Narodziny Rusi

Z Wikipedii

To jest artykuł z cyklu Historia Rosji

Narodziny Rusi Podboje Mongołów Księstwo Moskiewskie Wielkie Księstwo Moskiewskie Rosja w XVI wieku Rosja w XVII wieku Imperium Rosyjskie Rosja w XVIII wieku Rosja w XIX wieku Rosja w XX wieku Rosja w XXI wieku

Narodziny Rusi
Pochodzenie i powstanie pierwszego państwa Słowian wschodnich.

Spis treści 1 Słowiańszczyzna wschodnia przed przybyciem Rusi 1.1 Dań Chazarska 2 Pojawienie się Waregów 3 Ruś Kijowska 4 Przypisy 5 Zobacz też 6 Bibliografia

[edytuj] Słowiańszczyzna wschodnia przed przybyciem Rusi

Ziemie wschodniej Europy między Bałtykiem a Morzem Czarnym zamieszkane były przed VIII w. przez rozproszone plemiona wschodniosłowiańskie. Ludność słowiańska trudniła się łowiectwem i rolnictwem, karczując lasy pod grunty orne. Plemiona zamieszkujące to terytorium, są znane przede wszystkim z kroniki Nestora – Powieść minionych lat, gdzie wymienia on następujące ludy wraz z miejscem ich zamieszkania: Polanie – mieszkający nad Dnieprem, założyciele Kijowa, Drewlanie – zamieszkujący bliżej nie określone lasy, również położone nad Dnieprem, Dregowicze – żyjący między Prypecią a Dźwiną, Połoczanie – zajmujący terytorium nad Dźwiną, Słowienie – nad jeziorem Ilmień, Siewierzanie – nad Desną, Semą i Sułą, Radymicze – nad Sożą i Wiatycze, nad Oką, przy czym dwa ostatnie plemiona mają, według niego, wywodzić się z Lachów, czyli Słowian zachodnich, co potwierdzają odkrycia archeologiczne. Poza tym byli jeszcze Dulebowie nad Bugiem, Ulicze i Tywercy – nad Dniestrem, Chorwaci – nad Dniestrem i Krywicze nad Dźwiną, Wołgą i Dnieprem. O ich ustroju nic nie wiemy, brak jest danych o jakichkolwiek książętach a także o wojnach przez te ludy toczonych (wiadomo jedynie o jakichś prześladowaniach Polan, przez Drewlan i innych sąsiadów). Późniejsze zdarzenia wskazują, że plemiona północne tworzyły luźną federację, wraz z sąsiednimi plemionami ugrofińskimi z centrum w okolicach jeziora Ilmeń.

[edytuj] Dań Chazarska

Większość tych ludów znajdowała się w strefie wpływów Kaganatu Chazarskiego i płaciło Chazarom daninę po srebrnej monecie i po wiewiórce od dymu^[1]. Według Nestora daninę tę płacili: Polanie, Siewierzanie, Wiatycze i Radymicze, przy czym niektórzy naukowcy uważają, że plemion płacących dań było więcej, być może nawet w strefie wpływów kaganatu, znajdowała się, przez pewien czas, cała wschodnia Słowiańszczyzna^[2].

[edytuj] Pojawienie się Waregów

W początkach IX wieku, północne tereny przyszłej Rusi zaczęli infiltrować przybysze ze Skandynawii, wśród których najważniejszą rolę odgrywało plemię Rusów. W latach 30. tego wieku istniało już pierwsze państwo Rusów^[3], którego lokalizacja jest jednak nieznana (przy czym najbardziej prawdopodobną wydają się okolice jeziora Ilmeń, skąd rozpoczęła się późniejsza ekspansja Rusów, według Nestora). Ich władca nosił chazarski tytuł chakanusa, stąd niektórzy uczeni wysuwają wniosek o ich uzależnieniu od Chazarów^[4]. W IX wieku Kijów znany jako Könugard stał się centrum normańskiego handlu na Rusi. Był jednocześnie głównym składem daniny, ściąganej przez Normanów z plemion ruskich. Stąd Normanowie spławiali towary i niewolników szlakiem greckim w dół Dniepru na Morze Czarne.^[5] Wiadomo, że w roku 860 Rusowie podjęli niespodziewany atak na Konstantynopol. Poza tym o wczesnych Rusach, nic nie wiemy. Nestor pisze za to o jakichś nieokreślonych Waregach, którzy pod koniec lat pięćdziesiątych IX wieku ściągali daninę z północnych plemion słowiańskich i ugrofińskich: Słowian, Krywiczów, Mery, Wesów i Czudów. W roku 862 plemiona te wygnały owych waregów za morze, ale wobec walk wewnętrznych, postanowiły sprowadzić sobie kniazia spośród Rusi (przy czym wśród plemion przyzywających, spośród płacących wcześniej dań, nie ma Merów. Na to wezwanie przyszła do nich cała Ruś pod przywództwem Ruryka, który dał początek dynastii Rurykowiczów. Ruryk podporządkował sobie północne plemiona słowiańskie i rządził nimi z centrum w Nowogrodzie Wielkim^[6] a inna grupa Rusów opanowała Kijów.

