Historia Ukrainy

Z Wikipedii

Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.

Spis treści 1 Czasy najdawniejsze 1.1 Strefa lasostepu 1.2 Strefa stepowa 2 Starożytność 3 Początki państwowości 4 Rozbiór państwa 5 Ruś Kijowska 6 Rzeczpospolita Obojga Narodów 7 Rozbiory 8 Wielka Wojna, rewolucja i wojna domowa 9 Lata międzywojenne 9.1 Próby uzyskania autonomii w ramach ZSRR 9.2 Sytuacja w Polsce 9.3 Zobacz też 10 Druga wojna światowa 10.1 Zobacz też 11 Lata powojenne 12 Niepodległość 13 Bibliografia 14 Przypisy

[edytuj] Czasy najdawniejsze

Na ziemiach, leżących obecnie w granicach Ukrainy, człowiek pierwotny pojawił się 300 000 lat temu. 140 000-120 000 lat temu znajdowała się tutaj sieć osiedli neandertalskich. Z okresu późnego paleolitu znaleziono ponad 800 stanowisk ze śladami człowieka z Cro-Magnon.

Pomiędzy 10 000 a 8000 lat p.n.e. (mezolit) zmiany klimatyczne umożliwiły gęstsze osadnictwo. Wyodrębniły się wtedy 3 obszary plemion mezolitycznych: nadbrzeżny (wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego, Krym), lasostepowy (środkowy bieg Dniepru, dorzecze Dońca) i leśny (obecne północne obwody Ukrainy).

Ukraina jest ojczyzną języka praindoeuropejskiego.

[edytuj] Strefa lasostepu

W okresie chalkolitu na terenach Ukrainy pojawia się ludność kultury trypolskiej. Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. na terenie lasostepu kultura trypolska została asymilowana i powstała kultura ceramiki sznurowej. Plemiona ceramiki sznurowej były przypuszczalnie bezpośrednimi przodkami Germanów, Bałtów i Słowian.

Kultura ceramiki sznurowej w okresie pomiędzy XV a XI wiekiem p.n.e. przekształciła się w kulturę trzciniecką i kulturę komarowską. Ta przeszła między XI a IX wiekiem p.n.e. w kulturę biełogrudowską, będącą, według wielu badaczy, poprzedniczką kultury wschodniosłowiańskiej.

[edytuj] Strefa stepowa

Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. pojawiły się tutaj ze wschodu pasterskie plemiona kultury jamowej. W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. ludność tej kultury zasymilowała się z plemionami pochodzenia północnoirańskiego, tworząc rozciągającą się od Uralu do Dniestru kulturę zrębową. Z niej właśnie wyodrębnili się Kimerowie.

[edytuj] Starożytność

Najstarsze historyczne plemiona znane z terenów północnego nadczarnomorza to Kimerowie do VII wieku p.n.e., a po nich Scytowie do IV w i Sarmaci do III w n.e.(Sauromaci, Roksolanie, Alanowie). W VII i VI wieku p.n.e. na Krymie oraz u ujścia Bohu i Donu ("don" po sarmacku oznacza rzekę) powstały pierwsze kolonie greckie o dźwięcznie brzmiących nazwach (Tanais,Chersonises, Eupatoria). Wkrótce wykształciło się z nich najstarsze znane państwo obejmujące swym zasięgiem Ukrainę - tzw."Królestwo Bosporańskie" od nazwy Cieśniny Kerczeńskiej - Bosfor Kimmeryjski, podległe później Cesarstwu Rzymskiemu.

W I wieku ne. prowadził tu działalność apostolską św. Andrzej, a w III wieku Wulfila. W III i IV wieku naszej ery nad południowymi obszarami dzisiejszej Ukrainy zwierzchnictwo roztaczały plemiona Gotów, podbiwszy plemiona miejscowe, a Goci utrzymywali się jeszcze na Krymie przez długi czas, bo aż do roku 1778^{[potrzebne źródło]}. W późniejszym okresie liczne plemiona azjatyckie (Hunowie, Awarowie, Protobułgarzy i Madziarzy) dokonywały przemarszu przez południową Ukrainę, a nie mniej liczne osiedlały się tam (Chazarowie, Pieczyngowie czy Połowcy-Kumanie).

