Menachem Begin

Z Wikipedii

Menachem Begin
Data urodzenia	1913
Data śmierci	1992
Premier Izraela
Okres urzędowania	od 1977 do 10 października 1983
Przynależność polityczna	Likud
Poprzednik	Icchak Rabin
Następca	Icchak Szamir

Menachem Wolfowicz Begin ^* (hebr. מנחם בגין, ur. 16 sierpnia 1913 w Brześciu nad Bugiem jako Mieczysław Biegun, zm. 9 marca 1992 w Tel Awiwie) – lider podziemnej organizacji militarnej Irgun, działacz syjonistyczny, wreszcie premier Izraela w latach 1977-1983, pierwszy prawicowy szef rządu izraelskiego w historii państwa, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Urodził się w rodzinie Zeev-Dov i Hassii Beginów. W 1929 wstąpił do młodzieżowego ruchu syjonistycznego Brit Trumpeldor-Betar. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1935. W 1938 został przywódcą organizacji Brit Trumpeldor-Betar w Polsce. Begin koncentrował się na szkoleniach wojskowych, przygotowując siły do walki zbrojnej w Palestynie o utworzenie państwa żydowskiego.[1]

Po agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, uciekł do Wilna, które znalazło się w sowieckiej strefie okupacyjnej. W 1940 roku został aresztowany przez NKWD i skazany na osiem lat łagru na Syberii. Zwolniony w 1942 roku na mocy układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Polskiej w ZSRR (Armia Andersa). Jej dowódca, generał Anders, latem 1942 ewakuował polskich żołnierzy z ZSRR do Iranu.

W 1943 roku Begin, jako kapral podchorąży Wojska Polskiego przybył z Armią Polską na Wschodzie do Palestyny. W Palestynie Kilkuset żydowskich żołnierzy zdezerterowało z Armii Polskiej na Wschodzie^[1], by zasilić w przeważającej mierze kadry podziemia wojskowego Hagany. W odróżnieniu od nich Begin, wbrew rozpowszechnionej opinii, nie uległ naciskom ze strony Irgunu (Etzel), by zdezerterować z bronią, lecz przed odejściem z armii Andersa uzyskał zwolnienie z przysięgi wojskowej, a dopiero następnie wstąpił w struktury Irgunu i stanął na ich czele. W walce o państwo żydowskie Begin był zwolennikiem stosowania metod terrorystycznych. 26 lipca 1946 brał udział w przygotowywaniu zamachu na Hotel Króla Dawida w Jerozolimie, w którym zginęło 89 osób (m.in. 41 Arabów, 26 Brytyjczyków, 17 Żydów). 27 kwietnia 1947 na jego rozkaz irgunowcy powiesili w odwecie za wykonanie wyroku śmierci na członkach Etzel dwóch porwanych żołnierzy brytyjskich, wywołało to antysemickie zamieszki w Wielkiej Brytanii. Radykalna postawa Begina doprowadziło go do konfliktu z większością liderów ruchu syjonistycznego. Jest odpowiedzialny za masakrę ludności palestyńskiej w Deir Yassin w dniach 9-11 kwietnia 1948 roku, gdzie zginęło między 107 a 120 Palestyńczyków. Pogłoski na temat masakry były jednym powodów masowego exodusu Palestyńczyków poza granice Izraela ocenianego na ok. 750 000 uchodźców.

Po powstaniu niepodległego państwa Izrael Begin w 1948 roku rozpoczął karierę polityczną. Założył partię Herut (Wolność), której został pierwszym przewodniczącym. Begin był charyzmatycznym liderem prawicowej opozycji, często występującym w parlamencie i na publicznych demonstracjach. W latach 50. był przywódcą ruchu sprzeciwiającego się przyjęciu reparacji od Niemiec. Po Kampanii Synajskiej przeciwstawiał się wycofaniu z Półwyspu Synaj.

Później w połączeniu z innymi ugrupowaniami prawicowymi Herut przerodził się w prawicowy blok Likud (Jedność). Z jego ramienia w latach 1977-1983 był premierem Izraela. Zatwierdzenie na premiera nastąpiło 20 czerwca 1977 roku. Jego polityka wewnętrzna charakteryzowała się wspieraniem żydowskiego osadnictwa na terytoriach okupowanych, które zaczęto teraz oficjalnie nazywać Samarią i Judeą. Zaczęto je uznawać za prastare dziedzictwo Izraela. Na tych terenach rozpoczęto wielkie prace budowlane – nowe osady, drogi, kanalizacja, systemy nawadniające itp. Jednocześnie prowadzono wielką narodową kampanię na rzecz powrotu Żydów rosyjskich do Ziemi Izraela. Przeprowadzono ewakuację Żydów z Etiopii. Jerozolima została oficjalnie ogłoszona stolicą państwa (30 lipca 1980 r.). W Jerozolimie rozpoczęto budowę dzielnicy rządowej, do której stopniowo przenoszono wszystkie urzędy państwowe.

Menachem Begin przeszedł do historii jako izraelski polityk, który wspólnie z egipskim prezydentem Anwarem Sadatem negocjował Traktat pokojowy izraelsko-egipski 1979. Obaj przywódcy za doprowadzenie do podpisania porozumienia otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla w roku (16 grudnia 1978). W rezultacie zawartych porozumień, na wiosnę 1982 Begin przeprowadził ewakuację Półwyspu Synaj.

W czerwcu 1981 roku podjął bardzo trudną decyzję o zbombardowaniu i zniszczeniu przez izraelskie lotnictwo wojskowe irackiego ośrodka nuklearnego w Osirak, w pobliżu Bagdadu. Operacja zakończyła się sukcesem, jednakże przez pewien czas międzynarodowa społeczność potępiała Izrael za to bezpośrednie działanie. Zrozumienie przyszło wiele lat później, podczas Wojny w Zatoce 1991 roku.

Przez cały okres swoich rządów, Begin był zwolennikiem zdecydowanej polityki względem palestyńskich terrorystów, którzy operowali ze swoich baz położonych w południowym Libanie. W 1978 roku izraelska armia przeprowadziła operację "Litani". W 1982 roku licząc na zniszczenie baz OWP zdecydował się na rozpoczęcie wielkiej "Operacji o Pokój dla Galilei". Podczas tych działań usunięto bazy OWP z Libanu. Inwazja na Liban spotkała się z protestami społeczeństwa izraelskiego.

15 września 1983 Menachem Begin na własne życzenie ustąpił z urzędu premiera i wycofał się z życia politycznego. Wolny czas wykorzystał na napisanie wielu publikacji dotyczących współczesnej historii Izraela oraz wspomnień z ZSRR (m.in. wydane w Polsce "Białe noce"). Zmarł 9 marca 1992 w Tel Awiwie.

Żonaty z Alizą Arnold. Miał z nią syna i dwie córki.

[edytuj] Cytaty

Wy, Izraelici, nie powinniście być łagodni, gdy zabijacie swego wroga. Nie powinniście mu współczuć dotąd, dopóki nie zniszczymy tak zwanej kultury arabskiej, a na jej gruzach nie zbudujemy naszej własnej cywilizacji. - Menachem Begin, 3 stycznia 1956 r

[edytuj] Zobacz też

• Ustrój polityczny Izraela
• Porozumienie Camp David
• Traktat pokojowy izraelsko-egipski

Przypisy