Polskie tablice rejestracyjne

Z Wikipedii

Artykuł ten został zgłoszony jako kandydat do medalu. Weź udział w dyskusji na ten temat.

Spis treści 1 Stan obecny 1.1 Nalepki 1.2 Wymiary tablic 1.3 Zasoby numerów 1.4 Wyróżniki województw 1.5 Zalety i wady nowych tablic 1.6 Wykaz tablic 1.7 Wyróżniki służb specjalnych 1.8 Inne typy tablic 1.8.1 Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe 1.8.2 Tablice tymczasowe 1.8.3 Tablice indywidualne 1.8.4 Tablice zabytkowe 1.8.5 Tablice dyplomatyczne 1.8.6 Tablice wojskowe 1.8.7 Tablice służb specjalnych 1.9 Opłaty za wydanie tablic 1.10 Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów 1.11 Propozycje zmian 2 Historyczne tablice rejestracyjne 2.1 1922-1937 2.2 1937-1956 2.3 1956-1976 2.4 1976-2000 3 Tablice rowerowe 3.1 1920-1936 3.2 1936-1937 3.3 1938-1939 3.4 1945-1946 3.5 1947-1948 3.6 1949-1950/51 3.7 1951 3.8 1952-1954 3.9 Tablice dorożek konnych 3.10 Tablice wozów konnych (furmanek) 4 Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów 5 Ciekawostki 6 Przypisy 7 Zobacz też 7.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Stan obecny

Obecnie używane tablice rejestracyjne zostały wprowadzone 31 marca 2000 r. po ostatniej reformie podziału administracyjnego kraju w 1999 r., a wydawane są od 1 maja 2000 r. Zastąpiły one tablice starszego typu, czarne z białymi znakami, które były mniej czytelne w nocy. Nowe tablice pokryte są substancją silnie odbijającą światło. Obecny wzór tablic określa rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury z 22 lipca 2002 r.^[1].

Wyróżnia ono 6 rodzajów tablic rejestracyjnych:

• zwyczajne,
• tymczasowe,
• indywidualne,
• zabytkowe,
• dyplomatyczne,
• służb specjalnych.

Pierwsza litera oznacza województwo, a 1 lub 2 następne – powiat. Jeżeli jest to jedna litera, jest to powiat grodzki (lub dzielnica Warszawy), jeżeli dwie – ziemski, ale istnieją odstępstwa od tej reguły. Po wyróżniku powiatu następuje wyróżnik pojazdu. Nie można w nim jednak stosować liter B, D, I, O, Z, zbyt podobnych do cyfr 8, 0, 1, 0, 2 (wiele powiatów nie stosuje się do tej zasady). Według rozporządzenia z 22 lipca 2002, litery M i W mają teraz nieco inne kształty.

Pod koniec 2003 r. nowe tablice miała już ponad połowa pojazdów poruszających się po polskich drogach. Tablice wz. 1976 tracą ważność przy zmianie właściciela pojazdu wyposażonego w takie tablice, zmiany miejsca zamieszkania właściciela lub sprzedaży pojazdu do innego powiatu. Nie ma jednak terminu ani obowiązku zmiany tablic na białe, gdyż z czasem prawie wszystkie będą miały nowe.

Niektóre powiaty – zarówno grodzkie, jak i ziemskie – stosują rejonizację tablic. Zdaniem niektórych pasjonatów tablic, jest to najlepszy sposób na wykorzystywanie pojemności rejestracyjnej, ułatwia także rejestrowanie pojazdów.

2 maja 2006 r. wprowadzono unijny wzór tablic rejestracyjnych, gdzie 12 gwiazdek Unii Europejskiej zastąpiło polską flagę^[2]. Istnieje możliwość wymiany tablic z polską flagą na tablice z gwiazdkami UE przy zachowaniu starego numeru.

Liga Polskich Rodzin oraz Unia Polityki Realnej sprzeciwiały się zastąpieniu polskiej flagi flagą unijną na tablicach rejestracyjnych, tym bardziej, że tablice z unijnym wzorem są wydawane od Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej (2 maja). Propozycja ta nie uzyskała wystarczającego poparcia parlamentarnego.

[edytuj] Nalepki

Nalepka legalizacyjna składa się z 3 części: 2 hologramowych nalepek naklejanych na tablice (30 × 20 mm) oraz jednej, wklejanej do dowodu rejestracyjnego (30 × 10 mm). Jeżeli pojazd ma tylko jedną tablicę, drugą nalepkę na tablicę umieszcza się w dowodzie. Na wszystkich nalepkach znajduje się taki sam numer legalizacyjny. Nalepki legalizacyjne umieszcza się na wszystkich tablicach, oprócz tymczasowych.

Nalepka ważności tablicy tymczasowej ma kształt koła (średnica – 44 mm). Do września 2002 r. była koloru czerwonego z białymi cyframi, natomiast od września 2002 r. jest przezroczysta, z czerwonymi cyframi. Na nalepce pośrodku znajdują się cyfry oznaczające rok, a po zewnętrznej stronie – liczby oznaczające miesiąc ważności tablicy.

Nalepka kontrolna na szybę ma kształt prostokąta (50 × 100 mm). Nalepka jest wydawana do tablic zwyczajnych, indywidualnych i zabytkowych (tylko dla samochodów). Pełni rolę trzeciej tablicy. Znajduje się na niej:

• numer rejestracyjny pojazdu,
• litery PL,
• flaga Polski.

Właściciel pojazdu powinien umieścić nalepkę kontrolną w prawym dolnym rogu przedniej szyby. Pomimo że obowiązujące obecnie tablice rejestracyjne mają zamiast polskiej flagi 12 gwiazdek Unii Europejskiej, to wzoru nalepki nie zmieniono - znajduje się na niej nadal flaga polska.

[edytuj] Wymiary tablic

• Samochodowe jednorzędowe (dla samochodów i przyczep) – 520 × 114 mm
• Samochodowe dwurzędowe (dla ww. pojazdów jako tylne) – 305 × 214 mm
• Motocyklowe (dla motocykli i ciągników rolniczych) – 190 × 150 mm
• Motorowerowe (dla motorowerów) – 140 × 114 mm

[edytuj] Zasoby numerów

Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym

• I zasób – 2 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XY 12345)
• II zasób – 2 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XY 1234A)
• III zasób – 2 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XY 123AC)
• IV zasób – 2 litery + 1 cyfra + 1 litera + 3 cyfry – 179 820 kombinacji (np. XY 1A234)
• V zasób – 2 litery + 1 cyfra + 2 litery + 2 cyfry – 356 400 kombinacji (np. XY 1AC23)

Łączna pojemność rejestracyjna – 1 235 799 kombinacji dla każdego z dwuliterowych wyróżników

Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym

• I zasób – 3 litery + 1 litera + 3 cyfry – 19 989 kombinacji (np. XYZ A123)
• II zasób – 3 litery + 2 cyfry + 2 litery – 39 600 kombinacji (np. XYZ 12AC)
• III zasób – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera + 2 cyfry – 17 820 kombinacji (np. XYZ 1A23)

  Pierwszą cyfrą nie może być 0.

• IV zasób – 3 litery + 2 cyfry + 1 litera + 1 cyfra – 17 820 kombinacji (np. XYZ 12A3)

  Ostatnią cyfrą nie może być 0.

• V zasób – 3 litery + 1 cyfra + 2 litery + 1 cyfra – 32 400 kombinacji (np. XYZ 1AC2)

  Żadna z cyfr nie może być 0.

