Makakowate

Z Wikipedii

Makakowate
Pawian płaszczowy
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Szczep	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	Haplorrhini
Nadrodzina	makakokształtne
Rodzina	makakowate
Nazwa systematyczna
Cercopithecidae
Gray, 1821
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Makakowate (Cercopithecidae) - jedyna rodzina wąskonosych, makakokształtnych małp Starego Świata określana czasem jako małpy ogoniaste w odróżnieniu od małp bezogoniastych, do których zaliczane są człekokształtne. Obejmuje kilkadziesiąt gatunków zamieszkujących Afrykę, Azję oraz Gibraltar, m.in. makaki, mangaby, koczkodany, gerezy, hulmany i langury. Prowadzą głównie nadrzewny, a niektóre naziemny tryb życia. Po ziemi poruszają się na czterech kończynach.

Spis treści 1 Zasięg występowania i biotop 2 Charakterystyka 3 Systematyka 4 Przypisy 5 Bibliografia

[edytuj] Zasięg występowania i biotop

Zasięg występowania makakowatych obejmuje tereny od Gibraltaru na południu Europy, przez Afrykę północno-zachodnią, po Afrykę subsaharyjską oraz na wschód - przez Azję Środkową po Azję Południowo-Wschodnią i Japonię.

Najstarsze ślady kopalne pochodzą z oligocenu Egiptu. W zapisie kopalnym stwierdzono ich obecność w Europie.

[edytuj] Charakterystyka

Są to małpy średniej wielkości lub duże - najmniejsze koczkodany ważą ok. 1,5 kg, a największe samce mandryla mogą osiągnąć nawet do 50 kg masy ciała. Długość ciała waha się w przedziale od 30 do 75 cm. Część twarzowa czaszki jest dłuższa niż u człekokształtnych. Dłonie i stopy są nieowłosione, wszystkie palce zakończone płaskimi paznokciami. Kciuk i paluch są przeciwstawne - z wyjątkiem Colobus spp., u których kciuk jest zredukowany.

Wzór zębowy		I	C	P	M
32	=	2	1	2	3
		2	1	2	3

Na pośladkach występują nagnioty pośladkowe. Ogon obecny, czasem długi, u Macaca spp. krótki lub zredukowany, ale u żadnego z makakowatych nie jest chwytny. Sierść brązowa, zielonkawa lub o barwie mieszanej, u niektórych kontrastowa. U wielu gatunków jest wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy przejawiający się w rozmiarach ciała (aamice są mniejsze i lżejsze od samców), ubarwieniu lub uzębieniu (u samców występują charakterystyczne, długie kły).

Makakowate są aktywne w ciągu dnia. Żyją w grupach rodzinnych lub większych stadach. Silnie rozwinięte mięśnie twarzy makakowatych są wykorzystywane do eksponowania stanów emocjonalnych (mimika), odgrywają dużą rolę w komunikacji wewnątrzgatunkowej.

[edytuj] Systematyka

W rodzinie Cercopithecidae wydzielono dwie podrodziny różniące się wyraźnie morfologią i ekologią. Cercopithecinae są wszystkożerne, mają torby policzkowe i żołądek o prostej budowie. Colobinae są liściożerne, nie występują u nich torby policzkowe, mają natomiast dwukomorowy żołądek o złożonej budowie. Ich kciuk jest uwsteczniony.

