Piramida
Z Wikipedii
Piramida – monumentalna budowla służąca jako grobowiec władcy lub osoby prywatnej albo jako podbudowa dla świątyni. Kształt piramidy to najczęściej ostrosłup lub forma w ogólnych zarysach do niego zbliżona. Piramidy spotykane są m.in. w Egipcie i prekolumbijskiej Ameryce.
 |
|
|
Spis treści |
[edytuj] Egipt
Starożytny Egipt – pierwsze grobowce budowano w formie schodkowej, najbardziej okazała jest piramida schodkowa Dżesera ok. 2650 p.n.e. w Sakkarze koło Memfis. Składa się z sześciu nałożonych na siebie mastab. Jej architektem był Imhotep, wezyr Dżesera, w Okresie Późnym czczony jako bóg.
Piramidy schodkowe zastąpiono piramidami w formie łamanej. Jedynym zachowanym przykładem jest piramida króla Snofru w Dahszur. Kolejne, zachowane piramidy mają kształt ostrosłupa.
Piramidy w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa na podstawie kwadratu. Największa z nich, Cheopsa ok. 2560 p.n.e., ma podstawę o boku 227,0 m i wysokość 147,0 m, piramida Chefrena, tzw. Wielki Kefren, jest wysoka na 137,0 m, piramida Mykerinosa ma tylko 62,0 m wysokości. Wokół tych piramid pobudowano szereg mniejszych, przeznaczonych na grobowce królowych i dostojników państwowych. Piramida Chefrena wyróżnia się wykutą obok niej monumentalną rzeźbą Sfinksa.
Jest to największa tego typu rzeźba, kolejne, ustawiane obok grobowców to potężne posągi faraonów. Najbardziej oryginalny wystrój wnętrz zachował się w piramidzie Mykerinosa. Cały zespół wybudowano z różnych kamieni. Dziedzińce wyłożono czarnym bazaltem, kolumny i filary wykonano z czerwonego granitu, ściany miały biały kolor użytych do budowy wapieni i alabastru. Wnętrze pokryto było licznymi inskrypcjami wykutymi w kamieniu. Relief wypełniono niebieskim barwnikiem. Niebieską farbą malowano sufity, na tym tle umieszczono żółte gwiazdy. Do wejścia do komór grobowych, umieszczonych po wschodniej stronie budowli, prowadziły długie rampy w kierunku Nilu. Obok piramid budowano podziemne pomieszczenia dla barek. Przy piramidzie Cheopsa znaleziono jedną z nich.
[edytuj] Mezoameryka
Przedkolumbijski Meksyk, Gwatemala, Honduras i Salwador – w kształcie schodkowych, wysokich piramid wznoszono podbudowy świątyń. Wewnątrz piramid czasem umieszczano grobowiec. Najbardziej znane są Piramida Słońca i Księżyca w Teotihuacanie, Świątynia Inskrypcji w Palenque oraz Piramida Nisz w El Tajín.
[edytuj] Region andyjski
Kultura Moche na wybrzeżu Peru wznosiła piramidy z suszonych cegieł, pełniące funkcje kultowe. Podobne konstrukcje wznosiły też inne, przedinkaskie kultury Peru i Boliwii.
[edytuj] Teneryfa
Zobacz więcej w osobnym artykule: Piramidy w Güímarze.Piramidy na Teneryfie, jednej z Wysp Kanaryjskich są podobne do piramid schodkowych z Meksyku. Według Thora Heyerdahla, jest to dowodem na to, że Wyspy Kanaryjskie były bazą wypadową dla starożytnych podróży między Europą a Ameryką. Nanowsze badania archeologiczne wskazują jednak, że piramidy w Güímarze powstały najwcześniej w XIX wieku, jakkolwiek ich geneza i cel budowy pozostają dotąd nieznane.
