Luksemburg

Z Wikipedii

Grand-Duché de Luxembourg Großherzogtum Luxemburg Grousherzogdem Lëtzebuerg Wielkie Księstwo Luksemburga
Flaga Luksemburga Herb Luksemburga
Dewiza: (luks.) Mir wëlle bleiwe wat mir sin (Chcemy pozostać tym, czym jesteśmy)
Hymn: Ons Hémécht
Język urzędowy	luksemburski, francuski, niemiecki
Stolica	Luksemburg
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	wielki książę Henryk
Szef rządu	premier Jean-Claude Juncker
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	166. na świecie 2 586 km² 0%
Liczba ludności (2006)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	168. na świecie 474 413▲ 183,45 osób/km²
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) 1 frank luksemburski = 100 centymów (LUF) (do 31.12.2001 r.)
Niepodległość	od Holandii 11 maja 1867
Strefa czasowa	UTC +1 - zima UTC +2 - lato
Kod ISO 3166	LU
Domena internetowa	.lu
Kod samochodowy	L
Kod telefoniczny	+352

Luksemburg, Wielkie Księstwo Luksemburga (Lëtzebuerg) to państwo położone w Europie Zachodniej. Graniczy z Francją od południa, Niemcami od wschodu i z Belgią od zachodu i północy. Państwo członkowskie Unii Europejskiej.

• Całkowita granica lądowa: 359 km
• Długość wybrzeża: 0 km
• Długość granic z sąsiadującymi państwami: Belgia 148 km, Francja 73 km, Niemcy 138 km
• Najwyższy punkt: Kneiff 560 m n.p.m.
• Najniższy punkt: rzeka Mozela 133 m

Spis treści 1 Historia 2 Gospodarka 2.1 Przemysł 2.2 Rolnictwo 2.3 Turystyka 3 Ludność 4 Języki 5 Polityka 6 Podział administracyjny 7 Demografia 8 Galeria 9 Zobacz też 10 Linki zewnętrzne 11 Przypisy

[edytuj] Historia

Wraz z Burgundią jako wiano znalazł się z początkiem XVI wieku w rękach Habsburgów, najpierw austriackich, potem hiszpańskich. Włączony do Francji przez Napoleona. Według ustaleń kongresu wiedeńskiego w 1815 Wielkie Księstwo Luksemburga uzyskało niezależność i zostało związane ze Zjednoczonym Królestwem Niderlandów unią personalną. Mimo niepodległości stacjonowały w nim garnizony pruskie. W 1839 w efekcie ustaleń konferencji londyńskiej utraciło znaczną (zamieszkaną głównie przez Walonów) część terytorium na rzecz nowo utworzonej Belgii. Od 1842 w unii celnej ze Związkiem Niemieckim, po I wojnie światowej z Belgią. Kraj zyskał pełną niepodległość w 1867, w 1890 zerwano unię personalną z Holandią.

Zajęty przez III Rzeszę w 1940, stał się częścią tzw. Wielkich Niemiec. Działał tu jeden z najbardziej prężnych ruchów oporu. Jego dziełem był m.in. jedyny udany w okupowanej Europie strajk antynazistowski. Wyzwolony przez siły alianckie w grudniu 1944 i styczniu 1945.

Po wojnie najpierw w unii celnej (1944) Benelux (razem z Belgią i Holandią), potem od 25 marca 1957 w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej jako członek założyciel. Obecnie jedno z najbogatszych państw kontynentu skutecznie przyciągające kapitał zagraniczny (siedziby ponad 100 banków) i emigrantów z innych krajów np. Niemiec.

[edytuj] Gospodarka

Kraj bardzo wysoko rozwinięty o dominującej roli usług (70% produktu krajowego brutto), zwłaszcza sektora finansowego w gospodarce. Rozwój gospodarczy w integracji z Belgią (od 1921), krajami Beneluxu (1960), EWG (1958). Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosi 80,47 tysięcy dolarów amerykańskich (2006). Luksemburg jest jednym z głównych ośrodków finansowych świata. Siedziba 166 Banków, w tym Europejskiego Banku Inwestycyjnego Unii Europejskiej. Podatki stanowią 37% PKB Luksemburga. Luksemburg ma drugie, najwyższe na świecie po Liechtensteinie PKB per capita.

Od 1 listopada 2007 rynek pracy Luksemburga zostaje otwarty dla Polaków.^[1]

[edytuj] Przemysł

Rozwinięte hutnictwo żelaza (importowane rudy żelaza i złom), głównie w Esch-sur-Alzette i Differdange. Największa w świecie produkcja stali na 1 mieszkańca — 8,7 t (1991). Przemysł metalowy, maszynowy, chemiczny (tworzyw sztucznych, gumowych), spożywczy (głównie piwowarski), skórzany, cementowy. Ok. 60% energii elektrycznej dostarczają hydroelektrownie. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca 3,6 tys. kWh (1990).

