Kalendarium historii Bydgoszczy

Z Wikipedii

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości.

Niniejszy artykuł jest częścią cyklu Bydgoszcz

Kalendarium bydgoskie Historia Bydgoszczy Prezydenci Bydgoszczy Ośrodek religijny Warunki naturalne Ochrona przyrody Parki i tereny leśne Obiekty turystyczne Trasy turystyczne Baza noclegowa Podział administracyjny Kultura Edukacja Sport Opieka zdrowotna Gospodarka Komunikacja Garnizon Bydgoszcz Polityka Współpraca zagraniczna Bydgoszczy

Bydgoszcz na polskiej Wikipedii Galeria zdjęć na Wikimedia Commons Bydgoszcz w Wikicytatach Bydgoszcz w Wikinews

Wikiprojekt:Bydgoszcz

www.bydgoszcz.pl

Kalendarium bydgoskie, czyli historia Bydgoszczy w datach.

Spis treści 1 XI wiek 2 XII wiek 3 XIV wiek 4 XV wiek 5 XVI wiek 6 XVII wiek 7 XVIII wiek 8 XIX wiek 9 XX wiek 10 XXI wiek 11 Tradycje administracyjne 12 Przypisy

[edytuj] XI wiek

• 1037-38 - początek wczesnopiastowskiego grodu Wyszogród nad Wisłą u ujścia Brdy.

[edytuj] XII wiek

• 1113 - zdobycie Wyszogrodu i Bydgoszczy przez księcia Bolesława Krzywoustego, który wyprawił się na Pomorzan i ostatecznie przyłączył całe Pomorze do Polski.

[edytuj] XIV wiek

• 1330 - Krzyżacy równają z ziemią Wyszogród, jego funkcje i znaczenie przejmuje leżąca w odległości 11 km Bydgoszcz.
• 19 kwietnia 1346 - prawa miejskie nadane przez Kazimierza Wielkiego.

[edytuj] XV wiek

• VIII 1409 - załoga zamku bydgoskiego dokonuje wypadu pod Świecie zakończonego pojmaniem tamtejszego komtura Henryka von Plauen. Powracające oddziały pobijają posiłki krzyżackie i zdobywają Bydgoszcz. Zajęcie Bydgoszczy i ziemi dobrzyńskiej jest pierwszym aktem wielkiej wojny polsko-krzyżackiej.
• 6 X 1409 - odbicie Bydgoszczy przez Władysława Jagiełłę jako pierwszy krok działań wojsk polskich w wielkiej wojnie polsko-krzyżackiej.
• 8 X 1409 - rozejm zawarty w Bydgoszczy między Jagiełłą a wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Ulrichem von Jungingen, który miał obowiązywać do 24 VI 1410 r.
• 26 X 1410 - po victorii grunwaldzkiej i koronowskiej król Władysław Jagiełło przybywa do Bydgoszczy, rozpoczynając starania w celu zawieszenia broni (dalszy ciąg negocjacji odbywał się na leżącej naprzeciw Torunia kępie bazarowej k. Nieszawy, gdzie podpisano dokument pokojowy).
• 1454 - Mikołaj Szarlejski – właściciel starostwa bydgoskiego utrzymuje ścisłe związki z Tajną Radą Związku Pruskiego. Szarlejski mianowany przedstawicielem szlachty kujawskiej i wielkopolskiej odpowiedzialnym za egzekucję postanowień aktu inkorporacji Prus wydanym przez króla Kazimierza Jagiellończyka.
• 1454-1466 - Bydgoszcz zapleczem wojny trzynastoletniej, tutaj kilkakrotnie przebywa król Kazimierz Jagiellończyk, m.in. w Bydgoszczy dowiaduje się o śmierci matki, tutaj koncentrowały są polskie wojska.
• 17 VIII 1466 - w Bydgoszczy król Kazimierz Jagiellończyk zawiera decydujący o losach wojny trzynastoletniej sojusz z księciem słupskim Erykiem, po czym Krzyżacy decydują się na rozmowy pokojowe (prowadzone później w Toruniu, gdzie zawarto ostatecznie pokój 19 X 1466).

[edytuj] XVI wiek

• 3 XI 1520 - w Bydgoszczy obraduje Sejm Rzeczypospolitej.
• zima 1576/77 - w Bydgoszczy na zamku zimuje król Stefan Batory. Wydaje przywilej królewski wolności żeglugi na Brdzie oraz przywileje dla Fordonu.
• I 1577 - w Bydgoszczy toczą się rokowania pokojowe w wojnie Batorego z Gdańskiem.

