Admiral Graf Spee

Z Wikipedii

Admiral Graf Spee
Historia
Położenie stępki	1 października 1931
Wodowanie	30 czerwca 1934
Oddanie do służby	6 stycznia 1936
Wycofanie ze służby	17 grudnia 1939
Status okrętu	samozatopiony
Stocznia	Kriegsmarinewerft, Wilhelmshaven
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 12 100 t pełna: 16 200 t
Długość	186 m
Szerokość	21,6 m
Zanurzenie	7,4 m
Napęd	8 silników wysokoprężnych Man o łacznej mocy 52 000 KM napędzających 2 śruby
Prędkość	28,5 węzłów (51,8 km/h)
Załoga	1150
Uzbrojenie	6 dział 280 mm 8 dział 150 mm 6 dział 105 8 dział 37 mm 10 dział 20 mm 8 wyrzutni torped kaliber 533 mm
Wyposażenie lotnicze	2 samoloty Arado Ar 196

Admiral Graf von Spee – niemiecki okręt klasy ciężki krążownik, operujący w czasie II wojny światowej, który został zatopiony w grudniu 1939 roku w pobliżu wybrzeża Urugwaju przez własną załogę. Okręt otrzymał swoją nazwę dla uczczenia wiceadmirała Maximiliana hrabiego von Spee. Należał do serii trzech silnych krążowników typu Deutschland, nazywanych "pancernikami kieszonkowym".

Spis treści 1 Historia 2 Komunikaty Oberkommando der Wehrmacht 3 Dane techniczne 4 Dowódcy 5 Statki zatopione przez krążownik Admiral Graf Spee 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Okręt rozpoczęto budować 1 października 1932 w stoczni Kriegsmarinewerft w Wilhelmshaven, zwodowano 30 czerwca 1934, a przyjęto do służby 6 stycznia 1936.

Rok później "Admiral Graf Spee" został wysłany z rozkazem blokowania wybrzeży hiszpańskich zajętych przez komunistów (odcinek od przylądka Gata do przylądka Oropesa na Morzu Śródziemnym) wraz z krążownikami Koln, Lepizig i 4 niszczycielami. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Niemiec.

21 sierpnia 1939 "Admiral Graf Spee" wychodzi z portu Wilhelmshaven i kieruje się na południowy Atlantyk. Dowódcą jest komandor (niem. Kapitän zur See) Hans Wilhelm Langsdorff.

26 września 1939 roku komandor H. Langsdorff otrzymuje rozkaz atakowania statków handlowych aliantów. Pomiędzy 30 września a 7 grudnia 1939 roku okręt zatopił na Atlantyku i na Oceanie Indyjskim w sumie 9 brytyjskich statków handlowych o łącznym tonażu 50.089 BRT. Ofiar śmiertelnych tych ataków nie było, ponieważ kmdr H. Langsdorff po wykryciu statku zmuszał jego załogę do ewakuacji.

13 grudnia 1939 okręt został wykryty u ujścia rzeki Rio de la Plata przez zgrupowanie okrętów (zwane eskadrą G - Force G, dowódca komodor Harwood) składające się z: brytyjskiego ciężkiego krążownika HMS "Exeter" (okręt flagowy), lekkiego krążownika HMS "Ajax" i nowozelandzkiego lekkiego krążownika HMNZS "Achilles".

Dowódca "Admirala Graf Spee", po wykryciu i w trakcie bitwy, źle rozwiązał taktykę starcia. Dążąc do zbliżenia, nie wykorzystał całej przewagi ciężkiej artylerii swojego okrętu nad zespołem angielskim i nie prowadził bitwy na dużych odległościach, tj. 24-27 km (zasięg dział lekkich krążowników - 21 km, Exetera - 24 km.). Mógł prowadzić ostrzał, sam będąc poza zasięgiem Anglików. Zachowanie tej przewagi choćby przez pewien czas mogło wyeliminować najcięższy okręt angielski i przechylić szalę zwycięstwa na korzyść Niemców. Za ten poważny błąd przyszło im zapłacić wysoką cenę.

