Prawosławna diecezja warszawsko-bielska

Z Wikipedii


Diecezja warszawsko-bielska
Siedziba biskupów	Warszawa
Katedra diecezjalna	Katedra metropolitalna w Warszawie
Metropolia	warszawska i całej Polski
Ilość wiernych	ok. 155.800
Ilość dekanatów	6
Biskup ordynariusz	abp Sawa (Hrycuniak), metropolita warszawski i całej Polski
Biskup pomocniczy	bp Miron (Chodakowski), ordynariusz Wojska Polskiego bp Jerzy (Pańkowski)

Prawosławna diecezja warszawsko-bielska (metropolitalna) - jedna z 6 diecezji kościoła prawosławnego w Polsce, utworzona w 1840. Nazywana kolejno w latach:

1840-1875 - warszawsko-nowogeorgijewska
1875-1905 - chełmsko-warszawska
1905-1922 - warszawsko-nadwiślańska
1922-1948 - warszawsko-chełmska
1948-nadal - warszawsko-bielska

Pierwsza cerkiew w Warszawie powstała w 1796 w pałacu Sapiehów przy ul. Zakroczymskiej. W 1818 z inicjatywy warszawskich kupców pochodzenia greckiego Dobricza, Barącza i Dadaniego zakupiono dom przy ul. Podwale 5, w którego podwórzu wybudowano niewielką kaplicę na ok. 250 osób, wyświęconą ku czci św. Trójcy.

W 1834 decyzją Najświętszego Synodu utworzono biskupstwo prawosławne w Warszawie, początkowo jako wikariat eparchii wołyńskiej z siedzibą w Krzemieńcu. Placówka ta, w przeciwieństwie do efemerycznych nieraz tytularnych katedr prawosławnych biskupów pomocniczych, od początku miała charakter stały.

W 1840 jurysdykcji biskupa warszawskiego podporządkowano teren Królestwa Kongresowego. Było to faktyczne utworzenie eparchii warszawskiej, choć biskup warszawski nadal pozostawał pod zwierzchnictwem biskupów wołyńskich. Ostateczne usamodzielnienie eparchii warszawskiej nastąpiło w 1860. Mimo to katedra warszawska, o charakterze typowo diasporalnym, nie była uważana za prestiżową. Wśród hierarchów cerkiewnych traktowana była jako przejściowa.

W 1905 wydzielono z niej osobną eparchię chełmską. W tym kształcie przetrwała do 1915, kiedy to opuścił Warszawę ostatni biskup prawosławny doby caratu. Żaden z jego następców nie objął katedry. Ostatni z tytularnych biskupów warszawskich zrzekł się godności w 1922 r. Patriarcha Tichon nadał uprawnienia zarządcy cerkwi w Polsce metropolicie Jerzemu, który podjął energiczne działania w kierunku ogłoszenia przez cerkiew prawosławną w Polsce autokefalii. Od tej pory losy diecezji nierozerwalnie związane są z dziejami Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Obszar diecezji ulegał na przestrzeni dziejów znacznym zmianom. W latach 1840-1905 obejmowała terytorium Królestwa Kongresowego. W 1905 r. wydzielono z niej osobną diecezję chełmską. W 1922 r. obszar diecezji chełmskiej został ponownie przyłączony do diecezji warszawskiej, objęła ona również swoją jurysdykcją wchodzące w skład II Rzeczypospolitej ziemie dawnych zaborów austriackiego i pruskiego. W czasie wojny (1940 r.) wydzielono z niej odrębne diecezje: krakowsko-łemkowską i chełmsko-podlaską, przyłączone ponownie w 1946 r.

Kolejna reorganizacja miała miejsce w 1951 r. Obszar diecezji warszawskiej po wydzieleniu z niej diecezji łódzko-poznańskiej, białostocko-gdańskiej i wrocławsko-szczecińskiej skurczył się do obszaru ówczesnych województw warszawskiego i lubelskiego oraz powiatu Bielsk Podlaski w województwie białostockim. W 1958 r. ponownie włączono do niej obszar województwa rzeszowskiego. W tym kształcie diecezja utrzymała się przez niemal 25 lat. W 1983 r. zostaje restytuowana po ponad 280 latach nieistnienia diecezja przemysko-nowosądecka, a w 1989 r. diecezja lubelsko-chełmska, których terytoria zostają wydzielone z diecezji warszawsko-bielskiej.

Obecnie diecezja warszawsko-bielska jest najmniejszą obszarowo diecezją kościoła prawosławnego w Polsce, obejmując swoją jurysdykcją północną część województwa mazowieckiego i południową województwa podlaskiego.

