Niszczyciele typu 1936B

Z Wikipedii

Niszczyciele typu 1936B – seria niemieckich wielkich niszczycieli z okresu II wojny światowej, z której ukończono 3 okręty.

Spis treści 1 Historia rozwoju 2 Opis konstrukcji i ocena 3 Służba 4 Dane techniczne: 5 Źródła

[edytuj] Historia rozwoju

W trakcie II wojny światowej Niemcy wprowadzili do służby wielkie niszczyciele Typ 1936A (Narvik), będące rozwinięciem linii przedwojennych niszczycieli typów 1934/1934A i 1936. Główną zmianą było zastosowanie wyjątkowo silnego uzbrojenia z 5 dział kalibru 150 mm, typowego dla lekkich krążowników, w miejsce pięciu dział kalibru 127 mm. Po serii 8 jednostek typu 1936A, 19 września 1939 rząd niemiecki zamówił dalsze 10 niszczycieli: Z-31 – Z-40, określonych z powodu zamówienia ze środków mobilizacyjnych jako Typ 1936A(Mob), nie różniących się zasadniczo od Typu 1936A, poza uproszczeniami technologicznymi. Później zamówienie rozszerzono o okręty Z-41 – Z-47. Pomysł umieszczenia dziobowych dział w wieży nie był jednak udany, gdyż ciężka wieża pogorszyła własności morskie, ponadto była awaryjna. Również zastosowanie dział kalibru 150 mm na niszczycielach nie spełniło oczekiwań związanych z powiększeniem mocy ogniowej (okręty tej wielkości nie stanowiły stabilnej platformy, zwłaszcza w złej pogodzie, a szybkostrzelność była niska). Dlatego też zdecydowano powrócić do stosowania lżejszych dział kalibru 127 mm, co pozwoliło na wzmocnienie bardziej przydatnego uzbrojenia przeciwlotniczego. Opracowano w ten sposób typ niszczycieli 1936B (36B), który powtarzał w zasadzie konstrukcję typu 1936A, z wyjątkiem uzbrojenia.

Na początku 1941 te okręty typu 1936A(Mob), których budowy jeszcze nie rozpoczęto, zamówiono ponownie jako typ 1936B. W konsekwencji, ukończono trzy okręty typu 1936B: Z-35, Z-36 i Z-43, które weszły do służby w latach 1943–1944. Dwa dalsze okręty Z-44 i Z-45 wodowano, lecz nie zdołano ukończyć ich budowy. Wszystkie okręty zostały zbudowane w stoczni Deschimag w Bremie. Ostatnie dwa okręty, których budowę rozpoczęto w 1942, Z-46 i Z-47, planowano następnie ukończyć według dalszego ulepszonego typu 1936C, lecz budowę przerwano na skutek trudności materiałowych (Typ 1936C miał być uzbrojony w 6 nowych dział uniwersalnych 127 mm w dwudziałowych wieżach, z tego dwóch na rufie).

Nazwa	rozpoczęcie budowy	data wodowania	wejście do służby	los
Z-35	06. 06. 1941	02. 10. 1942	22. 09. 1943	zatonął 12. 12. 1944 na minach
Z-36	15. 09. 1941	15. 05. 1943	19. 02. 1944	zatonął 12. 12. 1944 na minach
Z-43	01. 05. 1942	? 09. 1943	24. 03. 1944	samozatopiony 3 maja 1945
Z-44	01. 08. 1942	20. 12. 1943	-	rozebrany
Z-45	01. 09. 1943	15. 04. 1944	-	zatopiony po wojnie

