Mrzygłód

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°37' N 22°16' E49.6166667 22.2666667 (Mrzygłód)

Mrzygłód
Herb Mrzygłodu
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Sanok
Położenie	49° 37'  N 22° 16'  E
Liczba mieszkańców (2006)  • liczba ludności	450
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Mrzygłód
Strona internetowa wsi

Mrzygłód – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok, nad rzeką San. Od października 1939 do sierpnia 1944 wieś była siedzibą urzędu gminy w powiecie sanockim.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Spis treści 1 Historia 2 Parafia 3 Demografia 4 Zabytki 5 Galeria 6 Zobacz też 7 Przypisy 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

W latach 1340-1772 wieś należała do ziemi sanockiej, województwa ruskiego. W okresie I Rzeczypospolitej – Mrzygłód należał do tzw. królewszczyzn a od roku 1772 stał się własnością dóbr kameralnych rządu austriackiego – do roku 1914 wieś leżała w powiecie sanockim, austriackiej prowincji Galicja. Następnie do roku 1939 wieś leżała w powiecie sanockim, województwa lwowskiego.

Mrzygłód, zwany pierwotnie Tyrawą, Tirawa, a później Tyrawą Królewską (niem. Königlich Thirau) otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim w 1425 roku. Pierwszymi dzierżawcami królewskimi byli Pileccy, którzy za panowania księcia Władysława Opolczyka zamienili tę osadę na Kańczugę i Tyczyn.

Od XV wieku większość ludności we wsi była niemiecka.

Około roku 1424 dzierżawcą żup solnych był tu Matjasz ze Zboisk "zupparius salis de Tirawa" – szlachcic polski herbu Gozdawa. Po śmierci Matjasza dobra tyrawskie do roku ok. 1465 dziedziczył jego syn Piotr ze Zboisk wraz z braćmi Janem oraz Jerzym. Następnie bracia odsprzedają wójtostwo Tyrawę (Mrzygłód) Johanowi, podżupnikowi przemyskiemu za 300 florenów tureckich (1 floren = 70 groszy) lub 100 grzywien. Około roku 1510 wójtostwo dzierżawił Albert, który złożył swój podpis z okazji fundacji kościoła parafialnego w Hoczwi.

Od 1616 w użyciu były dwie nazwy Mrzygłód oraz Miasteczko. Miejscowość była w tym czasie lokalnym ośrodkiem rzemiosła i wymiany towarowej na trakcie handlowym, wiodącym doliną Sanu, a także miejscem załadunku na statki, soli pochodzącej z salin znajdujących się na terenie Gór Słonnych. W XIX i XX wieku Mrzygłód znany był z garncarstwa.

Do roku 1772 Mrzygłód był siedzibą starostwa niegrodowego do którego należały wsie Dębna, Ulucz, Hruszówka, Graszówka (Hroszówka), Dobra i Szczawne oraz wójtostwa Turzańsk, Prełuki, Duszatyn, Mików, Wola Michowa, Smolnik, Szczerbatówka, Balnica, Solina, Rozłuki, Czystohorb, Jawornik, Rzepedź (Rzepeck) i Ustrzyki Górne. Jako dobra kameralne rządu austriackiego starostwo mrzygłodzkie zostało następnie rozsprzedane prywatnym osobom. W roku 1758 tenutarjuszem starostwa był Ignacy z Chyrowa Romer ^[1], ^[2].

Po najeździe tatarskim, w roku 1624, miasteczko zaczęło powoli podupadać. Zniszczony i wyludniony Mrzygłód utracił po I wojnie światowej prawa miejskie (w 1919). W czasie okupacji działała tu Placówka AK, a dowódca był Franciszek Mandzelowski „Załas”.

[edytuj] Parafia

W miejscu parafia rzymskokatolicka pw. Rozesłania Apostołów erygowana ok. roku 1424.

[edytuj] Demografia

• 1589 – ok. 210 mieszkańców
• 1799 – 800 mieszkańców (w tym 68 Żydów należących do kahału leskiego)
• 1900 – 700 mieszkańców (w tym 72 Żydów należących do sanockiej gminy wyznaniowej)
• 1921 – 675 mieszkańców (w tym 60 Żydów)

[edytuj] Zabytki

• Oryginalna, drewniana, zabudowa wokół rynku z XIX i początków XX wieku, w charakterystycznym, miejskim, układzie przestrzennym.
• Przy zachodniej pierzei rynku znajduje się zabytkowy kościół łaciński wybudowany w latach 1415-1424, obecnie pw. Rozesłania Apostołów.
• Z dawnej żydowskiej zabudowy do dnia dzisiejszego zachował się tzw. klojz.

Do zachowania obecnej struktury przestrzennej miejscowości przyczyniły się plany utworzenia zalewu, na terenie, na którym położony jest m.in. Mrzygłód, co pociągnęło za sobą zakaz budowy nowych obiektów.

[edytuj] Galeria

Zabudowa rynku	Zabudowa rynku	Zabudowa wsi Mrzygłód	Grobowiec rodziny Kościuszko właścicieli Siemuszowej
Kapliczka przydrożna (św.Jana Nepomucena)	Zabytkowy kościół rzymskokatolicki pw. Rozesłania Apostołów wybudowany ok. roku 1424	Stary rynek (1948)

[edytuj] Zobacz też

• Synagoga w Mrzygłodzie

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• [1] Mrzygłód na starych fotografiach
• [2] Mrzygłód nad Sanem (strona nieoficjalna)

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. podkarpackim. Jeśli możesz, rozbuduj go.