Stalowa Wola

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°35' N 22°03' E50.5833333 22.05 (Stalowa Wola)

Stalowa Wola

Herb Stalowej Woli

Gmina
- rodzaj

Stalowa Wola
miejska

Założono

1938 r.

Prawa miejskie

1 kwietnia 1945 r.

Prezydent miasta

Andrzej Szlęzak

Powierzchnia

83 km²

Położenie

50° 35' N
22° 03' E

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość
- aglomeracja

65 498 osób
794 os./km²
115 000

Strefa numeracyjna
(do 2005)

(+48) 15

Kod pocztowy

37-450 i 37-464

Tablice rejestracyjne

RST

Położenie na mapie Polski

Stalowa Wola

TERC10
(TERYT)

1818011

Miasta partnerskie

Snina

Urząd miejski³

ul. Wolności 7
37-450 Stalowa Wola
tel. (0-15) 643-35-65; faks (0-15) 643-34-12
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Stalowa Wola – miasto i gmina w północnej części województwa podkarpackiego, w widłach rzek Wisły i Sanu, w powiecie stalowowolskim. W latach 1945-1975 miasto administracyjnie należało do województwa rzeszowskiego, a w latach 1975-1998 do województwa tarnobrzeskiego.

Według danych z 31 grudnia 2006 r., miasto miało 65 498 mieszkańców.

Spis treści

1 Położenie, krajobraz
2 Historia
3 Struktura powierzchni
4 Demografia
5 Gospodarka
6 Zabytki
7 Sport i rekreacja
8 Edukacja
- 8.1 Szkoły i uczelnie wyższe
- 8.2 Szkoły średnie, zawodowe i inne
9 Media
- 9.1 Telewizja
- 9.2 Prasa
10 Komunikacja
11 Kościoły i Związki Wyznaniowe
12 Bibliografia
13 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie, krajobraz

Stalowa Wola jest jednym z najmłodszych miast Polski, powstałym na gruntach wsi Pławo i jej przysiółków Chyłów i Swołów. Leży w Kotlinie Sandomierskiej, gdzie charakterystyczny pas równin nadrzecznych zwany jest potocznie Nadsaniem. Jest jednym z ważniejszych węzłów komunikacyjnych w regionie. Taka lokalizacja sprzyja jej rozwojowi, węzeł kolejowy w Stalowej Woli-Rozwadowie posiada bezpośrednie połączenie z Przemyślem, Krakowem, Lublinem, Warszawą, Poznaniem i Bydgoszczą, miastami GOP, Wrocławiem i Tarnobrzegiem.

Stalowa Wola jest punktem początkowym dwóch szlaków rowerowych:

niebieskiego szlaku rowerowego do wsi Wrzawy przez Bojanów, prowadzący przez Puszczę Sandomierską;
zielonego szlaku rowerowego do wsi Wrzawy przez Pysznicę, Szwedy, Lipę, Zaklików, prowadzący przez zachodnią część rezerwatu Lasów Janowskich;

Przez miasto przebiegają szlaki komunikacyjne:

droga krajowa 77 Lipnik-Stalowa Wola-Przemyśl (obecnie przebudowywana na dwujezdniową obwodnicę miejską)
droga wojewódzka 855 Olbięcin (dalej DK74 do Kraśnika)-Stalowa Wola
droga wojewódzka 871 Tarnobrzeg-Stalowa Wola
linia kolejowa Lublin-Stalowa Wola-Przeworsk i Tarnobrzeg-Stalowa Wola.

Przez miasto przebiega również trasa nr IX (tarnobrzesko-niżańska) szlaku architektury drewnianej obejmująca kościół pw. św. Floriana.

Niedaleko Stalowej Woli, na terenie powiatu, znajdują się trzy rezerwaty przyrody:

Rezerwat przyrody Imielty Ług, gdzie znajdują się charakterystyczne dla Puszczy Solskiej obszary rozległych bagien, zarastających zbiorników.
Rezerwat przyrody Pniów (Jezioro Pniów) o pow. 1,72 ha z największymi skupiskami kotewki - jadalnego orzecha wodnego.
Rezerwat przyrody Jastkowice o pow. 45,68 ha. Został on utworzony w celu ochrony fragmentu dawnej Puszczy Sandomierskiej. Rośnie tu wiele gatunków drzew, takich jak: jodła, świerk, grab, sosna, buk, olcha, jawor, brzoza. Interesujące jest też runo leśne. Spotkać tu można m.in. czerniec groszkowy, czosnek niedźwiedzi, żywiec gruczołowaty.

