Apokalipsa Świętego Jana

Z Wikipedii

Apokalipsa Świętego Jana [Ap], Księga Objawienia, Objawienie Jana [Obj] (gr. Ἀποκάλυψις Ιωάννου – Objawienie Jana) – jedyna prorocza księga Nowego Testamentu opisująca zagładę świata i powstanie "Nowego Świata" zanim nastąpi jego koniec i Sąd Ostateczny. Apokalipsa zawiera bardzo liczne odwołania do Starego Testamentu. Tradycja za autora uważa Jana Ewangelistę (choć nie jest to pewne, a eschatologia księgi różni się od eschatologii Ewangelii Jana). Powstanie datuje się na okres prześladowań Chrześcijan w Azji Mniejszej (a więc po roku 68) i najprawdopodobniej powstawała w różnych etapach.

Jest to jedna z najtrudniejszych do zrozumienia i bardzo różnie interpretowanych ksiąg biblijnych. Niektórzy Ojcowie Kościoła (m.in. Jan Chryzostom) sprzeciwiali się włączaniu tej księgi do kanonu ze względu na jej wieloznaczność i nadużywanie przez heretyków. W wielu tłumaczeniach Biblii (m.in. katolickiej Biblii Jakuba Wujka oraz wszystkich przekładach protestanckich – np. Biblii Warszawskiej) tytuł księgi przetłumaczono na Objawienie św. Jana, jako że greckie słowo apokalypsis w języku polskim oznacza dosłownie objawienie, odsłonięcie.

Spis treści 1 Data powstania księgi 1.1 Głosy tradycji 1.2 Współczesne teorie 1.3 Argumenty za wczesnym pochodzeniem Apokalipsy 1.4 Argumenty za późnym pochodzeniem Apokalipsy 2 Struktura księgi 3 Treść księgi 4 Symbolika Apokalipsy 5 Interpretacje księgi 5.1 Interpretacje odrzucające uniwersalny charakter księgi 5.2 Interpretacje uznające uniwersalny charakter księgi 5.3 Interpretacja wywodząca się z ruchu New Age (przekaz mistyczny o transformacji człowieka) 6 Zobacz też 7 Linki zewnętrzne 8 Komentarze do Apokalipsy 9 Przypisy

[edytuj] Data powstania księgi

[edytuj] Głosy tradycji

Datę powstania księgi Ireneusz ustala na koniec panowania Domicjana (81-96) (Adv. Haer. V, 30, 3). Wiktoryn podał, że czas napisania przypada na rządy Domicjana, ale wydał ją po jego śmierci i zwolnieniu z Patmos (CSEL 49, 92). Euzebiusz precyzuje i podaje 15 rok panowania Domicjana (Hist. eccl. 3, 18, 1-4), a więc rok 95. Tę samą datę podał też Hieronim (De viris inl 9).

Tertulian podaje, że Jan został zesłany na Patmos przez Nerona. Klemens Aleksandryjski stwierdza, że powrót z Patmos nastąpił po śmierci tyrana, nie precyzując którego (Quis div. salv. 42). Podobnie Orygenes stwierdza: "Cesarz rzymski – jak poucza tradycja – skazał Jana na wyspę Patmos (Hom. In Matt. 16, 6). Według Euzebiusza, Klemens Aleksandryjski miał utrzymywać, że Apokalipsa napisana została za Nerona. Epifaniusz z Salaminy stwierdza, że Ewangelia Jana została napisana za Domicjana, natomiast Apokalipsa za Klaudiusza (PG, XLI 909-910). Teofilakt, bp Achrydy, powstanie Apokalipsy umiejscawia w czasach Nerona (PG CXXIII, 1133-1134). Kościół Syryjski we wstępie do Apokalipsy po dziś dzień podaje: "Objawienie, które zostało dane Janowi Ewangeliście przez Boga na wyspie Patmos, na którą został zesłany przez cesarza Nerona". Fragment Muratoriego stwierdza, że apostoł Paweł pisząc swoje listy do kościołów wzorował się na siedmiu listach z Apokalipsy (rozdziały 2-3).

