Wyspa Wielkanocna

Z Wikipedii

Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze strony Rapa Nui. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Wyspa Wielkanocna
Zdjęcie satelitarne Wyspy Wielkanocnej
Kontynent	Oceania
Państwo	Chile
Akwen	Ocean Spokojny
Powierzchnia	163,6 km² km²
Populacja (2002) • liczba ludności • gęstość	3791 23,1 os./km²

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wyspy świata

Wyspa Wielkanocna (hiszp. Isla de Pascua, polinez. Rapa Nui, ang. Easter Island) – wyspa na południowym Oceanie Spokojnym w centralnej części Wzniesienia Wschodniopacyficznego. 3791 mieszkańców (70% stanowią Polinezyjczycy), jedyna miejscowość to Hanga Roa. Należy do Chile, wchodzi w skład regionu Valparaíso. Znajduje się w odległości 2078 km od najbliższej zamieszkanej wyspy - Pitcairn. Znana jest przede wszystkim ze znajdujących się na niej wielkich kamiennych posągów przedstawiających głowy - moai.

[edytuj] Historia

Flaga Rapa Nui

Według literatury wyspa została zasiedlona około roku 300-400 n.e. przez mieszkańców z Hawajów. Niektórzy naukowcy twierdzą jednak, że mogło to mieć miejsce około roku 700-800 n.e. na co wskazuje datowanie radiowęglowe. Polinezyjczycy prawdopodobnie przybyli z Markizów przywożąc ze sobą banany, taro, kurczaki, czy szczury.

Inna teoria rozpropagowana przez Thora Heyerdahla mówi, że część późniejszych mieszkańców wyspy zwanych długouchymi przybyła na Wyspę z Ameryki Południowej. Mają o tym świadczyć m.in. uprawy słodkiego ziemniaka znajdującego się na wyspie, podania mieszkańców, jak również cechy wyglądu dawnych mieszkańców wyspy, wynikające z posągów. Heyerdahl doświadczalnie dowiódł możliwości przepłynięcia z Ameryki Południowej do Polinezji tratwą (Kon-Tiki). Według podań, arystokratyczni długousi w trakcie powstania ciemiężonej ludności pochodzenia polinezyjskiego zostali prawie zupełnie zgładzeni. Późniejsze badania nie wykazały powiązań genetycznych współczesnych mieszkańców Wyspy Wielkanocnej z mieszkańcami Ameryki Południowej, co jednak biorąc pod uwagę całkowitą zagładę "długouchych" niekoniecznie musi całkowicie podważać teorię Heyerdahla.

Kontakt Europejczyków z wyspą rozpoczął się w niedzielę wielkanocną 1722 roku, gdy Holender Jacob Roggeveen odkrył na wyspie 2000-3000 mieszkańców, jakkolwiek cywilizacja ta mogła wcześniej dochodzić do 10000-15000 mieszkańców. Taki spadek mieszkańców spowodowany został przez wyczerpanie naturalnych zasobów wyspy oraz ścięcie wszystkich drzew. Według podań ustnych w wyniku tego doszło do walk oraz kanibalizmu z powodu braku żywności.

Do połowy XIX wieku wielkość populacji odbudowała się do poziomu ok. 4000, gdy w przeciągu jedynie 20 lat, w wyniku deportacji jako niewolników do Peru populacja ta zmniejszyła się do 110 mieszkańców w 1877 roku. W tym czasie również nawrócono mieszkańców na wiarę chrześcijańską. Jednak populacja ta dosyć szybko znów zaczęła się zwiększać.

W 1888 wyspa została przyłączona do Chile przez Policarpo Toro. Wg spisu z 2005 roku populacja liczy 3791 mieszkańców i w porównaniu ze spisem z 1982 odnotowano znaczny wzrost (populacja w r. 1982 wynosiła 1936 osób). Jest to spowodowane przede wszystkim imigracją Europejczyków na wyspę. Jednocześnie zmniejsza się w społeczności udział Polinezyjczyków (z 70% w 1982 do 60% w 2005)

