Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego

Z Wikipedii

Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego (KdsBP) – organ administracji państwowej skupiający w sobie działania policji politycznej wywiadu i kontrwywiadu, działający w Polsce Ludowej w latach 1954-1956.

Pieczęć: Komitet Do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, do użytku wewnętrznego

[edytuj] Utworzenie Komitetu ds BP

Po ucieczce pułkownika Józefa Światły byłego wicedyrektora Departamentu X Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na Zachód, oraz po ujawnieniu w audycjach Radia Wolna Europa jego wspomnień ze służby w centrali MBP (UB), ówczesne władze komunistyczne – chcąc zmienić wizerunek znienawidzonej przez społeczeństwo policji politycznej i całego systemu represyjnego – rozpoczęły jego reorganizację.

W dniu 7 grudnia 1954 roku, Rada Państwa rozwiązała Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, a stojącego do tej pory na jego czele gen Stanisława Radkiewicza mianowano ministrem ds. Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR).
W miejsce rozwiązanego aparatu MBP, powstały dwa odrębne urzędy centralne mające nadzorować organy bezpieczeństwa państwa: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w którego skład wchodziła:

1. Komenda Główna Milicji Obywatelskiej
2. Komenda Główna Terenowej Obrony Przeciwlotniczej
3. Komenda Główna Straży Pożarnej
4. Dowództwo Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego
5. Dowództwo Wojsk Ochrony Pogranicza
6. Biuro Nadzoru nad Orzecznictwem Karno-Administracyjnym
7. Biuro Paszportów Zagranicznych;
8. Centralny Zarząd Więziennictwa
9. Główny Zarząd Przeciwpowodziowy.

(..) oraz Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego.

[edytuj] Zadania Komitetu ds BP

Zakres działania Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego określała Uchwała Rady Ministrów nr 830 z dnia 7 grudnia 1954 roku.

1. walka z działalnościa obcego wywiadu uprawianego przez państwa kapitalistyczne i związane z nimi wywiady reakcyjnych ugrupowań emigracyjnych
2. walka z wrogą działalnością resztek podziemia reakcyjnego i próbami tworzenia nielegalnych organizacji ich działalnością polityczną i terrorystyczną
3. walka z wrogą działalnością niemieckich elementów rewizjonistycznych
4. walka z dywersją, sabotażem, szkodnictwem uprawianym przez wroga na odcinku gospodarki narodowej
5. prowadzenie wywiadu przeciw działalności wywiadu państw kapitalistycznych i związanych z nimi ośrodków reakcyjnej emigracji działających przeciw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jak również prowadzenia działalności dla zdobycia niezbędnych informacji z dziedziny politycznej, ekonomicznej i naukowo-technicznej.

[edytuj] Rozkaz Nr 1

KOMITET do spraw BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO

przy RADZIE MINISTRÓW

Warszawa

Na podstawie Dekretu z dnia 7 grudnia 1954 roku, o naczelnych organach organizacji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego, utworzone zostało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego jako organ kolegialny przy Radzie Ministrów.
Decyzją Partii i Rządu o podziale dotychczasowego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, powołania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego idzie w kierunku nowego ich ustawienia w systemie Władzy Ludowej i aparatu państwowego odpowiadającemu nowemu okresowi. Zmierza to do radykalnego usunięcia braków i wypaczeń w pracy, które nastąpiły w minionym okresie.
Aparat bezpieczeństwa w swej dotychczasowej działalności ma poważne zasługi w walce z wrogami Polski Ludowej. Rozbite zostało zbrojne podziemie, unieszkodliwiono dywersję reakcji mikołajczykowskiej, w walce z agenturami imperjalistycznymi, z szpiegostwem, dywersją i terrorem organa bezpieczeństwa maja niewątpliwe osiągnięcia.
Wróg klasowy tracąc poparcie w społeczeństwie zmuszony jest do głębszego konspirowania swej działalności i będzie uciekał do coraz podstępniejszych form działania i maskowania sie.
Natężenie szpiegowsko-dywersyjnych działalności obcych agentur szczególnie wobec prób odrodzenia militaryzmu niemieckiego, działalności reakcyjnej emigracji całkowicie zaprzedanej wrogim Polsce ośrodkom imperjalistycznym oraz aktualne wysiłki wrogiej działalności resztek wyzyskiwaczy i reakcyjnych elementów w kraju – stawia przed organami bezpieczeństwa pilne zadania wzmożenia czujności, doskonalenia metod pracy oraz w całej działalności i postępowaniu stania na straży praworządności ludowej.
Wymaga to od całego aparatu bezgranicznego oddania dla Partii, głębokiej partyjności w codziennej pracy zawodowej, wysokiej postawy moralno-politycznej oraz stałego zacieśnienia więzi z masami pracującymi.
Obejmując z dnie dzisiejszym kierownictwo organami bezpieczeństwa publicznego, Komitet wyraża głębokie przekonanie, że cały skład osobowy aparatu bezpieczeństwa publicznego przepojony ideowym hartem i poświęceniem dla dobra naszego ludu budującego socjalizm, dla Polski Ludowej będzie ściśle przestrzegał dyscypliny wewnętrznej, usprawni i wzmocni walkę z wrogiem przy zastosowaniu metod i środków przewidzianych prawem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