[edytuj] Opis konstrukcji i ocena

Niszczyciele typu 1936B miały architekturę typową dla niszczycieli, z podniesionym pokładem dziobowym na ok. 40% długości kadłuba. Ich konstrukcja i architektura była taka, jak okrętów typu 1936A, z wyjątkiem ponownego zastosowania dwóch pojedynczych dział na dziobie, w dwóch piętrach, jak na niszczycielach typów 1934/34A i 1936. Okręty miały trzy kotłownie i dwie maszynownie na śródokręciu w układzie liniowym. Wprawdzie nie zastosowano układu przemiennego siłowni, lecz w celu zwiększenia odporności na uszkodzenia, były one przedzielone innymi przedziałami (od dziobu: kotłownia, kotłownia, przedział kotła pomocniczego, kotłownia, maszynownia, przedział mechanizmów pomocniczych, maszynownia). Spaliny z kotłowni były odprowadzane przez dwa kominy. Podobnie jak wcześniejszych okrętów, ich zaletą była duża żywotność dzięki dużym rozmiarom, natomiast w dalszym ciągu słabe były własności morskie, aczkolwiek nieco lepsze, niż w typie 1936A, dzięki lżejszemu uzbrojeniu na dziobie.

Dość silne było uzbrojenie artyleryjskie, odpowiadające standardom niszczycieli typów 1934/34A i 1936, składające się z 5 pojedynczych dział kalibru 127 mm (faktycznie 128 mm): dwóch piętrowo na dziobie i trzech na rufie (jedno na pokładzie, dwa na nadbudówce rufowej, w osi wzdłużnej okrętu). Zapas amunicji był stosunkowo mały – 120 pocisków na działo oraz 80 pocisków oświetlających na okręt. Działa były chronione maskami przeciwodłamkowymi.

Silniejsze, niż u poprzedników było małokalibrowe uzbrojenie przeciwlotnicze, składające się z dwóch podwójnie sprzężonych działek 37 mm na platformach po obu stronach drugiego komina (jak w poprzednich typach) oraz aż trzech poczwórnie sprzężonych działek 20 mm (Flakvierling 38) na dachu nadbudówki rufowej i skrzydłach mostka, o dużej skuteczności przeciw bliskim celom. Uzbrojenie plot dopełniały trzy pojedyncze działka 20 mm. Podobnie jak w poprzednich typach, silne było również uzbrojenie torpedowe; oprócz ośmiu wyrzutni dodatkowo okręty zabierały maksymalnie do ośmiu torped zapasowych, co nie było powszechnie spotykane na niszczycielach.

[edytuj] Służba

Okręty typu 1936B używane były jedynie na Bałtyku. Jako pierwszy wszedł do służby we wrześniu 1943 Z-35 i od lutego 1944 działał w składzie 6. Flotylli Niszczycieli na Bałtyku, bazując w Tallinnie i Paldiskach (wraz z niszczycielami Z-25, Z-28, Z-39 i torpedowcem T-30). 7 lutego 1944 został lekko uszkodzony wybuchem miny dennej w rejonie Helu. W marcu i kwietniu 1944 brał udział w 6 akcjach stawiania zagród minowych Seeigel i ostrzeliwał pozycje radzieckie. Pod koniec czerwca 1944 do flotylli dołączył Z-36, po czym flotylla w lipcu przebazowała do Rygi. 20 sierpnia oba niszczyciele z Z-25, Z-28 i krążownikiem "Prinz Eugen" ostrzeliwały pozycje radzieckie koło Tukums w Zatoce Ryskiej, przy czym 21 sierpnia 1944 Z-35 został lekko uszkodzony od uderzenia o dno koło Saremy.

17 września 1944 flotylla przebazowała do Gdyni, osłaniając w tym czasie ewakuację wojsk niemieckich z Finlandii i Tallinna (Rewalu). Od października niszczyciele wraz z ciężkimi krążownikami głównie ostrzeliwały podchodzące wojska radzieckie. W dniach 11–12 i 14–15 października Z-35 i Z-36 wraz z Z-25 i 4 torpedowcami osłaniały krążowniki ciężkie "Prinz Eugen" i "Lützow" ostrzeliwujące pozycje radzieckie koło Memela. Ponownie 23–24 października Z-35 wraz z "Lützowem", Z-28 i torpedowcami T-13, T-19, T-21 ostrzeliwał w tym rejonie pozycje radzieckie.

