Pielnia

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°33' N 22°4' E49.55 22.0666667 (Pielnia)


Pielnia
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Zarszyn
Sołtys	Leszek Michalak
Położenie	49° 33' N 22° 4' E
Liczba mieszkańców (2007) • liczba ludności	990
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38 - 530
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Pielnia

Pielnia – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Zarszyn.

Pielnia leży nad rzeką Pielnica, dopływem Wisłoka, przy drodze z Nowotańca do Pisarowiec. Okolica podgórska, pokryta od zachodu lasem Retkowem, na Pogórzu Bukowskim.

[edytuj] Dawne nazwy

Historyczne nazwy wsi to: Pewel 1427, Iohannes Peluelski de Pella 1429, Pella Inferior 1434, Pyella 1450, Pella 1523, Pielli 1561, Pielle 1653, Pielnia XIX i XX w. Lustracja Województwa ruskiego z 1577 roku wymienia trzy części wsi: "Piella Superior, Piella Inferior, Piella Skalczyna". Sugerować można związek nazwy wsi z niem. n. osob. Pella, łem. Pelnia.

[edytuj] Historia

Pielnia historycznie graniczy od południa z Nadolanami, na zachodzie z Odrzechową, na południu z miejscowością Długie i Nowosielcami a na wschodzie z Jędruszkowcami (Andruszkowce), Dudyńcami i Pobiednem. Pierwsze wzmianki pochodzą z roku 1400, osadźcą był wówczas Skalka de Pella, kolonizacja na prawie niemieckim, układ zabudowy wsi w formie łańcuchówki niemieckiej. W roku 1437 własność Mikołaja Burzyńskiego z Bzianki. Wójtostwo Pielnia zostaje następnie odsprzedane przez Mikołaja Burzyńskiego Janowi Balowi na jeden rok za 110 grzywien, po czym odkupuje wieś tenże Bal za 250 grzywien na własność. Po jakimś czasie wójtostwo powraca pod zarząd Mikołaja Burzyńskiego. W tym okresie większe niwy nosiły nazwy Kartjanow las i Radkow pole. Pod koniec XV wieku własność Stanisława Zarszyńskiego, następnie jego córki Anny zamężnej za Jakuba Pieniążka dziedzica Jaćmierza. Po Pieniążku właścicielem był Jan Morochowski. Od 10 listopada 1634 roku własność Wacława i Jerzego Stano, a po nim jego córki zamężnej za Pawła Brzeskiego.

Do roku 1772 wieś leżała administracyjnie w ziemi sanockiej województwa ruskiego. Od 1772 należała do cyrkułu leskiego, a następnie sanockiego. Po reformie administracyjnej w roku 1864, powiat sądowy sanocki, gmina wiejska Sanok w kraju Galicja. W roku 1898 wieś liczyła 1002 osób zamieszkujących 181 domów. Własność szlachecka - dobra Leopoldyny de Ścibor-Rylski Horodeńskiej.

W okresie rzezi galicyjskiej z rąk chłopów zginął właściciel Pielni Horodyński. Jego żona Leopoldyna ufundowała później kościół w Dudyńcach oraz ochronkę ss. Służebniczek NMP ze Starej Wsi w Pielni.

Ostatnim właścicielem majątku był Eustachy Rylski. Po roku 1944 większość Rusinów wyjechała na Ukrainę (rejon tarnopolski) lub została przesiedlana na Ziemie Odzyskane. Wieś palona przez UPA w roku 1946 dwa razy, z pożogi ocalało 10 domów ^[1]. . W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Pielnia, polskie stroje ludowe

Przypisy

↑ Artur Bata "Bieszczady w ogniu", Rzeszów 1987 str. 152-153

[edytuj] Wyznania

[edytuj] Bracia polscy

Od co najmniej połowy XVII wieku we wsi znajdował się zbór braci polskich, któremu patronował ówczesny właściciel Paweł Brzeski oraz jego synowie Wacław i Paweł (do 1653 ius patronus zboru w Nowotańcu), który przeszedł z kalwinizmu na to wyznanie. Jego zięciem był słynny teolog i astronom Stanisław Lubieniecki. Zbór braci polskich upadł po ich wygnaniu z Polski w 1662 roku.

[edytuj] Katolicy obrządku greckiego

Parafia greckokatolicka (historyczna) pw. Św. Jana Ewangelisty obejmowała niegdyś zasięgiem miejscowości:

Dudyńce (cerkiew filialna do 1947)
Jędruszkowce (Andruszkowce)
Markowce
Pobiedno (Pobidno)
Podgaj,
Prusiek
Pisarowce (Pisarzowice)

Na miejscu pozostał stary cmentarz greckokatolicki.

[edytuj] Katolicy obrządku łacińskiego

Parafia łacińska dla Pielni znajdowała się w Nowotańcu. Obecnie we wsi znajduje się kościół rzymskokatolicki pw. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych, erygowany w 1946 roku.

[edytuj] Mieszkańcy

Nazwiska mieszkańców XIX wiek : Bednarczyk, Brechun, Burnatoski, Czajkowski, Czupil, Drozd, Dziadyk, Furtak, Fornal, Gagatko, Glistak, Jakubowski, Jankowski, Jurczyk, Juszik, Kocoń, Koncik, Kotlarz, Kowalczyk, Kuzmak, Laskowski, Lipka, Lisnak, Łuczka, Maczużak, Miedziuch, Martyniak, Mołocznik, Ołowiany, Orybkiewicz, Pałuk, Paskanik, Patrylak, Pich, Pluskwa Pluskwik, Polnyj, Polywka, Proćko, Prokopyk, Pyrkan, Pospolitak, Przystasz, Rasewicz, Seńko, Słysz, Sokołowski, Struś, Suszko, Świstak, Szajnak, Szczerba, Szerda, Wajs, Warcholak, Wasylenko, Watral, Wiewiorski,Piszczyński

[edytuj] Źródła

metryki rzymskokatolickie od 1784 roku
metryki greckokatolickie z lat 1784-1876

[edytuj] Architektura

W Pielni znajdowała się do 1945 greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Jana Ewangelisty, erygowana w 1805. Obecnie we wsi znajduje się kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych, erygowany po 1946. We wnętrzu późnobarokowy ołtarz główny i dwa boczne klasycystyczne. Ambona rokokowa. Na ścianach epitafia, patronów świątyni, kolatorów: Stanisława i Magdaleny Truskolaskich z 1806 r. W miejscu zabudowań dworskich stoi dziś Dom Ludowy i siedziba OSP.

Pielnia, 1852

We wsi znajduję się również XIX wieczna kaplica. Do lat 70. XX wieku odprawiane tam były nabożeństwa majowe, teraz została wpisana do rejestru zabytków. W sierpniu 2007 roku odnowiona i ponownie oddana do użytku.