Mari Eł

[edytuj] Gospodarka i infrastruktura

[edytuj] Komunikacja

Na terenie republiki znajduje się 1 międzynarodowy port lotniczy. Przez obszar kraju przebiegają też szlaki kolejowe, przy których jest 1 dworzec oraz 14 stacji kolejowych (osobowych i towarowych). Sieć drogowa jest średnio rozwinięta. Na trasach linii autobusowych znajdują się 2 dworce oraz 51 przystanków. Ponadto istnieje port rzeczny na Wołdze w mieście Koźmodiemianskie oraz 4 przystanie o znaczeniu lokalnym, przystosowane do rozładunku barek.

Jakkolwiek przez obszar kraju przepływa blisko 500 rzek, powodu niskiego stanu wód żeglowe są tylko 2 rzeki: Wietługa i Wołga.

[edytuj] Przemysł

Głównymi gałęziami przemysłu są przemysł maszynowy i metalurgiczny. Produkują one elementy metalowe, pzyrządy, elementy maszyn oraz techniczne oprzyrządowanie dla innych gałęzi lokalnego przemysłu, zwłaszcza leśnego i spożywczego, paszowego i związanego z hodowlą. Ponadto w kraju wytwarza się produkty przemysłu lekkiego, spożywczego, papierniczego oraz drzewnego (i związanego z nim - meblarskiego).

Centami przemysłu są największe miasta kraju - Joszkar-Oła, Wołżsk, Koźmodiemiansk i Zwienigowo.

[edytuj] Rolnictwo

Główną gałęzią gospodarki rolnej jest hodowla, obejmująca bydło, trzodę chlewną, owce i drób.

Z upraw największe znacznie mają zboża (zwłaszcza jęczmień, i owies, w mniejszym stopniu żyto i pszenica) oraz rośliny pastewne, len, chmiel, ziemniaki i warzywa.

[edytuj] Leśnictwo

Lasy zajmujące ponad połowę obszaru Mari Eł pełnią istotn ą rolę gospodarczą: dostarczają surowca dla przemysłu drzewnego, papierniczego, a ponadto są źródłem ryb, zwierzyny i owoców runa leśnego, co ma istotne znaczenie, zwłaszcza w ubogich rejonach wiejskich.

[edytuj] Turystyka

Lokalne władze dość energicznie promują także turystykę, która nie pełni jak dotąd istotnej roli gospodarczej. Na terenie kraju znajduje się wiele szlaków do wędrówek pieszych i konnych. Istnieją także liczne szkali kajakowe, zarówno na rzekach, jak i jeziorach. Jako iż na obszarze kraju znajduje się wiele zakątków w praktycznie dziewiczym stanie, organizowane są liczne sanatoria i obozy letnie, zarówno dla mieszkańców republiki, jak i sąsiednich regionów.

[edytuj] Historia

[edytuj] Starożytność i średniowiecze

plemiona ugrofińskie nad środkową Wołgą w średniowieczu

Rdzenni mieszkańcy republiki – Maryjczycy należą do ugrofińskiej rodziny językowej. Narody tej grupy zamieszkiwały obszar kraju już w czasach przedhistorycznych. Jako odrębna grupa narodowa wykształcili się pod koniec I tysiąclecia n.e. Pierwsze pisemne wzmianki o Maryjczykach (zwanych pierwotnie Czeremisami) pojawiły się w VI wieku n.e. u gockiego historyka Jordanesa. Przodkowie Maryjczyków popadli w ścisłą zależność od kaganatu chazarskiego. W wiekach następnych znajdowali się w jakieś formie zależności od Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej. Jednocześnie od końca IX w. z zachodu zaczęli napierać na nich Słowianie - Ruś Kijowska założyła na ziemiach maryskich kilka miast m.in. Rostów i Suzdal. Od początku XI wieku stopniowo na zachodnich terenach Mari pojawiło się chrześcijaństwo (prawosławne). W XII wieku Maryjczycy znaleźli się pod zależnością od Złotej Ordy, a potem chanatu kazańskiego. Wraz z próbami wyzwolenia się Rusi od jarzma tatarskiego a następnie walkami o wyzwalanie kolejnych ruskich ziem, tereny Mari stawały się częstym miejscem walk rosyjsko-tatarskich, przy czym Maryjczycy występowali w nich po stronie Tatarów. Aż do czasów cara Iwana Groźnego górą w walkach tych byli Tatarzy i to w ich rękach, mimo prób opanowania go przez Rosjan, pozostawał kraj Mari. W XVI w. tereny, na których zamieszkiwali, przyłączone zostały do Rosji: w 1546 r. opanowano ziemie północnej częsci tego ludu, a gdy w 1552 r. carskie wojska zdobyły stolicę chanów - Kazań, cały obszar Mari znalazł się pod rosyjską kontrolą, a Maryjczycy zostali zobowiązani do płacenia daniny.