• VI zasób – 3 litery + 2 litery + 2 cyfry – 39 600 kombinacji (np. XYZ AC12)
• VII zasób – 3 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XYZ 12345)
• VIII zasób – 3 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XYZ 1234A)
• IX zasób – 3 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XYZ 123AC)

Łączna pojemność rejestracyjna – 866 799 kombinacji dla każdego z trzyliterowych wyróżników

Zasoby nie muszą być wykorzystywane kolejno (najpierw I, potem II, III itd.) Np.:

• powiat goleniowski (ZGL),
• powiat górowski (DGR),
• powiat krakowski (KRA),
• powiat limanowski (KLI),
• powiat nowosądecki (KNS),
• powiat oleśnicki (DOL),
• powiat opolski (lubelski) (LOP),
• powiat tarnobrzeski (RTA),
• powiat wyszkowski (WWY),
• powiat zamojski (LZA),
• powiat buski (TBU),
• powiat kielecki (TKI),

nie wykorzystawszy jeszcze do końca zasobów od I do VI stosują już (w roku 2006) zasób VII – trzy litery i pięć cyfr.

[edytuj] Wyróżniki województw

Tablice zwyczajne i zabytkowe

• B – podlaskie
• C – kujawsko-pomorskie
• D – dolnośląskie
• E – łódzkie
• F – lubuskie
• G – pomorskie
• K – małopolskie
• L – lubelskie
• N – warmińsko-mazurskie
• O – opolskie
• P – wielkopolskie
• R – podkarpackie
• S – śląskie
• T – świętokrzyskie
• W – mazowieckie
• Z – zachodniopomorskie

Tablice tymczasowe i indywidualne

• B0-B9 – podlaskie
• C0-C9 – kujawsko – pomorskie
• D0-D9 – dolnośląskie
• E0-E9 – łódzkie
• F0-F9 – lubuskie
• G0-G9 – pomorskie
• K0-K9 – małopolskie
• L0-L9 – lubelskie
• N0-N9 – warmińsko – mazurskie
• O0-O9 – opolskie
• P0-P9 – wielkopolskie
• R0-R9 – podkarpackie
• S0-S9 – śląskie
• T0-T9 – świętokrzyskie
• W0-W9 – mazowieckie
• Z0-Z9 – zachodniopomorskie

[edytuj] Zalety i wady nowych tablic

Zalety

• zastosowanie odblaskowego tła
• bardzo dobre wyróżniki miejsca na tablicach zwyczajnych i zabytkowych
• wygląd zgodny z eurotablicą
• charakterystycznie polski krój znaków; cecha ta jest kontrowersyjna, gdyż typografowie podkreślają słabą estetykę pisma na tablicach rejestracyjnych (1 2)
• brak możliwości wystąpienia dwóch identycznych numerów rejestracyjnych (w przeciwieństwie np. do systemu niemieckiego)

Wady

• różne wzorce wyróżnika miejsca na różnych tablicach
  • powiat – na tablicach zwyczajnych i zabytkowych,
  • rejon województwa – na tablicach tymczasowych,
  • województwo – na tablicach dyplomatycznych,
  • województwo i część wyróżnika pojazdu – na tablicach indywidualnych.
• różne typy wyróżników powiatów
  • dwuliterowe – dla powiatów grodzkich,
  • trzyliterowe – dla powiatów ziemskich.
• brak jednolitego wzorca numeru rejestracyjnego
  • 5 wzorców dla powiatów grodzkich;
  • 9 innych wzorców dla powiatów ziemskich.
• brak zróżnicowania wzorca numeru ze względu na rodzaj pojazdu
  • wiele starostw "na własną rękę" wyodrębniło serie numerów dla samochodów, ich przyczep, motocykli i ciągników.
• brak oddzielnego wzorca numeru dla pojazdów służb specjalnych
  • pojazdy służb MSWiA "udają" pojazdy z powiatów ziemskich;
  • pojazdy wojskowe "udają" pojazdy z powiatów grodzkich; tablice pojazdów bojowych, malowanych w kolory maskujące, mają tło odblaskowe.
• niewłaściwy krój i wymiary znaków
  • wiele liter jest zbyt podobnych do cyfr, z tego powodu litery B, D, I, O, Z (odpowiednio 8, 0, 1, 0, 2) nie mogą być wykorzystywane jako seryjne, ale można stosować literę S bardzo podobną do cyfry 5;
  • różne wielkości znaków na jednej tablicy sprawiają złe wrażenie estetyczne.
• brak tablic realnie indywidualnych
  • po zmianie pojazdu właściciel musi oddać tablice do urzędu komunikacyjnego i jego unikalny numer ulega zamrożeniu.
• brak oddzielnego oznaczenia dla Warszawy
  • trzy dzielnice mają wyróżnik WW, dwie – WX, a ich zróżnicowanie jest widoczne w ostatnim znaku wyróżnika pojazdu;
  • nie przewidziano rozwoju stolicy, tzn. powiększenia jej terytorium i liczby ludności.
• brak herbu powiatu lub województwa jako elementu legalizacji tablicy
  • herb mógłby spełniać ważną rolę integracji regionalnej, co jest bardzo ważne w Unii Europejskiej – wiele krajów z powodzeniem stosuje herb na tablicach, a inne zamierzają go wprowadzić.
• brak naklejek ważności badań technicznych i polisy OC
  • w wielu krajach naklejki takie umożliwiają skuteczne wyeliminowanie z ruchu pojazdów potencjalnie niesprawnych lub nieubezpieczonych.
• brak tablic rozmiaru "amerykańskiego"
  • po polskich drogach poruszają się pojazdy sprowadzone z USA, a podłużne tablice nie mieszczą się w ich wnękach i stąd tak wiele przerobionych tablic;
  • tablice dwurzędowe są za duże;
  • policja nie sprzeciwia się przerabianiu tablic lub sprzeciwia się w sposób nieefektywny.
• brak rozróżnienia dla pojazdów administracji państwowej
  • dygnitarze wszelkiego szczebla poruszają się po drogach na de facto zwyczajnych tablicach za pieniądze podatnika.

[edytuj] Wykaz tablic

Polskie tablice rejestracyjne

[edytuj] Wyróżniki służb specjalnych

• HA – Centralne Biuro Antykorupcyjne
• HB – Biuro Ochrony Rządu
• HC – Służba Celna
• HK – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
• HM – Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego
• HN – GROM i b. Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW
• HP – Policja
• HS – Kontrola Skarbowa
• HW – Straż Graniczna
• U – Wojsko Polskie

[edytuj] Inne typy tablic

[edytuj] Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe

Tablice zwyczajne motocyklowe i motorowerowe w powiatach grodzkich mają 6 znaków, a w ziemskich – 7 znaków. Zasoby numerów wyglądają następująco:

• Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym:
  • I zasób – 2 litery + 4 cyfry - 9 999 kombinacji
  • II zasób – 2 litery + 3 cyfry + 1 litera - 24 975 kombinacji
• Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym:

Tak jak na tablicach samochodowych od I do VI zasobu.

Do września 2002 r. na tablicach motorowerowych były dopuszczone tylko układy 2 litery + 4 cyfry i 3 litery + 1 litera + 3 cyfry.

[edytuj] Tablice tymczasowe

- Tablice tymczasowe mają białe tło i czerwone znaki i są wydawane dla pojazdów rejestrowanych czasowo. Do września 2002 r. były obowiązkowe przy zmianie właściciela pojazdu. Obecnie wydaje się je tylko na wniosek właściciela.

- Tablice tymczasowe badawcze są wydawane dla pojazdów testowanych, np. w celu badań homologacyjnych. Oprócz tablic badawczych pojazd musi posiadać z przodu i z tyłu czerwone tabliczki z napisem Jazda próbna.

Na tablicach tymczasowych pierwsza litera i cyfra są wyróżnikiem województwa. Układ znaków może być dwojaki:

• I zasób – 1 litera + 1 cyfra + 4 cyfry
• II zasób – 1 litera + 1 cyfra + 3 cyfry + 1 litera (ostatnia litera B – tablice badawcze)

[edytuj] Tablice indywidualne

Tablice indywidualne mogą być wydane na wniosek właściciela pojazdu, zamiast tablic zwyczajnych (za dopłatą). Właściciel sam ustala treść wyróżnika pojazdu. Indywidualny wyróżnik pojazdu nie może zawierać treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego. Tablice indywidualne są wydawane tylko dla samochodów i motocykli. Numer składa się z litery i cyfry oznaczających województwo oraz wyróżnika pojazdu w postaci 3, 4 lub 5 liter, z czego maksymalnie 2 ostatnie mogą być zastąpione cyframi.

