Limassol

Z Wikipedii

Nadmorska promenada w Limassol

Limassol (gr. Λεμεσός trl. Lemesós; tur. Limasol lub Leymosun) – drugie co do wielkości miasto Cypru, nad Zatoką Akrotiri na południowym wybrzeżu wyspy, ośrodek administracyjny dystryktu Limassol. Około 161 tys. mieszkańców (2001).

Po roku 1974, kiedy północny Cypr zajęty został przez wojska tureckie, miasto uległo olbrzymim przeobrażeniom, stając się największym portem tranzytowym na Morzu Śródziemnym. Limassol jest Mekką dla turystów z Europy, ale nie tylko. O jego walorach zadecydowała długa tradycja kulturowa. Na jego terenie znajduje się kilka muzeów i stanowisk archeologicznych o znaczeniu światowym.

Limassol założone zostało pomiędzy dwoma starożytnymi miastami Amathus i Kurion. Z tego powodu w okresie bizantyjskim znane było jako Neapolis ("Nowe Miasto"). Sieć kurortów ciągnie się u wschodnich wybrzeży, aż do pobliskiego Amathous. Miasto nieustannie jest rozbudowywane wzdłuż wybrzeża, około 500 m rocznie^[1], oraz w kierunku podnóży masywu Tróödhos.

[edytuj] Historia

Ruiny teatru w Kurionie w pobliżu Limassolu

Przed naszą erą miasto praktycznie nie istniało. Na terenie, na którym dzisiaj wznosi się Limassol, zostały jednakże odnalezione starożytne groby, sięgające 2000 p.n.e.. Kilka grobów pochodzi z VIII i IV w. p.n.e. Świadczy to o próbach kolonizacji, które jednak nie rozwinęły się w żadne większe skupiska ludności. Pisarze starożytni nie wspominają o założeniu miasta.

[edytuj] Czasy Bizancjum

Według akt Soboru Chalcedońskiego z 451 w założeniu Limassolu obok biskupów miast Amathus oraz Arsinoe zaangażowany był biskup z Theodossiani o imieniu Sotir. Theodossiani uznawane jest za kolebkę Limassol, które z czasem stało się znane jako Neapolis. Biskup Leontios z Neapolis był znanym pisarzem chrześcijańskim z VII wieku. Akta Drugiego Soboru Nicejskiego z 787 wymieniają go jako biskupa mającego swoją siedzibę biskupią w starożytnym Neapolis, a więc Limassolu. Miasto było znane jako Nemesos w X wieku. Konstantyn Porfirogeneta w jednym ze swoich dzieł wymienia miasto o tej nazwie.

[edytuj] W dobie wypraw krzyżowych

Znanymi z historii są wydarzenia, które miały miejsce na Cyprze w 1191. Położyły one definitywny kres bizantyjskiej dominacji na wyspie. Król angielski, Ryszard Lwie Serce, podróżował z calą flotyllą w kierunku Ziemi Świętej. Na jednym ze statków płynęła jego narzeczona Berengaria oraz rodzona siostra Joanna, królowa Sycylii. Z powodu złej pogody statek z Berengarią miał zawinąć do portu w Limassol. Władca wyspy Izaak Komnen, niechętny łacinnikom z zachodu, zaprosił szlachcianki do zejścia na brzeg, by później wyłudzić na Ryszardzie okup. Joanna i Berengaria nie zdecydowały się na zejście. W następstwie tego Komnen odmówił przysłania słodkiej wody. Gdy pojawił się statek Ryszarda, Izaak zaprosił go do odwiedzenia Limassolu. Król spotkał się z nieprzychylnym Cypryjczykiem i poprosił go o pomoc w uwalnianiu Ziemi Świętej z rąk muzułmanów. Chociaż Izaak początkowo obiecał przysłać pomoc, później jednak tego nie uczynił.