[edytuj] XVII wiek

• VIII 1655 – IV 1656 - pierwszy okres okupacji szwedzkiej. Od miejsca obozowania napastników istnieje do dziś nazwa dzielnicy „Szwederowo”. Rabują i wywożą księgozbiory (m.in. jezuitów).
• 21 IV 1656 - Stefan Czarniecki odbija na krótko Bydgoszcz z rąk Szwedów.
• 26 V 1656 – X 1656 - drugi okres okupacji szwedzkiej. Wysadzono minami zamek, wybuchła zaraza, której ofiarami stali się m.in. bernardyni.
• 31 V 1656 - w Bydgoszczy król szwedzki Karol X Gustaw odbywa naradę wojenną.
• X 1657 - rokowania na zamku bydgoskim króla Jana Kazimierza z elektorem brandenburskim w obecności dyplomatów Francji i Austrii w celu zawarcia sojuszu antyszwedzkiego.
• 6 XI 1657 - król Jan Kazimierz zaprzysięża w Bydgoszczy na schodach kościoła pojezuickiego traktat bydgoski z elektorem brandenburskim i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem. Ów traktat to jedna z najważniejszych dat w historii Polski przedrozbiorowej. Pozwala zakończyć zwycięsko "potop" szwedzki, ale uniezależnienie Prus skutkuje już 115 lat później rozbiorami Polski i wzrostem znaczenia Niemiec w Europie.

[edytuj] XVIII wiek

• 1700-1733 - okres upadku miasta. Pobyty i rabunki wojsk: saskich (1702), szwedzkich (1703), sapieżyńskich (1704), szwedzkich (1706), rosyjskich (1707), szwedzkich (1708), zaraza i pożar Ratusza (1708), największa zaraza i wyludnienie miasta (1709), rabunki wojsk saskich i rosyjskich (1710-1714), klęska głodu i pobyt wojsk saskich i rosyjskich (1733), okupacja rosyjska (1759-1762).
• 1763-1772 - wzrost znaczenia miasta: Wielkopolski Trybunał Koronny odbywa sesje na zmianę w Poznaniu i Bydgoszczy. Polski projekt kanału bydgoskiego. Kanał ma biec od Noteci do Brdy między Zamkiem a Rynkiem.
• 1772 - Bydgoszcz włączona do Królestwa Prus na mocy traktatu rozbiorowego i wyznaczona stolicą Obwodu Nadnoteckiego grupującego obszary odłączone od Rzeczypospolitej (obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką).
• 1773-1774 - budowa Kanału Bydgoskiego łączącego Odrę z Wisłą z pomocą 10 tysięcy robotników.
• 2 X 1794 - zdobycie Bydgoszczy przez wojska polskie gen. Henryka Dąbrowskiego, od miejsca szturmu istnieje po dzień dzisiejszy nazwa "Wzgórze Dąbrowskiego".

[edytuj] XIX wiek

• 1806-1815 - Bydgoszcz stolicą jednego z 6 departamentów w obrębie Księstwa Warszawskiego.
• 1815-1918 - Bydgoszcz stolicą regencji (województwa) w ramach Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
• 1846 - budowa kolei i umiejscowienie w Bydgoszczy dyrekcji kolei wschodniej zarządzającej siecią kolejową od Berlina po Kłajpedę koniec XIX w. Bydgoszcz zostaje silnie rozbudowana i uprzemysłowiona, jest miastem nowoczesnym na swoje czasy, nieodbiegającym poziomem od innych miast Rzeszy, zwana "małym Berlinem", ale za cenę wyburzenia połowy zabytków staropolskich.