Tablice indywidualne wydawane są tylko na konkretny samochód lub motocykl i konkretnemu właścicielowi co oznacza, że po wycofaniu pojazdu z eksploatacji lub po zmianie właściciela wykorzystana kombinacja liter i cyfr "przepada" i nie może być wykorzystana w innym aucie ani motocyklu. Racjonalność tej zasady bywa kwestionowana.

[edytuj] Tablice zabytkowe

Tablice zabytkowe są wydawane do samochodów i motocykli, które mają ponad 25 lat, nie są produkowane od co najmniej 15 lat i są wpisane do rejestru dóbr kultury. Mogą również zostać wydane na młodszy pojazd prototypowy, który nie wszedł do produkcji seryjnej. Mają żółte tło, a po prawej stronie symbol pojazdu zabytkowego (samochodu lub motocykla), czyli tzw. "dryndę".

Na tablicach zabytkowych miejsce rejestracji jest oznaczane tak samo, jak na tablicach zwyczajnych. Numer może mieć postać:

• w powiatach z wyróżnikiem dwuliterowym – 2 litery + 2 cyfry + 1 litera,
• w powiatach z wyróżnikiem trzyliterowym – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera.

[edytuj] Tablice dyplomatyczne

Tablice dyplomatyczne są wydawane dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Jako jedyne nie mają eurobandu. Ewidencję tych tablic prowadzi wojewoda mazowiecki. Numer składa się z litery oznaczającej województwo (w praktyce używana jest tylko W) i 6 cyfr, z których pierwsze 3 są wyróżnikiem państwa lub organizacji, następne 3 określają przeznaczenie pojazdu.

Kody określające przeznaczenie pojazdu na tablicach dyplomatycznych:

• 001-099 – prywatne pojazdy personelu dyplomatycznego
• 200-299 – prywatne pojazdy attaché wojskowego
• 300-399 – prywatne pojazdy personelu niedyplomatycznego
• 501 – służbowy pojazd ambasadora
• 500-599, 700-799 – służbowe pojazdy ambasady
• 900-999 – pojazdy personelu konsularnego

[edytuj] Tablice wojskowe

Na tablicach wojskowych numer składa się z 2 liter i 5 cyfr (samochodowe - 99 999 kombinacji) oraz od kwietnia 2005 z 2 liter i 4 cyfr (motocyklowe - 9 999 kombinacji). Pierwszą literą jest zawsze U, następna określa przeznaczenie pojazdu. Jako druga litera nie mogą być użyte litery O i U. Dodatkowo, ostatnią literą numeru pojazdów gąsienicowych jest T. Numer wojskowych pojazdów gąsienicowych, transporterów kołowych oraz samochodów opancerzonych może być wykonany bezpośrednio na pojeździe (namalowany lub wykonany jako nalepka).

Podział pomiędzy rodzaje pojazdów na tablicach wojskowych:

• UA – samochody osobowe i terenowe
• UB – transportery opancerzone
• UC – samochody dostawcze
• UD – autobusy
• UE – samochody ciężarowe
• UG – pojazdy specjalistyczne
• UI – przyczepy transportowe
• UJ – przyczepy specjalne

[edytuj] Tablice służb specjalnych

Na tablicach służb specjalnych pierwszą literą jest zawsze H. Druga litera jest wyróżnikiem służby.

Trzecia litera oznacza:

• na tablicach pojazdów Policji – jednostkę rejestrującą,
• na tablicach pojazdów Służby Celnej – izbę celną,
• na tablicach pojazdów kontroli skarbowej – województwo;
• na tablicach pojazdów pozostałych służb – część wyróżnika pojazdu.

Istnieją 2 zasoby, z których tworzone są numery pojazdów służb specjalnych:

• I zasób – 3 litery (pierwsza H) + 1 litera + 3 cyfry
• II zasób – 3 litery (pierwsza H) + 2 cyfry + 2 litery

Litery B, D, I, O, Z mogą być użyte jako seryjne.

Pojazdy nieoznakowane służb MSWiA mogą mieć, zamiast tablic specjalnych, tablice zwyczajne.

[edytuj] Opłaty za wydanie tablic

• samochodowe – 177 zł
• motorowerowe – 103 zł
• motocyklowe – 40 zł
• indywidualne – 500 zł za sztukę (potrzeba dwie dla samochodu, jedną dla motocykla)
• zabytkowe – 100 zł
• tymczasowe – 30 zł

[edytuj] Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów

Powiaty grodzkie z wyróżnikami trzyliterowymi

• Sopot – GSP
• Jastrzębie-Zdrój – SJZ
• Piekary Śląskie – SPI
• Żory – SZO
• Świnoujście – ZSW

Wcześniej wyróżniki trzyliterowe miały też Konin (PKO) i Ruda Śląska (SRS), jednak w grudniu 2001 r. Konin dostał wyróżnik PN, a Ruda Śląska SL.

Powiaty ziemskie z wyróżnikami dwuliterowymi

• wałbrzyski – DB
• brzeski – OB
• kędzierzyńsko-kozielski – OK
• pilski – PP
• poznański – PZ
• garwoliński – WG
• legionowski – WL
• miński – WM
• wołomiński – WV (wyróżnik wprowadzony w sierpniu 2003 r., obecnie jeszcze niewykorzystywany)
• warszawski zachodni – WZ

[edytuj] Propozycje zmian

Na stronach poświęconych tablicom rejestracyjnym znajdują się propozycje zmian obecnego systemu rejestracji pojazdów. Każda różni się wzorcem numeru oraz wzorem tablicy.

Inne wyróżniki dla poszczególnych części województw

Propozycja umieszczona na stronie BJB^[3] zakłada, że poszczególne części województw z większą ilością powiatów niż liter w alfabecie będą miały inne wyróżniki, dzięki czemu wszystkie powiaty będą miały wyróżniki o tej samej długości pomimo bardzo różnej ilości pojazdów w nich. Oczywiście Warszawa będzie miała oddzielny wyróżnik.

Wyróżniki powiatów bez wyróżników województw

Niektóre propozycje zakładają wprowadzenie wyróżników powiatów bez tradycyjnych w Polsce wyróżników województw. Są one więc wzorowane na niemieckim systemie rejestracji pojazdów: powiaty z małą ilością samochodów będą miały wyróżniki 3 literowe, powiaty ze średnią – 2 literowe, a powiaty z dużą – 1 literowe. Jedyna różnica będzie polegać na tym, że numery będą mogły mieć długość 7 lub 8 znaków.

Numery rejestracyjne z kodem roku wydania tablicy

Dwie propozycje zmian zamieszczonych na Wortalu Polskie Tablice Rejestracyjne zakładają, że numery będą zawierały kod roku wydania tablicy, wskutek czego odsunięta zostanie groźba wyczerpania pojemności rejestracyjnej. W nowym roku będzie obowiązywał nowy kod, a wydawanie numerów zacznie się od nowa.

Wszystkie powiaty grodzkie będą miały wyróżniki 2 literowe, a ziemskie – 3 literowe. Warszawa będzie miała własny wyróżnik.

Centralne wydawanie numerów

Część propozycji przewiduje centralne przyznawanie numerów rejestracyjnych, tzn. w numerze nie ma kodu miejsca rejestracji, a numer będzie przypisany do pojazdu (z wyjątkiem tablic indywidualnych) i pozostanie zawsze z nim. Oczywiście na tablicach umieszczana będzie nalepka z wyróżnikiem powiatu i jego herbem.

Wiele osób uważa, że w polskich warunkach wprowadzenie takiej zmiany jest niemożliwe.