Zamek średniowieczny w Limassolu

Ryszard ścigał Komnena i zwyciężył. Cypr dostał się w ręce Anglików. Król poślubił Berengarię na zamku w Limassolu, która tam również została koronowana. Wojska angielskie zburzyły Amathous, a jego mieszkańców przesiedlono do Limassolu.

Rok później wyspa została sprzedana ryserskiemu Zakonowi Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona czyli Temlariuszom. Zakonnicy ci trudnili się ochroną Bazyliki Bożego Grobu w Jerozolimie. Nowi panowie nałożyli olbrzymie podatki na mieszkańców wyspy, chcąc w ten sposób szybko odzyskać wyłożone za zakup pieniądze. Polityka ta doprowadziła do rewolty. Cypryjczycy zażądali od Ryszarda anulowania traktatów. Król przystał na ich petycję. Nowym właścicielem został Gwidon de Lusignan, Francuz i były król Jerozolimy. Od tej pory na Cyprze panowali przez blisko trzysta lat francuscy królowie z dynastii Lusignanów.

Zamek w Kolossi pod Limassolem

W latach 1192-1489 istniało zatem na wyspie, założone przez krzyżowców, Królestwo Cypru^[2]. To średniowieczne państwo feudalne ciszyło się dobrobytem. Założonych zostało wiele biskupstw łacińskich. Sytuacja trwała aż do podboju wyspy przez Turków Osmańskich w 1570. W Limassolu stacjonowały wówczas wojska łacińskie.

W XIII wieku na Cyprze, a szczególnie w Limassolu, osiedlali się kupcy, co przyczyniło się do wzrostu zamożności mieszkańców miasta. Istnienie portu wpłynęło na szybki rozwój gospodarczy.

[edytuj] Próby dominacji niemieckiej

W roku 1228 król niemiecki Fryderyk II Hohenstauf, przynaglany przez templariuszy z Cypru, przybył do Limassol. Wezwał do siebie Jana Ibelina, by omówić sprawy związane z wojną z muzułmanami. Jan stawił się na rozkaz. W radzie uczestniczyli również templariusze cypryjscy. Jan odmówił udziału w wojnie. Fryderyk przejął kontrolę nad Limassolem i innymi grodami. Wyznaczył również gubernatorów, ale ostatecznie opuścił wyspę. Wojska niemieckie zostały następnie pokonane w bitwie pod Agirtą w pobliżu Kyrenii na północy Cypru w 1229. Wojskami cypryjskimi dowodził Jan Ibelin.

[edytuj] Próby dominacji egipskiej

Jedna z ulic Limassol

Karnawał w Limassol

Miasto Limassol było również świadkiem ataków Mameluków z Egiptu. W XV wieku tutejszy port stał się schronieniem dla piratów, którzy dominowali we wschodnim basenie Morza Śródziemnego. Panowie cypryjscy bogacili się, udzielając im gościny. W związku z tą sytuacją w 1424 władcy egipscy wysłali wojska, które zdobyły i podpaliły Limassol. Rok później Egipcjanie ponownie nadciągnęli i uderzyli z jeszcze większą siłą. Złupili Famagustę i Larnakę. W Limassolu zdobyli zamek, podpalili liczne budowle, po czym odpłynęli w kierunku Aleksandrii. Wojska Mameluków najechały Limassol jeszcze raz w 1426. Wówczas dostał się do niewoli muzułmańskiej i został wywieziony do Kairu król Janus Cypryjski. Przegrana bitwa miała miejsce pod Chirokitią.

[edytuj] Wenecjanie

W roku 1489 królowa cypryjska Katarzyna Cornaro sprzedała Cypr Republice Weneckiej. Nowych właścicieli interesowały tylko podatki i eksport dóbr naturalnych. Sami zburzyli zamek w Limassolu. Odwiedzający Cypr w okresie dominacji weneckiej opisywali opłakany stan miast na wyspie i biedę jej mieszkańców. Cypryjczycy traktowani byli jak niewolnicy. Płacili wysokie podatki od wszystkiego, co udało im się wyhodować lub wyprodukować (mąka, wino, oliwa, rogacizna).