[edytuj] Historia

Ulice miasta - skrzyżowanie ul. Mickiewicza i Staszica (ciąg drogi krajowej 77)

Pierwsze historyczne wzmianki na temat wsi Pławo, terenie której powstało miasto, pochodzą z I poł. XV wieku. W pobliskim Przyszowie znajdował się dwór łowiecki króla Władysława Jagiełły, zbudowany przed 1358 rokiem przez Kazimierza Wielkiego. W końcu XV wieku Pławo było wsią królewską. Osiadła ludność trudniła się łowiectwem, wyrębem drzew, bartnictwem i uprawą roli. W czasie "potopu" szwedzkiego w roku 1656, widły Wisły i Sanu stały się miejscem bitwy wojsk hetmana Stefana Czarnieckiego z wojskami króla Karola Gustawa.

W czasie I rozbioru Polski w 1772 r. królewska wieś Pławo weszła w skład kameralnego dominium Nisko, należącego do skarbu austriackiego. W latach 1837-1867 dobra te stanowiły prywatną własność baronów Richenbachów. Następnie przeszły w ręce magnackiej rodziny Resinger. Podczas I wojny światowej dobra zostały sprzedane obszarnikowi Maksymilianowi Francke.

Przełomowym momentem dla mieszkańców Pława było zatwierdzenie w 1937 roku planu Centralnego Okręgu Przemysłowego i budowa od 1938 roku Zakładów Południowych na terenach wsi. Głównym inicjatorem planu i autorem programu był ówczesny wicepremier i minister skarbu, budowniczy Gdyni, Eugeniusz Kwiatkowski. Przed wybuchem II wojny światowej powstała część zakładów oraz osiedla przyfabryczne nazwane Stalowa Wola. Nazwa miasta pochodzi od słów ówczesnego ministra spraw wojskowych, gen. Tadeusza Kasprzyckiego, który o planie budowy COP-u mówił, że jest to stalowa wola narodu polskiego wybicia się na nowoczesność^[1].

W latach okupacji w osiedlu i hucie działał ruch oporu oraz AK (Okręg Rozwadów). Za udział w konspiracji zginęło wielu mieszkańców.Masowo wywożono tu więźniów z Zamku z Rzeszowa na miejsca publicznych straceń, np.: w Charzewicach i tak rozstrzelano 20 osób w październiku 1943 r. W sierpniu 1944 r. do Stalowej Woli wkroczyli Rosjanie i rozpoczęły się represje stosowane przez NKWD. W dniu 1 kwietnia 1945 r. Stalowa Wola otrzymała prawa miejskie.

W 1953 roku miasto zostało wydzielone jako odrębny powiat miejski. W 1973 przyłączono do niego Rozwadów, a w 1977 - Charzewice. W latach powojennych rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta. Powstały nowe osiedla, ulice, budynki użyteczności publicznej, wiele zakładów przemysłowych i usługowych, szkoły podstawowe, średnie i wyższe, baza kulturalna i sportowa.

Rozwój miasta był nierozerwalnie związany z Zakładami Południowymi, które w 1948 r. otrzymały nazwę Huty Stalowa Wola. Przez wiele lat huta była kombinatem obejmującym szereg zakładów, położonych również w innych miastach. Były to m.in.: Fabryka Maszyn w Radomsku, Fabryka Maszyn w Leżajsku, Fabryka Maszyn w Strzyżowie, Zakład Maszyn Budowlanych w Lubaczowie, Zakład Projektowania i Realizacji Inwestycji i Remontów Budowlanych w Stalowej Woli, Zakład Projektowo-Technologiczny w Stalowej Woli, Odlewnia Żeliwa w Koluszkach. Kombinat zatrudniał w szczytowym okresie w zakładzie macierzystym i szeregu filii zamiejscowych około 35 tys. pracowników. Po zmianie ustroju polityczno-gospodarczego kraju dalsze istnienie i rozwój huty wymagały równoczesnego dokonania prywatyzacji, przeprowadzenia zmian organizacyjnych oraz utworzenia spółek z udziałem kapitału prywatnego. 15 lipca 1991 roku nastąpiło przekształcenie HSW Kombinatu Przemysłowego w HSW Spółkę Akcyjną. Huta Stalowa Wola S.A. specjalizuje się w produkcji i eksporcie maszyn budowlanych, maszyn do prac drogowych i ziemnych. Jest miejscem pracy dla kilku tysięcy mieszkańców miasta i okolic.