[edytuj] Historyczne tablice rejestracyjne

[edytuj] 1922-1937

6 lipca 1922 r. Minister Robót Publicznych oraz Minister Spraw Wewnętrznych wydali rozporządzenie wprowadzające pierwszy w Polsce system tablic rejestracyjnych w miejsce systemów państw zaborczych.

Tablice miały białe tło i czarną obwódkę oraz czerwone litery i czarne cyfry, oddzielone na tablicach przednich czerwoną kreską. Z przodu pojazdu umieszczano zawsze tablicę jednorzędową o wymiarach 490 × 145 mm, a z tyłu zawsze dwurzędową o wymiarach 375 × 245 mm. Na motocyklach bez wózka tablicę w kształcie łuku (bez określonych wymiarów) umieszczano z przodu, równolegle do osi pojazdu. Na motocyklach z wózkiem umieszczano dodatkowo z tyłu tablicę dwurzędową o wymiarach tablicy samochodowej. Na ostatniej przyczepie (samochód mógł wówczas ciągnąć nieograniczoną liczbę przyczep) umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Do roku 1928 na samochodach tylna tablica mogła być zastąpiona tzw. tablicą świetlną, tj. mogła być namalowana na ściance lampy i musiała odpowiadać wyglądzie i wymiarom tylnej tablicy rejestracyjnej.

Litery były wyróżnikiem województwa. Wyróżnik województwa składał się z dwóch pierwszych spółgłosek jego nazwy (wyjątkiem były województwo wileńskie i miasto stołeczne Warszawa), przy czym dozwolone było stosowanie polskich znaków. Liczba cyfr w numerze nie była określona w rozporządzeniu (numer mógł mieć najwyżej 5 cyfr). Ponadto każde województwo miało przedział cyfrowy, w którym mogły być wydawane numery. W województwie śląskim, ze względu na jego autonomię, wydawano numery od 1 w górę, niezależnie od pozostałych województw.

Wydane 27 stycznia 1928 r. rozporządzenie ministerstw Robót Publicznych, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych znowelizowało system. Zmieniono wymiary tablic samochodowych; tablica przednia miała teraz wymiary 555 × 145 mm, a tylna 440 × 245 mm. Wprowadzono tablicę tylną motocyklową o wymiarach 300 × 190 mm. Zniesiono tablicę świetlną.

15 stycznia 1933 r., na podstawie rozporządzenia ministerstw: Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych wprowadzono numery ewidencyjne przyczep. Numer musiał być namalowany po lewej stronie przedniej części przyczepy ciemnoniebieską farbą na żółtym tle. Składał się z 2 liter oznaczających województwo, cyfr oraz liter WP oznaczających "wóz przyczepny".

Wyróżniki województw:

• W – miasto stołeczne Warszawa
• ŁD – Województwo łódzkie
• ŚL – Autonomiczne województwo śląskie
• BŁ – Województwo białostockie
• NW – Województwo nowogródzkie
• TR – Województwo tarnopolskie
• KL – Województwo kieleckie
• PL – Województwo poleskie
• WR – Województwo warszawskie
• KR – Województwo krakowskie
• PM – Województwo pomorskie
• WN – Województwo wileńskie
• LB – Województwo lubelskie
• PZ – Województwo poznańskie
• WŁ – Województwo wołyńskie
• LW – Województwo lwowskie
• ST – Województwo stanisławowskie

Zakresy liczbowe dla poszczególnych województw:

• 1-25 – w latach 1922-25 woj. łódzkie, od 1925 r. Kolumna Zamkowa
• 1-1500 – łódzkie
• 1501-3000 – kieleckie
• 3001-4000 – lubelskie
• 4001-4500 – białostockie
• 4501-7000 – krakowskie
• 7001-9000 – lwowskie
• 9001-9200 – tarnopolskie
• 9201-9400 – stanisławowskie
• 9401-9600 – nowogródzkie
• 9601-9800 – poleskie
• 9801-10000 – wołyńskie
• 10001-12500 – poznańskie
• 12501-14000 – pomorskie
• 14001-14500 – wileńskie
• 14501-15500 – warszawskie
• 15501-20000 – miasto stołeczne Warszawa

Dodatkowe zakresy liczbowe dla poszczególnych województw wprowadzone w 1929 r.:

• 20001-30000 – miasto stołeczne Warszawa
• 36001-37000 – tarnopolskie
• 37001-38000 – poleskie
• 38001-40000 – wileńskie
• 40001-50000 – poznańskie
• 50001-60000 – pomorskie
• 60001-62000 – stanisławowskie
• 62001-70000 – warszawskie
• 70001-71000 – wołyńskie
• 71001-74000 – kieleckie
• 74001-77000 – lubelskie
• 77001-79000 – białostockie
• 79001-80000 – nowogródzkie
• 80001-90000 – łódzkie
• 90001-95000 – lwowskie
• 95001-99000 – krakowskie

Inne typy tablic

• Tablice próbne w latach 1922-1928 nie miały wyróżnika województwa; miały 1-3 cyfry i litery PR. Istniał też drugi zasób: litery PR i 1-3 cyfry. Numery przydzielano osobno w każdym województwie. Od 1928 r. numer próbny składał się z dwuliterowego wyróżnika województwa, 1-3 cyfr i liter PR.
• Tablice Kolumny Zamkowej, czyli Kancelarii Prezydenta, wprowadzono w 1925 r. Numer składał się z liter WZK i liczby w przedziale od 1 do 25. Na tablicach jednorzędowych pomiędzy literami a cyframi znajdowała się czerwona pozioma kreska.
• Tablice wojskowe miały czarne tło i białe znaki. Numer składał się z 4 cyfr. Na samochodach i motocyklach wojskowych umieszczano z przodu i z tyłu dwie tablice jednorzędowe. Numer mógł być też namalowany z przodu i z tyłu bezpośrednio na pojeździe.

[edytuj] 1937-1956

W 1937 r. ogłoszono zarządzenie Ministra Komunikacji z 26 stycznia 1937 r.^[4], oraz zarządzenie Ministra Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Wojskowych z 27 października 1937 r.^[5], wprowadzające nowy system tablic rejestracyjnych. Składały się z 6 białych znaków umieszczonych na czarnej tablicy o wymiarach 350 × 125 mm. Oznaczenia te przetrwały do 1944 r.

Pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu:

• T – taksówki
• A, B, C, D, E, H, K, L, X, Y, Z – pozostałe
• M, N, P, R, S, U – motocykle

Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo. Warszawa miała oddzielny zakres cyfr. Tablice o trzech literach i trzech cyfrach:

• AZK – tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta)
• ?PR – tablice próbne ("?" oznacza zastosowanie pojazdu)

Wyróżniki województw w latach 1937-1944:

• 00-19 – miasto stołeczne Warszawa
• 20-24 – białostockie
• 25-29 – kieleckie
• 30-34 – krakowskie
• 35-39 – lubelskie
• 40-44 – lwowskie
• 45-49 – łódzkie
• 50-54 – nowogródzkie
• 55-59 – poleskie
• 60-64 – pomorskie
• 65-69 – poznańskie
• 70-74 – stanisławowskie
• 75-79 – śląskie
• 80-84 – tarnopolskie
• 85-89 – warszawskie
• 90-94 – wileńskie
• 95-99 – wołyńskie

Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej zmodyfikowano system z roku 1937. 11 września 1944 r. Kierownik Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów wydał Zarządzenie w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych i sposobu wykonania tablic rejestracyjnych.

Zasady tworzenia numeru były prostą transformacją ustaleń z roku 1937: dziesięciu województwom i m. st. Warszawie przydzielono określone wyróżniki (tyle, że trzycyfrowe), pozostawiając niezmienione kody zastosowania pojazdu.