[edytuj] Dominacja turecka

Imperium osmańskie zdobywało Cypr w latach 1570-1571. Miasto Limassol zostało podbite w lipcu 1570 bez jakiegokolwiek oporu ze strony jego mieszkańców. Odwiedzający w tym czasie miasto opisywali je jako przeludnioną osadę. Limassolczycy żyli w tak niskich domach, że trzeba było się schylać, by w ogóle do nich wejść. Prawdopodobnie chciano się w ten sposób zabezpieczyć przed Turkami, którzy wjeżdżali do domów chrześcijańskich na koniach.

W okresie dominacji ottomańskiej Grecy i Turcy żyli w oddzielnych dzielnicach. To Kościół jako instytucja narodowa odegrał największą rolę w edukacji ludności w latach 1754-1821. W latach tych powstawały liczne szkoły w mniejszych i większych osiedlach. Greccy nauczyciele uczyli helleńskiej historii, a także tureckiego i francuskiego. Następujące szkoły powstały w Limassolu u schyłku dominacji tureckiej:

Szkoła grecka, powstała w 1819
Pierwsza szkoła publiczna, powstała w 1841
Szkoła żeńska, powstała w 1861

[edytuj] Pod panowaniem brytyjskim

Limassolska Touristic Avenue

Brytyjczycy zdobyli Cypr w 1878. Pierwszym angielskim gubernatorem wyspy został pułkownik Warren. Wykazał on szczególne zainteresowanie Limassolem, co przyczyniło się do rozkwitu miasta. Już w pierwszych dniach oczyszczono i naprawiono drogi, usunięto zwierzęta z centrum miasta oraz zasadzono drzewa. W 1880 ustawiono latarnie miejskie, które w 1912 zastąpione zostały elektrycznymi.

Brytyjczycy wybudowali urząd pocztowy z telegrafem oraz szpital. W 1880 zaczęła działać pierwsza drukarnia. To właśnie w tej drukarni wydano pierwsze numery gazet «Alithia» oraz «Anagennisis» w 1897. W tych latach zaczął się również ukazywać «Salpinx». Pod koniec XIX wieku powstały pierwsze hotele «Europe» i «Amathus».

Ulepszenia wprowadzane przez Brytyjczyków przyczyniły się ro rozwoju intelektualnego i artystycznego miasta. Szkoły, teatry, kluby, galerie sztuki, kluby sportowe, przede wszystkim piłkarskie to zdobycze nowoczesnego miasta, które Limassol zawdzięcza Brytyjczykom. Cypryjczycy znajdowali w Limassolu pracę w przemyśle ceramicznym i przy produkcji wina. Z czasem rozbudowano port i zaczęto inwestować w turystykę.

[edytuj] Władze miasta

Pierwsze ugrupowania marksistowskie formowały się w Limassolu we wczesnych latach 20. minionego wieku. W 1926 powstała w Limassolu Komunistyczna Partia Cypru. Jej następczyni Postępowa Partia Ludzi Pracy (gr. Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού) zdominowała wybory do rady miejskiej, od czasu gdy w pierwszych wolnych wyborach w 1943 wygrał Ploutis Servas.

Obecnym burmistrzem Limassolu jest Andreas Christou z Postępowej Partii Ludzi Pracy. Został wybrany na to stanowisko w grudniu 2006; kadencja trwa pięć lat.

[edytuj] Gospodarka i turystyka

Sanktuarium Apollina w Kurionie w pobliżu Limassolu

Antyczne Amathus w pobliżu Limassolu

Limassol stał się najważniejszym miastem portowym Cypru po inwazji tyreckiej w 1974. Przed tym rokiem rolę tę spełniała Famagusta, która obecnie znajduje się w części okupowanej przez Turcję.