Należy wspomnieć również o osadnictwie greckim, które zaczęło rozwijać się między VIII a VI wiekiem p.n.e. Były to nadbrzeżne miasta zbudowane na wzór greckich polis, prowadzące ożywiony handel wyrobami rzemiosła w zamian za zboże, bydło, miód, wosk, skóry i ryby. Najbardziej znanymi miastami były: Pantikapajon (obecny Kercz), Teodozja, Fanagoria, Gorgippa (obecnie Anapa), Chersonez Taurydzki, Tyras, Nikonij, Olbia. Kres istnieniu tych miast przyniosły najazdy plemion koczowniczych w okresie wielkiej wędrówki ludów.

[edytuj] Początki państwowości

We wczesnym średniowieczu zamieszkane przez Słowian ziemie naddnieprzańskie stały się obszarem penetracji szwedzkich Waregów. Normanowie przejęli kontrolę nad dopływami Dniepru, nad którymi wznieśli system twierdz. Od plemion słowiańskich ściągali daninę w postaci niewolników, futer i wosku, które to towary sprzedawali na rynkach arabskich i w Cesarstwie Bizantyńskim.^[1]Być może od nazwy jednego z ich plemion, Rusów, wywodzi się nazwa Rusi. Jeden z wareskich wodzów o imieniu Ruryk zdołał skupić pod swą władzą Waregów, Słowian Ilmeńskich oraz Krywiczy i ok. 860-862 r. dał początek najstarszemu państwu wschodniosłowiańskiemu - Rusi Nowogrodzkiej. Ruryk był również założycielem dynastii władców Rusi Rurykowiczów. Dwaj wodzowie warescy, Askold i Dir, oddzielili się z czasem od Ruryka, a następnie udali się w dół Dniepru i zawładnęli tam państwem plemiennym Polan z ich największym grodem - Kijowem. Ok. 880-884 r. państwo Askolda i Dira zostało podbite przez kniazia nowogrodzkiego - Olega Mądrego, syna Ruryka. Askold i Dir zostali najprawdopodobniej zabici. Z przyczyn geopolitycznych Oleg Mądry przeniósł stolicę swego państwa z Nowogrodu Wielkiego do Kijowa. W ten sposób powstała Ruś Kijowska, państwo obejmujące swym zasięgiem terytoria dzisiejszej Ukrainy, Rosji, Białorusi, Mołdawii, Polski i innych państw.

W 988 r. potomek Ruryka Włodzimierz I Wielki przyjął chrzest z Bizancjum. Umocniony został tym samym wpływ kultury greckiej na Rusi. Choć państwo Rurykowiczów było najludniejszym i największym pod względem powierzchni w Europie na jego potencjale odbijały się ciągłe walki wewnętrzne, a także zagrożenie ze strony ludów koczowniczych zamieszkujących stepy nadczarnomorskie (Połowcy, Pieczyngowie). W XIII wieku Ukraina opanowana zostaje przez Złotą Ordę. Ruś Kijowska została zhołdowana i znalazła się wówczas w okresie rozbicia dzielnicowego. Głównym ośrodkiem ruskiej państwowości na obszarze dzisiejszej Ukrainy stało się Księstwo Halicko-Wołyńskie.

