Guerrilla Warfare, Politics and History, Ocean Press
• Che Guevara Speaks
• Che Guevara Talks to Young People, Pathfinder
• Critical Notes on Political Economy, Ocean Press
• Guerrilla Warfare, Souvenir Press Ltd, paperback, ISBN 0-285-63680-4
• Our America and Theirs, Ocean Press (AU), ISBN 1-876175-81-8.
• Reminiscences of the Cuban Revolutionary War, Monthly Review Press, 1998
• Self-Portrait: Che Guevara, Ocean Press, 320pp, 2005
• Socialism and Man in Cuba: Also Fidel Castro on the Twentieth Anniversary of Guevara's Death, Monad,
• The African Dream: The Diaries of the Revolutionary War in the Congo, Grove Press,.
• The Diary of Che Guevara, Amereon Ltd,
• The Great Debate on Political Economy, Ocean Press, ISBN-10: 1876175540, ISBN-13: 978-1876175542
• The Motorcycle Diaries: Notes on a Latin American Journey, Perennial Press, ISBN 0-00-718222-8

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Josif Ławriecki, Ernesto Che Guevara. Wydawnictwo Studencka Oficyna Wydawnicza ZSP Alma-Press, wyd. II, Warszawa 1986

• wykład Zbigniewa Kowalewskiego na obchodach 40 rocznicy śmierci Che Guevary, Wrocław 2007.

[edytuj] Zobacz też

• Kult Che
• Fidel Castro,
• Camilo Cienfuegos,
• Antonio Peredo,
• Salvador Allende,
• Alberto Granado,
• Dzienniki motocyklowe (film w reżyserii Waltera Sallesa),
• Che Guevara - Dziennik z Boliwii (książka Ernesto Guevary).
• Guevaryzm

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona o Che (es)
• Zbiór tekstów Ernesta Guevary po Polsku (pl)
• Che Guevara's Portal (pl)
• Che Guevara: 39 lat medialnego nadymania - artykuł Humberto Fontovy (pl)
• El Commendante - Kim był naprawdę Ernesto Che Guevara?

[Kategoria:Komuniści]] [Kategoria:Argentyńczycy]] [Kategoria:Rewolucjoniści]] [Kategoria:Kubańscy politycy]] [Kategoria:Urodzeni w 1928]] [Kategoria:Zmarli w 1967]]

ar:إرنستو تشي جيفارا an:Ernesto Guevara ast:Che Guevara gn:Che Guevara ay:Che Guevara bn:চে গুয়েভারা zh-min-nan:Che Guevara be:Эрнэста Гевара be-x-old:Чэ Ґевара bar:Ernesto Che Guevara bs:Che Guevara br:Che Guevara bg:Че Гевара ca:Che Guevara cs:Che Guevara cy:Che Guevara da:Che Guevara de:Ernesto Che Guevara et:Che Guevara el:Ερνέστο Τσε Γκεβάρα eml:Ernesto Che Guevara en:Che Guevara es:Ernesto Guevara eo:Che Guevara eu:Che Guevara fa:چه گوارا fr:Che Guevara gd:Che Guevara gl:Ernesto Guevara de la Serna ko:체 게바라 hy:Չե Գեվարա hi:चे ग्वेएरा hr:Che Guevara ilo:Che Guevara id:Che Guevara is:Che Guevara it:Che Guevara he:ארנסטו צ'ה גווארה jv:Ernesto Che Guevara ka:ჩე გევარა sw:Che Guevara ku:Ernesto Che Guevara la:Ernestus Guevara lv:Če Gevara lt:Če Gevara lmo:Ernesto Guevara hu:Che Guevara mk:Че Гевара ml:ചെ ഗുവേര ms:Che Guevara mn:Че Гевара nl:Che Guevara ja:チェ・ゲバラ no:Che Guevara nn:Che Guevara oc:Che Guevara uz:Ernesto Che Guevara pt:Che Guevara ro:Che Guevara qu:Ernesto Guevara ru:Че Гевара sq:Ernesto Che Guevara scn:Che Guevara simple:Che Guevara sk:Che Guevara sl:Che Guevara sr:Че Гевара sh:Che Guevara fi:Che Guevara sv:Che Guevara tl:Che Guevara ta:சே குவேரா th:เช เกวารา vi:Che Guevara tr:Ernesto Che Guevara uk:Ернесто Че Гевара ur:چی گویرا war:Che Guevara bat-smg:Čė Gėvara zh:切·格瓦拉