Historia Danii

Z Wikipedii

Spis treści 1 Średniowiecze 2 XVI wiek 3 XVII wiek 4 XVIII wiek 5 XIX wiek 6 XX wiek 7 XXI wiek

[edytuj] Średniowiecze

Do X wieku władcy Danii są postaciami na poły lub całkowicie legendarni władcy Danii. Pierwszym w pełni poświadczonym źródłowo władcą był Gorm Stary zmarły ok. 958 roku. Jego nastepca Harald Sinozęby zmarły w 987 roku wprowadził do kraju chrześcijaństwo. W roku 980 władzę próbował przejąć syn Haralda Swen Widłobrody. Harald musiał w 985 roku zbiec do Jomsborga.

Swen został pozbawiony władzy przez najazd Szwedów, którymi dowodził ich król Eryk Zwycięski, dopiero po śmierci najeźdźcy (995) Swen odzyskał tron. Kanut Wielki król Anglii w latach 1016-1035 (jako Kanut I Wielki, Canute the Great), Danii w latach 1018-1035 (jako Kanut II Wielki, Knud 2. den Store) i Norwegii w latach 1028-1035 stworzył wielkie północne imperium.

W XI wieku stworzono podwaliny pod duńską historiografię powstawały wówczas pierwsze średniowieczne kroniki duńskie.

20 lipca 1397 roku została zawarta unia kalmarska jednocząca praktycznie całą Skandynawię.

Od roku 1362 Dania walczyła z niemieckimi kupcami z Hanzy. I wojna Hanzy z Danią toczyła się w latach 1362-1364. Druga w latach 1367-1370.

[edytuj] XVI wiek

Chrystian III Oldenburg W 1536 wprowadził w Danii i Norwegii luteranizm i przejął dobra ziemskie Kościoła. W 1537 pod naciskiem szlachty duńskiej, podporządkował Norwegię duńskim instytucjom państwowym, czyniąc ją faktyczną prowincją Danii. Po jego śmierci królem Danii został jego syn – Fryderyk II Oldenburg, który uczestniczył w I wojnie północnej w latach 1563-1570 wraz z Polską i Lubeką przeciw Szwecji.

[edytuj] XVII wiek

Chrystian IV Oldenburg , król Danii i Norwegii w latach 1588-1648, zaangażował swój kraj w wielki konflikt, jakim była wojna trzydziestoletnia, nie uzyskując właściwie żadnych zdobyczy.

Jego następca Fryderyk III Oldenburg (panował 1648-1670) był znakomitym i zręcznym władcą, skupił się na sprawach wewnętrznych, wprowadzając w swym królestwie absolutyzm. W 1660 roku w wyniku zamachu stanu zniósł tron elekcyjny prowadzając monarchię dziedziczną – pierwszy podstawowy krok w budowie absolutyzmu. Konstytucja monarchii absolutnej z roku 1667 była jednym ze szczytowych osiągnięć prawodawstwa tej epoki. Kolejny władca Chrystian V Oldenburg panujący od 1670 do 1699 roku, zaangażowany był w wojny przeciwko Francji Ludwika XIV.

[edytuj] XVIII wiek

Fryderyk IV Oldenburg panujący w latach 1699-1730 był jednym z najzdolniejszych władców duńskich. Potrafił zapewnić swemu krajowi prosperity i szacunek innych narodów, mimo przeciwności, jakie spotkały jego stolicę. (Kopenhaga bardzo ucierpiała w wyniku plagi dżumy).

Nie słuchał pochlebców i kierował się dobrem państwa. Sam osobiście nie zainteresowany żadną nauką, popierał jej rozwój i rozumiał jej znaczenie i potrzeby. Nastąpił również rozwój sztuki. Danię, będącą wówczas na marginesie zainteresowań europejskich artystów odwiedził ze swą operową trupą Reinhard Kaiser, a w samej Danii tworzył znakomity kompozytor Dietrich Buxtehude. Fryderyk odznaczał się również odwagą osobista i talentem wojskowym. Osobiście dowodził w bitwie pod Gadebusch w grudniu 1712 roku. Zwyciężył wówczas jego szwedzki nieprzyjaciel Karol XII, lecz było to w pewnym sensie zwycięstwo pyrrusowe.

W przeciwieństwie do lubiącego zabawę i sztukę ojca, Chrystian VI Oldenburg (panował od roku 1730 do 1746) był wielkim dewotem, oddanym pietyzmowi. Kopenhaga stała się smutnym kontemplującym miastem. Trzeba jednak zauważyć, że za jego rządów nastąpił bezprecedensowy rozwój budownictwa, związany z potrzebami dworu. Również królowa patronowała tym "budowlanym przedsięwzięciom". Miedzy wzniesionymi przez nich budynkami znajdowały się: zamek Christiansborg Castle (zbudowany w latach 1732-42, spłonął w 1794, po czym go przebudowano), Pałac Hirschholm w północnej Zelandii, miasto Hørsholm (budynki stworzone w 1737-39, rozebrane w 1812) i Eremitage (wybudowany 1734-36, istnieje do dziś).

W wieku XVIII coraz większy wpływ na rządy zdobywał potężny ród Reventlow.

Kolejny władca Fryderyk V Oldenburg, król Danii i Norwegii w latach 1746-1766, zapamiętany został jako kobieciarz nie stroniący od trunków. Król zainteresowany był głównie rozszerzaniem haseł Oświecenia, założył Królewską Duńską Akademię Sztuk (Det Kongelige Danske Kunstakademi) w Kopenhadze, a władzę nad krajem oddał w ręce ministrów (gł. obcokrajowców A. Moltke i J. Bernstroffa). Szczęśliwie ministrowie ci nie nadużywali swojej pozycji i działali dla dobra Danii.

Chrystian VII Oldenburg (1766-1808) był kolejnym słabym władcą. W praktyce rządził jego doradca Detlev Reventlow. Niezwykłym epizodem były rządy królewskiego lekarza, Niemca z pochodzenia imieniem Johann Friedrich Struensee.

[edytuj] XIX wiek

Christiana VII niszczyła schizofrenia, dlatego jego syn Fryderyk VI Oldenburg w rządził Danią już od 1784 roku. Najważniejszym posunięciem Fryderyka VI panującego do roku 1839 było zniesienie poddaństwa chłopów i nadanie im ziemi w wieczystą dzierżawę. Dla wielu duńskich historyków moment ten wyznacza początek historii nowoczesnego narodu duńskiego. W roku 1814 Norwegia została Danii odebrana na mocy dekretów, które wydał kongres wiedeński i weszła do unii personalnej ze Szwecją.

Fryderyk VII przy poparciu Prus toczył w latach 1848-1850 wojnę z księstwami Szlezwiku i Holsztyna, zakończoną potwierdzeniem unii obydwu księstw z Danią. Jego następca Chrystian IX (panował w latach 1863-1906) w 1864, po wojnie z Austrią i Prusami, król stracił księstwo Szlezwik-Holsztyn.

[edytuj] XX wiek

Podczas II wojny światowej w przeciwieństwie do władców Norwegii i Holandii, którzy opuścili swoje kraje podczas niemieckiej okupacji, król Chrystian X Glücksburg pozostał w tym czasie w kraju, stając się widocznym symbolem narodowej sprawy.

Kara śmierci w Danii została ostatecznie zniesiona 1 czerwca 1978.

[edytuj] XXI wiek

Od roku 1972 Danią włada Małgorzata II.