OP-23 (oddział partyzancki AK)
Z Wikipedii
Oddział partyzancki AK (OP-23) – zgrupowanie partyzanckie Armii Krajowej o kryptonimie OP-23 (lub OP-Południe, KN-23) „Suchar”, „Serowiec”, „Hd”, „IV/014”, „San”- sformowane w powiecie sanockim, podległe pod Okręg krakowski Inspektorat Jasło, rozwiązany 19 września 1944.
Spis treści |
[edytuj] Skład komendy
Skład Komendy Obwodu Sanok o kryptonimie "San":
- komendant – XII 1939 – połowa stycznia 1940 kpt. N. Romańczyk „Czarny”, od połowy stycznia do połowy kwietnia 1940r. por. Władysław Biegański „Janusz”, VI 1940 – 29 I 1942 Rudolf Ryba vel Schmidt „Rudek”, „Kulawy”, „Korczyński”, II 1943 – koniec IV 1944 mjr Adam Winogrodzki (ps. "Węgrzynowski", "Ordon", "Korwin")V 1944 – 1945 por. Jan Łoziński „Babinicz”, „Andrzej”
- zastępcy – VI 1940 – IV 1942 Tadeusz Zaruski „Tadzio”, „Cygan”,
III 1943 – I 1944 por. Władysław Okwieka vel Perkowski „Zan”, V 1943 – 1944 por. Tadeusz Buczek „Tuhan” /NOW/, IX 1943 – 1944 Władysław Malik „Sosna” /BCH/.
- adiutant – VI 1940 – I 1942 Jan Niemiec „Joten”, X 1943 – 1944 Władysław Szechyński „Kruk” Alojzy Bełza
- kwatermistrz – III 1943 – XII 1943 por. Jan Krasicki „Zagończyk”, V 1944 Mieczysław Granatowski „Gram”.
- wywiad – Mieczysław Granatowski
- kontrwywiad – VI 1940 sierż. Władysław Skałkowski „Dąb"
- kontrwywiad - Jan Drwięga "Szatan"
- zastępca dowódcy kontrwywiadu – Władysław Pruchniak
- łączność – Bronisław Trzaska
- zbrojmistrz – Aleksander Kędzior
- żandarmeria – kpt. Hieronim Bieńkowski
- propaganda – Jan Radożycki
- szef kolportażu: Kazimierz Niemiec „Błyskawica”.
- służba zdrowia – Lekarz obwodu: VI 1940 – 1944 dr Kazimierz Kamiński „Topór”.
Zastępca lekarza obwodu: VI 1940 – IV 1942 Jan Maria Suchomel, V 1943 – 1944 dr Marian Klauziński.
- sekcja więzienna: V 1940 – I 1944 Tadeusz Nowak „Brzoza”, V 1943 – 1944 Nestor Kiszka „Neron”, Piotr Dudycz „Cezar”.
- sabotaż-dywersja – Walerian Zdzisław Konieczny
- służba kobiet (WSK) – Stefania Pirożyńska
- WSOP – chor. Stanisław Kurpiel
- Oficer saperów: IX 1943 – 1944 Władysłąw Pruchniak „Sęp”, „Ireneusz”, „Felek”.
[edytuj] Placówki
Sztab komendy z siedzibą w Porażu, skrzynka kontaktowa w Sanoku naprzeciwko komendy Gestapo. Na wiosnę 1943 powołano na terenie komendy obwodu Sanok 10 placówek, oznaczonych cyframi :
| Placówka Nr: | Komendant | Obszar | Stan liczebny |
|---|---|---|---|
| I. Sanok | Władysław Pruchniak”, "Sęp”, "Ireneusz”, „Felek”, Paweł Dziuban „Dziedzic” | ||
| II. Zarszyn | Franciszek Gorynia, Mieczysław Granatowski „Gram”, Franciszek Singler „Odwet”. | Długie, Nowosielce, Pisarowce | |
| III. Bażanówka | plut. Zygmunt Kędzior „Kabel”. | ||
| IV. Nowotaniec | pdchr. Eugeniusz Kondyjowski, Tadeusz Sokołowski „Sokół” Jan Banasiewicz "Bohun" | Nagórzany, Nadolany, Bukowsko, Wisłok Wielki | 4 plutony |
| V. Niebieszczany | Władysław Szelka „Czajka”, „Borsuk, Jerzy Jasiński „Kadłubek”. | 4 plutony | |
| VI. Lesko | Stanisław Zieliński „Fal”, Stanisłw Wajda„Pająk”, ppor. Jerzy Garapich „Granit”. | ||
| VII. Baligród | Jan Marciak „Dąb”. | Cisna, Kalnica | |
| VIII Czarna | Bolesław Rudziński„Irka”, ppor Bolesław Knebloch „Łachman”. | Ropienka, Ustrzyki Dolne | 3 plutony |
| IX. Mrzygłód | Franciszek Mandzelowski„Załas”. | ||
| X. Zagórz | Alojzy Bełza„Alik”, ppor. Stanisław Żebrowski „Zebra” |
Stanisław Zieliński „Fal”, Stanisłw Wajda„Pająk”, ppor. Jerzy Garapich „Granit”.
[edytuj] Współpracownicy
- niemieccy współpracownicy AK
- Rudolf Probst
- Rudolf Schmidt
[edytuj] Szlaki przerzutowe
- Sanok – Poraż – Morochów – Mokre – Wysokie – Habura – Medzilaborce – na Węgry
- Sanok – Poraż – Niebieszczany – Kalnica – Żubracze – Baligród – Cisna – na Węgry
[edytuj] Odtworzenie 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w ramach AK
W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w ramach Akcji Burza Komenda Obwodu Sanok postawiła za cel odbudowanie 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w sile 1500 ludzi, gotowych na rozkaz przystąpić do walki powstańczej.
We wrześniu 1944 po przełamaniu linii frontu a następnie nawiązaniu kontaktu z 242 Brygadą Pancerną Armii Czerwonej, 19 września Winogrodzki rozformował Zgrupowanie OP-23 i nakazał złożenie broni. Znacząca część żołnierzy tego Zgrupowania zgłosiła się następnie do służby w WP, w tym oficerowie kontrwywiadu i saperów Obwodu, kwatermistrz Obwodu, komendant placówki AK w Sanoku, komendant placówki AK w Czarnej, Ustrzykach Dolnych oraz komendant Obwodu Krosno, część w tym komendant wywiadu AK zasiliła szeregi MO i UB, pozostali tworzyli szeregi polskiej samoobrony przed UPA oraz podziemie partyzanckie (NSZ). 21 września 1944 Adam Winogrodzki wstąpił do WP oraz uzyskał awans do stopnia majora.
[edytuj] Bibliografia
- Andrzej Brygidyn, Kryptonim "San" - Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej 1939-1944, SKW SAN. 1992
- Jan Radożycki, Aby o nich nie zapomniano, Szczecin 2007
