Biuro Szyfrów

Z Wikipedii

Biuro Szyfrów, 1932

Biuro Szyfrów (BS) - utworzone przy Oddziale II Sztabu Generalnego w 1930 r. jako komórka Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, objęło działania w dziedzinie radiowywiadu i kryptologii. Znajdowało się w Pałacu Saskim.

Spis treści

1 Utworzenie Biura Szyfrów
2 Referaty Biura Szyfrów
3 Stacje pelengacyjne
4 Grupy ruchome
5 Główne zagrożenie
6 Enigma
- 6.1 Enigma (pomoc francuska)
7 II wojna światowa
- 7.1 Francja
- 7.2 Afryka Północna i Wielka Brytania
8 Źródła
9 Zobacz też

[edytuj] Utworzenie Biura Szyfrów

Biuro Szyfrów

Przed utworzeniem BS radiowywiadem w Oddziale II zajmowała się Sekcja VII, następnie Referat V Wydziału Organizacyjnego. Biuro Szyfrów przy Oddziale II Sztabu Generalnego (tzw. Dwójka) zostało utworzone w 1930 r. do podjęcia walki z bardzo zaawansowanym niemieckim wywiadem radiowym. Do zadań Biura Szyfrów weszły:

radiowywiad
studia nad rozwiązywaniem szyfrów nieprzyjacielskich
przygotowywanie szyfrów własnych
szkolenie personelu
organizacja i zabezpieczenie łączności radiowej Oddziału II

[edytuj] Referaty Biura Szyfrów

Biuro Szyfrów zostało podzielone na 4 referaty:

BS1 – szyfry własne
BS2 – radiowywiad
BS3 – szyfry rosyjskie
BS4 – szyfry niemieckie
- BS3 i 4 były odpowiedzialne również za kontrwywiad i nasłuch radiowy

[edytuj] Stacje pelengacyjne

Biuro Szyfrów przy Oddziale II Sztabu Generalnego dysponowało 7 stacjami, które zajmowały się namiarem (tzw. pelengacją) i całodobowym nasłuchem obcych stacji radiowych.

W kierunku zachodnim (niemieckim) działały 3 stacje pelengacyjno-nasłuchowe:

Nr 3 – mieszcząca się w Krzesławicach pod Krakowem
Nr 4 – w Poznaniu
Nr 5 – w Starogardzie

W kierunku wschodnim (Związek Radziecki) działały 4 stacje:

Nr 1 – w Warszawie (w Cytadeli)
Nr 2 – w Lidzie
Nr 6 – w Równem
Nr 7 – w Kołomyi

[edytuj] Grupy ruchome

W strukturach Oddziału II w kierunku wschodnim działały również 4 manewrowe stacje namiaru i nasłuchu radiowego (tzw. grupy ruchome). W 1939 r., na wieść o groźbie wybuchu wojny, zostały przeniesione na Pomorze i Śląsk Cieszyński. Grupy ruchome:

[edytuj] Główne zagrożenie

Za główne zagrożenie dla bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej uważano Związek Radziecki i tam kierowano główne wysiłki wywiadowcze Oddziału II i Biura Szyfrów.

[edytuj] Enigma

Choć wywiad radiowy w kierunku niemieckim traktowano jako zadanie drugoplanowe, osiągnięto w tej dziedzinie bardzo duże sukcesy. Rozwiązanie przez polskich kryptologów (Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski) maszyny szyfrowej Enigma, używanej w niemieckich siłach zbrojnych od 1926 r., pozwoliło odczytać szereg depesz, uważanych przez sztab niemiecki za całkowicie zabezpieczone przed deszyfrażem. Pierwszą radiodepeszę pracownicy BS4 (Referatu 4 Biura Szyfrów) zdołali odszyfrować w całości pod koniec grudnia 1932 r.

[edytuj] Enigma (pomoc francuska)

Pomagały w tym dostarczone 7 grudnia 1931 r. przez szefa francuskiego Biura Szyfrów przy Deuxieme Bureau Gustave Bertranda materiały (według źródeł polskich, biuro otrzymało je 7 grudnia 1931 r., lecz większość innych źródeł przesuwa datę na 1932 rok).