Drugim co do wielkości zakładem powstającym w Stalowej Woli w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego była Elektrownia Stalowa Wola. Początkowo Elektrownia dostarczała energię elektryczną na potrzeby Huty, później w wyniku rozbudowy i modernizacji stała się podstawowym dostawcą energii cieplnej dla przemysłu i okolicznych miast. Przez wiele lat Elektrownia Stalowa Wola funkcjonowała w ramach Zakładów Energetycznych Okręgu Wschodniego, tzw. Ozet od skrótu Okręgowy Zakład Energetyczny Tarnów, od 1989 roku stała się samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym, zaś od 1 października 1996 roku działa jako spółka akcyjna.

W ciągu 60 lat Stalowa Wola z małego przyfabrycznego osiedla urosła do rozmiarów dużego miasta, dziś trzeciego pod względem ludności w województwie podkarpackim. Jest od 1 stycznia 1999 również miastem powiatowym. W skład powiatu wchodzą gminy: Bojanów, Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Stalowa Wola, Zaklików i Zaleszany. Na terenie o łącznej powierzchni 83,4 km² zamieszkuje ok. 115 tys. osób.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005⁶, Stalowa Wola ma obszar 82,41 km², w tym:

użytki rolne: 18%
użytki leśne: 60%

Miasto stanowi 9,89% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 31 grudnia 2006¹:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	65 498	100	33 825	51,6	31 673	48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	793,7		409,9		383,8

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1187,66 zł.

Ludność Stalowej Woli

[edytuj] Gospodarka

Al. Jana Pawła II

Przez większość historii miasta najważniejszymi zakładami pracy były Huta Stalowa Wola SA oraz Elektrownia Stalowa Wola SA. Obie spółki były jednymi z największych obiektów przemysłowych w Polsce. Obecnie znaczenie zwłaszcza HSW wyraźnie się zmniejszyło. Po trudnym okresie transformacji ustrojowej po roku 1989 powstały nowe zakłady, legitymujące się lepszymi wynikami ekonomicznymi niż zakłady z Grupy Kapitałowej HSW. Jest to np. powstały w 1998 r. ATS Stahlschmidt & Maiworm zatrudniający w 2005 r. prawie 800 pracowników i plasujący się na 403 miejscu^[2] Listy 500 gazety "Rzeczpospolita" wobec zatrudniającej podobną liczbę pracowników HSW Huty Stali Jakościowych, plasującej się na pozycji 483^[3]. Jedną z ważniejszych firm od 2006 roku stało się Tesco, które na początku roku przejęło sklep sieci Julius Meinl, w maju otworzyło hipermarket o pow. 5 tys. m², zatrudniając w nim około 300 osób, a w lipcu kupiło sieć sklepów Leader Price posiadającą w Stalowej Woli swój sklep. Firmy związane z budownictwem, takie jak Mostostal S.A., Prefabet, są drugim ważnym elementem gospodarczego pejzażu miasta. 9 września 1997 roku otwarto Specjalną Strefę Ekonomiczną "Euro-Park Wisłosan". Tereny, jakie obejmuje obszar strefy, należą do Huty Stalowa Wola S.A., która w wyniku restrukturyzacji posiadała do wykorzystania majątek w postaci budynków produkcyjnych, niewykończonych w pełni hal, pomieszczeń magazynowych oraz uzbrojonych działek pod zabudowę przemysłową. Teren strefy w momencie ustanawiania obejmował obszar 215,7 ha. Strefa oferuje udogodnienia podatkowo-finansowe, wysoko wykwalifikowaną kadrę inżynieryjno-techniczną, zaplecze badawczo-naukowe oraz możliwość kooperacji ze spółkami powstałymi w wyniku restrukturyzacji HSW S.A. Specjalną Strefą Ekonomiczną zarządza Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., która aktywnie uczestniczy w transformacji państwowych podmiotów gospodarczych. W niedalekiej przyszłości na terenie HSW planowane jest utworzenie Inkubatora Przedsiębiorczości i Parku Technologicznego. Pod tą inwestycje tworzona jest aktualnie infrastruktura drogowa.