[edytuj] XX wiek

• 1910 - Bydgoszcz jest trzecią pod względem wielkości aglomeracją w zaborze pruskim po Gdańsku i Poznaniu, liczy z przedmieściami 93 tys. osób, posiada pierwsze uczelnie wyższe – Instytut Rolniczy i Szkołę Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego.
• 1920 - Bydgoszcz miastem powiatowym w województwie poznańskim obejmującym dawne Księstwo Poznańskie, jest największym miastem powiatowym w Polsce, zajmującym 7 miejsce w kraju, uznawana za najczystsze i najbardziej zielone i zadbane miasto w Polsce obok Wilna.
• 1933 - bydgoszczanin Marian Rejewski łamie kod niemieckiej Enigmy. Dzięki niemu od 1940 r. alianci zachodni znają z wyprzedzeniem zamierzenia Niemców.
• 1936 - budowa kolejowej magistrali węglowej Katowice – Gdynia przez Bydgoszcz – najważniejszej inwestycji komunikacyjnej II Rzeczypospolitej.
• 1 IV 1938 - Bydgoszcz z okolicznymi powiatami włączona do województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu
• 3 IX 1939 - bydgoska "krwawa niedziela". W odwecie Niemcy w październiku rozstrzelali kilka tys. bydgoszczan w "Dolinie Śmierci" i innych miejscach, w większości inteligencję, duchowieństwo, władze miejskie.
• 12 IX 1939 - rozkazem komendanta Stutthofu, Paula Hoppe, utworzono podobóz dla więźniarek Bromberg-Ost.
• 1939-1945 - Niemcy wyburzają staropolskie zabytki oraz budują w okolicy wielką fabrykę prochu Dynamit AG Vorm. Alfred Nobel & CO Bromberg ukrytą w lasach Puszczy Bydgoskiej, przy budowie pracuje ok. 40 tysięcy osób, w tym tysiąc jeńców wojennych (obecnie pozostałości fabryki znajdują się na terenie Zakładów Chemicznych Zachem).
• 1954 - założono IV Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• 1973 - włączono do Bydgoszczy pobliskie miasto Fordon.
• 19 III 1981 - Bydgoski marzec 1981
• 1 stycznia 1999 - razem z Toruniem zostaje współstolicą nowoutworzonego województwa kujawsko-pomorskiego (Bydgoszcz: siedziba wojewody, Toruń: Urząd Marszałkowski i Sejmik Wojewódzki)
• 7 czerwca 1999 - miasto przez 2 godziny odwiedza papież Jan Paweł II

[edytuj] XXI wiek

• 2002 - po raz pierwszy mieszkańcy Bydgoszczy wybrali w głosowaniu powszechnym prezydenta Bydgoszczy - został nim Konstanty Dombrowicz
• 1 września 2005 - dotychczasowa Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego zostaje przekształcona w Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• 22 listopada 2006 - dotychczasowa Akademia Techniczno-Rolnicza zostaje przekształcona w Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy

[edytuj] Tradycje administracyjne

Zakres czasu	Funkcja administracyjna	Uwagi
1343-1772	stolica księstwa, później kasztelanii	W ramach województwa inowrocławskiego, które obejmowało w przybliżeniu obszar dzisiejszych powiatów: bydgoskiego i inowrocławskiego.
1772-1806	stolica obwodu nadnoteckiego	Obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką, granica wschodnia biegła przez Szubin, Żnin, Gąsawę, Mogilno, Gopło do Piotrkowa Kujawskiego.
1806-1815	stolica departamentu	Obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką, granica wschodnia biegła przez Szubin, Żnin, Gąsawę, Mogilno, Gopło do Piotrkowa Kujawskiego.
1806-1815	stolica departamentu	Jeden z 6 w Księstwie Warszawskim, obejmujący 10 powiatów: chełmiński, michałowski (bez Grudziądza), toruński, wałecki, kamieński, bydgoski, inowrocławski, brzeski, kowalski i radziejowski.
1815-1920	stolica regencji	W Wielkim Księstwie Poznańskim, obejmującego 11 powiatów: bydgoski, inowrocławski, szubiński, wyrzyski, żniński, mogileński, strzeleński, chodzieski, wągrowiecki, gnieźnieński, witkowski.
1920-1936	miasto powiatowe podległe pod Poznań	Bydgoszcz z okolicznymi powiatami zabiega o włączenie do woj. pomorskiego.
1936-1939	miasto powiatowe podległe pod Toruń	Do woj. pomorskiego włączono Bydgoszcz z powiatami: inowrocławskim, wyrzyskim, szubińskim, nieszawskim, włocławskim, lipnowskim, rypińskim).
1939-1945	stolica rejencji	W ramach okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie.
1945-1975	stolica województwa pomorskiego	Obejmujące 18, a od 1950 r. 19 powiatów w granicach zbliżonych do dzisiejszego województwa.
1975-1999	stolica województwa bydgoskiego
od 1999	stolica[1] województwa Kujawsko-Pomorskiego	Wraz z Toruniem; Bydgoszcz - siedziba wojewody, Toruń - siedziba sejmiku wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego

W ostatnich 233 latach Bydgoszcz była stolicą administracyjną regionu przez 214 lat. Przez okres kilkudziesięciu lat obszar administrowany przez Bydgoszcz był większy od obecnego województwa kujawsko-pomorskiego.

Przypisy