[edytuj] Rozbiór państwa

Ta sekcja wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w niej poprawić: Uzupełnić refami określenie rozbiór państwa, uzupełnić o pozostałe terytoria na które składa się Ukraina. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Po zabiciu ostatniego księcia halickiego Jerzego II przez bojarów w XIV wieku tereny położone wokół Lwowa i Przemyśla (tzw. Ruś Czerwona) zostały włączone na zasadach autonomicznych do Królestwa Polskiego. Od tego też czasu datuje się zwrot polskiej polityki zagranicznej z zachodu na wschód. Język ruski stał się jednym z oficjalnych języków ( do 1569 ) na wschodnich połaciach państwa polskiego. Podczas (wojny 1340-1392) Ruś Halicko-Włodzimierska została przejęta przez Królestwo Węgier (czasy panowania króla Ludwika), lecz pod koniec XIV wieku jako posag Jadwigi Andegaweńskiej wróciła do Polski. Na terenie Rusi Czerwonej powstały województwa: ruskie (ze stolicą we Lwowie), bełskie oraz podolskie (stolica Kamieniec Podolski).

[edytuj] Ruś Kijowska

W okresie rozbicia dzielnicowego Rusi Kijowskiej, księstwa: Kijowskie, Wołyńskie, Czernichowskie, Perejasławskie, Turowsko-Pińskie, Smoleńskie i Połockie zostały w XIII i XIV wieku prawie całkowicie opanowane przez Wielkie Księstwo Litewskie, które sięgało wówczas prawie do Morza Czarnego. W wyniku unii krewskiej dynastia Jagiellonów roztoczyła swe zwierzchnictwo nad litewskim oraz polskim terytorium Rusi (do Polski należała Ruś Czerwona). Pozostałe ziemie ruskie były zależne od Złotej Ordy. Jedynymi ziemiami ruskimi, które utrzymały swoją niepodległość była Ruś Nowogrodzka i Ruś Pskowska (część dzisiejszej Rosji).

[edytuj] Rzeczpospolita Obojga Narodów

W wyniku unii lubelskiej z 1569 roku do Korony Królestwa Polskiego przyłączone zostały obszary dzisiejszej Ukrainy, pomimo gwałtownych protestów posłów litewskich. Na własność króla polskiego przeszły województwa wołyńskie (stolicą w Łucku), kijowskie, bracławskie oraz czernihowskie. W 1596 ruscy biskupi prawosławni zmuszeni zostali przez króla Zygmunta III Wazę do zawarcia na synodzie w Brześciu unii powtórnie uznając zwierzchnictwo papieża i tworząc w ten sposób Ukraiński Kościół Greckokatolicki. W końcu XVI i w XVII wieku Ukraina była widownią częstych powstań kozackich (powstanie Nalewajki) sukcesywnie tłumionych przez Polaków do czasu powstania Chmielnickiego (bezpośrednim powodem jego wybuchu była niezgoda sejmu na podwyższenie liczby Kozaków rejestrowych, co obiecał Kozakom planujący wojnę z Turcją król Władysław IV Waza). Talent dowódczy i sojusz z Tatarami krymskimi pozwoliły Chmielnickiemu na zorganizowanie faktycznie niezależnego państwa. Był to jednak stan przejściowy nie mający szans na utrwalenie. W okresie wojen kozackich narodziła się idea powstania trzeciego, ruskiego członu federacji polsko-litewskiej (promował ją wojewoda kijowski Adam Kisiel i król Jan II Kazimierz Waza). Nie zaakceptowała jej polska i litewska szlachta i ostatecznie została zarzucona po ugodzie w Perejasławiu z 1654 roku. Wówczas Chmielnicki zawarł sojuszniczą wojskową ugodę z Rosji, która potraktowała ją jak powód do okupacji Ukrainy. Rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska 1654-1667. W toku walk polsko-rosyjskich część Kozaków opowiedziała się za związkiem z Rzeczpospolitą, część za Rosją. W 1658 część kozaków zawarła z Rzeczpospolitą ugodę hadziacką, na mocy której powstawało Księstwo Ruskie, tworzące wraz z Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim państwo trójczłonowe - Rzeczpospolitą Trojga Narodów.

