Obława augustowska

Z Wikipedii

Obława augustowska, operacja przeprowadzona przez oddziały Armii Czerwonej, wspierane przez wydzielone oddziały LWP i UB. Miała na celu rozbicie i likwidację oddziałów podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego w rejonie Suwałk i Augustowa.

Od 10 do 25 lipca 1945 regularne oddziały 50 armii Armii Czerwonej i jednostki 62 Dywizji Piechoty NKWD wchodzące w skład 1 Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. bryg. Byłaga, osłaniane i wspomagane przez UB i 100 osobowy pododdział 1 Praskiego Pułku Piechoty. Wśród żołnierzy polskich wspomagających Rosjan szczególnie aktywny udział w pacyfikacji brał późniejszy szef MSW Mirosław Milewski. LWP przeprowadziły szeroko zakrojoną akcję pacyfikacyjną obejmującą tereny Puszczy Augustowskiej i jej okolic. Oddziały radzieckie otoczyły tamtejsze wsie, aresztując ich mieszkańców podejrzanych o kontakty z partyzantką niepodległościową. Jednocześnie przeprowadzono podobną operację po drugiej stronie granicy, w południowo-zachodniej części okupowanej Litwy. Cała operacja kierowana była prawdopodobnie z Augustowa, gdzie ulokowane było dowództwo Smiersza. Zatrzymano niemal 2000 osób. Sowieci utworzyli obozy filtracyjne, gdzie torturowano i przesłuchiwano zatrzymanych, przetrzymując ich skrępowanych drutem kolczastym w dołach zalanych wodą pod gołym niebem (metoda stosowana przez Rosjan m. in. w Czeczenii). Część z nich, po przesłuchaniach wróciła do domu. Około 600 osób zostało wywiezionych w nieznanym kierunku i wszelki ślad po nich zaginął. Podejrzewa się, że zostali wywiezieni w okolice Grodna i tam zamordowani.

Ciał ofiar nigdy nie znaleziono, jakkolwiek podejrzewano, że mogą się one znajdować w lesie koło Gib. Przeprowadzone na początku lat 90. ekshumacje dowiodły, że były to jednak zwłoki żołnierzy niemieckich. Wtedy to ustawiono w Gibach krzyż na symbolicznej mogile zaginionych. Na krzyżu wypisano nazwiska 530 osób.

Władze PRL nigdy oficjalnie nie potwierdziły tego zdarzenia. Rzecznik rządu Jerzy Urban negował nawet sam fakt ich zaginięcia. W 2001 śledztwo w tej sprawie podjęła Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Strona rosyjska odmówiła w połowie lipca 2006 odpowiedzi na wniosek o pomoc prawną w tej sprawie, argumentując to przedawnieniem karalności.^[1]

Dla uczczenia ofiar obławy augustowskiej w 1987 w Gibach powstał pomnik projektu Andrzeja Strumiłły.

Obława była częścią antypartyzanckiej akcji, przeprowadzonej głównie na Litwie.