PRZEWODNICZĄCY

KOMITETU do SPRAW BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO

(Wł. DWORAKOWSKI)

[edytuj] Zmiany organizacyjne

Komitet ds BP rozpoczął działalność z dniem 10 grudnia 1954 roku, kiedy to przewodniczący Komitetu Władysław Dworakowski wydał rozkaz nr 1.
Struktura organizacyjna Komitetu pozostawała taka jak w zlikwidowanym Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego do dnia 1 kwietnia 1955 roku. Wtedy na podstawie odrębnych rozkazów tworzono nowe jednostki i zmieniano starą numerację itp.
Wyglądało to następująco:

• rozkazem nr 04/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Gabinetu Ministra utworzono Gabinet Przewodniczącego KdsBP;
• rozkazem nr 05/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Inspektoratu Ministra utworzono Inspektorat Przewodniczącego KdsBP;
• rozkazem nr 031/org. z dnia 12 marca 1955 roku z Departamentu VII MBP utworzono Departament I KdsBP;
• rozkazem nr 017/org. z dnia 11 marca 1955 roku z Departamentu I MBP utworzono Departament II KdsBP;
• rozkazem nr 06/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Departamentu III oraz Samodzielnego Wydziału do Walki z Bandytyzmem MBP utworzono Departament III KdsBP;
• rozkazem nr 07/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Departamentu IV, Inspektoratu Wiejskiego oraz z Wydziału III Departamentu II MBP utworzono Departament IV KdsBP
• rozkazem nr 08/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Departamentu VIII MBP utworzono Departament V KdsBP;
• rozkazem nr 018/org. z dnia 11 marca 1955 roku z Departamentu XI MBP utworzono Departament VI KdsBP;
• rozkazem nr 09/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Departamentu Śledczego MBP utworzono Departament VII KdsBP;
• rozkazem nr 055/org. z dnia 18 marca 1955 roku z Departamentu Ochrony Rządu MBP utworzono Departament VIII KdsBP;
• rozkazem nr 054/org. z dnia 18 marca 1955 roku z Departamentu II oraz Instytutu Techniki Operacyjnej MBP utworzono Departament IX KdsBP;
• rozkazem nr 019/org. z dnia 11 marca 1955 roku z Departamentu II MBP utworzono Departament X KdsBP;
• rozkazem nr 011/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Wydziału "A" MBP utworzono Wydział "B" KdsBP;
• rozkazem nr 0167/org. z dnia 15 grudnia 1955 roku z Wydziału "B" KdsBP utworzono Biuro "B" KdsBP;
• rozkazem nr 012/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Departamentu Kadr oraz Departamentu Szkolenia i Biura ds. Funkcjonariuszy MBP utworzono Departament Kadr i Szkolenia KdsBP;
• rozkazem nr 013/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Centralnego Archiwum MBP utworzono Archiwum KdsBP;
• rozkazem nr 054/org. z dnia 18 marca 1955 roku z Departamentu II oraz z Instytutu Techniki Operacyjnej b. Dep II MBP utworzono Instytut Techniki Operacyjnej KdsBP;
• rozkazem nr 01/org. z dnia 12 stycznia 1955 roku z Departamentu Finansów MBP utworzono Departament Finansów KdsBP;
• rozkazem nr 058/org. z dnia 18 marca 1955 roku z Departamentu Łącznosci MBP utworzono Departament Łączności KdsBP;
• rozkazem nr 010/org. z dnia 10 marca 1955 roku z Biura "C" MBP utworzono Biuro "A" KdsBP;
• rozkazem nr 067/org. z dnia 21 kwietnia 1955 roku z zorganizowano przy Departamencie IX KdsBP Biuro "W" KdsBP, które na mocy rozkazu nr 0159/org z dnia 7 grudnia 1955 roku wyłączono z Departamentu IX jako samodzielną jednostkę KdsBP;
• rozkazem nr 070/org. z dnia 28 kwietnia 1955 roku z Biura Wojskowego MBP zorganizowano Samodzielny Wydział "C" KdsBP;
• rozkazem nr 057/org. z dnia 18 marca 1955 roku z Kierownictwa Generalnej Dyrekcji Zaopatrzenia, Departamentu Organizacji i Planowania, Departamentu Zaopatrzenia, Departamentu Kwaterunkowo-Budowlanego, Kwatermistrzostwa Centralnych Jednostek, Biura Socjalnego i Wydziału Kadr Jednostek Dyrekcji Zaopatrzenia MBP utworzono Departament Administracyjno-Gospodarczy KdsBP;
• rozkazem nr 079/org. z dnia 14 maja 1955 roku z Komendantury MBP utworzono Komendanturę Ochrony KdsBP;

