Nadolany

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°32' N 22°02' E49.5333333 22.0333333 (Nadolany)

Nadolany
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Bukowsko
Sołtys	Zbigniew Pieszczoch
Położenie	49° 32'  N 22° 02'  E
Liczba mieszkańców (2006)  • liczba ludności	600
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Nadolany

Nadolany – wieś w gminie Bukowsko, powiecie sanockim, województwie podkarpackim, położona nad potokiem Pielnica na Pogórzu Bukowskim.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Spis treści 1 Położenie geograficzne 2 Historia 2.1 Dawne nazwy 2.2 Nazwiska mieszkańców 3 Zarządcy 3.1 Właściciele 3.2 Wójtowie 4 Liczba ludności 4.1 Emigracja 5 Architektura 6 Przypisy 7 Bibliografia

[edytuj] Położenie geograficzne

Wieś położona jest nad potokiem Pielnica (dopływ Wisłoka), z prawego brzegu, w okolicy podgórskiej. Na południu graniczy z Nowotańcem, na północy z Pielnią.

[edytuj] Historia

W latach 1340-1772 wieś leżała w ziemi sanockiej, w województwie ruskim. W latach 1772-1852 w cyrkule leskim, a następnie cyrkule sanockim. Od roku 1867 wieś leżała w powiecie sanockim, w gminie Bukowsko w Galicji. Do roku 1914 starostwo powiatowe w Sanoku, powiat sądowy w Bukowsku.

Od 10 listopada 1634 własność Jerzego i Wacława de Stano. W roku 1717 Samuel i Bogusław synowie Alexandra Stano sprzedają Nagórzany, Nadolany, Wolę Sękową i Wolę Jaworową Józefowi Bukowskiemu, łowczemu lwowskiemu.

W 1898 r. wieś liczyła 607 osób oraz 112 domów, powierzchnia wsi wynosiła 4,29 km², częścią wsi była wólka Wygnanka (72 osób), dodatkowo obszar dworski zajmował 2,36 km² powierzchni wsi. Wieś była zamieszkana w większości przez Polaków. Liczba społeczności żydowskiej i rusińskiej nie przekraczała 5% ludności. W roku 1900 wieś liczyła 727 mieszkańców, całkowita pow. wsi wynosiła wówczas 436 ha ^[1].

W 1928 r. we wsi znajdowała się stolarnia (Burnat A., Szatkowski K., Raichel D.), kuźnia (Pawiak W.), obuwnik (Kozimor J.), sklep (Kindlarski J.), młyn oraz tartak należący do właściciela większej części wsi Zenona Krziwkowicz-Poźniaka.

W okresie II wojny światowej Nadolany przynależały do placówki nr IV w Nowotańcu, podległej Komendzie Obwodu AK w Sanoku. Łączniczką placówki była Barbara Krziwkowicz-Poźniak, córka właściciela Nadolal, przedwojennego wójta. Nadolany zostały częściowo spalone podczas walk niemiecko-sowieckich w dniu 4 sierpnia 1944.

[edytuj] Dawne nazwy

• haerede de Lobetans alias Brzozowa – 1366 r. – połowa XV w.,
• supper oppido toto Nowothanyecz – 1446 r.
• Possada Nowothaniecz – 1577 r.
• Wiesz Nadoliany – 1589 r.
• Nadolany – 1699 r.

Nazwa etniczna oznaczająca mieszkańców Posady Dolnej (przedmieścia), po powtórnej lokacji w roku 1444 miasta Nowotaniec, część północna Nowotańca. Ukr. Nadol'any, łem. Nadolane. Na radzieckich mapach wojskowych z ok. II w.ś. jako (ros.: Надоляны).

[edytuj] Nazwiska mieszkańców

Nazwiska mieszkańców z lat 1766-1830 w księdze parafialnej kościoła rzymskokatolickiego w Nowotańcu: Banik, Barski, Błażejoski, Błoniarczyk, Burda, Burnard, Burnat, Burnatoski, Cesarczyk, Czapla, Drozd, Dudziński, Folczynski, Fridrich, Gac, Gacek, Gackoski, Gank, Gorzkoski alias Goryl, Jakubowski, Jasiński, Jazowski, Kawa, Koliba, Kopal, Kozimor, Krziwkowicz-Poźniak (nobilis, hares bonorum Nowotaniec), Kucharski, Kuchta, Kuźniarski, Łuczyński, Maczera, Miklasz, Niezabitowski (nobilis), Olexieński, Pawiak, Pjacek, Polny, Popowicz, Raczyński, Ratrański, Rawa, Raychel, Reichel, Sabat, Saganoski, Serezniak, Serwoński, Siedlarski, Silarski, Słysz, Sokalski, Suchodolski, Szatkoski, Sznaydroski, Terlecki, Wałkoski, Wielgos, Wielgosz, Wierzbicki, Wóycik.

[edytuj] Zarządcy

[edytuj] Właściciele

• Balowie de Lobetanz (1366-1565)
• Stanowie (1565-1713)
• Bukowscy (1713-1746)
• Bronieccy, Gumowscy (1746-1767)
• Sas-Jaworscy (1767-1813)
• Krziwkowicz-Poźniakowie (1813-1944)

[edytuj] Wójtowie

• 1790. Sebastian Kucharski
• 1795. Wawrzyniec Jazowski
• 1803. Sebastian Cesarczyk
• 1806. Jakub Silarski
• 1876. Józef Silarski
• 1939. Zenon Krziwkowicz-Poźniak
• 1940. Leon Mazur (Ukrainiec, rozstrzelany wyrokiem sądu przez AK)
• 1946. Stanisław Silarski

[edytuj] Liczba ludności

• rok 1898 – 535
• rok 1929 – 616
• rok 2002 – 600

[edytuj] Emigracja

Po roku 1848 nasiliły się procesy migracyjne ludności:

• 1848-1866 – Węgry (okolice Koszyc i Jasova),
• 1866-1914 – emigracja zarobkowa do USA (okolice Chicago) i Francji,
• okres międzywojenny – rejon Bydgoszczy, Tczewa i Białegostoku,
• po II wojnie światowej – głównie opolskie i Śląsk.

[edytuj] Architektura

W XIX w. wieś stanowiła północne przedmieście Nowotańca. Przysiółek Wygnanka oddzielony był od głównej grupy zabudowań rolami i pastwiskiem. Z zabytków pozostały w Nadolanach resztki parku dworskiego założonego w XIX w. w typie krajobrazowym. Zachowały się stare lipy, akacje i modrzewie. Wieś graniczy z Nowotańcem, Pielnią i Odrzechową. Do 1946 we wsi znajdował się murowany dwór właścicieli, spalony później przez Stiaha sotnię UPA.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Akta Grodzkie i Ziemskie z okresu I Rzeczypospolitej
• prof. Adam Fastnacht, Osadnictwo Ziemi Sanockiej
• prof. Przemysław Dąbkowski, Stosunki narodowościowe Ziemi Sanockiej w XV stuleciu, Lwów 1921
• dr Kurt Lück, Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens. Forschungen zur deutsch- polnischen Nachbarschaft im ostmitteleuropäischen Raum 1934, strony 584-606