W mieście ma swoje siedziby wiele firm winiarskich, które obsługują winnice zlokalizowane na południowych stokach masywu Tróödhos. Jednym z najsławniejszych win produkowanych w tym regionie jest Commandaria. Prosperujące firmy winiarskie to KEO, LOEL, SODAP oraz ETKO. Wina i koniaki produkowane w Limassol z winogron, które rosną w tej części Cypru są znakomitej jakości. Były nagradzane na międzynarodowych targach winiarskich. Wina te są konsumowane w dużej ilości przez samych Cypryjczyków jak i przez przybywających tutaj turystów. Dużą ilość cypryjskiego wina eksportuje się do Europy.

Limassol jest największym centrum przemysłowym w prowincji. Znajduje się tutaj ponad 350 zakładów przemysłowych. Produkuje się tekstylia, meble, buty, napoje, produkty spożywcze, stal, sprzęt elektryczny i inne.

Miasto jest również ważnym centrum handlowym na wyspie. Ma na to wpływ obecność brytyjskiej bazy wojskowej w Episkopi i Akrotiri oraz nagły wzrost liczby ludności po inwazji tureckiej w 1974. Większość sklepów znajduje się w centrum Limassolu oraz wzdłuż wybrzeża, od starego portu w kierunku Amathus. W tej przeznaczonej dla turystów części miasta znajdują się hotele, restauracje, dyskoteki i miejsca związane z czynnym wypoczynkiem.

W Limassolu znajdują się dwa porty, popularnie nazywane "starym" i "nowym portem". Nowy port jest największym w wolnej części wyspy. To tutaj skupia się większość cypryjskiego przeładunku. Falochron starego portu ma długość 250 metrów i może przyjąć jednocześnie trzy małe statki. Zwykle używany jest przez rybaków. Długość falochronu nowego portu to 1300 metrów. Może w nim być przyjętych jednocześnie dziesięć statków, w zależności od ich długości. Z Cypru eksportuje się głównie winogrona, wina, chleb świętojański, cytrusy. Na wyspę importowane są produkty zbożowe, samochody, maszyny, ubrania, lekarstwa, nawozy i żelazo.

Również walory turystyczne Limassolu zostały docenione po inwazji tyreckiej w 1974. Wcześniej ważnymi centrami turystycznymi były Famagusta i Kyrenia. W Limassol znajduje się kilka wspaniałych plaż, bogatych w piasek i dogodnych dla chcących zażyć kąpieli słonecznych lub wykąpać się w morzu. Plażą w okolicy «Dasoudi» opiekuje się «Cyprus Tourism Organisation» (pl. Cypryjska Organizacja Turystyczna – CTO).

[edytuj] Demografia

Ulica w Limassolu

Wewnętrzna emigracja od lat 60. XX wieku oraz napływ ludności po 1974 znacząco wpłynęly na wzrost liczby ludności w Limassolu i jego okolicy. Na Limassol składają się dzisiaj następujące gminy: Limassol, Agia Fyla, Polemidhia, Mesa Geitonia, Agios Athanasios oraz Germasogeia.

Miasto zawsze posiadało ludność mieszaną, składającą się z Greków i Turków cypryjskich. Większość cypryjskich Turków wyemigrowała na północ w 1974. Wtedy wielu Greków z północy wyspy przybyło i osiedliło się w Limassolu. W latach 90. znaczna liczba cypryjskich Romów, którzy zgodnie z konstytucją uważani są za cypryjskich Turków, wróciła z północy i osiedliła się w tureckiej dzielnicy Limassol.

W Limassolu żyje również niewielka liczba Żydów. W mieście mają swoją synagogę.

Liczba narodzin wzrosła w latach 1878-1960 o 70%. W 1881 Limassol zamieszkiwało 6 131 osób. W 1960 liczba ta wynosiła już 43.593. W mieście żyło wówczas w przybliżeniu 37 478 Greków oraz 6 115 Turków. W 2005 w Limassolu mieszkało 94 250 (179 900 w zespole miejskim).