Dekanaty

Główna świątynia

Monastery

Stauropigialny Klasztor św. Onufrego w Jabłecznej (na terenie Klasztoru znajdują się cerkiew główna św. Onufrego, cerkiew refektarzowa trapieznaja św. Jana Teologa, kaplica Zaśnięcia NMP, kaplica św. Ducha, kaplica św. Atanazego Brzeskiego
Klasztor św. Marty i Marii na górze Grabarka (na terenie klasztoru znajdują się cerkiew główna Przemienienia Pańskiego, cerkiew Ikony Matki Bożej - Wszystkich Strapionych Radość, cerkiew refektarzowa trapieznaja Zaśnięcia NMP
Męski Dom Zakonny św. Dymitra Sołuńskiego w Sakach

Instytucje diecezjalne

Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie (Sekcja Prawosławna)
Policealne Studium Ikonograficzne (Bielsk Podlaski)
Siestriczestwo św. Marty (Warszawa)
I Prawosławny Metropolitalny Ośrodek Miłosierdzia ELEOS (Warszawa)
II Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji Warszawsko-bielskiej (Warszawa)
Terenowy Oddział II Prawosławnego Ośrodka Miłosierdzia Diecezji warszawsko-bielskiej (Grabarka)
Prawosławny Dom Opieki (Grabarka)
Prawosławny Dom Opieki "Samarytanin" (Hajnówka)
Prawosławny Dom Opieki "Arka" (Kożyno)
Prawosławny Dom Opieki (Trześcianka)
Prawosławne Duszpasterstwo Dzieci i Młodzieży z rodzin patologicznych (Warszawa)

Biskupi

Ordynariusze:
1834-1840 - bp Antoni (Rafalski), wikariusz eparchii wołyńskiej
1840-1843 - bp Antoni (Rafalski), warszawski i nowogeorgijewski
1843-1848 - bp Nikanor (Klementiewski), warszawski i nowogeorgijewski (jednocześnie wołyński i żytomierski)
1848-1860 - bp Arseniusz (Moskwin), warszawski i nowogeorgijewski
1860-1875 - abp Joannicjusz (Gorski), warszawski i nowogeorgijewski
1875-1891 - abp Leoncjusz (Lebiedinski), chełmski i warszawski
1891-1898 - abp Flawian (Horodecki), chełmski i warszawski
1898-1905 - abp Hieronim (Ekzemplarski), chełmski i warszawski
1905-1908 - abp Nikanor (Kamieński), warszawski i nadwiślański
1908-1915 - abp Mikołaj (Ziorow), warszawski i nadwiślański, ewakuowany w 1915
1917-1918 - bp Ioasaf (Kallistow), biskup dymitrowski, tymczasowo zarządzający eparchiami moskiewską i warszawską
1918-1921 - bp Włodzimierz (Tichonicki), białostocki, wikariusz eparchii grodzieńskiej tymczasowo zarządzający eparchią warszawską
1921-1922 - abp Serafim (Cziczagow), metropolita warszawski i nadwiślański, nie objął katedry
1921-1923 - abp Jerzy (Jaroszewski), metropolita warszawski i całej Polski
1923-1948 - abp Dionizy (Waledyński), metropolita warszawski i całej Polski
1951-1959 - abp Makary (Oksijuk), metropolita warszawski i całej Polski
1961-1962 - abp Tymoteusz (Szretter), metropolita warszawski i całej Polski
1965-1969 - abp Stefan (Rudyk), metropolita warszawski i całej Polski
1970-1998 - abp Bazyli (Doroszkiewicz), metropolita warszawski i całej Polski
1998-nadal - abp Sawa (Hrycuniak), metropolita warszawski i całej Polski

Wikariusze:
1875-1878 - bp Marceli (Popiel), lubelski
1878-1885 - bp Modest (Strielbicki), lubelski
1885-1891 - bp Flawian (Horodecki), lubelski
1892-1896 - bp Gedeon (Pokrowski), lubelski
1897-1898 - bp Tichon (Biełławin), lubelski
1898-1902 - bp German (Iwanow), lubelski
1903-1905 - bp Eulogiusz (Gieorgijewski), lubelski
1912-1917 - bp Ioasaf (Kallistow), nowogeorgijewski
1922-1922 - bp Aleksander (Inoziemcow), lubelski
1933-1937 - bp Sawa (Sowietow), lubelski
1938-1944 - bp Tymoteusz (Szretter), lubelski
1998-nadal - bp Miron (Chodakowski), hajnowski (ordynariusz polowy Wojska Polskiego)
1998-2008 - bp Grzegorz (Charkiewicz), bielski
2006-nadal - bp Jerzy (Pańkowski), siemiatycki