[edytuj] Nowożytność

Wkrótce po zajęciu terenów Mari przez Państwo Moskiewskie, poprzez zakładanie miast rozpoczęła się planowa rosyjska kolonizacja tych ziem. W 1584 r. założono miasto Carewokokszajsk - dzisiejszą stolicę kraju, Joszkar-Oła. Rozpoczęto też planową i kompleksową chrystianizację Maryjczyków, która pośrednio spowodowała zmniejszenie ludności kraju, jako że część opornej wobec nowej wiary ludności porzucała swą ojczyznę i przenosiła się bardziej na wschód. Od początku XVIII wieku, wraz z reformami Piotra I. Od Maryjczycy zaczęli być traktowani nie jak podbite ludy, płacące daninę, lecz jak mieszkańcy kraju (ze wszystkim, pozytywnymi i negatywnymi tego konsekwencjami), m.in. musieli odbywać służbę wojskową. O tego też czasu ekspedycje naukowe zaczeły badać i opisywać kraj i jego mieszkańców, zapisując także (cyrylicą) mowę autochtonów. W 1782 r. ukazała się piewsza maryjska gramatyka. Wprowadzenie w kraju Mari rosyjskiego modelu gospodarki, opartego na pańszczyźnie powodowało niezadowolenie Maryjczyków, którzy masowo poparli w 1775 r. powstanie Pugaczowa.

Pod względem administracyjnym obszary zamieszkane przez Maryjczyków nie stanowiły całości i wchodziły w skład takich guberni, jak kazańska, wiatska i niżegorodzka.

[edytuj] Autonomia w ZSRR

Namiastka własnej państwowości (w formie autonomii) nadana została Maryjczykom dopiero w trzy lata po rewolucji październikowej. 4 listopada 1920 dekretem Rady Komisarzy Ludowych i Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego ustanowiony został Maryjski Obwód Autonomiczny. Był to akt raczej o charakterze propagandowym. Nie określał bowiem granic, stolicy czy organów prawodawczych nowo utworzonego obwodu. Dużo bardziej ścisłe zapisy zawierał kolejny dekret z 25 listopada. Dokładnie określił on granice obwodu, ustanawiając jego stolicą miasto Krasnokokszajsk. Maryjski Obwód Autonomiczny zaczął faktycznie funkcjonować w marcu 1921. 5 grudnia 1936 przekształcony został w Maryjską ASRR.

godło Maryjskiej ASRR

W okresie władzy radzieckiej Mari Eł przechodził koleje losów typowe dla wszystkich inncy części ZSRR, m.in. walczono z religią, przeprowadzono kolektywizację, rozwinięto przemysł. W latach 30. większość maryjskiej inteligencji została wymordowana lub zesłana na Syberię.

Jakkolwiek władza radziecka przyznając Maryjczykom autonomię narodową umożliwiła po raz piewszy w dziejach wykształcenie czegoś na kształ narodowego kraju Mari, to wkrótce w wyniku dość typowych dla ZSRR przemieszczeń ludności Maryjczycy, do rewolucji stanowiący blisko 60% populacji dzisiejszego obszaru Mari, ok. 1930 r. stali się mniejszością we własnym kraju (aczkolwiek mniejszością najliczniejszą), zaś ok. 1940 r. ich liczba była już mniejsza niż zamieszkujących republikę Rosjan. Jednocześnie mimo iż w namiastce narodowej republiki wykształcił się maryjski język literacki (w dwu odmianach dialektycznych), to z powodów demograficznych ojczysta mowa Maryjczyków zaczęła być wypierana przez język rosyjski.

[edytuj] Mari Eł w niepodległej Rosji

pierwsza wersja godła Mari Eł (z 1993 r.

Na fali zmian i reform związanych z rozpadem ZSRR oraz proklamowania niepodległości przez republiki związkowe ZSRR także i Maryjska ASRR ogłosiła 22 grudnia 1990 r. deklarację suwerenności. Akt ten nie miał znaczenia prawnego, jako iż republiki autonomiczne nie miały prawa do wyjścia ze Związku Radzieckiego.