[edytuj] Współczesne teorie

Od końca XIX wieku powstały liczne teorie wyróżniające w Apokalipsie źródła i podźródła. Teorie te przyniosły przynajmniej tę korzyść, że poznano dokładnie wszystkie paralele Apokalipsy w tekście Starego Testamentu jak i literaturze pozabiblijnej. W połowie XX wieku powstała teoria Marie-Émile Boismard (1916-2004) godząca głosy tradycji z nowożytnymi teoriami pluralistycznymi. Apokalipsa została zredagowana w oparciu o dwa, napisane przez tego samego autora, ale w różnym czasie, źródła. Teoria ta cieszyła się wielką popularnością w latach 50. i 60. Jakkolwiek po dziś dzień ma swoich zwolenników, to jednak już w latach 70. większość biblistów ustosunkował się do niej krytycznie. Dzisiaj dominuje przekonanie, że trzy pierwsze i ostatnie ostatnie rozdziały Apokalipsy (także kilka krótkich fragmentów w środku) pochodzą od innego autora (ucznia wizjonera), ze względu na różnice stylistyczne. Stanowisko to prezentują Kraft, Prigent, Aune i inni. Lambrecht (1980) przedstawił przekonującą argumentację na temat jedności literackiej tekstu Ap 4, 1 – 22, 5^[1], włączając tym samym również i przedostatni rozdział do zasadniczego, pochodzącego od tego samego autora tekstu Apokalipsy. Podobne stanowisko zajął Wilcox i Giblin. Spór o jedność literacką Apokalipsy nie został jeszcze rozstrzygnięty.

[edytuj] Argumenty za wczesnym pochodzeniem Apokalipsy

Rozdziały 6-7 opisują sytuację, jaka panowała w Palestynie na krótko przed wybuchem powstania żydowskiego. W rozdziale 11 znajduje się opis świątyni w Jerozolimie, więc nie jest jeszcze zburzona. Rozdział 12 znakomicie oddaje sytuację z czasów wojny żydowskiej (rok 68). W Ap 17, 9-10 jest mowa o siedmiu królach – "pięciu upadło, jeden jest, inny nie przyszedł, a gdy przyjdzie, będzie mógł krótko tylko pozostać" (17, 10). "Jeden jest" – Neron (54-68), "inny nie przyszedł" – może Wespazjan (69-79), bądź któryś z jego trzech krótko władających poprzedników (Galba, Otto, Witeliusz). Jest to wskazanie na rok 68.

[edytuj] Argumenty za późnym pochodzeniem Apokalipsy

Wśród argumentów za późnym datowaniem podaje się, że sytuacja kościołów opisana w rozdziałach 2-3 bardziej odpowiada tej z końca I wieku, niż końca lat 60. Niektórzy twierdzą – nie jest to przekonujące – że chrystologia Apokalipsy jest na tyle rozwinięta, że musi pochodzić z lat 90.

[edytuj] Struktura księgi

W zależności od przyjętego kryterium księgę można podzielić na wiele różnych sposobów. Schemat poniżej ukazuje strukturę, jaką sugeruje sam tekst:

• Prolog (1,1-3)
• Część I
  • listy do siedmiu Kościołów (zborów) (1,4 – 3,22)
• Część II (4,1 – 22,5)
  • wprowadzenie: wizja tronu, Baranka, zwoju (księgi) (4,1 – 5,14)
  • siedem pieczęci (siódma pieczęć wchłania część po niej następującą) (6,1 – 7,17)
  • siedem trąb (siódma trąba wchłania część po niej następującą) (8,1 – 11,14)
  • znak Niewiasty, Smoka, aniołów z siedmioma plagami (siódma plaga wchłania część po niej następującą) (11,15 – 16,16)
  • konkluzja – prezentacja "wielkiego dnia" ostatecznej interwencji Chrystusa (16,17 – 22,5)
• Epilog (22,6 – 21)