[edytuj] Ruś Kijowska

Po śmierci księcia Ruryka jego następca, (formalnie opiekun jego syna) Oleg Mądry (879-912) podporządkował sobie Kijów i uczynił z niego swoją stolicę od tego czasu można mówić o Rusi Kijowskiej.

Od początku swego istnienia Ruś Kijowska miała ożywione kontakty, głównie handlowe, z cesarstwem bizantyjskim, przy czym korzystne traktaty handlowe, wraz z daniną, były wymuszane przez Rusów kolejnymi napaściami na Konstantynopol w latach 907, 941, 944, 971, 1043. Księstwo szybko się rozrastało i powiększyło znacznie swe terytorium, zwłaszcza za panowania Światosława I (945-972), walczącego zwycięsko z Chazarami, Pieczyngami i Bułgarami. Zaś jego syn Włodzimierz I Wielki (980-1015) poślubił księżniczkę bizantyjską Annę, siostrę cesarza Bazylego II Bułgarobójcy, po czym w 988 r. dokonana została chrystianizacja Rusi przez greckich duchownych z Konstantynopola. Kijów stał się odtąd siedzibą metropolity i centrum religijnym Rusi, wcześniej w 860 i 955 Rusowie na krótko przyjmowali chrześcijaństwo, jednak szybko powracali do pogańskich wierzeń. Oprócz wiary chrześcijańskiej Rusini przejęli również z Bizancjum zasady powiązania religii i władzy, natomiast zastosowali własny, nieco odmienny, porządek liturgiczny.

Za panowania księcia Jarosława Mądrego (1019-1054) jego wojska w wyprawach wojennych docierały na Mazowsze, Litwę i ziemie Estów (Estonię). Książę dbał o rozwój miast, rozwijała się bujnie kultura chrześcijańska, głównie piśmiennictwo w języku starocerkiewnym, wybudowany został sobór Sofijski w Kijowie. Jarosław podzielił w testamencie państwo między swych synów przy zachowaniu senioratu. Za panowania tego władcy sprowadzono ostatnią drużynę wareską ze Skandynawii, po czym odrębność Rusów i podległych im Słowian szybko zanikła i obie grupy stanowiły już jeden lud.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Powieść minionych lat
2. ↑ Patrz: Władysław Duczko Ruś Wikingów
3. ↑ Stefan Bratkowski kwestionuje rozdzielność obu państw rusów uznając datę sprowadzenia Ruryka podaną przez Nestora, za błędną
4. ↑ Patrz: Władysław Duczko Ruś Wikingów
5. ↑ Richard Pipes, Rosja carów, Warszawa, 2006, s. 29-30.
6. ↑ Istnienie Nowogrodu w tym czasie bywa kwestionowane z powodu braku dowodów archeologicznych. Istnieją koncepcje, że chodziło raczej o Starą Ładogę, lub Rurykowe Grodziszcze. Patrz: Władysław Duczko Ruś Wikingów

[edytuj] Zobacz też

• Chrzest Rusi
• Od Waregów do Greków

[edytuj] Bibliografia

• Dzieje Rosji, Feliks Koneczny, Antyk, Komorów 2003, ISBN 83-87809-81-0
• Najstarsza Kronika Kijowska. Powieść Minionych Lat, Nestor, Ossolineum 2005, ISBN 83-04-04750-0
• Od Rusi do Rosji, Lew Gumilow, PIW, Warszawa 2004, ISBN 83-89700-04-2
• Pan Nowogród Wielki, Stefan Bratkowski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1999, ISBN 83-88072-23-4
• Ruś Wikingów, Władysław Duczko, Wydawnictwo TRIO, warszawa 2006, ISBN 978-83-7436-098-2