Wyróżniki województw od roku 1944:

• 001-029 – miasto stołeczne Warszawa
• 030-034 – białostockie
• 035-044 – kieleckie
• 045-054 – krakowskie
• 055-064 – lubelskie
• 065-074 – rzeszowskie
• 075-084 – łódzkie
• 085-094 – pomorskie
• 095-104 – poznańskie
• 105-124 – śląskie
• 125-144 – warszawskie

Inne typy tablic

• Tablice próbne w latach 1937-1944 miały 3 litery i 3 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od roku 1944 miały 3 litery i 3-4 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Wyróżniki województw były takie same jak na tablicach zwyczajnych, z tym, że województwa, których wyróżniki zaczynały się na 0, miały dwucyfrowe wyróżniki – bez zera na początku.
• Tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta) miały litery AZK i 3 cyfry (od 100 do 999).
• Nowy wzór tablic wojskowych wprowadzono w 1938 r. W latach 1938-1944 miały literę W i 5 cyfr. Od roku 1944 miały literę W, cyfry rzymskie i 3 cyfry arabskie. Na wojskowych samochodach umieszczano dwie jednorzędowe tablice samochodowe, natomiast na motocyklach – dwie motocyklowe (przednią w kształcie łuku i tylną dwurzędową).

25 listopada 1946 r. Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Administracji Ziem Odzyskanych wydał Zarządzenie w sprawie znaków rejestracyjnych pojazdów mechanicznych, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów. Wzorowany był on na systemie z 1937 r.

Tablice posiadały niezmienioną kolorystykę, były jednak nieco większe od poprzednich (mierzyły 350 × 140 mm). Na wszystkich tablicach, oprócz przednich motocyklowych i pojazdów PKS-u, na dole znajdowała się pełna nazwa stolicy województwa, w którym pojazd był zarejestrowany.

Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:

W latach 1946-1950:

• A, B, C, D, E, G – państwowe niezarobkowe
• T, U, X, Z – zarobkowe (wszystkie)
• H, K, L, M – pozostałe pojazdy
• ?PR – tablice próbne

Od roku 1950:

• A, B, C, E – państwowe niezarobkowe
• P,S – spółdzielni i partii nie przeznaczone do użytku publicznego
• H, L – prywatne nie przeznaczone do użytku publicznego
• T, X – do zarobkowego przewozu osób i przedmiotów (oprócz PKS-u)
• PKS – PKS
• PR – tablice próbne

Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Oddzielne wyróżniki miały Łódź i Warszawa.

Wyróżniki województw w latach 1946-1950:

• 00-04 – białostockie
• 05-09 – gdańskie
• 10-14 – kieleckie
• 15-19 – krakowskie
• 20-24 – lubelskie
• 25-29 – miasto Łódź
• 30-34 – łódzkie
• 35-39 – olsztyńskie
• 40-44 – pomorskie
• 45-54 – poznańskie
• 55-59 – rzeszowskie
• 60-69 – śląskie
• 70-74 – szczecińskie
• 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
• 85-89 – warszawskie
• 90-99 – wrocławskie

W 1950 r. utworzono województwa zielonogórskie, koszalińskie i opolskie, zwiększając tym samym liczbę województw do 17 i przydzielono im wyróżniki.

Przemianowano również województwo pomorskie na województwo bydgoskie i województwo śląskie na województwo katowickie.

Wyróżniki województw od roku 1950 (po nowym podziale administracyjnym):

• 00-04 – białostockie
• 05-09 – gdańskie
• 10-14 – kieleckie
• 15-19 – krakowskie
• 20-24 – lubelskie
• 25-29 – miasto Łódź
• 30-34 – łódzkie
• 35-39 – olsztyńskie
• 40-44 – bydgoskie
• 45-52 – poznańskie
• 53-54 – zielonogórskie
• 55-59 – rzeszowskie
• 60-69 – katowickie
• 70-72 – szczecińskie
• 73-74 – koszalińskie
• 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
• 85-89 – warszawskie
• 90-96 – wrocławskie
• 97-99 – opolskie

Tablice motocyklowe przednie (w kształcie łuku) miały wymiary 260 × 70 mm, a motocyklowe tylne – 170 × 170 mm.

W latach 1946-1950 stosowano układ 1 litera + 4 cyfry. Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie jak na tablicach samochodowych), a dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.

Od 1950 r. stosowano układ 2 litery + 4 cyfry. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Litery były tylko częścią wyróżnika pojazdu. Użyte mogły być następujące kombinacje:

EG EJ EL EM EN EP ER ES ET EW EZ GE GJ GL

GM GN GR GS GT GW GZ JL JM JN JP JS JT JW

JZ LM LN LP LR LS LW LZ MN MP MR MS MT MW

NP NR NS NT NW PS PT PW RS RT RW

Tablice dla przyczep miały 5 cyfr. Tak jak na tablicach samochodowych i motocyklowych, dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.

Inne typy tablic

• Tablice próbne w latach 1946-1950 miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Od 1950 r. miały one inny wygląd: białe tło, czerwone znaki i obwódkę. W latach 1946-1950 pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu (kody te same, jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od 1950 r. pierwsza litera mogła być A, B, C, H lub X, następne były zawsze PR. Na tablicach motocyklowych stosowano układ litery PR + 3 cyfry lub litery PR + 3 cyfry + 2 litery.

• Tablice wojskowe miały literę U (samochody ciężarowe) lub D (samochody osobowe) i 6 cyfr. W prawym górnym rogu tablicy znajdował się biały orzeł w białym otoku.

• Tablice cudzoziemskie wprowadzono w 1950 r. Tablice miały żółte znaki i obwódkę. Na tablicach samochodowych numer składał się z litery Z i 5 cyfr (dwie pierwsze były wyróżnikiem województwa). Tablice motocyklowe miały litery ZM i 4 cyfry. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce oraz pracownikom personelu dyplomatycznego.

[edytuj] 1956-1976

19 czerwca 1956 r., pomimo, iż nie zmieniano podziału administracyjnego kraju, Minister Transportu Drogowego i Lotniczego wydał Rozporządzenie w sprawie zasad rejestracji pojazdów i wyglądu tablic rejestracyjnych, które wprowadziło rewolucyjną zmianę w zasadach oznaczania miejsca rejestracji – wyróżniki literowe zamiast cyfrowych.

Tablice samochodowe miały wymiary 375 × 120 mm i były czarne z białymi, nieco kanciastymi znakami (w 1964 r. wprowadzono tablice dwurzędowe o wymiarach 290 × 230 mm). Numer składał się z 2 liter i 4 cyfr.

Pierwsza litera oznaczała województwo (lub służbę państwową), a druga powiat lub grupę powiatów (w przypadku miasta Łodzi i miasta stołecznego Warszawy – dzielnicę miasta). Od 1957 r. miastami wydzielonymi były także Poznań, Wrocław i Kraków, jednak nie otrzymały one oddzielnych wyróżników. Wyróżniki powiatów nie były określone centralnym zarządzeniem – były ustalane przez lokalne władze. Drugą literą nie mogły być D, J, Ł, U, Ż (o innych polskich literach nie wspominano, ale też ich nie stosowano), a od 1964 r. również N i Y.

Do 1964 r. na motocyklach umieszczano dwie tablice – przednią i tylną. W 1964 r. wycofano tablicę przednią i od tego czasu numer rejestracyjny motocykla musiał być namalowany z obu stron przedniego błotnika. Na przyczepach umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1968 r. przyczepy o ciężarze całkowitym powyżej 750 kg oraz przyczepy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik jednoosiowy musiały mieć osobne tablice. Na ciągnikach rolniczych umieszczano dwie tablice samochodowe (z przodu i z tyłu). Przyczepy samowyładowawcze musiały mieć numer rejestracyjny namalowany na tylnej burcie.

Tablice motorowerowe wprowadzono w 1959 r. Miały wymiary 120 × 100 mm oraz białe tło i czarne znaki. W latach 1959-1964 miały w górnym rzędzie 2 litery i cyfrę, a w dolnym 3 cyfry. Od roku 1964 r. miały układ 3 litery + 3 cyfry.