[edytuj] Geografia

Krater Rano Kau w Parku Narodowym Rapa Nui

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Park Narodowy Rapa Nui

Obszar 71.3 km² wyspy objęty jest ochroną w ramach Parku Narodowego Rapa Nui (Parque Nacional Rapa Nui). Park utworzono w 1935 roku, a w 1996 roku został on wraz ze znajdującymi się na jego terenie moai wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Wyspy oparta jest głównie na turystyce. Co roku wyspę odwiedza ok. 30 tys. turystów. Średni okres pobytu to ok. 3-4 dni, wydatki - ok. 500 USD na osobę, co daje przychód z turystyki w kwocie ok. 15 milionów USD rocznie. Wyspa jest strefą "Tax Free" co oznacza, że jej mieszkańcy nie płacą podatków. Główną atrakcję stanowią kamienne figury moai.

Mieszkańcy trudnią się także rolnictwem, rybołówstwem, hodowlą drobiu i owiec. Uprawia się banany, taro, kukurydzę, warzywa (w minimalnych ilościach), trzcinę cukrową, figowce i bataty. Hodowane są również konie oraz bydło. Większość żywności sprowadzana jest jednak drogą lotniczą z kontynentu, w związku z czym jej ceny są 2-3 krotnie wyższe niż w Chile.

Przez lata rozwinęło się również rzemiosło. Wyrabia się głównie naszyjniki z muszli, drewna i ptasich piór, rzeźby moai - zarówno kamienne jak i drewniane oraz wiele innych przedmiotów takich jak misy i ozdoby nawiązujące zdobnictwem do motywów mitologicznych.

[edytuj] Moai

Moai

Częściowo zakryte ziemią porzucone moai w pobliżu kamieniołomu Rano Raraku

Miejsce to znane jest przede wszystkim z około 900 kamiennych posągów, zwanych moai stawianych na kamiennych platformach ahu. Stanowią one najbardziej znane osiągnięcie cywilizacji polinezyjskich mieszkańców wyspy. Większość z nich została wykuta w czarnym bazalcie Rano Raraku kamiennymi narzędziami. Kamieniołom, w którym obrabiano materiał, porzucono nagle. Świadczą o tym niedokończone posągi. Przeznaczenie tych obiektów nie jest dotychczas znane. Powstało na ten temat wiele teorii, mówiących o posągach jako wyobrażeniu bóstw, czy przodków. Nie wiadomo też, jak przemieszczano ciężkie bloki kamienia. Prawdopodobnie używano do tego drewnianych płóz. Moai wycinano kamiennymi narzędziami ze skały wulkanicznej. Polinezjaniści zgodnie przyjmują, że budowa posągów została przerwana nagle w XV wieku Powodem było prawdopodobnie przeludnienie wyspy, klęska głodu i wybuch walk międzyplemiennych.

Drzewa rosnące obecnie na wyspie mają ok. 50 lat i zostały przywiezione z Chile. Kiedyś znajdowały się tam lasy tropikalne, ale tubylcy prawdopodobnie doszczętnie je wycięli budując łodzie, domy i transportując moai. Spowodowało to spadek jakości gleby i klęskę głodu.

Na wypie wystepowały palmy prawdopodobnie podobne do palmy kokosowej. Należały do gatunku Paschalococos disperta, które ostatecznie zostały doszczętnie wycięte około roku 1650. Na Wyspie Wielkanocnej występowało również co najmniej 6 endemicznych gatunków ptaków ladowych, m. in. papugi, czaple i płomykówki, chruściele oraz kilka gatunków ptaków morskich tj. petrele, fregaty, nawałniki. Powodem ich zagłady było wylesienie wyspy oraz ich wykorzystanie jako źródło pożywienia we wczesnych czasach zasiedlenia przez ludzi.

Na wyspie znaleziono drewniane tabliczki pokryte pismem, zwanym rongorongo, które nie zostało odczytane.

[edytuj] Nazwa wyspy

Wyspa została odkryta w drugi dzień Wielkanocy, stąd nazwa wyspy.

[edytuj] Ciekawostki

Jedynym lotniskiem na wyspie jest port lotniczy Mataveri. Pas startowy został w latach 80. XX wieku wydłużony na podstawie umowy między prezydentem Chile Augusto Pinochetem i prezydentem USA Ronaldem Reganem. Obecnie ma on 2903 metry długości i jest zapasowym lądowiskiem dla promów kosmicznych.