[edytuj] Bośnia
Zobacz więcej w osobnym artykule: Piramidy w Bośni.Według informacji prasowych wyprawa badawcza archeologów z Australii, Austrii, Bośni, Słowenii oraz Szkocji na początku kwietnia 2006 roku potwierdzić miała jakoby wcześniejsze domysły, że wzgórze Visočica, o wysokości 213 metrów i zboczach nachylonych pod kątem 45°, jest obiektem zbudowanym przez człowieka. Jak się jednak okazało, żaden z archeologów wymienianych jako rzekomy członek tego zespołu, nie potwierdził swego udziału. Jedynym naukowcem, który popiera teorię o "piramidach w Bośni" jest egipski geolog. Inni badacze, w tym tacy eksperci, jak np. przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Archeologów prof. Anthony Harding, pozostają sceptyczni wobec tych rewelacji i nazywają je "piramidalnymi bzdurami". Niezależnie od tego, jakie jest rzeczywiste pochodzenie wzgórz, dla mieszkańców tej biednej okolicy coraz liczniejsi turyści (kilkaset tysięcy w samym tylko roku 2006) przyjeżdżający tutaj stali się źródłem niespotykanych wcześniej dochodów.
[edytuj] Polska
Istnieje kilka miejsc z Polskimi piramidami:
Najbardziej znanym w Polsce grobowcem w kształcie piramidy jest piramida w Rapie z 1811 roku w mazurskiej wsi Rapa. Jest to Grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid, zaprojektowany przez duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Charakterystyczną cechą budowli jest kształt, przypominający starożytne egipskie piramidy.
- Piramida koło Sędziszowa Małopolskiego
13 metrowy, wykonany w 2003 r. z drewna i prasowanej słomy, model piramidy Cheopsa przy obwodnicy Sędziszowa Małopolskiego jest jedną z większych piramid.
- Piramida w Zagórzanach
Piramida ma ok. 10 metrów wysokości i 12 metrów podstawy, jest to miniatura piramidy Cheopsa. W podstawę wkomponowany jest krzyż znacznie przewyższający samą piramidę. Zaprojektowana przez Mariana Teodora Talowskiego. Jest to mauzoleum ówczesnych właścicieli miejscowości rodu Skrzyńskich Opowiada się, że A. Skrzyński tak bardzo bał się ciemności, że chciał by w jego grobowcu przez 100 lat po jego śmierci było zapalone światło. Nie zdążył zapłacić gdyż zginął w wypadku samochodowym.
- Piramida w Łaziskach
Piramida ta ma wysokość 6 metrów, jest wzniesiona z ciosanego kamienia i leży na zalesionym wzgórzu. W jej wnętrzu pochowano w 1845 roku Franciszka Łakińskiego.
- Piramida w Aleksandrowie Kujawskim
Na terenie parku miejskiego wśród typowych dla naszego krajobrazu brzóz i sosen, stoi samotna zaniedbana piramida mierząca 3 metry wysokości. Prawdopodobnie wzniósł ją hrabia Władysław Trojanowski, który w tym miejscu zbudował podobno dwie bliźniacze piramidy dla siebie i swej małżonki. W tym samym parku z okazji 60. rocznicy nadania praw miejskich władze miasta postawiły niewielką piramidkę, dziś niestety jest już ona zdewastowana .
- Piramida w Karczewie
Karczewska piramida jest zbiorową mogiłą żołnierzy z czasów insurekcji kościuszkowskiej.
- Piramida w Rożnowie
Piramida w Rożnowie ma 9 metrów wysokości, a wzniósł ją pruski generał Gustaw Adolf Gustaw von Oben około 1870 roku.
- Piramida w Krynicy
Tajemniczy grobowiec w Krynicy koło Krupego (nazywany też Arianką w Krynicy), to murowany budynek w formie piramidy. Stoi całkiem samotnie na szczycie wzgórza. Prawdopodobnie jest grobem chełmskiego podkomorzego Pawła Orzechowskiego. Wg przypuszczeń historyków Orzechowski zmarł za granicą, a jego życzeniem było spocząć w tej okolicy. Ponieważ był arianinem nie mógł być pochowany na cmentarzu w Krupem.
- Piramida w Międzybrodziu
Ta budowla jest grobowcem rodzinnym Kulczyckich, wejście przypomina piramidy w Deir el-Medinie, a proporcje są takie jak w Wielkiej Piramidzie w Gizie.
[edytuj] Zobacz też
- Mitologia egipska,
- Mumia,
- Architektura i rzeźba starożytnego Egiptu,
- Lista podobnych haseł,
- Anchhaf.
[edytuj] Linki zewnętrzne
