Wyspa Bożego Narodzenia

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy wyspy należącej do Australii. Zobacz też: Kiritimati.

Territory of Christmas Island
Terytorium Wyspy Bożego Narodzenia


Flaga Wyspy Bożego Narodzenia	Herb Wyspy Bożego Narodzenia

Hymn: Advance Australia Fair
(Naprzód, piękna Australio)

terytorium zewnętrzne

Zależne od

Australii

Głowa terytorium

królowa Elżbieta II

W jej imieniu

Administrator Neil Lucas

Szef rządu

Przewodniczący Rady Gordon Thomson

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

135 km²
0%

Liczba ludności (2007)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

235. na świecie
1402¹
11 osób/km²

Jednostka monetarna

dolar australijski (AUD)

Rok utworzenia

wydzielenie z brytyjskiego Singapuru
1958

UTC +7

CX/CXR/162

+61

¹ Dane szacunkowe podane za CIA The World Factbook [1]

Poon Saan

Krab kokosowy

Wyspa Bożego Narodzenia (Terytorium Wyspy Bożego Narodzenia; ang.: Christmas Island, Territory of Christmas Island) - australijskie terytorium zależne składające się z wyspy o tej samej nazwie. Położone jest na Oceanie Indyjskim, 380 km na południe od indonezyjskiej wyspy Jawa. Ze względów na przynależność polityczną, terytorium to przeważnie jest zaliczane do Oceanii, choć niektórzy geografowie zaliczają je do Azji.

[edytuj] Ustrój polityczny

Wyspa Bożego Narodzenia, na mocy Christmas Island Act 1958, jest terytorium zewnętrznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, którym od 28 stycznia 2006 jest Neil Lucas, mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarówno Australię, jak i monarchię brytyjską.

Lokalną władzę na wyspie sprawuje dziewięcioosobowa Rada (Shire of Christmas Island), wybierana na czteroletnią kadencję w bezpośrednich wyborach. Połowa składu Rady wymieniana jest co dwa lata.

Wyspa nie ma podziału administracyjnego

[edytuj] Geografia

Wyspa Bożego Narodzenia położona jest na Oceanie Indyjskim, 380 km na południe od Jawy i 2650 km na północny-zachód od Perth. Od najbliższego wybrzeża Australii oddalona jest o 1565 km.

Stolicą terytorium jest Flying Fish Cove, zwane czasami również The Settlement, czyli po prostu osiedle. Stolica wraz z przyległymi osiedlami: Drumsite, Poon Saan, Silver City, Settlement położona jest w północno-wschodniej części wyspy i stanowi główne skupisko ludności terytorium. Na wschód od lotniska znajduje sie niewielkie osiedle Waterfall, a na południu wyspy osiedle obsługujące kopalnię - South Point.

Wyspa stanowi wierzchołek, wysokiej na około 5000 m, podmorskiej góry, która osiąga kulminacje w postaci płaskowyżu zajmującego całe wnętrze wyspy. Najwyższym wzniesieniem jest Murray Hill mające 361 m n.p.m. Większość skał, z których zbudowany jest płaskowyż, stanowią wapienie powstałe w wyniku osadzania się przez miliony lat koralowców. Widoczne są również skały wulkaniczne, z których zbudowany jest trzon wyspy.

Wyspa zajmuje 135 km², a jej linia brzegowa, wynosząca 139 km, urozmaicona jest trzema dużymi, nienazwanymi półwyspami. 80 km wybrzeża stanowią klify, przeważnie osiągające 20 m wysokości, na wyspie jest również 13 plaż. Wyspę otacza wąski pas rafy koralowej.

Klimat wyspy jest tropikalny z temperaturami w granicach 21°C - 32°C. Wilgotność powietrza wynosi 80-90%, jednak południowo-wschodnie wiatry wiejące przez cały rok powodują, że klimat jest przyjemny. W wilgotnej porze roku, trwającej od listopada do kwietnia, zdarzają się sztormy. Roczna suma opadów wynosi 2000 mm.

Większość wyspy pokrywa wilgotny las równikowy, a 63% jej powierzchni zostało objęte ochroną jako Christmas Island National Park.

Ze względu na późne zaludnienie wyspa ma bogatą florę i faunę. Występuje tu około 200 gatunków roślin kwitnących, w tym 25 gatunków drzew. Najbardziej znanym przedstawicielem lokalnej fauny jest czerwony krab. Co roku w listopadzie odbywa się migracja krabów czerwonych, w której uczestniczy około 100 milionów osobników. Poza krabem czerwonym występuje tu jeszcze 19 innych gatunków krabów, w tym krab kokosowy. Wyspa jest również domem kilkudziesięciu gatunków ptaków, w tym kilku endemicznych oraz kilku gatunków gadów. Na wyspie brak jest dziko żyjących ssaków.