Gustave Bertrand miał bardzo ważne źródło informacji, od 1931 r. nawiązał współpracę z Hansem-Thilo Schmidtem, agentem francuskim pracującym w niemieckim wojskowym biurze szyfrów. Hans-Thilo Schmidt, pod pseudonimem Asche, dostarczał mu bezcenne dokumenty na temat Enigmy. Do obowiązków Schmidta w niemieckim wojskowym biurze szyfrów należała m.in. dystrybucja materiałów dekryptażu wśród odbiorców i nadzór nad zniszczeniem zdezaktualizowanych materiałów kryptologicznych.

Praca kryptologów z Referatu 4 (BS4) Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego przyniosła bezcenne korzyści. W 1938 r. Biuro Szyfrów odczytywało ruch radiowy niemieckich Sił Lądowych Wehrmachtu, Sił Powietrznych Luftwaffe. Z szyfrem niemieckiej Marynarki Wojennej Kriegsmarine było więcej kłopotów, ponieważ Enigma używana przez Marynarkę Wojenną Kriegsmarine posługiwała się modelem z pięcioma krążkami kodującymi, w przeciwieństwie do Enigmy używanej przez Wehrmacht i Luftwaffe.

[edytuj] II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 r. i bardzo szybkim postępie wojsk niemieckich, 5 września 1939 r. Biuro szyfrów otrzymało rozkaz ewakuacji do Brześcia nad Bugiem. Plan ten pokrzyżowała jednak agresja sowiecka z 17 września 1939 r.

[edytuj] Francja

Ekipa z Biura Szyfrów za pomocą ambasady francuskiej przedostała się do Paryża (niektórzy dostali się do niewoli niemieckiej), gdzie kontynuowała pracę jako Ekipa Z.

[edytuj] Afryka Północna i Wielka Brytania

Po zajęciu Francji przez wojska niemieckie personel Biura Szyfrów został ewakuowany do Afryki Północnej, a stamtąd do Wielkiej Brytanii. Personel BS, któremu udało się uniknąć niewoli niemieckiej najpierw w Polsce, później we Francji, pracował w miejscowości pod Londynem, gdzie utworzył sekcję kryptologiczną batalionu radiowego Sztabu Naczelnego Wodza.

[edytuj] Źródła

Andrzej Pepłoński - Kontrwywiad II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2002
Władysław Kozaczuk - Bitwa o Tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939, wyd. Książka i Wiedza Warszawa 1967, 1999
Andrzej Misiuk - Służby Specjalne II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 1998
Henryk Ćwięk - Przeciw Abwehrze (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2001
Normam Polmar, Thomas B. Allen - Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum Warszawa 2000

Władysław Kozaczuk, Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War Two, edited and translated by Christopher Kasparek, Frederick, MD, University Publications of America, 1984.

Jan Bury, "Polish Codebreaking during the Russo-Polish War of 1919–1920," Cryptologia, vol. 28, no. 3 (July 2004), pp. 193–203.

Kris Gaj, Arkadiusz Orłowski: Facts and Myths of Enigma: Breaking Stereotypes. EUROCRYPT 2003: 106–122.

Władysław Kozaczuk, Jerzy Straszak, Enigma: How the Poles Broke the Nazi Code, Hippocrene Books, 2004, ISBN 0-7818-0941-X.

I. J. Good and Cipher A. Deavours, afterword to: Marian Rejewski, "How Polish Mathematicians Deciphered the Enigma", Annals of the History of Computing, July 1981.

Marian Rejewski, "An Application of the Theory of Permutations in Breaking the Enigma Cipher," Applicationes mathematicae, 1980.

Gilbert Bloch, "Enigma before Ultra: Polish Work and the French Contribution", translated by C.A. Deavours, Cryptologia, July 1987.

Zbigniew Brzezinski, "The Unknown Victors". pp.15–18, in Jan Stanislaw Ciechanowski, ed. Marian Rejewski 1905–1980, Living with the Enigma secret. 1st ed. Bydgoszcz: Bydgoszcz City Council, 2005, ISBN 83-7208-117-4.