W połowie lat 60. pojemność rejestracyjna wyczerpywała się i 13 maja 1964 wprowadzono nowy układ polegający na odwrotnej kolejności (4 cyfry + 2 litery). W niektórych powiatach wydawano tylko numery, natomiast tablice rejestracyjne właściciel pojazdu musiał wykonać samodzielnie.

Numery ewidencyjne przyczep wprowadzono w 1964 r. Numer składał się z 1 litery oznaczającej województwo i 5 cyfr i musiał być namalowany na prawej burcie w odległości 1 m od przedniego obrysu przyczepy, na czarnym polu z białymi znakami, o wymiarach 375 × 120 mm (czyli takich samych, co wymiary tablic samochodowych). W przypadku przyczep dłużycowych musiała być wykonana tablica z numerem ewidencyjnym o takich samych wymiarach, w miejscu do tego przeznaczonym. Numeru ewidencyjnego nie umieszczano na przyczepach jednoosiowych przeznaczonych do przewozu bagażu lub sprzętu turystycznego, ciągniętych przez samochody osobowe, motocykle i autobusy.

Według informacji użytkowników forum Wortalu Polskie Tablice Rejestracyjne, tablice te są nadal spotykane, głównie na wysypiskach (np. w Magurskim Parku Narodowym za niemal każdym domem jest wysypisko, gdzie znajdują się wraki samochodów z tablicami z lat 1956-1976).

Wyróżniki województw:

• A – białostockie
• B – bydgoskie
• C – kieleckie
• E – koszalińskie
• F – łódzkie
• G – gdańskie
• H – opolskie
• I – miasto Łódź
• K – krakowskie
• L – lubelskie
• M – szczecińskie
• O – olsztyńskie
• P – poznańskie
• R – rzeszowskie
• S – katowickie (do 1957 r. stalinogrodzkie)^[6]
• T – warszawskie
• W – miasto stołeczne Warszawa
• X – wrocławskie
• Z – zielonogórskie

Wyróżniki służb specjalnych:

• Y – Milicja Obywatelska^[7]
• D – wojsko (sam. osobowe)
• U – wojsko (inne pojazdy)
• N – WOP

Inne typy tablic

• Wprowadzono wyróżnienie dla pojazdów cudzoziemców (druga litera zawsze Z) oraz dyplomatów (wyróżnik miasta stołecznego Warszawy i litera Z, żółte znaki).
• Tablice próbne miały białe tło i czerwone znaki. Pierwsza litera była wyróżnikiem województwa (wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych), litery PR i 3 cyfry. W 1964 r. wprowadzono II zasób: 1 litera + 3 cyfry + litery PR.
• Tablice specjalne wydawano dla pojazdów wojska, Wojsk Ochrony Pogranicza i Milicji Obywatelskiej; wzorzec numeru był taki sam, jak na tablicach zwyczajnych.

[edytuj] 1976-2000

W roku 1975 po raz kolejny zmieniono podział administracyjny kraju, ustanawiając 49 województw i likwidując powiaty. W ślad za ową reformą administracyjną, 15 marca 1976 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów.

Nowe tablice były nadal czarne z białymi znakami, ale były większe od poprzednich (tablice samochodowe miały wymiary 520 × 120 mm). Zastosowano też całkowicie nowy, bardziej czytelny, specyficznie polski krój pisma, stosowany z niewielkimi zmianami do dziś.

Przywrócono 7 znakową długość numeru stosowaną w latach 1922-1937 i 1944-1946. Wprowadzono układ 3 litery + 4 cyfry dla pojazdów prywatnych. 2 pierwsze litery były wyróżnikiem województwa (każde województwo otrzymało po 2 wyróżniki – nowe wyróżniki sukcesywnie wprowadzano w 1980, 1993 i 1997 r.). Trzecia litera była częścią wyróżnika pojazdu, stosowaną zazwyczaj w celu rejonizacji wg gmin/ich zespołów (rejonów) lub dzielnic.

Oznakowanie 3 litery + 3 cyfry + 1 litera było zastrzeżone dla pojazdów państwowych. Tak samo jak na tablicach pojazdów prywatnych, 2 pierwsze litery oznaczały województwo. Od 1983 r. ostatnią literą numeru pojazdów państwowych nie mogły być A, I, J, L, M, O, T, W – litery te pełniły funkcję "wyróżnika przynależności pojazdu".

W 1980 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla poszczególnych województw. Odtąd województwa bydgoskie, gdańskie, krakowskie, łódzkie, poznańskie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki, województwo katowickie – 5; warszawskie – 6, a pozostałe województwa – po 3.

Na samochodach umieszczano dwie tablice – z przodu i z tyłu, natomiast na innych pojazdach – jedną, z tyłu. Do 1978 r. dla ciągników rolniczych wydawano dwie tablice samochodowe (tylna dwurzędowa o wymiarach 290 × 230 mm), natomiast od 1979 r. – jedną motocyklową (tylko na tył, o wymiarach 190 × 150 mm). Do 1983 r. na przyczepach o ciężarze powyżej 750 kg oraz przyczepach turystycznych umieszczano osobną tablicę, natomiast na przyczepach o ciężarze do 750 kg oraz motocyklowych – tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1984 r. wszystkie przyczepy, oprócz motocyklowych, musiały mieć osobną tablicę. Do 1991 r. wszystkie motocykle musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na przednim błotniku. Przyczepy i naczepy samowyładowawcze oprócz tablic musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na tylnej burcie. Znaki musiały być białe lub kontrastować z kolorem burty. Przepis ten nie dotyczył przyczep, które nie miały burty w kształcie płaszczyzny.

Termin wymiany tablic rejestracyjnych wz. 1956 kilkakrotnie przesuwano, ostatecznie stare tablice straciły ważność 31 grudnia 1983 r. Do 1993 r. tablice mogły być wykonane z materiałów innych niż blacha (np. z plastiku), a od 1983 r. musiały być odporne na pożar oraz posiadać znak legalizacyjny (grawerkę), określony obowiązującą normą. Zawierał on nazwę gminy oraz rok rejestracji pojazdu. Tablice inne niż blaszane, zniesione w roku 1993 r., zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.

Tablice motorowerowe, wprowadzone w 1983 r., miały zielone tło, tak jak tablice cudzoziemskie i wymiary 140 × 115 mm. Do września 1996 r. numery rejestracyjne motorowerów mogły być wydawane tylko w układzie 3 litery + 4 cyfry.

Na początku lat 90., wskutek gwałtownego wzrostu ilości samochodów na polskich drogach, okazało się, że w kilku województwach pojemność rejestracyjna przyjętego systemu wyczerpuje się. W 1991 r. zniesiono więc podział na pojazdy prywatne i państwowe (tablice państwowe zachowały ważność do 31 grudnia 1993 r.), a w 1993 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla województw z dużą ilością samochodów (1 dla województwa katowickiego i 2 dla warszawskiego). W 1996 r. dopuszczono natomiast stosowanie układu 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów po wyczerpaniu pojemności rejestracyjnej układu 3 litery + 4 cyfry, zaś w 1997 r. wprowadzono 4 nowe wyróżniki dla województwa warszawskiego. W takim kształcie tablice te wydawano do 2000 r.

Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r., a przed wprowadzeniem nowych tablic, do końca obowiązywania starych tablic mogły być stosowane wyróżniki tylko z tych starych województw, w których mieściły się stolice nowych województw. Wyróżniki pozostałych województw mogły być stosowane tylko do 30 czerwca 1999 r. (przepis ten nie był przestrzegany w niektórych województwach). Na tablicach tymczasowych mogły być stosowane wyróżniki ze wszystkich starych województw.

Tablice wz. 1976 obowiązują nadal i pojazdy z takimi tablicami będzie można spotkać na polskich drogach jeszcze przez wiele lat.

