Historia Łasku
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Historia miasta Łask, niewiele wiadomo o prehistorycznych dziejach ziemi łaskiej. Prawdopodobnie ludzie zaczęli się tu osiedlać począwszy od końca epoki lodowcowej. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są na epokę brązu.
Nie wiadomo zbyt wiele skąd wzięła się nazwa miasta. Według niektórych danych miasto wzięło swą nazwę od rodu Łaskich. Na temat nazwy miasta powstały legendy. Najbardziej znana z nich mówi, iż nazwa miasta miałaby pochodzić od nazwiska rycerza Łaska. Z rozkazu Świętopełka miał on ponoć zabić w 1008 dwoje książąt ruskich – Gleba i Borysa. Inna legenda natomiast mówi o tym, że ród Łaskich pochodzi od potomków normańskich rycerzy. Musieli oni ponoć uciec z Anglii do Polski.
Również jeśli chodzi o herb miasta, jego początki owiane są tajemnicą. Ostateczny kształt herbu korab określił dopiero w akcie wydanym 30 maja 1504 r. Aleksander Jagiellończyk. Stało się tak dzięki staraniom prymasa Jana Łaskiego.
Spis treści |
[edytuj] Osada
Łask jako osada powstał w XI w. na obszarze zalewowym Grabi. Łask został centrum handlowym dzięki krzyżowaniu się tu szlaków handlowych. Dolina Grabi wytwarzała ponadto dogodne warunki do rozwoju rzemiosła i rolnictwa.
[edytuj] Wieś
W XIV w. została założona wieś Łask. Jej założycielem był Jan, którego ojcem był Wojciech. To oni uważani są za założycieli rodu Łaskich. Przodkowie Jana przybyli tu ze wsi Krowica, położonej na ziemi kaliskiej. Przybrali oni nazwisko od nazwy osady, a ich herbem stał się korab. W 1366 r. wybudowano pierwszy kościół we wsi.
[edytuj] Prawa miejskie
2 września 1422 r. Jan otrzymał od króla Władysława Jagiełły prawa miejskie. Miasto otrzymało również prawo do cotygodniowych targów w poniedziałki i corocznego jarmarku 4 października. Powstał rynek.
Wśród ludności napływowej do Łasku ściągali chętnie Polacy. Ponadto duży był też udział Żydów (prawdopodobnie uciekli z Hiszpanii po wygnaniu przez królową Izabelę Katolicką) oraz Niemców.
Ludzie emigrujący do miasta posiadali wiele umiejętności rzemieślniczych, które rozsławiły miasto na przełomie XV i XVI w. Pierwsze wzmianki o łaskiej grupie rzemieślników pochodzą z 1424 r., natomiast wzmianki o zawodach jakie wykonywali, pochodzą dopiero z połowy XV w. W 1464 została odnotowana działalność jednego z rybaków, a w 1486 działalność tutejszego młyna.
[edytuj] Okres świetności
Wiek XVI to okres świetności miasta. Dzięki staraniom prymasa Jana Łaskiego w latach 1517-1523 wzniesiono okazały, murowany kościół w stylu późnogotyckim. Kościół ten został wzniesiony na miejscu innej świątyni zbudowanej w 1366 r. 6 lutego 1525 r. został konsekrowany pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, oraz świętych: Michała Archanioła, Jana Chrzciciela, Anny i Doroty. W 1525 r. kościół otrzymał status kolegiaty.
Z Łasku pochodził najwybitniejszy przedstawiciel reformacji w Polsce – Jan Łaski Młodszy. Wprowadził on w okolice Łasku arian, który był odłamem religii protestantów. Łask przez długi czas cieszył się opinią miasta tolerancyjnego. To właśnie dlatego do Łasku ściągali katolicy, żydzi i wyznawcy prawosławia.
[edytuj] Początki upadku
W XVII i XVIII w. znaczenie miasta zmalało. Prawdopodobnie przez wojny prowadzone w tamtych latach miasto trawiły cztery wielkie pożary. Najpoważniejszy z nich zniszczył w 1749 kolegiatę, którą później odbudowano w stylu barokowym. Ołtarze natomiast zostały ozdobione w stylu rokokowym. W latach 1660-1661 ludność miasta zdziesiątkowała zaraza, która zabiła jedną czwartą ówczesnej populacji Łasku. Katastrofy te spowodowały załamanie się łaskiego rzemiosła i handlu. W 1635 zmarł bezpotomnie ostatni członek rodu Łaskich, Jan Olbracht.
W 1660 r. miasto stało się własnością Samuela Nadolskiego, którego żona przekazała te ziemie Hieronimowi Wierzbowskiemu.