Jej postanowienia nigdy jednak nie weszły w życie. Ostatecznie, na mocy rozejmu w Andruszowie 1667 lewobrzeżna Ukraina z Kijowem została przyłączona do Rosji, podczas gdy prawobrzeżna pozostała przy Polsce (okresowo, po traktacie w Buczaczu 1672 do pokoju w Karłowicach 1699, jej część znalazła się pod władzą Turcji).

[edytuj] Rozbiory

W wyniku rozbiorów Polski terytorium Ukrainy podzieliły między siebie Rosja i Austria. Katarzyna II Wielka zagarnęła dla Rosji Wołyń, Kijowszczyznę oraz Podole. Ukraińcy nie otrzymali tam jakiejkolwiek formy autonomii, tereny te inkorporowano do Rosji jako trzy prawobrzeżne gubernie: kijowską, wołyńską (ze stolicą w Żytomierzu) oraz podolską (Kamieniec Podolski). Rosja od początku uznawała Ukraińców za jeden ze szczepów narodu rosyjskiego, aczkolwiek początkowo nie utrudniała zawzięcie rozwoju rodzącego się właśnie ruchu ukraińskiego (wobec dominującej pozycji żywiołu polskiego na tych ziemiach, a także słabo jeszcze wykształconego aparatu władzy). Pozwoliło to na wykształcenie (za sprawą Tarasa Szewczenki) literackiego języka ukraińskiego. Nieliczne elity ukraińskie (Szewczenko, Hruszewśky) widziały wtedy przyszłość swego kraju w związku z Rosją. Jednak z biegiem czasu okazało się, że polityka rosyjska ograniczyła się do propagowania ruchu moskalofilskiego na Ukrainie przy konsekwentnym odmawianiu Ukraińcom prawa do odrębności narodowej i wzmagających się represjach wobec ukraińskich działaczy. Rosyjską politykę definiowały np. cyrkularz wałujewski z 1863 i ukaz emski z 1876.

Inaczej przedstawiała się sytuacja Ukraińców w Galicji. W pierwszych latach po rozbiorach dominującym procesem była tam polonizacja, a właściwie jedynym ośrodkiem rozwoju ruchu ukraińskiego był wspierany przez Austrię, ale także w znacznej części spolonizowany kościół unicki. Podejście Polaków do problemu ukraińskiego było takie samo jak Rosjan - nie uznawano odrębności ukraińskiej, a jedynie „szczep ruski narodu polskiego”. Dopiero gdy Ukraińcy wyłonili się w Galicji jako licząca się siła polityczna (takim punktem zwrotnym były wydarzenia Wiosny Ludów i powstanie Hołownej Rady Ruskiej) Wiedeń przystąpił do polityki wygrywania ich przeciw Polakom. Jednak po zawarciu kompromisu z Polakami (autonomia Galicji) czynił to dość rzadko, uznając (w zamian za poparcie polskie w sejmie) problem ukraiński za wewnętrzną sprawę polską. Niemniej, Ukraińcy galicyjscy mieli odtąd znacznie lepsze warunki dla rozwoju kultury narodowej, niż będący pod jarzmem znacznie silniejszego niż Polacy caratu Ukraińcy rosyjscy. Innymi powodami były wyższa jakość życia i większy procent ludności miejskiej w Galicji. Ukraińcy zamieszkiwali w Galicji jej wschodnią część ze Lwowem i Przemyślem, w miastach stanowili zdecydowaną mniejszość (dominowali tam Polacy i Żydzi), ale wystarczyło to do wykształcenia się warstwy energicznej inteligencji ukraińskiej. Poza wschodnią Hałyczyną Rusini dominowali na terenie Bukowiny i części Besarabii. Podstawowe dążenia ruchu ukraińskiego w drugiej połowie XIX wieku to - podział Galicji na wschodnią i zachodnią (w odrębnej Galicji Wsch. mieliby przewagę liczebną) i demokratyczna ordynacja wyborcza. Do końca istnienia Austro-Węgier u władzy w Galicji utrzymywali się dążący do kompromisu konserwatyści polscy (krakowscy Stańczycy), jednakże rozkwit ruchów nacjonalistycznych po obu stronach zapowiadał nadejście w przyszłości rozwiązania siłowego.