[edytuj] Treść księgi

Prolog księgi określa ją jako "objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Mu Bóg aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem", które otrzymał autor nazwany Janem. Księga jest zaadresowana do siedmiu Kościołów do których Jan "współuczestnik w ucisku i królestwie i wytrwaniu w Jezusie" kieruje proroctwa, oceniające ich cnoty i zasługi, a także wady i grzechy. Następnie Jan opisuje wizję Boga zasiadającego na tronie czci oddawanej Mu przez 24 Starców i 4 Istoty żyjące oraz Baranka otwierającego "księgę zapisaną wewnątrz i na odwrocie", zapieczętowaną na 7 pieczęci, których otwarcie wiązało się z wydarzeniami na ziemi. Po otwarciu siódmej pieczęci następuje wizja 7 trąb, których brzmienie również wiąże się z wydarzeniami światowymi. Po wybrzmieniu siódmej trąby ukazała się Niewiasta, która porodziła Syna i walka w niebie między Michałem i jego aniołami a Smokiem i jego aniołami. Smok przekazał władze bluźnierczej Bestii, na usługach której była inna Bestia, której imię jest 666. Po jej przejściowym triumfie następuje triumf Baranka, któremu towarzyszą 144 000, wizja żniwa i winobrania, otwarcia świątyni Przybytku Świadectwa i 7 plag, spadających na ludzkość. Następnie autor kreśli wizję upadku i zagłady Wielkiego Babilonu, ostatecznej walki Słowa Boga z Bestią, Sądu Ostatecznego i Miasta Bożego – Nowego Jeruzalem. Księgę wieńczy wyrażenie przekonania o rychłym powtórnym przyjściu Jezusa: "Mówi Ten, który o tym świadczy: «Zaiste, przyjdę niebawem». Amen. Przyjdź, Panie Jezu!"

[edytuj] Symbolika Apokalipsy

Apokaliptyka jest gatunkiem literackim, w którym wielką rolę odgrywają symbole. Symbole wskazują na inną rzeczywistość (strefę rzeczywistości), rzeczywistość mityczną i transcendentną, którą nam przybliżają. Ale język symboli nie jest językiem precyzyjnym, towarzyszy mu swoista płynność i brak wyrazistości pojęciowej. Symbole są nośnikami ukrytego przekazu, toteż świat symboli rządzony jest innymi, bardziej trudnymi do określenia prawidłami niż język mówiony. Toteż systematyzowanie i porządkowanie symboli, dążenie do dokładnych ustaleń, co dany symbol winien oznaczać, zawsze prowadzi do uproszczeń. Symbole przenikają się nawzajem i pełne ich rozgraniczenie nie zawsze jest możliwe. Aby więc ukazać dany symbol w szerszym świetle i poznać jego głębię symboliczną, należy przebadać wszystkie wiążące się z nim symbole pokrewne (np. grzmot — błyskawica — strzała), które nieraz łączą się z dalszymi symbolami. Jednak badając kolejny pokrewny symbol możemy zanadto się oddalić od punktu wyjściowego, a ogólny obraz zostanie zagmatwany (np. grzmot – grzmiący głos – ryk lwa – lew – potężne zwierzę). Z drugiej strony, dzięki takim badaniom symbol może być rozpatrywany na szerokim tle symbolicznym.

Interpretując symbole Apokalipsy należy brać pod uwagę również i ten szczególny fakt, że ten sam symbol może odnosić się do kilku różnych rzeczy (np. 17, 9 – siedem głów Bestii symbolizuje jednocześnie siedem pagórków i siedmiu królów), ale też klika różnych symboli może ukazywać jedną i tę samą rzecz (np. Kościół w 19, 7-8 ukazany został pod symbolem kobiety, a w 21, 10 nn pod symbolem miasta).