Podczas bitwy morskiej u ujścia La Platy (pierwszej bitwy morskiej II wojny światowej) "Exeter" został ciężko uszkodzony (61 zabitych i 23 rannych) i stał się niezdolny do dalszej walki (brak prądu wskutek zalania generatorów unieruchomił całą pozostałą artylerię ciężką). Zagłady uniknął, gdyż wbrew zasadom taktyki dowódca pancernika rozdzielił ogień wież ciężkich (i to w momencie kiedy ich ogień stał się celny i dokładny) na zaciekle broniące "Exetera" lekkie krążowniki. "Admiral Graf Spee" odniósł także liczne lekkie i cięższe uszkodzenia. Zniszczeniu uległ dalocelownik (już na początku bitwy), wyeliminowane zostało działo kal. 150 mm i jedno z trzech dział kal. 280 mm wieży A. Szczególnie istotne było zniszczenie wirówki oleju zużytego. W bitwie morskiej zużyto ogromne ilości amunicji, gdyż wieże musiały prowadzić mniej celny ogień samodzielny (na działo kal. 280 mm przypadało już tylko 55 pocisków). Liczba ofiar to 36 zabitych i 60 rannych. Komandor H. Langsdorff przerwał walkę i wprowadził okręt do portu Montevideo. Mimo że bitwa nie została rozstrzygnięta, Anglicy odnieśli taktyczne zwycięstwo.

Brytyjski ambasador w Montevideo wynegocjował z rządem urugwajskim, że niemiecki pancernik musi opuścić port w ciągu 72 godzin. Międzynarodowe prawo morskie przewiduje, że żaden okręt wojenny nie może opuścić portu, jeżeli w ciągu poprzednich 24 godzin port ten opuścił statek należący do przeciwnej strony konfliktu. Dlatego ambasador postarał się o to, aby codziennie z portu Montevideo wypływał jeden statek brytyjski i w ten sposób zapobiegł ucieczce niemieckiego okrętu. Dodatkowe brytyjskie posiłki, które były już w drodze, potrzebowały jeszcze nieco czasu na dotarcie na miejsce. W międzyczasie okręty "Ajax" i "Achilles" wspólnie z nowo przybyłym krążownikiem ciężkim "Cumberland" blokowały ujście La Platy.

Inna wersja wydarzeń brzmi następująco: "Admirał Graf Spee" otrzymał trafienie w przedział maszynowy, które uszkodziło układ zasilania silnika okrętu w paliwo. Kadłub okrętu wymagał ponadto naprawy w kilku innych miejscach. Hitlerowski tzw. "okręt kieszonkowy" miał swoje wady. Aby spełnić wymagania traktatu wersalskiego i późniejsze ustalenia traktatu waszyngtońskiego, kosztem zmniejszonego opancerzenia zainstalowano ciężką artylerię. Komandor H. Langsdorff miał prawo przypuszczać, że w Urugwaju nic mu nie grozi - kraj ten był neutralny i okręt mógł przebywać w jego portach dwa tygodnie. Jednak pod naciskiem Wielkiej Brytanii okręt został zmuszony do wyjścia w morze w ciągu 72 godzin. To był zbyt krótki czas na przeprowadzenie niezbędnych napraw w maszynowni. Dwutygodniowy postój okrętu w porcie był z kolei niebezpieczny dla Brytyjczyków ze względu na U-booty, które otrzymały od dowództwa floty niemieckiej rozkaz wsparcia pancernika.