Wyróżniki województw: (stan na 31 grudnia 1998 r.)

• Biała Podlaska BP, BA, BS, tablice tymczasowe – A5-A9
• Białystok BK, BT, BI, tablice tymczasowe – B0-B4
• Bielsko-Biała BB, BL, BO, tablice tymczasowe – B5-B9
• Bydgoszcz BY, BG, BD, BC, tablice tymczasowe – C0-C4
• Chełm CH, CM, CU, tablice tymczasowe – C5-C9
• Ciechanów CI, CN, CA, tablice tymczasowe – D0-D4
• Częstochowa CZ, CE, CO, tablice tymczasowe – D5-D9
• Elbląg EL, EG, EB, tablice tymczasowe – E0-E4
• Gdańsk GD, GK, GA, GN, tablice tymczasowe – E5-E9
• Gorzów Wlkp. GO, GW, GR, tablice tymczasowe – F0-F4
• Jelenia Góra JG, JE, JA, tablice tymczasowe – F5-F9
• Kalisz KL, KZ, KP, tablice tymczasowe – G0-G4
• Katowice KA, KT, KB, KC, KD, KX, tablice tymczasowe – G5-G9
• Kielce KI, KE, KJ, tablice tymczasowe – H0-H4
• Konin KN, KM, KF, tablice tymczasowe – H5-H9
• Koszalin KO, KG, KY, tablice tymczasowe – I0-I4
• Kraków KR, KK, KW, KV, tablice tymczasowe – I5-I9
• Krosno KS, KU, KH, tablice tymczasowe – J0-J4
• Legnica LG, LC, LI, tablice tymczasowe – J5-J9
• Leszno LE, LS, LN, tablice tymczasowe – K0-K4
• Lublin LU, LL, LB, tablice tymczasowe – K5-K9
• Łomża LO, LM, LA, tablice tymczasowe – L0-L4
• Łódź LD, LZ, LF, LW, tablice tymczasowe – L5-L9
• Nowy Sącz NS, NO, NA, tablice tymczasowe – M0-M4
• Olsztyn OL, ON, OT, tablice tymczasowe – M5-M9
• Opole OP, OE, OD, tablice tymczasowe – N0-N4
• Ostrołęka OS, OK, OR, tablice tymczasowe – N5-N9
• Piła PI, PA, PY, tablice tymczasowe – O0-O4
• Piotrków Tryb. PT, PK, PU, tablice tymczasowe – O5-O9
• Płock PL, PC, PB, tablice tymczasowe – P0-P4
• Poznań PO, PN, PZ, PW, tablice tymczasowe – P5-P9
• Przemyśl PR, PM, PE, tablice tymczasowe – R0-R4
• Radom RA, RO, RD, tablice tymczasowe – R5-R9
• Rzeszów RZ, RE, RW, tablice tymczasowe – S0-S4
• Siedlce SE, SD, ST, tablice tymczasowe – S5-S9
• Sieradz SI, SA, SB, tablice tymczasowe – T0-T4
• Skierniewice SK, SN, SF, tablice tymczasowe – T5-T9
• Słupsk SL, SP, SG, tablice tymczasowe – U0-U4
• Suwałki SU, SW, SO, tablice tymczasowe – U5-U9
• Szczecin SZ, SC, SM, tablice tymczasowe – V0-V4
• Tarnobrzeg TG, TB, TE, tablice tymczasowe – V5-V9
• Tarnów TA, TN, TW, tablice tymczasowe – W0-W4
• Toruń TO, TU, TY, tablice tymczasowe – W5-W9
• Wałbrzych WB, WY, WH, tablice tymczasowe – X0-X4
• Warszawa WA, WS, WI, WU, WG, WF, WX, WZ, WM, WT, WP, WV, tablice tymczasowe – A0-A4
• Włocławek WL, WK, WE, tablice tymczasowe – X5-X9
• Wrocław WR, WO, WC, WW, tablice tymczasowe – Y0-Y4
• Zamość ZA, ZM, ZC, tablice tymczasowe – Y5-Y9
• Zielona Góra ZG, ZE, ZN, tablice tymczasowe – Z0-Z4

Wyróżniki służb specjalnych:

• Milicja Obywatelska (od 1990 r. Policja) MO
• Ludowe Wojsko Polskie (po upadku PRL Wojsko Polskie) U
• Wojska Ochrony Pogranicza (od 1991 r. Straż Graniczna) HW
• Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSWiA (do ostatecznej likwidacji w 2000 r.) oraz GROM (do 1999 r. gdy przeszedł w podporządkowanie MON) HN

Inne typy tablic

• Tablice tymczasowe wprowadzono w 1981 r. Miały żółte znaki. Numer składał się z litery i 6 cyfr – litera i pierwsza cyfra oznaczały województwo. Tablice tymczasowe w latach 1981-1983 były stosowane w celu przejazdu z miejsca zakupu pojazdu do miejsca zamieszkania właściciela lub wywozu pojazdu za granicę. Od roku 1984 stosowano je również do rejestracji czasowej i niezbędnych przejazdów w celu naprawy, przeglądu itp., a od 1999 r. także do celów eksploatacji pojazdu w ramach badań i prób.
• Tablice próbne miały czerwone tło. Pierwszą literą była zawsze X, następne 2 były wyróżnikiem województwa. Tablice próbne w latach 1976-1983 były wydawane dla pojazdów czasowo dopuszczonych do ruchu, a od roku 1984 dla pojazdów eksploatowanych w ramach badań i prób przeprowadzanych przez właściwe przedsiębiorstwa lub placówki naukowo-badawcze. Wycofano je 31 grudnia 1998 r.
• Tablice cudzoziemskie miały zielone tło i białe znaki. Pierwszą literą numeru była zawsze I, po niej następował wyróżnik województwa. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce i zagranicznym osobom prawnym, nie korzystającym z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Od 1984 r. wydawano je tylko cudzoziemcom bez karty stałego pobytu (cudzoziemcom z kartą wydawano tablice zwyczajne). Wycofano je 31 grudnia 1993 r. ale zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
• Tablice dyplomatyczne wydawano dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Litery były wyróżnikiem województwa warszawskiego (zawsze stosowano tylko WA). 2 pierwsze cyfry były kodem państwa, a 3 następne oznaczały przeznaczenie pojazdu. Tablice dwurzędowe dyplomatyczne miały wymiary 330 × 230 mm. Tablice motocyklowe wprowadzono 1 czerwca 1991 r.
• Tablice specjalne były stosowane dla pojazdów Wojska Polskiego, Straży Granicznej, jednostek wojskowych MSWiA oraz Milicji Obywatelskiej (od 1990 r. – Policji). Numer ciężarek wojskowych mógł być namalowany białą farbą na tylnej burcie pojazdu i na bocznych drzwiach. Na tablicach wojskowych stosowano kody: UA, UC, UE, UF, UG, UH, UK, UL, UN, UO, UR, US i UW. Na tablicach policyjnych stosowano kody: MOA, MOF, MOK, MOP i MOS na tablicach samochodowych oraz MOR i MOT na tablicach motocyklowych.

[edytuj] Tablice rowerowe

Dawniej obowiązkowi rejestracji podlegały także rowery. Wydawano na nie tablice rowerowe.

[edytuj] 1920-1936

Nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych – każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

[edytuj] 1936-1937

Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936 r. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.

Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120 × 76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. W numerze nie mogły być użyte litery F, G, J, O, Q, V.

Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.

Wyróżniki województw:

• 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
• 06-08 – białostockie
• 09-12 – kieleckie
• 13-16 – krakowskie
• 17-20 – lubelskie
• 21-23 – lwowskie
• 24-30 – łódzkie
• 31-33 – nowogródzkie
• 34-35 – poleskie
• 36-47 – pomorskie
• 48-83 – poznańskie
• 84-85 – stanisławowskie
• 86-87 – tarnopolskie
• 88-93 – warszawskie
• 94-96 – wileńskie
• 97-99 – wołyńskie

Województwo śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych. Co prawda, ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę.