[edytuj] Struktura organizacyjna na rok 1955

[edytuj] Działalność

Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego przejął po MBP sieć tajnych współpracowników, która w 1955 liczyła 72 956 osób, w tym 864 agentów, 67 648 informatorów i 4444 rezydentów.

[edytuj] Komitet ds BP w terenie

organizacja terenowa Komitetu ds.BP, nie we wszystkich województwach istniały GUdsBP, lecz Delegatury lub placówki b.p

Oprócz potężnie rozbudowanej centrali służb bezpieczeństwa znajdującej się w Warszawie, podlegały jej rozbudowana sieć jednostek terenowych rozsianych po całym kraju. W jednym z pierwszych rozkazów organizacyjnych z listopada 1944 r. minister Resortu Bezpieczeństwa Publicznego Stanisaw Radkiewicz zatwierdził etaty stanowisk w wojewódzkich, miejskich, powiatowych i gminnych Urzędów Bezpieczeństwa oraz terenowych oddziałach cenzury. W rozkazie ustalono obowiązujące odtąd liczbowe obsady stanowisk:

„Z dniem 10 XI 1944 r. zatwierdzam etaty:

• Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) na 308 osób.
• Miejskiego (miast wojewódzkich) Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego (MUBP) na

148 osób.

• Powiatowego UBP i miast powiatowych wydzielonych na 51 osób.
• Gminnego UBP przy posterunku Milicji Obywatelskiej na 3 osoby.
• Wojewódzkiego Oddziału Cenzury Wojennej z zasięgiem 500 000 listów miesięcznie

na 69 osób.

• Powiatowego Oddziału Cenzury Wojennej z zasięgiem 100 000 listów miesięcznie

na 19 osób”14.

Po kilku latach kształtowania się aparatu bezpieczeństwa powstała struktura o ściśle pionowej zależności składająca się z MBP (centrali), wojewódzkich urzędów bezpieczeństwa publicznego, powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego, a na niektórych terenach w latach 1944-1945 również gminnych urzędów bezpieczeństwa publicznego, referatów ochrony (RO) 15 i referatów wojskowych (RW) 16. Z chwilą powstania KdsBP powstały delegatury do spraw BP.
Podstawową jednostką organizacyjną w MBP a następnie w Komitecie ds.BP były departamenty, w których skład wchodziły wydziały, podzielone z kolei na sekcje; w Wojewódzkich Urzędach Bezpieczeństwa Publicznego odpowiednikami departamentów były składające się z kilku sekcji wydziały; w PUBP występowały referaty (sekcje).
W szczytowym, przypadającym na rok 1953, okresie rozwoju liczebnego i organizacyjnego MBP na terenie całego kraju, oprócz rozbudowanej centrali w Warszawie, funkcjonowało: siedemnaście wojewódzkich UBP, dwa miejskie UBP na prawach wojewódzkich (w Warszawie i Łodzi), czternaście miejskich UBP, dziesięć UBP na miasto i powiat (Toruń, Będzin, Bielsko, Bytom, Częstochowa, Gliwice, Radom, Tarnów, Jelenia Góra, Wałbrzych), 265 powiatowych UBP, jeden UBP na Nową Hutę i placówki UBP na m.st. Warszawę: UBP Wawer i UBP Włochy.