[edytuj] Zabytki

Zespół klasztorny OO Kapucynów w Rozwadowie (dzielnica Stalowej Woli)
Kościół parafialny św. Floriana i drewniana dzwonnica
Kościół parafialny Matki Bożej Szkaplerznej
Cmentarz parafialny w dzielnicy Rozwadów
Zamek Lubomirskich w Rozwadowie (dzisiejsze Muzeum Regionalne)
Synagoga w Stalowej Woli

[edytuj] Sport i rekreacja

Zakładowy Klub Sportowy "Stal Stalowa Wola" (koszykówka mężczyzn i kobiet oraz piłka nożna)
Katolicki Klub Sportowy Victoria Stalowa Wola (lekkoatletyka)
Aeroklub Stalowowolski

[edytuj] Edukacja

[edytuj] Szkoły i uczelnie wyższe

Katolicki Uniwersytet Lubelski - Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie
Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli
"Olimpus” Szkoła Wyższa im. Romualda Kudlińskiego w Warszawie Wydział Zamiejscowy w Stalowej Woli
Politechnika Rzeszowska Studia Zamiejscowe w Stalowej Woli

[edytuj] Szkoły średnie, zawodowe i inne

Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej w Stalowej Woli
Samorządowe Liceum Ogólnokształcące przy ZSO nr 2
Zespół Szkół nr 1 im. gen. W. Sikorskiego
Zespół Szkół nr 2 im. T. Kościuszki
Zespół Szkół nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego
Zespół Szkół nr 4 im. płk. Stanisława Dąbka
Zespół Szkół nr 5 im. Jana Pawła II
Zespół Szkół nr 6 Specjalnych
Społeczne Liceum Ogólnokształcące
Centrum Kształcenia Praktycznego
Centrum Kształcenia Ustawicznego
Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. J. Paderewskiego (I i II stopnia)
Katolickie Liceum Ogólnokształcące (od września 2008r.)

[edytuj] Media

[edytuj] Telewizja

Stella TVK - telewizja kablowa (nadaje od 27 lipca 2004)
Telewizja Miejska Stalowa Wola dostępna w Telewizji Kablowej Diana (nadaje od 1995)

[edytuj] Prasa

Sztafeta - tygodnik
Echo Dnia - gazeta codzienna
Tygodnik Nadwiślański - tygodnik
Nowiny - gazeta codzienna
Super Nowości - gazeta codzienna
Nasz Czas. Pismo Regionu Nadsańskiego - magazyn regionalny, miesięcznik

[edytuj] Komunikacja

W samym mieście można skorzystać z linii Zakładu Miejskiej Komunikacji Samochodowej. Obejmuje ona miasto Stalowa Wola, Nisko oraz najbliższe wsie.
W podróże dalekobieżne można udać się Polskimi Kolejami Państwowymi. Bezpośrednie połączenia z Lublinem, Warszawą, Krakowem, Katowicami, Wrocławiem, Rzeszowem, Przemyślem, Odessą na Ukrainie (kursuje po ogłoszeniu), a latem także z Trójmiastem oraz Helem. Pociągi w większości zatrzymują się na stacjach Stalowa Wola Południe, Stalowa Wola, Stalowa Wola Centrum oraz Stalowa Wola Rozwadów.
Także PKS-em w Stalowej Woli możemy wyruszyć do większości najważniejszych miast w Polsce, ale również na trasy międzynarodowe (Biuro Podróży "Komfort" PKS).