Zdarza się czasem, że sam już autor wyjaśnił stosowane przez siebie symbole^[2]. Niektóre symbole wyjaśnione zostały w Starym Testamencie (np. Tr 3, 19; Ez 13, 13. 14). W innych przypadkach wyjaśnić należy samemu, poprzez lokalizację tekstów stosujących dany symbol i wyłonić z nich jedną (lub kilka) szczególną, łączącą te teksty cechę. Na podstawie tej cechy (cech), można wnioskować o przekazie semantycznym danego symbolu.

Wśród symboli Apokalipsy szczególną rolę odgrywa siódemka, smok i inne potwory, trąba, pieczęć, grzmot, gwiazda, lew.

[edytuj] Interpretacje księgi

[edytuj] Interpretacje odrzucające uniwersalny charakter księgi

W egzegezie odrzucającej uniwersalny charakter Księgi Apokalipsy stosuje się trzy metody interpretowania proroctw: preteryzm, futuryzm i historycyzm.

• Preteryzm – proroctwa są przepowiedniami, które się wypełniły w I wieku n.e: Bitwie pod Har-Magedon odpowiada wojna żydowska i zniszczenie Jerozolimy, Bestia i Wielki Babilon to starożytny Rzym. W tym duchu sporządzone są np. komentarze w Biblii Tysiąclecia.

• Futuryzm – proroctwa są przepowiedniami, które wydarzą się w przyszłości, tzn. przy końcu świata. Protestanccy futuryści są zazwyczaj zwolennikami dyspensacjonalizmu. Futuryzm łącząc przepowiednie Księgi Apokalipsy z przepowiedniami pierwszego Listu św. Jana w zasadzie zgadza się, że po trzyipółrocznym okresie wielkich prześladowań, kiedy Antychryst proklamuje siebie Mesjaszem i będzie usiłował podporządkować sobie chrześcijaństwo nastąpi Millenium. Wydarzenia te wg jednych jeszcze się nie zaczęły, a wg innych już trwają i odnoszą się do wydarzeń XX wieku. Rastamani utrzymują iż wiedzą że cesarz Haile Selassie to przepowiedziany pod postacią Lwa Judy ostateczny Mesjasz, albo wg innej wersji to powrócony Jezus (znany u rasta jako Yeshuah Ha Mashiah), niemniej wśród rasta liczne są spory na ten temat. Wydarzenia z Księgi Objawienia odnoszą oni do faszyzmu i wywołanej przez tą ideologię wojny włosko-etiopskiej oraz koronacji cesarza. Przedstawicielami futuryzmu jest znaczna część ewangelicznych protestantów m.in. Kościół Wolnych Chrześcijan, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan i większość zielonoświątkowców.

• Historyzm – proroctwa są przepowiedniami zdarzeń, które wydarzyły się współcześnie. W tej metodzie interpretacji za Nierządnicę uważano szereg państw, organizacji i kościołów, a za Antychrysta – niezliczoną ilość osób. Historyzm jest charakterystyczny dla millenarystycznych Kościołów chrześcijańskich. Jego przedstawicielami było wielu protestantów, m.in. część anabaptystów. Współczesnymi wyznaniami protestanckimi wyznającymi historyzm są adwentyści i niektórzy fundamentaliści protestanccy, którzy za Bestię uważają Kościół katolicki.