[edytuj] 1938-1939

15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938-1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.

Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105 × 105 mm.

Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry. W numerze nie mogły być w nim użyte litery F, G, J, O, Q, V. Do lipca 1938 r. wyróżniki województw były te same, co na tablicach z lat 1936-1937, chociaż część województw, a także m. st. Warszawa, zachowało dawne wyróżniki.

Wyróżniki województw od lipca 1938 r.

• 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
• 06-08 – białostockie
• 09-12 – kieleckie
• 13-16 – krakowskie
• 17-20 – lubelskie
• 21-23 – lwowskie
• 24-30 – łódzkie
• 31-33 – nowogródzkie
• 34-35 – poleskie
• 36-47 – pomorskie
• 48-76 – poznańskie
• 77 – wołyńskie
• 78 – białostockie
• 79-80 – kieleckie
• 81 – lubelskie
• 82 – pomorskie
• 83 – warszawskie
• 84-85 – stanisławowskie
• 86-87 – tarnopolskie
• 88-93 – warszawskie
• 94-96 – wileńskie
• 97-99 – wołyńskie

Podobnie jak poprzednio, system tablic rowerowych w województwie śląskim wyglądał inaczej. Co prawda, kolorystyka tablic była taka sama, co w pozostałych województwach, zasady tworzenia numeru pozostały niezmienione.

Inaczej wyglądały tablice rowerów wojskowych. Tło wprawdzie miały czarne, tak samo jak tablice rowerów cywilnych, ale znaki i obwódka miały kolor biały. Numer zaczynał się zawsze od litery W, a po nim następowało 5 cyfr (pierwsza była oddzielona od litery i pozostałych cyfr kreskami).

[edytuj] 1945-1946

Podobnie jak w latach 1920-1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

[edytuj] 1947-1948

U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.

Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88 × 78 mm. Numer składał się z 5 cyfr.

[edytuj] 1949-1950/51

Tablice z okresu 1947-1948 były ważne do 30 września 1949 r.

Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947-1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo). W numerze nie mogły być użyte litery: J, O, Q, V.

Wyróżniki województw:

• 00001-01499 – białostockie
• 01500-06999 – gdańskie
• 07000-11499 – kieleckie
• 11500-18999 – krakowskie
• 19000-21999 – lubelskie
• 22000-22999 – miasto Łódź
• 23000-30999 – łodzkie
• 31000-33999 – olsztyńskie
• 34000-41999 – pomorskie
• 42000-59999 – poznańskie
• 60000-62499 – rzeszowskie
• 62500-76499 – śląskie
• 76500-81499 – szczecińskie
• 81500-82499 – miasto stołeczne Warszawa
• 82500-86999 – warszawskie
• 87000-92599 – wrocławskie

Dodatkowe wyróżniki województw wprowadzone w czerwcu 1950 r.:

• 92600-95499 wrocławskie
• 95500-99500 poznańskie
• 99501-99855 pomorskie
• 99856-99999 warszawskie
• O 00001-60000 śląskie
• O 60001-99999 pomorskie
• J 00001-32250 białostockie
• J 32251-43250 gdańskie
• J 43251-63250 wrocławskie
• J 63251-83250 rzeszowskie

[edytuj] 1951

Tablice z okresu 1949-1950 mogły być wydawane jeszcze w 1951 r., aż do wyczerpania zasobów.

Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione.

Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo. Drugą literą nie mogły być B, D, I, J, O, V, z wyjątkiem województw katowickiego i wrocławskiego, gdzie była dopuszczona jako druga litera B.

Wyróżniki województw:

• A – białostockie
• C – bydgoskie
• E – gdańskie
• F – katowickie
• G – kieleckie
• H – koszalińskie
• K – krakowskie
• L – lubelskie
• M – łódzkie
• N – miasto Łódź
• P – olsztyńskie
• R – opolskie
• S – rzeszowskie
• T – poznańskie
• U – szczecińskie
• W – wrocławskie
• X – zielonogórskie
• Y – miasto stołeczne Warszawa
• Z – warszawskie

[edytuj] 1952-1954

Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.

Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).

Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w styczniu 1954 r. Jednak obowiązku rejestracji rowerów nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano tylko kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w 1964 r.

[edytuj] Tablice dorożek konnych

Do ok. lat 50. również dorożki konne miały tablice. Ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz powiatowych lub miejskich (gminnych). Najczęściej tablice z tego okresu zawierały rok wydania, nazwę powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co roku były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.) W latach 60. w niektórych miastach dorożki miały tylko numery boczne tak jak taksówki obecnie.

[edytuj] Tablice wozów konnych (furmanek)

Były to tylko tablice informacyjne zawierające imię i nazwisko właściciela i jego adres lub nazwę firmy i jej siedzibę. Musiał je wykonać właściciel furmanki i umieścić na jej prawej burcie. Od 1962 r. do 1983 r. obowiązywał przepis, że gdy jeden właściciel miał więcej niż jeden wóz konny, każdy z nich musiał mieć na tablicy informacyjnej oprócz danych właściciela również kolejny numer rozpoczynając od 1. Prawdopodobnie do początku lat 50. również furmanki miały tablice zawierające rok wydania, nazwę województwa lub powiatu (miasta) i kolejny numer. Tablice te co 2 lata były zmieniane. Ich kształty były różne (owalne, kwadratowe itp.), a ustalenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu itp. leżało w gestii władz wojewódzkich, powiatowych lub miejskich (gminnych).

[edytuj] Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów

• 1 stycznia 1937 – 37 468 (1 samochód na 1000 mieszkańców)
• 1 stycznia 1956 – 82 680 (3 samochody na 1000 mieszkańców)
• 1 stycznia 1976 – 1 321 040 (40 samochodów na 1000 mieszkańców)
• 1 stycznia 1990 – 5 244 000 (138 samochodów na 1000 mieszkańców)
• 1 stycznia 2000 – ok. 10 mln (265 samochodów na 1000 mieszkańców)
• 30 czerwca 2006 – ok. 13 mln (340 samochodów na 1000 mieszkańców)

[edytuj] Ciekawostki

W połowie lat 80. XX wieku w niektórych miastach wojewódzkich wydawano osobne zestawy numerów rejestracyjnych dla taksówek:

• w Warszawie wszystkie prywatne taksówki otrzymały rejestracje WGT xxxx;
• we Wrocławiu WRT xxxx
• w Poznaniu PZZ xxxx
• w Toruniu TOX xxxx
• w Elblągu ELT xxxx

Cyfry były identyczne z numerem bocznym taksówki.

• w województwie gdańskim GKT xxxx

Cyfry były zgodne z numerami bocznymi taksówek w Sopocie, w innych miastach tego typu zależności nie było.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Dz.U. 2002 nr 133 poz. 1123: http://www.abc.com.pl/serwis/du/2002/1123.htm
2. ↑ Komunikat MI
3. ↑ BJB
4. ↑ Dz. Urz. MK 1937 nr 5 poz. 34
5. ↑ Dz. Urz. 1937 nr 85 poz. 616
6. ↑ z zasobów numeracyjnych województwa katowickiego po pewnym czasie wykluczono kombinację literową SS, pierwotnie przydzielaną Sosnowcowi, ze względu na skojarzenia z niemiecką formacją SS z czasów wojny
7. ↑ do lat 60. pojazdy milicyjne nosiły numer rejestracyjny w postaci pojedynczej litery Y i czterech cyfr, dopiero potem dodano po "Y" drugą literę

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Tablice rejestracyjne polskie i innych krajów wraz z wyróżnikami miejsc rejestracji
• Wortal Polskie Tablice Rejestracyjne
• Strona o tablicach rejestracyjnych w Polsce i Europie
• zmiany systemu oznaczeń pojazdów w latach 1922-1976