W 1666 r. wzniesiono kościół Świętego Ducha.
W czasie oświecenia Łask należał do rodziny Załuskich. Sprzedali oni je w 1798 r. rodzinie Wyganowskich.
Po powstaniu kościuszkowskim miasto stało się częścią zaboru pruskiego. W okresie Księstwa Warszawskiego Łask znalazł się pod władzą carskiej Rosji.
[edytuj] Upadek
W 1821 r. miasto strawił wielki pożar. Spłonęło 88% domów, a także wiele warsztatów pracy. W 1847 wybuchł kolejny pożar, po którym nastąpiła klęska głodu, a następnie epidemia cholery. Wymarła w tym czasie jedna piąta ówczesnych mieszkańców miasta. W 1856 r. wybuchł kolejny pożar, a w 1866 druga epidemia cholery.
Mimo tych wszystkich katastrof od 1810 r. ludność miasta wzrastała. Była to w szczególności zasługa Żydów, którzy uciekali przed pogromami w głębi Rosji.
W XIX w. ludność miasta brała udział w powstaniach przeciw zaborcom. W 1861 r. miały tu miejsce patriotyczne demonstracje, które doprowadziły do ucieczki ówczesnego burmistrza, wraz z kilkoma urzędnikami. Wzrastał udział ludności pochodzenia żydowskiego. W 1859 r. stanowili ponad 70% ludności miasta.
[edytuj] Pierwsza połowa XX wieku
W latach 1905-1906 mieszkańcy miasta brali udział w licznych strajkach. Tutejsi mieszkańcy zaczęli wstępować do PPS, lecz w 1907 wielu z nich trafiło do więzienia.
W 1904 utworzono w mieście stacje kolejową. W 1914 r. Łask znalazł się w niemieckiej strefie okupacyjnej. Miasto nie ucierpiało zbytnio w tamtym czasie, lecz okupanci wywieźli z niego dużo kosztowności. Miasto w owym czasie nawiedzały także choroby i głód.
Po wojnie większość ludności wyznawało katolicyzm. Ponadto dużą część stanowiło wyznanie mojżeszowe, wyznanie ewangelickie i prawosławie. W strukturze narodowościowej dominowali Polacy i Żydzi. Miasto przeżywało poważne trudności gospodarcze. Wielki Kryzys z lat 1929-1933 kompletnie załamał miejską ekonomię. Po kryzysie miasto dosyć szybko odzyskało jednak płynność finansową.
W 1928 ostatni spadkobierca dóbr łaskich, Janusz Szweycer wydzielił ze swojego majątku 120 ha lasu, gdzie powstała dzielnica rekreacyjna Łasku – Kolumna (dzielnica). Dzielnica ta zasłynęła w niedługim czasie jako kurort wypoczynkowy. Powstało tam wiele luksusowych willi. W latach 30. nastąpił rozwój infrastruktury, szkolnictwa, zdrowia i sportu w mieście.
W czasie II wojny światowej miasto znajdowało się w składzie Rzeszy Niemieckiej. Powstało tu też getto, w którym zamknięto 4 tysiące ludzi. W sumie wymordowano na miejscu lub w obozach koncentracyjnych 90% Żydów mieszkających w mieście.
[edytuj] Druga połowa XX w. i teraźniejszość
Po wojnie miasto szybko otrząsnęło się z tragedii. W 1945 r. uruchomiono kino Bałtyk. W latach 60. i 70. nastąpiło szybkie uprzemysłowienie miasta. Powstały takie zakłady jak Wólczanka, Łaskie Fabryki Mebli, Silikaty czy Montoprzem. W tych latach rozbudowano również sieć szkół. Powstała Szkoła Podstawowa w Kolumnie (w 1961), Liceum Ogólnokształcące (w 1964), Zasadnicza Szkoła Zawodowa i Technikum Ekonomiczne.
Rozwój nastąpił również w dziedzinie kultury. W 1956 r. powstał Łaski Dom Kultury, a w 1969 Garnizonowy Klub Wojskowy. Od 1987 funkcjonuje Miejsko–Gminna Biblioteka Publiczna oraz Ośrodek Sportu i Rekreacji.
W 1973 r. do miasta została przyłączona dzielnica Kolumna. Po 1989 r. rozwinął się prywatny sektor przemysłowy. Powstały takie firmy jak Kastor, Instalplast, Teresa Kopias czy Celpol. Mimo rozwoju przemysłu w mieście utrzymuje się wysoka stopa bezrobocia. W latach dziewięćdziesiątych wybudowano osiedle Przylesie, w którym znajduje się kryta pływalnia.