Patowa sytuacja, w której znalazł się pancernik, nie mogła jednak trwać zbyt długo. Okręt był uszkodzony i samotny, na żadną pomoc (w bliskiej perspektywie) liczyć nie mógł. Przeprowadzone rozmowy z Berlinem także nie wniosły niczego nowego. Natomiast potencjał bojowy okrętu w dalszym ciągu stanowił poważne zagrożenie dla Anglików, posiadających 1 krążownik ciężki i "1,5" lekkiego (HMS Ajax utracił połowę artylerii głównej). Przy odrobinie szczęścia pancernik nie był bez szans ucieczki. Na ewentualne internowanie, zniszczenie czy samozatopienie okrętu, można było się zdecydować w ostateczności. Jednak błędne rozpoznanie sylwetek patrolujących brytyjskich okrętów, znajdujących się na niezbyt odległych wodach międzynarodowych, chyba definitywnie przesądziło o losie Admirala Graf Spee. Wśród rozpoznanych jednostek angielskich miały znajdować się krążownik liniowy HMS "Renown" i lotniskowiec HMS "Ark Royal", co z góry wykluczało ewentualny wariant siłowego przedarcia się na Atlantyk.

17 grudnia 1939 o godzinie 18.15 okręt opuścił port Montevideo. Tysiące ludzi zebrało się na nabrzeżach, aby obserwować wyjście okrętu w morze. Po przejściu 3 mil morskich komandor H.Langsdorff rozkazał rzucić kotwice i uzbroić ładunki wybuchowe zainstalowane na okręcie. Pozostała na okręcie załoga opuściła pokład i zdetonowała ładunki o 19.52. Zasadniczą część załogi dowódca ewakuował jeszcze w Montevideo, a okręt wyprowadził z portu tylko z wybranymi oficerami.

19 grudnia 1939 komandor zastrzelił się z broni służbowej, leżąc na banderze marynarki wojennej Rzeszy. Został pochowany 22 grudnia 1939 na niemieckim cmentarzu w Buenos Aires.

W lutym 2004 roku podjęte zostały próby podniesienia wraku z ośmiometrowej głębokości przy pomocy dźwigu pływającego. Akcja jest finansowana przez inwestorów prywatnych i rząd Urugwaju, ponieważ wrak zagraża żegludze. Po wielu nieudanych próbach akcję przerwano 9 lutego 2004 z powodu niekorzystnych warunków pogodowych. 25 lutego 2005 podniesiono jako pierwszą większą część wraku ważące 27 ton stanowisko dowodzenia artylerią. Wydobywanie części wraku ma potrwać do 2007 roku. Wydobyte części zostaną zaprezentowane na wystawie.

[edytuj] Komunikaty Oberkommando der Wehrmacht

Uwaga Cytaty z komunikatów OKW są ważnym, aczkolwiek nieobiektywnym źródłem. Komunikaty były zawsze bardzo zwięzłe. Tylko w przypadku sukcesów nieco obszerniejsze i bardziej konkretne. W przypadku porażek i klęsk - krótkie i abstrakcyjne.

Czwartek, 14 grudnia 1939

Pancernik Admiral Graf Spee, jeden z okrętów, który od wybuchu wojny operuje w akwenie Oceanu Atlantyckiego na drodze konwojów prowadzącej od La Platy do akwenów europejskich zatopił brytyjskie parowce Tairoa (7983 BRT) i Streonshall (3895 BRT). Podczas operacji okręt wszedł w kontakt bojowy z brytyjskim ciężkim pancernikiem Exeter i lekkimi krążownikami Ajax i Achilles. Podczas walki okręt zdołał zadać przeważającym siłom przeciwnika poważne straty. Exeter po ciężkim trafieniu musiał wycofać się z walki. Jeden z krążowników także został poważnie uszkodzony. Pancernik Admiral Graf Spee otrzymał kilka trafień. Obecnie okręt znajduje się w porcie Montevideo (Urugwaj).

Poniedziałek, 18 grudnia 1939

Pancernik Admiral Graf Spee nie uzyskał od rządu urugwajskiego zgody na pozostanie w porcie do czasu usunięcia szkód. Führer i najwyżsi dowódcy Wehrmachtu wydali w tej sytuacji dowódcy okrętu rozkaz wysadzenia i zniszczenia okrętu poza wodami terytorialnymi. Rozkaz został wykonany 17 grudnia około godziny 20.

