Tadeusz Grabowski

Z Wikipedii

Tadeusz Grabowski (ur. 29 października 1871 w Krakowie, zm. 27 lipca 1960 w Kórniku), polski historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Poznańskiego, członek PAU, członkek honorowy Korporacji Masovia.

Był synem Antoniego (przedsiębiorcy drogowego i kierownika szybu naftowego, uczestnika powstania styczniowego) i Aliny z Pogorzelskich; uczęszczał do gimnazjum Św. Jacka w Krakowie (do 1891), następnie studiował historię literatury i językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. u Stanisława Tarnowskiego) w latach 1891-1895. Przez kolejny rok uzupełniał studia w dziedzinie literatury średniowiecznej w Ecole des Hautes Etudes w Paryżu. W 1896 pracował krótko jako profesor języka polskiego w gimnazjum realnym w Stanisławowie, w latach 1896-1900 w gimnazjum Św. Anny w Krakowie. W 1900 obronił doktorat na UJ (na podstawie pracy Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne), w 1901 habilitował się (praca Ludwik Osiński i ówczesna krytyka literacka) i został docentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej. Bez powodzenia ubiegał się o objęcie tej katedry po przejściu na emeryturę S. Tarnowskiego w 1909; został w t.r. mianowany profesorem nadzwyczajnym i kontynuował wykłady z historii literatury romantycznej i dziejów reformacji do 1919 (w 1912 nastąpiła zmiana nazwy katedry na I Katedra Historii Literatury Polskiej).

W 1919 przeniósł się na Uniwersytet Poznański, gdzie został profesorem zwyczajnym i kierownikiem II Katedry Historii Literatury Polskiej; w roku akademickim 1922/1923 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Wykładał historię literatury polskiej także na uniwersytetach w Pradze i Paryżu (1923-1925). Brał udział w tajnym nauczaniu, wykładając polonistykę na kursach uniwersyteckich w Poznaniu; pracował także przez pewien czas w okresie okupacji w Bibliotece Jagiellońskiej. Po wojnie kontynuował wykłady na Uniwersytecie Poznańskim z romanistyki; przeszedł na emeryturę w 1952. Od 1909 był członkiem-korespondentem AU (późniejsza PAU), od 1945 członkiem czynnym PAU. Należał także do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1913 członek-korespondent, 1917 członek zwyczajny) oraz Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1925 członek czynny). Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim francuskiej Legii Honorowej oraz Krzyżem Komandorskim czeskiego Orderu Lwa Białego.

W pracy naukowej zajmował się historią literatury polskiego oświecenia i romantyzmu, literaturą religijną Odrodzenia, historią literatury francuskiej, historią polskiej krytyki literackiej oraz metodologią badań nad literaturą. Dokonał analizy systemu filozoficznego Juliusza Słowackiego, wykazując jego oryginalność jeszcze przed zetknięciem się poety z Andrzejem Towiańskim. Przygotował (wspólnie z Janem Łosiem) wydanie Moralia Wacława Potockiego (1918). Badał życie, działalność i dorobek Piotra Skargi. Wykazał związki Anatola France'a z twórczością m.in. Monteskiusza i Woltera. Był pionierem badań nad dziejami polskiej krytyki literackiej, a także jako jeden z pierwszych w Polsce badał literaturę radziecką. Współpracował z czasopismami "Przegląd Powszechny" i "Pamiętnik Literacki".

Pierwotnie poświęcał się badaniom nowszej literatury francuskiej i włoskiej oraz teorii literatury, później prace jego źródłowe skierowały się głównie ku badaniom polskiej literatury różnowierczej i ku dziejom krytyki literackiej w Polsce.

[edytuj] Prace naukowe

• Studia nad wiekiem osiemnastym (1898)
• Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne (1900)
• Aleksander Dumas syn i współczesny teatr francuski (1900)
• Wiktor Hugo i jego korespondencja (1900)
• Ludwik Osiński i ówczesna krytyka literacka (1901)
• Karol ks. Orleański, jego życie i poezja (1901)
• Balzac i pani Hańska (1902)
• Petrarca i du Bellay. Kartka z dziejów Renesansu we Francji (1903)
• Poezja polska po roku 1863 (1903)
• Anatol France. Studium literackie (1904)
• Pogląd na literaturę polityczną we Francji od zwołania Stanów Generalnych w roku 1302 aż do czasów Henryka IV (1905)
• Z dziejów literatury kalwińskiej w Polsce 1550—1650 (1906)
• Metodyka historii literatury ze szczególnym uwzględnieniem historii literatury polskiej (1907)
• Juliusz Słowacki, jego życie i charakter (1908-1910, 3 tomy)
• Literatura ariańska w Polsce 1560—1660 (1908)
• Filozofia Juliusza Słowackiego (1910)
• Zygmunt Krasiński. Jego żywot i dzieła na tle współczesnej epoki (1912)
• Piotr Skarga na tle katolickiej literatury religijnej w Polsce wieku XVI (1913)
• Teoria poezji od wieków średnich do epoki romantycznej w Polsce (1916)
• Krytyka literacka w Polsce w epoce pseudoklasycyzmu (1918)
• Gabriel d'Annunzio jako liryk i dramaturg (1919)
• Literatura luterska w Polsce wieku XVI 1530—1630 (1920)
• Z dziejów literatury unicko-prawosławnej w Polsce 1630—1700 (1922)
• Wstęp do nauki o literaturze (1927)
• Wstęp do nauki literatury (1928)
• Krytyka literacka w Polsce w epoce romantyzmu, 1831—1863 (1931)
• Krytyka literacka w Polsce w epoce realizmu i modernizmu (1934)
• Historia literatury polskiej (1936, 2 tomy)
• Nowa nauka o literaturze (1936)
• Duchowa struktura polskiej Andegawenki (1950)
• Teatr jezuicki a Pierre Corneille (1952) i in.

Jego syn Zbigniew był znanym powieściopisarzem, anglistą, tłumaczem i publicystą.

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983