Na ziemiach ukraińskich pod władzą Rosji w końcu wieku ruch ukraiński wegetował. Już w 1839 zlikwidowano Cerkiew unicką poprzez akt „dobrowolnego połączenia” z Cerkwią prawosławną. Ożywienie nastąpiło na początku XX wieku, uformowały się główne ukraińskie stronnictwa polityczne (socjaliści Petlury i Wynnyczenki, nacjonaliści) a w okresie rewolucji 1905-1907 założone zostały liczne stowarzyszenia (Proświty) i pisma. Ruch ukraiński nabrał już w tym czasie wyraźnych cech antyrosyjskich.

[edytuj] Wielka Wojna, rewolucja i wojna domowa

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Lata międzywojenne

Po zakończeniu I wojny światowej i nieudanych próbach uzyskania niepodległości, Ukraina została ponownie podzielona pomiędzy obce państwa: ZSRR, Polskę, Czechosłowację oraz Rumunię.

[edytuj] Próby uzyskania autonomii w ramach ZSRR

W pierwszych latach powojennych na ziemiach ukraińskich należących do Rosji Radzieckiej panował chaos spowodowany działaniami wojennymi i towarzyszące mu represje policji politycznej - Czeka oraz równoczesna klęska głodu. Sytuacja poprawiła się po wprowadzeniu Nowej Ekonomicznej Polityki - NEP, która przewidywała częściowe odejście od komunistycznych dogmatów w kwestiach gospodarczych.

Wschodnie ziemie Ukrainy zostały przyznane Rosji Radzieckiej na mocy traktatu ryskiego podpisanego 18 marca 1921 r. W styczniu 1924 r. Rosja Radziecka została przekształcona w federacyjny Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, którego część stanowiła Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka. Republika liczyła 29 milionów mieszkańców (w tym 23 miliony Ukraińców) i była drugą co do wielkości republiką ZSRR. Stolica USRR została umiejscowiona w Charkowie.

Bezpośrednio po powstaniu ZSRR następowała libaralizacja podejścia władzy radzieckiej do aspiracji narodowościowych w poszczególnych republikach. Na Ukrainie znalazło to odzwierciedlenie m. in. w nakazach stosowania języka ukraińskiego w korespondencji urzędowej, zwalczaniu analfabetyzmu (szczególnie wśród ukraińskojęzycznego chłopstwa), ekspansji języka ukraińskiego w szkolnictwie na wszystkich poziomach. "Ukrainizacja" życia doprowadziła do powstania partyjnej elity nastawionej na pielęgnowanie odrębności w ramach ZSRR, co wynikało z naiwnego jak się później okazało wyobrażenia o partnerstwie pomiędzy republikami federacji. Kontrowersyjnym ideologiem tego nurtu został Mykoła Chwylowyj, nawołujący w swoich pracach m. in. do otwarcia się na kulturę zachodnią w opozycji do dominujących wpływów rosyjskich.

Charakterystyczne, że liberalizacja w sferze politycznej doprowadziła do swego rodzaju renesansu kultury ukraińskiej (na Ukrainie nazwanego później "rozstrzelanym odrodzeniem"). Trzeba zaznaczyć, iż po raz pierwszy w historii kultura ukraińska była wspierana przez państwo wraz z jego aparatem. Wśród najważniejszych pisarzy tego okresu należy wymienić: Maksyma Rylśkiego, Olgę Kobyłańską, Mykołę Filanśkiego i Pawła Tyczynę. W kinie radzieckim znaczącą rolę odgrywał konkurent Eisensteina Ołeksandr Dowżenko. W latach dwudziestych, szczególnie w porównaniu z późniejszą sytuacją, uderza wielka ilość stowarzyszeń kulturalnych, klubów dyskusyjnych, itp. Pomimo, że funkcjonowały one wewnątrz systemu komunistycznego, bez ambicji wyjścia poza wyznaczone ramy ideologiczne, były jednym z katalizatorów odrodzenia się w latach '20 inteligencji ukraińskiej i nowoczesnej świadomości narodowej.