[edytuj] Dane techniczne

• koszt budowy: 82 miliony RM
• zapas paliwa: 2756 ton
• zasięg: 8900 mil morskich przy 20 węzłach

Uzbrojenie

• masa pełnej salwy: 2200 kg
• 6 armat 283 mm L/52 C/28 w dwóch wieżach
  • masa wieży: 590 t
  • masa lufy: 48,2 t
  • masa pocisku (APC, HE): 300 kg
  • długość pocisku
    • APC: 104,7 cm
    • HE: 118,8 cm
  • szybkostrzelność: 2,5 strzału na minutę na lufę
  • prędkość wylotowa pocisku: 910 m/s
  • zasięg przy 40 stopniach wzniesienia (APC): 36.475 m
  • żywotność: ok. 340 strzałów
  • zapas amunicji na 1 lufę: 105-120 strzałów
• 8 armat 150 mm L/55 C/28 na pojedynczych lawetach
  • masa wieży: 24,83 t
  • masa lufy: 9,08 t
  • masa pocisku (APC, HE): 45,3 kg
  • długość pocisku:
    • APC: 55,5 cm
    • HE z zapalnikiem w głowicy: 65,5 cm
    • HE z zapalnikiem w dnie: 67,9 cm
  • żywotność: 1100 strzałów
  • szybkostrzelność: 6-8 strzałów na minutę
  • prędkość wylotowa: 875 m/s
  • zasięg przy 35 stopniach wzniesienia (HE): 22.000 m
• 6 armat 88 mm L/78 C/31 (wymienione później na 6 armat 105 mm L/65 C/33)
  • masa lufy: 4,56 t
  • szybkostrzelność: 15-18 strzałów na minutę
  • żywotność: 2950 strzałów
  • prędkość wylotowa (HE): 900 m/s
• 8 MK (???) 37 mm L/83 C/30
  • masa wieży: 3,67 t
  • masa lufy: 243 kg
  • prędkość wylotowa: 1000 m/s
  • zasięg przy 45 stopniach wzniesienia: 8500 m, przy 86 stopniach: 6800 m
  • żywotność: 7500 strzałów
  • zapas amunicji: 6000 strzałów na lufę
  • szybkostrzelność: 30 strzałów na minutę
• 10 armat przeciwlotniczych 20 mm (MK ???) L/65
• 8 wyrzutni torped 533 mm w dwóch poczwórnych zespołach na pokładzie
• 2 wodnosamoloty (1 katapulta)
  • do 1939: Heinkel He 60D
  • od 1939: Arado Ar 196

Opancerzenie

• pokład: do 41 mm
• ściany przedziałów wodoszczelnych (dziób & rufa): 80-100 mm
• nadbudówki: do 99 mm
• mostek:
  • pokład: 50 mm
  • boki: 150 mm
• wieże artyleryjskie, kaliber 280 mm
  • ściany czołowe: 140 mm
  • pokrycie górne: 90-105 mm
  • ściany tylne: 170 mm
  • boki: 75-85 mm

[edytuj] Dowódcy

• komandor (Kapitän zur See) Konrad Patzig, od stycznia 1936 do października 1937
• komandor (Kapitän zur See) Walter Warzecha, od października 1937 do października 1938
• komandor (Kapitän zur See) Hans Langsdorff, od października 1938 do 17 grudnia 1939

[edytuj] Statki zatopione przez krążownik Admiral Graf Spee

• s.s. "Clement"
• s.s. "Hewton Beach"
• "Ashelea"
• "Huntsman"
• s.s. "Trevanion"
• "Africa Shell"
• "Dornic Star"
• "Tairoa"
• "Streonshalh"

[edytuj] Linki zewnętrzne

Ciężkie okręty Kriegsmarine