Bar (pierwiastek)

Z Wikipedii

Cs - Ba - La   Sr Ba Ra       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Bar, Ba, 56
Własności metaliczne	metal ziem alkalicznych
Grupa, okres, blok	2 (IIA), 6, s
Gęstość, twardość	3510 kg/m3, 1,25
Wygląd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	137,327 u
Promień atomowy (obl.)	215 (253) pm
Promień kowalencyjny	198 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[Xe]6s²
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 18, 8, 2
Stopień utlenienia	2
Własności kwasowe tlenków	silnie zasadowe
Struktura krystaliczna	regularna przestrzennie centrowana
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1000 K (727 °C)
Temperatura wrzenia	2143 K (1870 °C)
Objętość molowa	38,16×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	142 kJ/mol
Ciepło topnienia	2,092 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	98 Pa (371K)
Prędkość dźwięku	1620 m/s
Pozostałe dane
Elektroujemność	0,89 (Pauling) 0,97 (Allred)
Ciepło właściwe	204 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	3×106 S/m
Przewodność cieplna	18,4 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	502,9 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	965,2 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	3600 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	4725 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV r.p. 130Ba 0,106% stabilny izotop z 74 neutronami 132Ba 0,101% stabilny izotop z 76 neutronami 133Ba {syn.} 10,51 lat w.e. 0,517 133Cs 134Ba 2,417% stabilny izotop z 78 neutronami 135Ba 6,592% stabilny izotop z 79 neutronami 136Ba 7,854% stabilny izotop z 80 neutronami 137Ba 11,23% stabilny izotop z 81 neutronami 138Ba 71,7% stabilny izotop z 82 neutronami 140Ba {syn.} 12,76 dni β-   140La
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu

Bar (Ba, łac. barium) - pierwiastek chemiczny, metal ziem alkalicznych. Nazwa pochodzi od greckiego słowa ciężki.

Bar odkryty został w 1774 roku przez szwedzkiego chemika C.W. Scheelego, zaś w stanie czystym wydorębnił go jako pierwszy Humphry Davy w 1808. Jako pierwszy polską nazwę - bar- zaproponował Filip Walter.

[edytuj] Właściwości

Bar jest metalem, bardziej miękkim niż cynk lecz twardszym niż ołów. Naturalny pierwiastek jest mieszaniną siedmiu izotopów trwałych: ¹³⁰Ba, ¹³²Ba, ¹³⁴Ba, ¹³⁵Ba, ¹³⁶Ba, ¹³⁷Ba i ¹³⁸Ba. W przyrodzie występuje przede wszystkim w postaci minerałów, takich jak baryt (BaSO₄) oraz witeryt (BaCO₃).

Wolny bar jest bardzo aktywny chemicznie. Na powietrzu szybko utlenia się do tlenku BaO i nadtlenku BaO₂. W związkach występuje na +II stopniu utlenienia. Reaguje z wodą, tworząc wodór i wodorotlenek baru (Ba(OH)₂), który jest mocną zasadą; nasycony roztwór tego wodorotlenku zwany jest wodą barytową.

Sole baru są bezbarwne, zawierają kation Ba²⁺. Sole baru barwią płomień na zielony kolor. Rozpuszczalne sole baru są toksyczne.

[edytuj] Otrzymywanie

Wolny metal otrzymuje się przez redukcję w wysokiej temperaturze tlenku baru (BaO) za pomocą glinu lub węgla. Bardzo czysty bar otrzymuje się przez rozkład wodorku baru (BaH₂).

[edytuj] Zastosowanie

Metaliczny bar stosuje się jako dodatek do stopów ołowiu, zwiększający ich twardość (stopy typograficzne), w metalurgii jako odtleniacz, jako składnik stopów do usuwania gazów resztkowych z lamp elektronowych. Szersze zastosowanie mają związki baru, głównie siarczan(VI) baru. Azotan(V) baru (Ba(NO₃)₂) oraz chloran(V) baru (Ba(ClO₃)₂) są używane do wyrobu sztucznych ogni, gdzie barwią płomień na zielono.

Tlenek baru (BaO) jest półproduktem do otrzymywania nadtlenku baru (BaO₂). Fluorek baru (BaF₂) służy do sporządzania emalii. Tytanian baru (BaTiO₃) ma właściwości piezoelektryczne. Chromian(VI) baru (BaCrO₄) jest stosowany jako żółty pigment do wyrobu farb, zaś manganian(VI) baru (BaMnO₄) jako pigment zielony.

Związki baru dobrze pochłaniają promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie γ, są więc stosowane jako składniki osłon przed promieniowaniem.