W listopadzie do flotylli dołączył Z-43 i przez pewien czas, trzy niszczyciele typu 1936B były jedynymi zdolnymi do akcji okrętami 6. Flotylli. 12 grudnia 1944 w nocy, płynąc w składzie flotylli wraz z torpedowcami T-23 i T-28 na akcję stawiania min w Zatoce Fińskiej, na skutek błędu nawigacyjnego w trudnych warunkach, Z-35 i Z-36 weszły na niemiecką zagrodę minową Nashorn i i zatonęły na minach, ze stratą ok. 520 ludzi.

Z-43 uczestniczył nadal w akcjach ostrzeliwania pozycji radzieckich, m.in. 18–19 lutego 1945 z "Admiral Scheer", Z-38 i torpedowcami T-28 i T-35 oraz 23 lutego z Z-38 i T 28, w Kurlandii. Między 11 a 18 marca wspierał wraz z Z-34 i T-33 niemieckich obrońców Kołobrzega. Od 20 marca wraz z Z-25, Z-31, Z-34 i "Lützowem" działał na Zatoce Gdańskiej, ostrzeliwując cele w rejonie Trójmiasta. Okręty walczyły głównie z radzieckim lotnictwem. 9 kwietnia 1945 Z-43 został uszkodzony bliskim wybuchem bomby przez szturmowce Ił-2 z 32. pułku szturmowego. 10 kwietnia 1945 został natomiast poważnie uszkodzony koło Helu na radzieckiej minie, prawdopodobnie postawionej przez okręt podwodny L-21. Został odholowany przez torpedowiec T-33 do Warnemünde, a 3 maja przeholowany do Zatoki Flensburskiej i tam został zatopiony przez załogę.

Z-44 został w trakcie wyposażania zatopiony w nalocie amerykańskim na Bremę 29 lipca 1944, po czym rozebrany na części dla innych okrętów, głównie Z-39. Z-45 nie został ukończony, po wojnie został zatopiony 20 lipca 1946 przez aliantów na Morzu Północnym.

[edytuj] Dane techniczne:

• wyporność:
  • standardowa: 2527 t
  • pełna: 3507 t
• wymiary:
  • długość: 127 m
  • długość na linii wodnej: m
  • szerokość: 12 m
  • zanurzenie: 3,54 – 4,32 m
  • wysokość metacentryczna: 0,83 m
• napęd: 2 turbiny parowe Wagnera o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych Wagnera (ciśnienie pary 70 atm), 2 śruby
• prędkość maksymalna: 36,5 w
• zasięg: 2174 mil morskich przy prędkości 19 w (Z-23 – 27)
• zapas paliwa: 341 t., max 835 t mazutu
• załoga: 335

Uzbrojenie:

• 5 dział 127 mm SK C/34 w pojedynczych stanowiskach, osłoniętych maskami (5xI).
  • Długość lufy L/45 kalibrów, donośność maksymalna 17.400 m, kąt podniesienia +30°, masa pocisku 28 kg (rzeczywisty kaliber 128 mm)
• 4 działka przeciwlotnicze 37 mm podwójnie sprzężone (2xII)
• 15 działek przeciwlotniczych 20 mm C/38 (3xIV, 3xI)
• 8 wyrzutni torpedowych 533 mm (2xIV), 12–16 torped
• 30–36 bomb głębinowych (2 zrzutnie bg, 4 miotacze bomb głębinowych)
• możliwość zabrania 76 min morskich

Wyposażenie

• radar FuMO-24/25 na nadbudówce dziobowej
• radar FuMO-63 za drugim kominem
• namierniki promieniowania radarowego FuMB-3 Bali / FuMB-4 Sumatra / FuMB-6 Palau / FuMB-7 Timor
• hydrolokator S-Gerat
• szumonamiernik GHG
• system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska

[edytuj] Źródła

• S.W. Patjanin (С.В. Патянин): "Esmincy tipa Narwik" ("Эсминцы типа «Нарвик»"), seria Morskaja Kollekcja 10/2004
• Chronik des Seekrieges 1939–1945