Systematyka rodziny
Podrodzina	Rodzaj	Gatunki
Cercopithecinae	Allenopithecus	Allenopithecus nigroviridis - koczkodan błotny
	Cercocebus	Cercocebus agilis • Cercocebus atys - mangaba szara • Cercocebus chrysogaster • Cercocebus galeritus - mangaba oliwkowa • Cercocebus sanjei • Cercocebus torquatus - mangaba zwyczajna
	Cercopithecus	Cercopithecus albogularis • Cercopithecus ascanius - koczkodan askanius • Cercopithecus campbelli • Cercopithecus cephus - koczkodan białowargi • Cercopithecus denti • Cercopithecus diana - koczkodan diana • Cercopithecus doggetti • Cercopithecus dryas • Cercopithecus erythrogaster • Cercopithecus erythrotis - koczkodan czerwononosy • Cercopithecus hamlyni - koczkodan sowiogłowy • Cercopithecus kandti • Cercopithecus lhoesti - koczkodan górski • Cercopithecus lowei • Cercopithecus mitis - koczkodan czarnosiwy • Cercopithecus mona - koczkodan mona • Cercopithecus neglectus - koczkodan nadobny • Cercopithecus nictitans - koczkodan białonosy • Cercopithecus petaurista • Koczkodan koroniasty • Cercopithecus preussi • Cercopithecus roloway - diana ghańska • Cercopithecus sclateri • Cercopithecus solatus - koczkodan słoneczny • Cercopithecus wolfi
	Chlorocebus	Chlorocebus aethiops - koczkodan zielony • Chlorocebus cynosuros • Chlorocebus djamdjamensis • Chlorocebus pygerythrus - koczkodan tumbili • Chlorocebus sabaeus • Chlorocebus tantalus
	Erythrocebus	Erythrocebus patas - koczkodan rudy
	Lophocebus	Lophocebus albigena • Lophocebus aterrimus - mangaba czarna • Lophocebus opdenboschi
	Macaca	Macaca arctoides - makak niedźwiedzi • Macaca assamensis - makak himalajski • Macaca cyclopis • Macaca fascicularis - makak jawajski • Macaca fuscata - makak japoński • Macaca hecki • Macaca leonina • Macaca maura - makak czarny • Macaca mulatta - rezus • Macaca nemestrina - lapunder • Macaca nigra - makak czubaty • Macaca nigrescens • Macaca ochreata • Macaca pagensis • Macaca radiata • Macaca siberu • Macaca silenus - makak wanderu • Macaca sinica - makak manga • Macaca sylvanus - magot • Macaca thibetana • Macaca tonkeana
	Mandrillus	Mandrillus leucophaeus - dryl • Mandrillus sphinx - mandryl
	Miopithecus	Miopithecus ogouensis • Miopithecus talapoin - talapoin
	Papio	Papio anubis - pawian anubis • Papio cynocephalus - pawian masajski • Papio hamadryas - pawian płaszczowy • Papio papio - pawian gwinejski • Papio ursinus - pawian czakma
	Rungwecebus	Rungwecebus kipunji[1]
	Theropithecus	Theropithecus gelada - dżelada
Colobinae	Colobus	Colobus angolensis - gereza angolańska • Colobus guereza - gereza abisyńska • Colobus polykomos - gereza białobroda • Colobus satanas - gereza czarna • Colobus vellerosus
	Nasalis	Nasalis larvatus - nosacz sundajski
	Piliocolobus	Piliocolobus badius - gereza ruda • Piliocolobus foai - gereza środkowaoafrykańska • Piliocolobus gordonorum - gereza uzungwańska • Piliocolobus kirkii - gereza trójbarwna • Piliocolobus pennantii - gereza Pennanta • Piliocolobus preussi - gereza kameruńska • Piliocolobus rufomitratus - gereza kenijska • Piliocolobus tephrosceles - gereza ugandyjska • Piliocolobus tholloni - gereza Tholona
	Presbytis	Presbytis chrysomelas • Presbytis comata • Presbytis femoralis • Presbytis frontata • Presbytis hosei • Presbytis melalophos • Presbytis natunae • Presbytis potenziani - langur mentawajski • Presbytis rubicunda • Presbytis siamensis • Presbytis thomasi
	Procolobus	Procolobus verus - gereza oliwkowa
	Pygathrix	Pygathrix cinerea • Pygathrix nemaeus - duk wspaniały • Pygathrix nigripes
	Rhinopithecus	Rhinopithecus avunculus • Rhinopithecus bieti • Rhinopithecus brelichi • Rhinopithecus roxellana - rokselana
	Semnopithecus	Semnopithecus ajax - hulman kaszmirski • Semnopithecus dussumieri - hulman szary • Semnopithecus entellus - hulman zwyczajny • Semnopithecus hector - hulman północnoindyjski • Semnopithecus hypoleucos - hulman czarnołapy • Semnopithecus priam - hulman czubaty • Semnopithecus schistaceus - hulman nepalski
	Simias	Simias concolor - pagi
	Trachypithecus	Trachypithecus auratus • Trachypithecus barbei • Trachypithecus cristatus - lutung • Trachypithecus delacouri - langur Delacoura • Trachypithecus ebenus • Trachypithecus francoisi - langur wietnamski • Trachypithecus geei - langur złocisty • Trachypithecus germaini • Trachypithecus hatinhensis • Trachypithecus johnii - langur nilgiri • Trachypithecus laotum • Trachypithecus obscurus - langur czarny • Trachypithecus phayrei • Trachypithecus pileatus - langur ciemnogłowy • Trachypithecus poliocephalus • Trachypithecus shortridgei • Trachypithecus vetulus - langur białobrody

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

p • d • e Systematyka naczelnych (Primates) Królestwo: zwierzęta • Typ: strunowce • Podtyp: kręgowce • Gromada: ssaki • Rząd: naczelne Strepsirrhini niższe naczelne Chiromyiformes: palczakowate (Daubentoniidae) lemurokształtne (Lemuriformes): lemurkowate (Cheirogaleidae) • lemurowate (Lemuridae) • lepilemurowate (Lepilemuridae) • indrisowate (Indridae) Lorisiformes: lorisowate (Lorisidae) • galagowate (Galagidae) Haplorrhini wyższe naczelne wyrakokształtne (Tarsiiformes): wyrakowate (Tarsiidae) małpy szerokonose (Platyrrhini): płaksowate (Cebidae) • ponocnice (Aotidae) • Pitheciidae • czepiakowate (Atelidae) małpy wąskonose (Catarrhini):  • zwierzokształtne (Cercopithecoidea): makakowate (Cercopithecidae)  • człekokształtne (Hominoidea): gibonowate (Hylobatidae) • człowiekowate (Hominidae)