Po likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i utworzeniu dwóch odrębnych administracji MSW i Komitetu ds.BP, siły tego drógiego zostały znacznie uszczuplone, lecz przez 2 lata dzałalnosci KdsBP był on dobrze zorganizowano i sprężnie działającą administracja policji politycznej.

[edytuj] Włączenie organów Informacji Wojskowej do KdsBP

Jakie kolwiek reorganizacje w aparacie bezpieczeństwa podejmowane w PRL i innych krajach satelickich były inspirowane na wzór Moskwy. Tak jak i w przypadku o podjęciu dcyzji o włączeniu organów kontrwywiadu wojskowego Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego, pod nadzór administracji zarządzającej tzw. "organami cywilnymi", decydowały wydarzenia w ZSRR. Tam rok wcześniej z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ZSRR wyodrębiono piony wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznej co utworzyło sławne KGB (Komitet Bezpieczeństwa Państwowego), które wchłoneło także kontrwywiad wojskowy jako III Zarząd Główny.
Włączenie Głównego Zarządu Innformacji Wojska Polskiego w skład Kimitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego, wymagało przyjęcia przez Radę Ministrów 3 września 1955 roku Uchwały nr 683, oraz wydaniu przez ówczesnego Przewodniczącego Komitetu ds.BP Władysława Dworakowskiego, Ministra Spraw Wewnętrznych Władysława Wichę i Ministra Obrony Narodowej Konstantego Rokossowskiego, 14 września Zarządzena 094/55. Zarządznie zostało podpisane przez Ministra Spraw Wewnętrznych Władysława Wichę, wiceprzewodniczącego Komitetu ds.BP Antoniego Alstera i wiceministra obrony narodowej gen.broni Stanisława Popławskiego.

o włączeniu wojskowych organów bezpieczestwa oraz ich zakresu działania do Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego.
Celem dalszego usprawnienia walki z wrogami ustroju ludowo-demokratycznego PRL i ochrony Ludoweg Wojska Polskiego, poprzez ujednolicenie kierownictwa i lepszą koordynację wysiłków organów bezpieczeństwa publicznego i wojskowych organów bezpieczeństwa, Prezydium Rządu uchwala, co następuje:
pt1. Wojskowe Organy bezpieczeństwa (organy informacji Ministerstwa Obrony Narodowej i Wojsk Wewnętrznych) oraz ich zakres dziłania włącza się do Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego.
pt2.Do zakresu działania wojskowych organów bezpieczeństwa należy:

[edytuj] Główni doradcy radzieccy przy MBP, i KdsBP

• gen. mjr Iwan Sierow – marzec 1945 – kwiecień 1945
• gen. mjr Nikołaj Seliwanowski – kwiecień 1945 – maj 1946
• płk Siemion Dawydow – maj 1946 – marzec 1950
• płk Michaił Biezborodow – marzec 1950 – czerwiec 1953
• gen. lejtn. Nikołaj Kowalczuk – czerwiec 1953 – lipiec 1953
• płk Serafim Lialin – czerwiec 1953 – wrzesień 1954
• płk Gieorgij Jewdokimienko – wrzesień 1954 do likwidacji KdsBP

[edytuj] Źródła i publikacje

1. Henryk Piecuch, W. Jaruzelski Ból Władzy – Tajna Historia Polski, Agencja Wydawnicza CB Warszawa 2001
2. Leszek Pawlikowicz, Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956-1964, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004, ISBN 83-7399-074-7.
3. Henryk Piecuch – Akcje Specjalne: Od Bieruta do Ochaba, Agencja Wydawnicza CB Warszawa 1996

p • d • e

Polskie służby specjalne

Obecne

Cywilne: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego • Agencja Wywiadu • Centralne Biuro Antykorupcyjne
Wojskowe: Służba Kontrwywiadu Wojskowego • Służba Wywiadu Wojskowego

Historyczne
Cywilne: Biuro Wywiadowcze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych • Wydział Informacyjny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych • Inspektorat Defensywy Politycznej Policji Państwowej • Policja Polityczna • Departament I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych • Departament II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych • Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego • Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego • Ministerstwo Spraw Wewnętrznych • Resort Bezpieczeństwa Publicznego • Służba Bezpieczeństwa PRL • Urząd Ochrony Państwa
Wojskowe: Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego • Biuro Szyfrów • Agenturalny Wywiad Operacyjny • Główny Zarząd Informacji WP/MON|KdsBP • Oddział II Sztabu Generalnego Ludowego Wojska Polskiego • Wojskowa Służba Wewnętrzna • Wojskowe Służby Informacyjne