Warcisław I (książę pomorski)
Z Wikipedii
Warcisław I ( ur. ok. 1091, zm. 9 sierpnia 1135 ), syn Świętobora? i nieznanej z imienia matki. Pierwszy poświadczony w źródłach, historyczny władca Pomorza Zachodniego z dynastii Gryfitów.
Spis treści |
[edytuj] Lata panowania
[edytuj] Krypto-chrześcijaństwo Warcisława I
Warcisław I prawdopodobnie w Merseburgu przyjął chrzest, gdzie przebywał oddany do niewoli saskiej, przez swego ojca (ok. 1105). Praktyka ta była powszechnie stosowana w średniowieczu, celem zapobieżenia dalszych walk pomiędzy zwaśnionymi stronami. Wg T. Kantzowa samodzielne rządy po wypędzeniu Świętobora z kraju - książę Warcisław objął w 1106. Ze swoją religią książę nie obnosił się wobec podległej mu ludności. Nie mógł zresztą narzucać swej woli arbitralnie, bo był zależny od powszechnie panujących zasad ustrojowych na Pomorzu i decyzji wieców.
[edytuj] Pomorzanie lennikiem Polski
W 1121 książęta pomorscy Warcisław I i Świętopełek zostali pokonani, w bitwie pod Niekładzem (łac. Naclam) koło Gryfic, przez wojów Bolesława Krzywoustego. Krzywousty pustoszył ziemie pomorskie, burzył grody, przymusowo przesiedlał tysiące rodzin w głąb swojego kraju. Złamany został zacięty opór Pomorzan, podczas krwawych walk o Szczecin w 1121. Źródła podają, że w bitwach zginęło ok. 18000 wojów, a 8000 rodzin zostało przesiedlonych przez księcia polskiego. Pojmany do niewoli Warcisław - złożył hołd księciu polskiemu, stając się jego lennikiem. Zobowiązał się do płacenia trybutu rocznego w wysokości 500 grzywien srebra, do dostarczania posiłków zbrojnych na wyprawy wojenne oraz przeprowadzenia chrystianizacji swoich ziem.
[edytuj] Chrystianizacja ziem pomorskich
Po odpowiednich uzgodnieniach z Bolesławem Krzywoustym, księciem Polski odbył się w 1124 I etap chrystianizacji kraju, którą po nieudanej próbie, podjętej w 1123 przez Bernarda Hiszpana, przeprowadził biskup Otto z Bambergu. Warcisław towarzyszył biskupowi podczas chrystianizacji Pomorza Zachodniego, bądź pośrednio koordynując ją ze swej siedziby w Kamieniu. Misja Ottona rozpoczęła się od jego pobytu na dworze Bolesława, skąd zaopatrzony w pieniądze, wozy, straż i kilku duchownych - ruszył na Pomorze Zachodnie.
Książę Warcisław powitał misjonarza na granicy swoich domen, w okolicach Santoka. Obiecał swe stawiennictwo w miastach pomorskich i pomoc w podróży. Przydzielił biskupowi do ochrony orszak – 500 zbrojnych rycerzy. Pierwsze prace misyjne były skierowane na Pyrzyce, następnie Kamień, Wolin, Szczecin i powtórnie Wolin. W dwóch ostatnich ośrodkach, gdzie dominował kult pogańskich bogów – natrafiono na zdecydowany opór tamtejszej ludności, oraz kapłanów pogańskich. Przyjęcie chrześcijaństwa nastąpiło dopiero po obniżeniu trybutu rocznego nałożonego przez Bolesława Krzywoustego. Zburzono 4 gontyny (świątynie) pogańskie. W miejscu zburzonych gontyn powstały chrześcijańskie kościoły (np.: św. Wojciecha, św. Piotra i Pawła).
W 1127 na skutek zarazy oraz wysokiego trybutu nałożonego przez Polskę, nastąpiły pierwsze bunty pogańskie, którym książę Warcisław skutecznie przeciwstawiał się. Inicjatorami tych buntów byli dawni kapłani pogańscy. W 1128 ponownie dochodzi do kolejnej misji chrystianizacyjnej Ottona, na ziemiach pomorskich. Przy współudziale wojsk polskich - książę pomorski powitał „Apostoła Pomorza” pod Dyminem. Tym razem nacisk na chrystianizację był położony na ziemie po zachodniej stronie Odry. Tyczyła ona Uznamia, Wołogoszczy i Choćkowa. Końcowy etap misji obejmował ponownie Szczecin, Wolin i Kamień. Mimo reakcji pogańskiej, wielu podejmowanych rozmów z radami starszyzny, szczególnie w republikach miejskich – chrystianizację ziem pomorskich uznawano za szczególny sukces. Było to zwieńczenie długotrwałych procesów, przemian światopoglądowych i ustrojowych Pomorzan.