[edytuj] Historia

Przed odkryciem przez Europejczyków wyspa była niezamieszkana. Odkrył ją w roku 1615 brytyjski kapitan John Milward z Kompanii Wschodnioindyjskiej, lecz odkrycie to pozostało zapomniane. Ponownego odkrycia dokonał inny kapitan tej Kompanii - William Mynos, który dopłynął do wyspy 25 grudnia 1643 i nadał jej obecną nazwę. W 1688 do wyspy dopłynął William Dampier na statku Cygnet, a jego załoga była pierwszą, która dokonała zejścia na wyspę.

W drugiej połowie XIX w. wyspę zaczęto odwiedzać częściej, dokonując jej eksploracji. W wyniku tego zainteresowania 6 czerwca 1888 Wielka Brytania anektowała wyspę. W roku następnym wyspa została wydzierżawiona na 10 lat rodzinie Clunies-Ross, która od 1886 była posiadaczem Wysp Kokosowych. Zbudowano wtedy pierwsze osiedle w zatoce Flying Fish (dzisiejsze Flying Fish Cove) oraz rozpoczęto wydobywanie fosfatów, do czego wykorzystano robotników sprowadzonych z Singapuru, Chin i Malezji - ich potomkowie stanowią obecnie większą część mieszkańców terytorium.

W 1899 wyspa została wydzierżawiona British Phosphate Company, a od 1900 weszła formalnie w skład brytyjskiej kolonii Straits Settlements (dzisiejszy Singapur i część Malezji).

31 marca 1942 wyspa została zajęta przez wojska japońskie. Przed inwazją na wyspie znajdował się zaledwie 30-osobowy garnizon brytyjski, składający się w większości z indyjskich żołnierzy i kilku oficerów angielskich. Indyjscy żołnierze, wierząc w propagandę japońską twierdzącą, że Japonia walczy z Wielką Brytanią aby uwolnić m.in. Indie z brytyjskiego kolonializmu, wymordowali swoich oficerów i poddali wyspę Japonii. Wyspa stała się bazą dla japońskich lotów zwiadowczych nad Australią, miała być też ważnym elementem w planowanej inwazji Australii. Wyspa została wyzwolona w sierpniu 1945.

Po wojnie, przez rok, wyspa pozostała pod administracją wojskową, a następnie powróciła pod administrację kolonii Singapur (powstałej w wyniku zlikwidowania w 1946 kolonii Straits Settlements).

W roku 1958 Wielka Brytania przekazała wyspę Australii i od tej pory stanowi ona terytorium zależne tego kraju. W 1994 zostało przeprowadzone referendum niepodległościowe, w którym jednak większość głosujących opowiedziała się za pozostaniem pod władzą Australii.

[edytuj] Gospodarka

Wydobycie wysokogatunkowych fosfatów było przez długi czas jedynym rodzajem przemysłu na wyspie. Kopalnie, znajdujące się w południowej części wyspy, zostały zamknięte w 1987, lecz otworzono je ponownie w 1991. Obecnie dają one zajęcie 19% wszystkich zatrudnionych na wyspie i przynoszą 16% wpływów budżetowych, będąc najważniejszym źródłem dochodów terytorium.

W 2001 wybudowano tymczasowy ośrodek dla nielegalnych migrantów, którzy drogą morską próbują dotrzeć do Australii. Do 2007 ma być gotowy duży i nowoczesny ośrodek (Reception and Processing Centre), a prace związane z jego budową są, po wydobyciu fosfatów, drugim najważniejszym źródłem dochodów wyspy.

Ważnymi elementami budżetu wyspy jest transport, telekomunikacja i sektor rządowy (administracja, służba zdrowia, edukacja, policja i siły zbrojne - finansowane z budżetu Australii). Terytorium czerpie również dochód z emisji znaczków pocztowych.

W ostatnich latach znaczenie zdobywa turystyka. W 1993 otwarto kasyno, lecz ze względu na zbyt małe dochody zamknięto je w 1998. W 2001 rząd Australii zgodził się na utworzenie na wyspie komercyjnego centrum lotów kosmicznych, lecz plany jego budowy nie wyszły poza wstępną fazę.

Na wyspie istnieje drobne rolnictwo ukierunkowane na rynek wewnętrzny. Uprawia się palmę kokosową, rośliny bulwiaste, warzywa i owoce. W niewielkim stopniu występuje również rybołówstwo.

[edytuj] Ludność

Szacunkowa liczba ludności wynosiła w 2006 1493 osób, co daje gęstość zaludnienia 11,06 osób/km². Znaczną część ludności stanowią potomkowie robotników sprowadzanych z Singapuru, Chin i Malezji do pracy przy wydobywaniu fosfatów. Obecnie około 60% ludności stanowią Chińczycy, 10-15% Europejczycy, a 25-30% Malajowie. Dominującą religią jest buddyzm wyznawany przez 68% mieszkańców, chrześcijanie stanowią 18% ludności, a muzułmanie 10%. Językiem urzędowym jest angielski, lecz głównym językiem ludności pozostaje chiński, a szeroko używanym jest również malajski.