[edytuj] Interpretacje uznające uniwersalny charakter księgi

Interpretacje te wychodzą z założenia, że Księga jest adresowana do każdego pokolenia chrześcijan – i dla każdego z nich w równym stopniu natchniona i ważna. Skupiają się one na próbie wyjaśnienia współczesnego znaczenia tekstu przez jego krytyczne badanie (krytyka tekstu, krytyka literacka, krytyka form, analiza retoryczna i semiotyczna). Zastosowanie aparatu hermeneutycznego ma na celu próbę zrozumienia wizji autora, ukrytej pod bogatym językiem symboli. Zakłada się teandryczny charakter tekstu biblijnego (gr. θεός theos – 'Bóg' + ἀνήρ, dopełniacz ἀνδρός, aner, andros – 'mąż, człowiek') – tekstu pisanego przez człowieka pozostającego pod natchnieniem, ale używającego do przekazania natchnionych treści języka, charakterystycznego dla swojej epoki, środowiska i kultury. Egzegeza zakładająca tekstu oparta na metodzie historyczno-krytycznej zakłada uniwersalny charakter Księgi Apokalipsy – jest to księga aktualna dla wszystkich czasów, dana ludziom wszystkich epok, a jej interpretacje zawężające jej znaczenie – preterystyczna, historyczna i futurystyczna – uważane są za nieprawidłowe metodologicznie (tzn. niespójne z całością biblijnego przekazu).

[edytuj] Interpretacja wywodząca się z ruchu New Age (przekaz mistyczny o transformacji człowieka)

Brane pod uwagę jest tu następujące założenie, Objawienie Św. Jana jest dziełem opisującym rozwój energetyczny człowieka, jest to wielowymiarowe dzieło, na wzór bryły, w której odpowiednie części tekstu wzajemnie się do siebie odsyłają. Pierwsza część w której Jan pisze do 7 zborów, które są w Azji: do Efezu, do Smyrny, do Pergamonu, do Tiatyry, do Sardes, do Filadelfii, do Laodycei – mowa tu jest o Siedmiu Podstawowych Czakrach Człowieka. Na całe te dzieło należy spojrzeć z perspektywy wielowymiarowości, w której każdy wymiar zbudowany jest z opisu tzw. "Siedmiu Ciał", to znaczy w pierwszym rozdziale mowa jest o 7 Zborach, następny rozdział opowiada o 7 Pieczęciach, w końcu siódma pieczęć zaczyna kolejny rozdział 7 Aniołów z 7 Trąbami. Wszystkie te rozdziały, gdy je złączyć w taki sposób, utworzą coś w rodzaju Bryły Przestrzennej, które nakłada się doskonale na opis energetyczny człowieka i jest opisem rozwoju energetyki czakr, dwóch pobocznych energii gorącej i zimnej (odpowiednik wielkiego Miecza Obosiecznego wychodzącego z ust Boga; odpowiednik dwóch braci mających moc niszczenia świata, którzy następnie są śmiertelnie ranieni, którzy po 3 i pół dnia zostają ożywieni i zabrani do nieba), jeśli spojrzeć na święte teksty innych kultur (Indie, Tybet), mowa jest tu właśnie o 7 czakrach, dwóch pobocznych energiach zwanych Idą i Pingalą, oraz o energii centralnej, którą nazywa się energią Kundalini, a której symbolem jest zwinięty wąż w trzy i pół raza!

Jest tu jeszcze jedna ważna zasada, cała księga opowiada dwie oddzielne historie, pierwsza mówi o otwieraniu pieczęci (otwieranie i zapalanie czakr, oraz usuwanie tzw. węzłów, które pierwotnie odpowiadają za to, by rozwijające się czakry nie przeszkadzały jedna drugiej), następnie podnoszone są dwie poboczne energie Ida i pingala, wtedy czakry są synchronizowane i zaczynają się kręcić wokół siebie na przemian (jedna w jedną stronę, druga w drugą stronę) i tu zaczyna się druga historia, już bardziej symboliczna, która dotyczy budzenia się tej wężowej energii, jaką jest Kundalini.

[edytuj] Zobacz też

• Millenaryzm
• Rastafarianizm
• Antychryst
• Har-Magedon

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biblia Tysiąclecia – Apokalipsa św. Jana
• Komentarz do Apokalipsy św. Jana
• Listy do siedmiu kościołow Azji (Ap 2-3)

[edytuj] Komentarze do Apokalipsy

Przypisy