Tadeusz Morgenstern-Podjazd

Z Wikipedii

Tadeusz Morgenstern-Podjazd kontradmirał
ur. 9 XI 1895 w Czerniowcach zm. 5 X 1973 w Londynie

Kariera:
zastępca szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej
dywizjon kontrtorpedowców ORP "Błyskawica" ORP "Wicher" ORP "Krakowiak" ORP "Jaskółka"
Działania zbrojne:
I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia:
Virtuti Militari Polonia Restituta Krzyż Walecznych Krzyż Zasługi Legia Honorowa Królewski Order Wazów Order Dannebroga

Tadeusz Morgenstern-Podjazd (ur. 9 listopada 1895, zm. 5 października 1973) - polski komandor, w stanie spoczynku awansowany na kontradmirała. Był morskim oficerem pokładowym niszczycieli. W czasie I wojny światowej służył w flocie austro-węgierskiej, a następnie do końca II wojny światowej w polskiej Marynarce Wojennej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Podczas służby dowodził wieloma okrętami oraz dywizjonem niszczycieli. W latach 1941-1942 był zastępcą szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej, a karierę zakończył jako attaché morski w Stanach Zjednoczonych.

[edytuj] Służba wojskowa

Tadeusz Józef Roman Morgenstern-Podjazd urodził się 9 listopada 1895 w Czerniowcach. Pochodził ze spolonizowanej rodziny niemieckiej Morgenstern Edler von Podjazd. Był synem Romana i Heleny Ettmayer-Adelsburgowej. Jego ojciec walczył w powstaniu styczniowym. Podczas I wojny światowej Tadeusz Morgenstern-Podjazd dosłużył się stopnia Fregattenleutnanta (porucznika marynarki) na okrętach Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine (Marynarki Wojennej Austro-Węgier). Pływał na torpedowcach, krążowniku "Helgoland" oraz pancernikach "Badenberg" i "Habsburg".

ORP "Wicher" na kotwicy.

Pod koniec 1918 zgłosił się do Wojska Polskiego i został przydzielony do Sekcji Marynarki w Warszawie, gdzie pełnił funkcję adiutanta szefa. Po przekształceniu Sekcji Marynarki w Departament dla Spraw Morskich ponownie wyznaczono go adiutantem szefa. Od połowy 1920 był kierownikiem Referatu Wyszkolenia w Dowództwie Wybrzeża Morskiego, a następnie referentem Wydziału Spraw Zagranicznych Departamentu dla Spraw Morskich i adiutantem dowódcy 1 Pułku Morskiego. Z 1 Pułkiem Morskim brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Pod koniec 1920 został zastępcą dowódcy okrętu w pierwszej załodze kanonierki ORP "Komendant Piłsudski". W 1922 krótko dowodził trałowcem ORP "Jaskółka", po czym objął stanowisko oficera kursowego w Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej w Toruniu. W latach 1925-1927 sprawował funkcję kierownika Wydziału Regulaminów i Wyszkolenia Kierownictwa Marynarki Wojennej, a w 1927 powrócił do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej na dyrektora nauk. Od 1928 do 1933 dowodził kolejno torpedowcem ORP "Krakowiak" oraz niszczycielem ORP "Wicher". Następnie był komendantem Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu. W 1938 został pierwszym dowódcą niszczyciela ORP "Błyskawica", by jeszcze w tym samym roku objąć dowodzenie dywizjonem kontrtorpedowców w Gdyni. W 1939 pełnił funkcję zastępcy dowódcy Rejonu Umocnionego Hel.

Na krótko przed rozpoczęciem II wojny światowej wyznaczono go komendantem Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Bydgoszczy, z którą podczas kampanii wrześniowej ewakuował się do Horodyszcza i 19 września rozkazał rozformowanie. 23 września opuścił Polskę i przez Bukareszt przedostał się do Paryża. Pod koniec 1939 został pierwszym attaché morskim w Szwecji. W 1941 gen. broni Władysław Sikorski odwołał szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej wadm. Jerzego Świrskiego i jego zastępcę komandora Karola Korytowskiego. Powodem tych dymisji był sposób prowadzenia polityki kadrowej i uposażeniowej w Marynarce Wojennej, a bezpośrednią przyczyną stała się samobójcza śmierć dowódcy ORP "Wilk" i grupy okrętów podwodnych kmdra ppor. Bogusława Krawczyka. Na miejsce wadm. Świrskiego powołano kmdra Tadeusza Morgensterna-Podjazda, ale ostatecznie objął on funkcję po kmdrze Korytowskim. Wadm. Świrski pozostał na stanowisku, gdyż brytyjska Admiralicja nie widziała nikogo, kto mógłby go zastąpić. W związku ze źle układającą się współpracą pomiędzy wadm. Świrskim i kmdrem Morgensternem-Podjazdem ten ostatni podał się na początku 1942 do dymisji, ale gen. Sikorski jej nie przyjął. Jednak pod koniec 1942 kmdr Morgenstern-Podjazd został attaché morskim w Stanach Zjednoczonych, co umożliwiło kmdrowi Korytowskiemu powrót na stanowisko zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. W 1945 kmdra Tadeusza Morgensterna-Podjazda przeniesiono na komendanta Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. Od 1946 do przejścia w stan spoczynku kierował Obozem ORP "Bałtyk" w Okehampton.

Awansowany kolejno na stopnie oficerskie:
porucznika marynarki - 1918 kapitana marynarki - 1921 komandora podporucznika - 1925	komandora porucznika - 1932 komandora - 1938 kontradmirała - 1964 (w stanie spoczynku).

Po rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nie zdecydował się na powrót do Polski. W 1949 wybrano go prezesem Stowarzyszenia Marynarki Wojennej. Jego rysunki i wspomnienia publikowane były w "Naszych Sygnałach" i "Przeglądzie Morskim". W Ottawie wystawiał akwarele. Był pomysłodawcą mundurów Marynarki Wojennej z 1921. Zmarł 5 października 1973 w Londynie, został pochowany na cmentarzu Putney Vale.

ORP "Błyskawica" w morzu.

[edytuj] Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych (nadany 2-krotnie)
Złoty Krzyż Zasługi
francuska Kawaleria Legii Honorowej (fr. Chevalier Légion d'honneur)
szwedzki Królewski Order Wazów (szw. Kungliga Vasaorden)
duńska Kawaleria Orderu Dannebroga (duń. Ridder af Dannebrogordenen)

[edytuj] Bibliografia

Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki. "Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947." Wyższa Szkoła Morska. Gdynia 1996. (ISBN 83-86703-50-4)