[edytuj] Ekspansja na ziemie wieleckie i polskie
Za Warcisława I Księstwo Zachodniopomorskie było lennem Polski. Książę prowadził walki z plemieniem Luciców, których pokonał i o podbite ziemie poszerzył swoje księstwo, które od tego czasu sięgało daleko na zachód, po Zatokę Greifswaldzką i w głąb Meklemburgii, a na południowy zachód w głąb Brandenburgii, miejscami nawet po Sprewę.
Warcisław I umocnił także swą pozycję w stosunku do "republik miejskich", takich jak Wolin i Szczecin. Pomiędzy Warcisławem a Lotarem doszło do porozumienia w 1127, skutkiem czego było uznanie zwierzchnictwa władcy niemieckiego. Polski władca musiał pogodzić się ze zdradą pomorskiego księcia. W 1128 Warcisław skorzystał z sytuacji, kiedy Krzywousty był zajęty konfliktem polsko-węgierskim, napadając na ziemie Wielkopolski i Mazowsza. Wojowie pomorscy złupili i zniszczyli Płock, profanując przy tym groby książęce. Groźba odwetowego ataku ze strony polskiej, a także i skuteczna dyplomacja św. Ottona doprowadziła do jego zapobieżenia i ponownego poddania się lennego Polsce.
[edytuj] Konflikt z Danią i Albrechtem
W latach trzydziestych XII w. wespół z bratem Raciborem koordynował przebieg pirackich napadów na Danię. Zawiązał także sojusz z Bolesławem Krzywoustym w 1134, celem najazdu na duńską Roskilde, przeciw Erykowi Emune (sojusznikowi cesarza Lotara). Duńczycy po odparciu pierwszych ataków, w odwecie prowadzili ekspansję na ziemie pomorskie. Do tych ziem rościł sobie także prawo margrabia Albrecht, szczególnie po otrzymaniu Marchii Północnej w kwietniu 1134. Ziemie położone na południe od Piany stały się jego lennem.
[edytuj] Śmierć księcia
Książę zginął w 1135, prawdopodobnie zamordowany przez Wieleta, podczas polowania pod Grotkowem (dziś Gruttow), w okolicach osady Słup koło Nakła (obecnie Stolp k. Anklam w Niemczech) nad Pianą (niem. Peene). Inna wersja śmierci traktuje o mordzie na księciu, dokonanego przez możnego lucickiego. Wyrwany ze snu książę miał na tyle jeszcze sił, aby pokonać napastnika poprzez wyrwanie mu szczęki (skutek powstania lucickiego, co ułatwiło Albrechtowi późniejsze narzucenie zwierzchnictwa). Dzisiejsze badania jednak wskazują, że powodem śmierci księcia były rozgrywki dynastyczne.
Po jego śmierci, wobec małoletności synów, władzę w państwie sprawował jego brat Racibor I. Prawdopodobnie w czasach jego rządów wzniesiono pierwsze zabudowania (drewniane) siedziby książęcej na Wzgórzu Trzygłowa (zwane też Wzgórzem Zamkowym) w Szczecinie. Warcisław I został pochowany, przy kościele wotywnym św. Jana w Słupii, niegdyś zbudowanym w jego intencji.
[edytuj] Ustanowienie biskupstwa
14 października 1140 papież Innocenty II w swej bulli - zatwierdził Wojciecha na biskupa niekanonicznego w Wolinie. Biskupstwo zostało erygowane w 1124 w Wolinie - przez Warcisława i Ottona z Bambergu. W cztery lata później, przeniesiono siedzibę biskupią do Wołogoszczy, a następnie z inicjatywy Bogusława I w 1176 do Kamienia. W skład biskupstwa wg bulii z 1140 wchodziły - okręg dymiński, choćkowski wołogoski, uznamski i grozwiński po Reknicę. Dalsze obszerne uposażenia obejmowały ziemie od Łeby po Odrę.
[edytuj] Rodzina
Pierwszą żoną księcia była Heila Saksońska (Heila Saxo), zwana też Heleną, z którą miał syna Bogusława I i córkę Wojsławę.
Drugą małżonką natomiast była księżniczka duńska Ida (Ida Danaca), córka króla duńskiego Nielsa, bądź jego bratanka Kanuta Lawarda. Miał z nią syna Kazimierza I.
Źródła podają również, że przed oficjalnym mariażem z Heilą (uxor ducis legitima)– Warcisław I posiadał 24 nałożnice (uxores vel concubinas), które przepędził na skutek małżeństwa z chrześcijanką.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Baranowska O. „Pomorze Zachodnie – moja mała ojczyzna”, Szczecin 2001
- Fabiańczyk L. „Apostoł Pomorza”, Szczecin 2001, ISBN 83-87879-20-7
- Kozłowski K., Podralski J. Gryfici - książęta Pomorza zachodniego, KAW, Szczecin 1985
- Rymar E. „Rodowód książąt pomorskich”, Szczecin 2005
- Szymański J.W. „Książęcy ród Gryfitów”, Goleniów – Kielce 2006
| Poprzednik Świętobór? |
 |
książę Zachodniopomorski 1106-1135 |
|
Następca Racibor I |
