Przemysł chemiczny w Polsce

Z Wikipedii

Przemysł chemiczny w Polsce, stanowił pod koniec 2003 r. 10,1% wartości sprzedaży przemysłu ogółem w Polsce. Przemysł ten cechuje stały, powolny wzrost produkcji i sprzedaży, który w ostatnich 20 latach był jednak zawsze niższy od średniego wzrostu całego przemysłu, co powoduje, że jego udział procentowy w całej produkcji krajowej systematycznie maleje. Przemysł ten zatrudnia ok 200 000 osób.

Przemysł chemiczny jest silnie kapitałochłonny i mało procochłonny, w którym olbrzymia większość procesów daje się zautomatyzować. Przemysł ten jest bardzo silnie uzależniony od źródeł surowców. Przemysł ten cechuje bardzo duża produkcja półproduktów, które są później przerabiane przez inne działy przemysłu. W produkcji przemysłu chemicznego liczy się zaplecze naukowo-badawcze i wykwalifikowana kadra, których zasoby w Polsce są obecnie większe niż potrzeby. Przemysł chemiczny odznacza się dużą wodochłonnością, stąd charakterystyczną cechą lokalizacji ośrodków jest koncentracja w dorzeczu Wisły i Odry. Ścieki, gazy i odpady tego przemysłu są agresywne dla ludzi i środowiska.

Wśród działów przemysłu chemicznego wyróżnia się:

• Tzw wielką chemię - produkty tanie i masowo stosowane w wielkich ilościach - Zalicza się do nich:
  • przemysł petrochemiczny - oparty na przetwórstwie ropy naftowej Płock, Gorlice, Jedlicze, Jasło, Czechowice-Dziedzice, Rafineria Trzebinia, Gdańsk
  • przemysł sodowy - opiera się na soli kamiennej i wapieniach; skoncentrował się w rejonie kujawskich złóż soli kamiennej, między innymi w Inowrocławiu i Janikowie oraz w Krakowie, wykorzystując sól Wieliczki i Bochni
  • przemysł kwasu siarkowego - wytwórnie kwasu siarkowego zwykle kooperują z zakładami przemysłu nawozów fosfrowych, w których jest największe zużycie tego związku; zakłady znajdują się m. in. w Tarnobrzegu
  • przemysł nawozów sztucznych - zakłady nawozów fosforowych zlokalizowano w Gdańsku i Policach koło Szczecina, ze względu na dogodną dostawę fosforytów drogą morską; mniejsze zakłady nawiązują do rynku zbytu, np. zakłady w Luboniu koło Poznania i we Wrocławiu; produkcja nawozów azotowych - duże zakłady znajdują się we Włocławku, Puławach, Kędzierzynie-Koźlu i Tarnowie-Mościcach
  • przemysł tworzyw sztucznych - skoncentrowany głównie wokół zakładów petrochemicznych
  • przemysł włókien sztucznych - włókna sztuczne - syntetyczne, jak elana, anilana, stilon produkowane są odpowiednio w zakładach w Toruniu, Łodzi, Gorzowie Wielkopolskim i in.
• Chemię niskotonażową - produkty kosztowne i stosowane w niewielkich ilościach:
  • przemysł farmaceutyczny - nawiązuje głównie do rynku zbytu, ale też do dużych miast zapewniając kadrę specjalistów i rynek zbytu, np. Warszawa, Warszawa-Tarchomin, Poznań, Łódź, Kraków, Pabianice, Jelenia Góra, Rzeszów, Starogard Gdański, Kutno, Grodzisk Mazowiecki, Lublin, Wrocław, Bolesławiec, leki weterynaryjne: Drwalew, Gorzów Wielkopolski, Puławy (Zobacz też: Polfa)
  • przemysł kosmetyczny - zarówno półprodukty jak i finalne produkty kosmetyczne (Pollena Ewa, Nivea Polska S.A. w Poznaniu i wiele innych)
  • przemysł środków pomocniczych - środki czystości, higieniczne, pielęgnacji roślin itp. (Pollena, Unilever, Henkel, Lakma i wiele innych)
• Przetwórstwo chemiczne - które na bazie produktów wielkotonażowych wytwarza produkty końcowe:
  • przemysł gumowy - największe znaczenie ma produkcja opon samochodowych w Olsztynie i Dębicy; wzrostowi produkcji posłużyły inwestycje koncernów Michelin i Uniroyal. Wyroby gumowe produkują też ośrodki: Poznań (Stomil), Łódź , Grudziądz i Sanok
  • przemysł przetwórstwa tworzyw sztucznych - wiele rozproszonych, średnich i małych zakładów
  • przemysł farb i lakierów - Włocławek , Dębica , Cieszyn , Wrocław, Zgierz
  • dystrybucja i handel odczynnikami. (POCh Gliwice , Aldrich Polska, Merck Polska. ICL Polska).