Status prawny obecnej Mari Eł został ustalony 22 marca 1992 r., kiedy to republika oficjalnie stała się autonomiczną częścią Federacji Rosyjskiej, jednym z ok. 90 podmiotów tego kraju. Nazwę Mari Eł (Марий Эл) przyjęto oficjalnie 8 lipca 1992 (Эл oznacza kraj). W 1995 r. przyjęto lokalną konstytucję.

[edytuj] Prezydenci Mari Eł

• Wiaczesław Kislitszyn 1996-2000
• Leonid Markiełow od 2000

[edytuj] Naruszenia praw człowieka

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

[edytuj] Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w Republice Maryjskiej mają oznaczenie 12 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

[edytuj] Zobacz też

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Mari Eł

• Maryjska ASRR, Maryjski OA
• Godło, flaga i hymn Mari Eł

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona republiki

p • d • e

Podział administracyjny Mari Eł

Rejony: Gornomarijski  | Juriński  | Kilemarski  | Kużenierski  | Mari-Turecki  | Miedwiediewski  | Morkiński  | Nowotorialski  | Orszański  | Parańgiński  | Siernuski  | Sowiecki  | Wołski  | Zwienigowski

miasta wydzielone: Joszkar-Oła  | Koźmodiemiansk  | Wołżsk

 

p • d • e

Podział terytorialny Rosji

Podmioty Federacji Rosyjskiej

Republiki	Adygeja • Ałtaj • Baszkiria • Buriacja • Chakasja • Czeczenia • Czuwaszja • Dagestan • Inguszetia • Jakucja • Kabardo-Bałkaria • Kałmucja • Karaczajo-Czerkiesja • Karelia • Komi • Mari Eł • Mordwa • Osetia Północna-Alania • Tatarstan • Tuwa • Udmurcja
Kraje	Ałtajski • Chabarowski • Kamczacki • Krasnodarski • Krasnojarski • Nadmorski • Permski • Stawropolski • Zabajkalski
Obwody	amurski • archangielski • astrachański • biełgorodzki • briański • czelabiński • irkucki • iwanowski • jarosławski • kaliningradzki • kałuski • kemerowski • kirowski • kostromski • kurgański • kurski • leningradzki • lipiecki • magadański • moskiewski • murmański • niżnonowogrodzki • nowogrodzki • nowosybirski • omski • orenburski • orłowski • penzeński • pskowski • riazański • rostowski • sachaliński • samarski • saratowski • smoleński • swierdłowski • tambowski • tiumeński • tomski • tulski • twerski • uljanowski • włodzimierski • wołgogradzki • wołogodzki • woroneski
Miasta wydzielone	Moskwa • Sankt Petersburg
Obwody autonomiczne	Żydowski
Okręgi autonomiczne	Chanty-Mansyjski • Czukocki • Jamalsko-Nieniecki • Nieniecki

Okręgi federalne

Centralny • Dalekowschodni • Nadwołżański • Południowy • Północno-Zachodni • Syberyjski • Uralski

---

 

p • d • e

Państwa Europy

Państwa	Albania • Andora • Austria • Belgia • Białoruś • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Kazachstan • Kosowo¹ • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Watykan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy
Terytoria zależne:	Gibraltar (Wielka Brytania) • Guernsey (Wielka Brytania) • Jan Mayen (Norwegia) • Jersey (Wielka Brytania) • Svalbard (Norwegia) • Wyspa Man (Wielka Brytania) • Wyspy Owcze (Dania)
Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):	Athos (Grecja) • Azory (Portugalia) • Baszkiria (Rosja) • Czuwaszja (Rosja) • Gagauzja (Mołdawia) • Irlandia Północna (Wielka Brytania) • Kałmucja (Rosja) • Karelia (Rosja) • Komi (Rosja) • Krym (Ukraina) • Mari Eł (Rosja) • Mordwa (Rosja) • Nieniecki Okręg Autonomiczny (Rosja) • Szkocja (Wielka Brytania) • Tatarstan (Rosja) • Udmurcja (Rosja) • Walia (Wielka Brytania) • Wojwodina (Serbia) • Wyspy Alandzkie (Finlandia)
Państwo nieuznawane na arenie międzynarodowej:	Naddniestrze (Mołdawia)
¹ Republika Kosowa nie jest uznawana przez ONZ i większość państw niepodległych, uznawana jest natomiast przez większość państw europejskich, w tym Polskę.