[edytuj] Sytuacja w Polsce

Ukraińcy stanowili największą mniejszość narodową w odrodzonej Polsce liczącą ok. 5 mln obywateli, tj. 16 % ludności kraju. W okresie kształtowania się państwa polskiego polityka wobec nich nie była jednoznaczna. Zwłaszcza na wschodnich terenach Galicji, których przynależność do Polski była przez długi czas niepewna, początkowo podejmowano różne inicjatywy w celu zaspokojenia dążeń ukraińskich. Przykładem jest ustawa z 1922 r., przyznająca szeroką autonomię Małopolsce Wschodniej, przewidująca utworzenie dwujęzycznych samorządów i powołanie uniwersytetu ukraińskiego. Charakterystyczne, iż w 1924 r., po ostatecznym przyznaniu Galicji Polsce, ustawa ta została uchylona. Jakkolwiek w całym okresie dwudziestolecia międzywojennego prawa należne mniejszości ukraińskiej wraz z przyznającymi je traktatami międzynarodowymi były systematycznie łamane, należy pamiętać, iż II RP zachowywała podstawowe atrybuty państwa prawa, prawa obywatelskie nie były systemowo łamane, a działacze ukraińscy mieli możliwość propagowania swoich poglądów³.

Porażka koncepcji federacyjnej Piłsudskiego, przypieczętowana traktatem ryskim, spowodowała, iż od początku lat dwudziestych do wybuchu II wojny światowej następowało stopniowe zaostrzanie kursu wobec mniejszości ukraińskiej, przerywane epizodami pozornej liberalizacji. Polityka ta charakteryzowała się między innymi odsuwaniem inteligencji ukraińskiej od udziału w aparacie państwa i doprowadzeniem do ograniczania zasięgu oświaty ukraińskiej (z ok. 3 tys. szkół ukraińskich po I wojnie światowej, w końcu lat '30 ich liczba spadła do ok. 400). Niezamierzonym, pozytywnym skutkiem odsuwania ukraińskich absolwentów szkół wyższych od udziału w administracji państwowej, był bardzo dynamiczny rozwój ukraińskiego ruchu spółdzielczego w którym znajdowali oni zatrudnienie. Z kolei bardzo prawdopodobne jest, iż frustracja młodych i wykształconych ludzi spowodowana brakiem możliwości wpływu na rządy we własnej ojczyźnie znacząco przyczyniła się do zasilenia przez nich i rozwoju ukraińskich organizacji zbrojnych w latach '30.

Aktywność elit ukraińskich w latach '20 skupiała się na kontynuacji pracy organicznej zapoczątkowanej jeszcze w monarchii habsburskiej. Działalność spółdzielcza, o której mowa wyżej, była realnym narzędziem budowania postaw patriotycznych wśród ludności, zwłaszcza przez zatrudnionych w niej byłych żołnierzy ukraińskich formacji zbrojnych z I wojny światowej. Jak realną siłę stanowił ruch spółdzielczy świadczy, iż w skali Polski w 1929 r. na 10 000 mieszkańców przypadały 3,6 spółdzielnie, natomiast w województwach zamieszkanych przez Ukraińców wskaźnik ten wzrastał do 7,3 spółdzielni.

W życiu publicznym rolę nieoficjalnego przywódcy zaczynał pełnić unicki metropolita Lwowa Andrij Szeptyckyj. Życie polityczne pod względem ideologicznym obejmowało nurt nacjonalistyczny, liberalny, socjalistyczny i komunistyczny. Coraz ważniejszą rolę odgrywały partie nacjonalistyczne, choć atrakcyjna dla niektórych członków elity wydawała się opcja komunistyczna - szczególnie wobec opisanej wyżej liberalnej polityki w USRR w tym okresie.