[edytuj] Lista 20 największych pod względem przychodu przedsiębiorstw przemysłu chemicznego (dane z końca roku 2003)

1. Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. Płock (paliwa, tworzywa sztuczne, oleje i inne) - przychód ok 41 188 000 tys. zł (niemal połowa całego przychodu polskiego przemysłu chemicznego)
2. Grupa "Lotos" S.A. (dawna Rafineria Gdańska) (paliwa, asfalt i oleje) - ok 5 000 000 tys. zł
3. Polimex-Mostostal (dawniej Polimex-Cekop) (generalne wykonawstwo, dystrybucja) - ok 1 850 000 tys. zł
4. Zakłady Azotowe "Puławy" S.A. (nawozy) - ok 1 600 000 tys. zł
5. Zakłady Chemiczne "Police" S.A. (nawozy) - ok 1 440 000 tys. zł
6. Zakłady Azotowe "Anwil" S.A. Włocławek (tworzywa sztuczne) - 1 262 000 tys zł
7. Rafineria "Trzebinia" (paliwa i oleje) - 1 130 000 tys. zł
8. Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A. Kędzierzyn-Koźle (nawozy) - ok 1 126 000 tys. zł
9. Zakłady Azotowe "Tarnów" w Tarnowie-Mościcach S.A. (nawozy) - ok 885 000 tys. zł
10. Firma Chemiczna "Dwory" S.A. Oświęcim (tworzywa sztuczne) - ok 808 000 tys. zł
11. Zakłady Chemiczne "Zachem S.A." Bydgoszcz (wielka chemia organiczna) - ok 790 000 tys. zł
12. Polifarb Cieszyn-Wrocław (farby i lakiery) - ok 634 000 tys. zł
13. Zakłady Włókien Chemicznych "Stilon" S.A. Gorzów Wielkopolski (włókna i tworzywa sztuczne) - ok 485 000 tys. zł.
14. Zakłady Chemiczne "Organika-Sarzyna" S.A. Nowa Sarzyna (tworzywa sztuczne, wielka chemia organiczna) - ok 332 000 tys. zł
15. Rafineria Nafty "Glimar" S.A. Gorlice (paliwa, oleje) - 470 000 tys. zł
16. Rafineria Nafty "Jedlicze" (paliwa oleje, tworzywa sztuczne) - 482 000 tys. zł
17. DEC sp. z.o.o. (dystrybucja) - ok 282 000 tys. zł
18. TBD S.A. (Polifarb Dębica i inne) (farby i lakiery) - ok 185 000 tys. zł.
19. ICL Polska (dystrybucja)- ok 170 000 tys. zł.
20. Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. (Pustków) (tworzywa) - ok 147 000 tys. zł

Jak widać z powyższej listy, działami polskiego przemysłu chemicznego, dającymi największe przychody są petrochemia, tworzywa sztuczne i nawozy. Znaczy udział w przychodach posiadają też producenci farb i lakierów oraz wielka chemia organiczna. Pozostałe działy mają znaczenie drugorzędne. W zasadzie żaden z działów przetwórczych i niskotonażowych nie odgrywa w ogólnej produkcji polskiej chemii większego znaczenia. Odróżnia to zdecydowanie Polskę od krajów wysokouprzemysłowionych, w których znacznie większy udział w przychodach posiadają przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny.

Dane pochodzą częściowo ze strony Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego: http://www.pipc.org.pl/