Emden (krążownik 1925)

Z Wikipedii

Emden
Historia
Położenie stępki	8 grudnia 1921
Wodowanie	7 stycznia 1925
Oddanie do służby	15 października 1925
Wycofanie ze służby	3 maja 1945
Status okrętu	złomowany w 1947
Stocznia	Kriegsmarinewerft, Wilhelmshaven
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 5600 t pełna: 6990 t
Długość	155,1 m
Szerokość	14,3 m
Zanurzenie	5,9 m
Napęd	2 turbiny parowe o mocy 46 500 KM, 10 kotłów parowych, 2 śruby
Prędkość	29,4 węzłów
Zasięg	6750 mil morskich przy prędkości 14 w
Załoga	483 (pokój) - 683
Uzbrojenie	8 pojedynczych dział 150 mm C/36, pojedyncze działa przeciwlotnicze 105 mm, 2 działka przeciwlotnicze 40 mm Bofors, 2 działka przeciwlotnicze 37 mm, 10 dział 20 mm, 4 wyrzutni torped kaliber 533 mm, 120 min; patrz więcej w artykule.

Emden to niemiecki okręt klasy lekki krążownik, okresu międzywojennego, używany podczas II wojny światowej.

Spis treści 1 Historia powstania 2 Służba 2.1 II wojna światowa 3 Dane techniczne: 4 Literatura

[edytuj] Historia powstania

Postanowienia traktatu wersalskiego, nakładające ograniczenia na rozwój niemieckiej armii po I wojnie światowej, zezwalały Niemcom na posiadanie jedynie 6 krążowników, o maksymalnej wyporności 6000 t i kalibrze dział 150 mm. Jednocześnie, zwycięskie mocarstwa pozostawiły Niemcom jedynie przestarzałe krążowniki pancernopokładowe, odbierając nowsze krążowniki lekkie. Już w latach 20. podjęto więc w Niemczech budowę nowego okrętu tej klasy. Na skutek ciężkiej sytuacji ekonomicznej po wojnie, nie prowadzono jednak początkowo prac projektowych nad nowym typem, lecz konstrukcja nowego okrętu bazowała z niewielkimi ulepszeniami na projekcie ostatnich krążowników lekkich okresu wojny Coeln (II). Stępkę nowego okrętu położono 8 grudnia 1921 w stoczni w Wilhelmshaven, wodowano go 7 stycznia 1925, a wszedł do służby pod nazwą "Emden" 15 października 1925.

Krążownik "Emden" był okrętem udanym, choć odpowiadał konstrukcyjnie standardom I wojny światowej. Mimo ograniczonej wyporności w stosunku do nowszych projektów zagranicznych, był stosunkowo dobrze opancerzony według charakterystycznego dla krążowników niemieckich schematu - oprócz burtowego pasa pancernego posiadał wewnętrzny pokład pancerny, o kształcie w przekroju poprzecznym zbliżonym do trapezowego (jak w krążownikach pancernopokładowych). Skosy pokładu pancernego, umieszczonego na wysokości górnej krawędzi pasa pancernego, schodziły do burt pod kątem 40° i stykały się z dolną krawędzią pasa burtowego, zapewniając dobrą ochronę. Kadłub dzielił się na 23 przedziały wodoszczelne. Okręt miał też dobre charakterystyki morskie (w przeciwieństwie do późniejszych niemieckich lekkich krążowników). Jego główną wadą była przestarzała artyleria - pojedyncze działa z maskami pancernymi. Jej rozstawienie było jednak krokiem naprzód w stosunku do wcześniejszych typów, gdyż na dziobie ustawiono dwa działa w dwóch poziomach; było ono charakterystyczne dla projektów tego okresu i nieco lepsze niż w brytyjskich, wywodzących się z I wojny krążownikach typu D i typu E, gdyż dzięki umieszczeniu burtowych dział na dziobie i rufie, ogień w tych kierunkach na wprost mogło teoretycznie prowadzić po 4 działa (salwa burtowa we wszystkich tych typach była taka sama - 6 dział). Sam kaliber dział był typowy dla krążowników lekkich.

[edytuj] Służba

Po wejściu do służby, okręt przez kilka lat był najnowocześniejszą dużą jednostką niemieckiej floty i w związku z tym pełnił intensywnie funkcje szkolne i reprezentacyjne. Przed wojną, brał udział w aż 9 dalekich rejsach zagranicznych, połączonych z reprezentacją bandery niemieckiej. Już między listopadem 1926 a marcem 1928 odbył rejs na wschód dookoła świata, wokół Afryki, przez Japonię i wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryk na południe (odwiedzając przy tym Wyspy Kokosowe - miejsce zatopienia wcześniejszego "Emdena"). W 1929 odbył kolejny rejs dookoła świata (przez Kanał Sueski i Kanał Panamski), w 1930 odbył rejs do basenu Morza Karaibskiego, a w 1931 do Chin i Japonii przez Kanał Sueski i z powrotem wokół Afryki. W 1934 zmodernizowano napęd okrętu, zastępując 4 kotły opalane węglem kotłami opalanymi ropą (od tej pory wszystkie kotły były opalane ropą). Między listopadem 1934 a czerwcem 1935 krążownik znowu odwiedził Azję południowo-wschodnią (Cejlon), a od października 1935 do czerwca 1936 - Hawaje (przez Kanał Panamski). W kolejnym rejsie od października 1936 do kwietnia 1937, "Emden" zawinął na Morze Czarne i ponownie odwiedził Japonię. Od października 1937 do kwietnia 1938 "Emden" odwiedził Azję południowo-wschodnią, a po drodze pełnił służbę patrolową na wodach ogarniętej wojną domową Hiszpanii, wspomagając blokadę Republiki. W 1938 okręt odbył ostatni daleki rejs, od Reykjavík, przez Bermudy, na Morze Czarne.