Najważniejsze partie w tym okresie:

Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne - najważniejsza legalna partia ukraińska, o programie liberalno demokratycznym. Miała stałą reprezentację w Sejmie. Skupiała szerokie spektrum poglądów, część jej działaczy wybierała z czasem działalność konspiracyjną.

Ukraińska Partia Radykalna - legalna partia socjalistyczna, popierająca ustrój demokratyczny równocześnie wroga wobec systemu komunistycznego.

Komunistyczna Partia Galicji Wschodniej (od 1923 r. Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy) - część Komunistycznej Partii Polski, praktycznie w pełni infiltrowana przez ZSRR. Działała nielegalnie, jednakże miała swoich przedstawicieli w Sejmie.

Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów - nielegalna organizacja, założona w 1929 r., programowo preferująca działania terrorystyczne. Odgrywała coraz większą rolę w latach '30, w przededniu II wojny światowej liczyła 20 000 członków.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją. - brak lat '30

[edytuj] Zobacz też

• Międzymorze

[edytuj] Druga wojna światowa

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Zobacz też

• Dystrykt Galicja
• Generalne Gubernatorstwo
• Reichskommissariat Ukraine

[edytuj] Lata powojenne

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Niepodległość

• 31 sierpnia 1991 – delegalizacja KPU i KPZR,
• 1 grudnia 1991 – referendum dot. niepodległości i wybranie prezydentem Leonida Krawczuka,
• lato 1993 – strajki w Donbasie,
• marzec 1994 – drugie wybory parlamentarne,
• 1994 – oskarżenie o korupcję premiera Jefima Zwiahylskiego i jego ucieczka za granicę (cofnięcie oskarżeń w 1997),
• 10 lipca 1994 drugie (przedterminowe) wybory prezydenckie – Leonid Kuczma wygrał w drugiej turze z Krawczukiem,
• październik 1994 – początek programu reform, szybko jednak ograniczonych (w połowie 1995),
• 15 listopada 1995 – zamach bombowy na stadionie "Szachtaru" – zginął szef klubu Ołeksandr Brahin,
• 1996 – przyjęcie konstytucji,
• 1996 – prawo prezydenta do wydawania dekretów z mocą ustawy,
• 16 lipca 1996 – nieudany zamach na premiera Pawła Łazarenkę,
• wrzesień 1996 – prezes NBU Wiktor Juszczenko wprowadza do obiegu hrywnę,
• 3 listopada 1996 – zabójstwo szefa "klanu donieckiego" Jewhena Szczerbania,
• 9 lipca 1997 – układ o partnerstwie z NATO,
• luty 1998 – udany zamach na wicepremiera krymskiego rządu autonomicznego Aleksandra Safoncewa,
• 1998 – trzecie wybory parlamentarne (wygrała KPU – ¼ mandatów),
• październik 1998 – szczyt Ukraina – UE,
• luty 1999 – oskarżenie o korupcję byłego premiera i szefa Zjednoczonych Systemów Energetycznych Pawła Łazarenki i jego wyjazd do USA,
• luty 1999 – nakaz opuszczenia Ukrainy dla oligarchy Wadyma Rabynowycza,
• 25 marca 1999 – śmierć Wiaczesława Czornowiła w katastrofie samochodowej,
• 24 sierpnia 1999 – ustalenie przez Ołeksandra Moroza, Jewhena Marczuka, Ołeksandra Tkaczenkę i Wołodymyra Olijnika wspólnego kandydata na prezydenta – Marczuka, Moroz złamał umowę w październiku 1999,
• 31 października i 14 listopada 1999 – trzecie wybory prezydenckie – Kuczma wygrał w drugiej turze z Petrem Symonenką, kampania wyborcza Kuczmy według nieoficjalnych informacji mogła kosztować nawet ok. 1,5 mld USD,
• 16 września 2000 – zabójstwo Georgija Gongadze,
• 28 października 2000 w ukraińskim parlamencie i 19 września 2004 w Warszawie – przedstawienie taśm majora Mykoły Melnyczenki,
• 5 września 2004 – otrucie kandydata na prezydenta Wiktora Juszczenki,
• 10 września 2004 – przyjęcie Juszczenki do wiedeńskiej kliniki Rudolfinerhaus,
• 26–28 października 2004 – wizyta w Kijowie Władimira Putina, Aleksandra Łukaszenki i prezydenta Azerbejdżanu Ilhama Alijewa,
• 28 października 2004 – przedwczesna organizacja obchodów 61. rocznicy wyzwolenia Kijowa od hitlerowców,
• 31 października 2004 – pierwsza tura wyborów – główni kandydaci: Wiktor Juszczenko, Wiktor Janukowycz, Ołeksandr Moroz, Petro Symonenko (łącznie kandydowały 24 osoby),
• 6 listopada 2004 – prawdziwe obchody rocznicy wyzwolenia Kijowa i miting "Naszej Ukrainy",
• 10 października 2004 – ogłoszenie wyników wyborów – niewielkie zwycięstwo Juszczenki,
• 12–13 listopada 2004 – spotkanie Putina z Kuczmą i Janukowyczem na Krymie,
• 15 listopada 2004 – debata telewizyjna Juszczenko – Janukowycz,
• 21 listopada 2004 – druga tura wyborów i początek pomarańczowej rewolucji,
• 24 stycznia 2005 – wizyta prezydenta Juszczenki w Moskwie,
• 4 lutego 2005 – zatwierdzenie rządu Julii Tymoszenko,
• 31 marca 2005 – przyjęcie ustawy o zniesieniu obowiązku wizowego dla obywateli UE i Szwajcarii na okres 1 maja – 1 września 2005,
• zniesienie wiz dla Ukraińców przez Czechy, Słowację, Łotwę i Estonię (Ukraińcy nadal potrzebują wiz, aby wjechać do Polski),
• maj 2005 – festiwal Eurowizja w Kijowie.
• 2 kwietnia 2007 prezydent Wiktor Juszczenko podpisał dekret o rozwiązaniu parlamentu. Przedterminowe wybory planowane są na czerwiec 2007.