[edytuj] Rolnictwo

Podstawą intensywnego rolnictwa jest uprawa zbóż (pszenica, jęczmień), ziemniaków, buraków cukrowych i winorośli w dolinie rzeki Mozeli. Hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu. Produkcja żywności nie pokrywa zapotrzebowania krajowego.

[edytuj] Turystyka

Duże znaczenie ma turystyka. Luksemburg w 1991 odwiedziło ok. 860 tys. turystów zagranicznych. Głównie ośrodki turystyczne: miasto Luksemburg, Vianden oraz dolina rzeki Mozeli i Ardeny.

[edytuj] Ludność

Luksemburczycy w kraju stanowią 73% ludności, ponadto: Portugalczycy (6%), Włosi (5%), Francuzi (3,4%), Belgowie, Niemcy. 95% społeczeństwa jest wyznania rzymskokatolickiego.Bardzo wolny wzrost liczby ludności (364 tys. — 1980, 382 tys. — 1990), spowodowany małym przyrostem naturalnym - ok. 2‰ rocznie. średnia gęstość zaludnienia to 151 mieszkańców na km². W miastach mieszka 86% ludności (2000). Głównie miasta (poza stolicą): Esch-sur-Alzette, Differdange. W usługach pracuje ok. 67% ludności zawodowo czynnej, w przemyśle i budownictwie — 29%, pozostała część w — rolnictwie. Poziom bezrobocia jest niski 1,6% (2000) — jeden z najniższych w Europie.

[edytuj] Języki

W Luksemburgu w użyciu są trzy języki. Język luksemburski jest językiem, którego większość Luksemburczyków uczy się od wczesnego dzieciństwa w domu. W szkołach podstawowych naucza się przede wszystkim po luksembursku, w szkołach średnich zaś po niemiecku lub francusku. Wszyscy Luksemburczycy znają luksemburski i niemiecki na poziomie języka ojczystego, większość zna także w mniejszym lub większym stopniu francuski. Gazety drukują artykuły przede wszystkim po niemiecku, czasem jednak także po francusku i luksembursku. Luksemburskie kanały telewizje nadają prawie wyłącznie po luksembursku, chociaż dostępne są także kanały zagranicze po francusku i niemiecku. Według licznych badań, 75% Luksemburczyków mówi na co dzień po luksembursku, również młodzież pisze do siebie wiadomości tekstowe w tym języku, odbywaja się w nim także obrady parlamentu, chociaż wszystkie ustawy spisywane są po francusku. Do uzyskania obywatelstwa niezbędne jest zdanie państwowego egzaminu z języka luksemburskiego. Dodatkowo 13% mieszkańców (głównie portugalskich imigrantów) zna język portugalski, powszechna jest znajomość języka angielskiego. Język luksemburski został wystandaryzowany dopiero w latach siedemdziesiątych i od tamtej pory przeżywa renesans, także wśród młodego pokolenia, gdyż wcześniej był przede wszystkim mówionym dialektem niemieckiego, używanym tylko w sferze prywatnej.

[edytuj] Polityka

Według konstytucji uchwalonej w 1868 (zmiany 1919, 1948, 1956) dziedziczna monarchia konstytucyjna (wielkie księstwo). Głową państwa jest wielki książę, który powołuje rząd (z premierem na czele) odpowiedzialny przed 1-izbowym parlamentem. Władza ustawodawcza należy do wielkiego księcia i Izby Deputowanych (60 członków o kadencji 5-letniej) wybieranej w 4 okręgach w głosowaniu powszechnym i proporcjonalnym. Organem doradczym wielkiego księcia jest powoływana przez niego (dożywotnio) Rada Stanu (21 członków). Luksemburg należy do Beneluxu.

Zobacz też: Ustrój polityczny Luksemburga

[edytuj] Podział administracyjny

Luksemburg jest podzielony na 3 dystrykty, te zaś na 12 kantonów:

[edytuj] Demografia

[edytuj] Galeria

[edytuj] Zobacz też

• Luksemburg
• hymn narodowy, godło Luksemburga, flaga Luksemburga
• Władcy Luksemburga, Wielcy Książęta Luksemburga, Luksemburgowie
• Ustrój polityczny Luksemburgu

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Luksemburg - artykuł po polsku
• Polska mapa Luksemburga (format PDF)

Przypisy