[edytuj] II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej, okręt wszedł do działań bojowych już 3 września 1939, stawiając zagrodę minową na Morzu Północnym. 4 września wraz z innymi okrętami przeszedł nalot brytyjskich bombowców Blenheim IV w bazie Wilhelmshaven. Odniósł niewielkie uszkodzenia i straty w załodze od odłamków bomb oraz zestrzelonego samolotu, który uderzył w okręt (29 zabitych). "Emden" następnie wziął udział w ataku na Norwegię (operacji Weserübung) w kwietniu 1940, w grupie skierowanej do zajęcia Oslo, z krążownikami ciężkimi "Blucher" (zatopionym podczas operacji) i "Lützow". Transportował desant 600 żołnierzy, których wysadził 8 kwietnia w rejonie baterii nadbrzeżnych. Następnie, jako najstarszy z niemieckich krążowników, wobec ograniczenia użycia dużych okrętów przez Niemcy, bazował na Bałtyku i używany był do celów szkolnych. Jedynie po ataku na ZSRR, 25 i 26 września 1941 "Emden" z krążownikiem "Leipzig" ostrzeliwał cele brzegowe na wyspach w Zatoce Ryskiej, odpierał przy tym atak radzieckich kutrów torpedowych.

Dopiero we wrześniu 1944 okręt ponownie użyto bojowo, do postawienia min w Skagerraku. Przeszedł on przedtem modernizację artylerii i wzmocnienie artylerii przeciwlotniczej. 9 grudnia 1944 "Emden" wszedł na skały w Oslofiordzie i odniósł uszkodzenia dna, po czym został skierowany na remont do Königsbergu. Na skutek postępów wojsk radzieckich, 24 stycznia 1945 nie ukończywszy remontu został przeholowany do Piławy (ewakuując przy tym z Königsbergu szczątki marszałka Hindenburga), a 30 stycznia do Gdyni, gdzie ponownie zamontowano na nim uzbrojenie. 2 lutego wyszedł do Kilonii, mogąc rozwijać tylko prędkość 10 węzłów. W dalszym ciągu przebywając w remoncie, został uszkodzony na skutek nalotów brytyjskiego lotnictwa 12 marca, 3 kwietnia i 9 kwietnia. Uszkodzony okręt został wyrzucony na brzeg i opuszczony przez załogę 26 kwietnia, a 3 maja wysadzony w powietrze. Do 1947 wrak został złomowany.

[edytuj] Dane techniczne:

• zapas paliwa: początkowo 875 t. węgla i 860 t. ropy, od 1934 - 1270 t. ropy

Uzbrojenie i wyposażenie:

• początkowo:
  • 8 pojedynczych dział 150 mm C/16 osłoniętych maskami pancernymi.
    • donośność maksymalna 16.800 m, masa pocisku 45,3 kg, długość lufy L/45.
  • 3 pojedyncze działa przeciwlotnicze 88 mm
  • 4 wyrzutnie torpedowe 500 mm (dwie podwójne)
  • 120 min

• 1944:
  • 8 pojedynczych dział 150 mm C/36, osłoniętych maskami pancernymi
    • donośność maksymalna 21.950 m, masa pocisku 45,3 kg (od 1942)
  • 3 pojedyncze działa przeciwlotnicze 105 mm
  • 2 działka przeciwlotnicze 40 mm Bofors
  • 2 działka przeciwlotnicze 37 mm (od 1938)
  • 20 działek przeciwlotniczych 20 mm (6 x II i 2 x IV)
  • 4 wyrzutnie torpedowe 533 mm (dwie podwójne - od 1934)
  • 120 min
  • radar FuMo 22 (od 1942), FuMo 25 (od 1945)

Opancerzenie:

• pas burtowy: 50 mm
• wewnętrzny pokład pancerny, ze skosami: 20-40 mm
• stanowisko dowodzenia: 100 mm
• maski dział: 6-10 mm

[edytuj] Literatura

• С.Б.Трубицын: "Лёгкие крейсера Германии (1921-1945 гг.) Часть I: 'Эмден', 'Кенигсберг', 'Карлсруэ' и 'Кельн'" (seria Боевые корабли мира)
• Владимир Кофман: "Германские легкие крейсера Второй Мировой войны"