[edytuj] Bibliografia

• Daniel Beauvois Trójkąt ukraiński: szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyżnie 1793-1914 Lublin Wydaw.UMCS 2005 ISBN 83-227-2377-6
• Robert Kuśnierz,Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Głodu (1929-1933), Wydawnictwo Naukowe „GRADO”, Toruń 2005, ss. 336
• Robert Kuśnierz, Walka z religią na Ukrainie w latach trzydziestych, „Więź” [Warszawa] 2004, nr 6, s. 115-125
• Robert Kuśnierz,Propaganda radziecka w okresie Wielkiego Głodu na Ukrainie (1932-1933), „Dzieje Najnowsze” [Warszawa] 2004, nr 4, s. 29-46
• Robert Kuśnierz,Głód na Ukrainie w roku 1933 na łamach prasy, „Res Historica” [Lublin] 2005, t. 21, s. 79-90
• Robert Kuśnierz,„Likwidacja kułaków jako klasy” na Ukrainie, „Rocznik Chełmski” [2004]-2006, t. 10, s. 205-222
• Robert Kuśnierz,Próba kościelnej niezależności. Ukraińska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna (1919-1936), „Więź” 2006, nr 6, s. 107-113.
• Robert Kuśnierz, Участь української громадськості Польщі в допомогових та протестаційних акціях проти голодомору в Україні, “Український Історичний Журнал” [Kijów] 2005, nr 2, s. 131-141 (artykuł zamieszczony jest również na: www.history.org.ua/journal

Przypisy