Zygmunt Bohusz-Szyszko

Z Wikipedii

Zygmunt Bohusz-Szyszko
'


Życie	generał dywizji
Data urodzenia	19 stycznia 1893 Chełm
Data śmierci	20 czerwca 1982 Londyn
Kariera
W służbie od
Pełniona funkcja	d-ca 2. KP, d-ca 5. Kresowej DP, d-ca SBSP
Główne wojny i bitwy	kampania włoska, Narwik, wojna obronna 1939r., I wś, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Zygmunt Piotr Bohusz-Szyszko herbu Odyniec (ur. 19 stycznia 1893 w Chełmie, zm. 20 czerwca 1982 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego.

[edytuj] Młodość i I wojna światowa

Jego ojciec Jakub był oficerem w miejscowym garnizonie rosyjskim, a matka Helena z domu Witowska zajmowała się wychowaniem syna. Zygmunt Bohusz-Szyszko dzieciństwo i lata młodzieńcze spędził w rodzinnym Chełmie. W 1907 przerwał naukę w chełmskim państwowym gimnazjum, gdyż ojciec otrzymał służbowe przeniesienie do Irkucka. W 1911 po ukończeniu korpusu kadetów w Pskowie, wstąpił do wyższej szkoły oficerskiej w Moskwie. W 1913 jako dowódca plutonu służył w rosyjskim 12 Pułku Grenadierów. Z pułkiem tym wyruszył w 1914 na front, gdzie był czterokrotnie ranny. Jesienią 1915 r. dostał się do niewoli austriackiej, z której zbiegł. Od listopada 1916 służył w II Brygadzie Legionów Polskich. Po wyłamaniu się Brygady spod władzy austriackiej, w lutym 1918 został internowany w obozie na Węgrzech. Po 4 miesiącach został zwolniony i trafił do 1 Pułku Piechoty Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehrmacht).

[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka 1919/1920 r.

W listopadzie 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich w Warszawie, a następnie wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. W wojnie polsko-bolszewickiej służył w 2 Dywizji Piechoty Legionów najpierw jako dowódca kompanii, potem batalionu, a od lutego 1919 r. dowodził 2 Kowieńskim Pułkiem Strzelców, wchodzącym w skład 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej WP. Walczył z bolszewikami na Wileńszczyźnie, Podlasiu i Mazowszu. W czasie obrony Płocka odniósł poważną ranę. Jednak nie zrezygnował z dalszej walki i brał udział w kontrofensywie sierpniowej 1920 r.

[edytuj] Okres międzywojenny

W okresie od lutego do września 1921 r. był oficerem sztabu w 19 Dywizji Piechoty. W październiku 1921 r. został skierowany na studia do Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie, przemianowanej w 1922 r. na Wyższą Szkołę Wojenną. Po jej ukończeniu we wrześniu 1923 r., otrzymał przydział do Oddziału V Sztabu Generalnego WP jako kierownik referatu generalskiego. Od maja 1925 r. do lipca 1926 r. zajmował stanowisko szefa Oddziału V w Biurze Ścisłej Rady wojennej, a następnie (do maja 1929 r.) – I oficera sztabu w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. Następnie został I oficerem w Inspektoracie Armii. W marcu 1931 r. przeszedł do służby liniowej, obejmując funkcję zastępcy dowódcy 58 Pułku Piechoty w Poznaniu. We wrześniu 1931 r. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, w którym najpierw dowodził pułkiem Głębokie, po czym w lutym 1934 r. został zastępcą dowódcy KOP. W sierpniu 1938 r. objął dowodzenie piechoty dywizyjnej w 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie, a w sierpniu 1939 r. – to samo stanowisko w 16 Dywizji Piechoty.

[edytuj] Wojna obronna 1939 r.

W drugim dniu wojny obronnej 1939 r. został mianowany dowódcą 16 DP wchodzącej w skład Grupy Operacyjnej "Wschód" w Armii "Pomorze" gen. Władysława Bortnowskiego. Dowodzona przez płk. Z. Bohusza-Szyszko Dywizja, prowadząc ciężkie walki z nieprzyjacielem, wycofywała się z Grudziądza na Włocławek, a następnie w rejon Łowicza opanowanego już przez Niemców. Tam podporządkowana została dowództwu Armii "Poznań" gen. Tadeusza Kutrzeby i w dniach 9-18 września wzięła udział w bitwie nad Bzurą, ponosząc ciężkie straty w walkach o Łowicz. Jej szczątki, po przeprawieniu się 18 września przez dolną Bzurę, walczyły jeszcze z niemiecką 4 DPanc. aż do zupełnego wyniszczenia. Z niedobitkami, w sile zaledwie dwóch kompanii, płk dypl. Z. Bohusz-Szyszko przedarł się do oblężonej Warszawy i walczył w jej obronie do kapitulacji 28 września; do niewoli nie poszedł.

[edytuj] Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie

gen. Bohusz-Szyszko (z prawej) z gen. Sulikiem

W styczniu 1940 r., po dotarciu przez Węgry do Francji, płk Z. Bohusz-Szyszko został mianowany dowódcą Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Wobec napaści 30 listopada 1939 r. Związku Sowieckiego na Finlandię, rządy Francji i Wielkiej Brytanii postanowiły wysłać tam korpus ekspedycyjny, w którym uczestniczyłaby obok jednostek tych państw także polska Brygada Podhalańska. Zamierzenie nie doszło jednak do skutku, gdyż Finowie 12 marca 1940 r. podpisali traktat pokojowy. Tymczasem 9 kwietnia nastąpił niemiecki atak powietrzny i morski na Norwegię. Na pomoc Norwegom wysłany został z Francji korpus ekspedycyjny, który wylądował na dalekim północnym wybrzeżu norweskim. W jego skład weszła Brygada Strzelców Podhalańskich. Walczyła ona pod Narvikiem. Po wycofaniu, Brygada drogą morską w dniach 3-8 czerwca 1940 r. została przerzucona do Francji, gdzie w ciężkich walkach z wojskami niemieckimi na tzw. reducie bretońskiej w dniach 15-18 czerwca została rozbita. Jej resztki razem z dowódcą zostały przetransportowane do Wielkiej Brytanii.

Od września 1940 r. do sierpnia 1941 r. gen. Z. Bohusz-Szyszko był komendantem Centralnego Obozu Wyszkolenia 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w Crawford. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski, stanął w sierpniu 1941 r. na czele Polskiej Misji Wojskowej w ZSRR, którą Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wysłał do Moskwy dla przeprowadzenia wstępnych uzgodnień. Z powierzonego zadania gen. Z. Bohusz-Szyszko wywiązał się znakomicie i już 8 sierpnia podpisane zostały niezbędne protokoły. W grudniu 1941 r., stosownie do otrzymanego od gen. Władysława Andersa polecenia, przystąpił do formowania 7 Dywizji Piechoty. Od marca do października 1942 r. był szefem sztabu Armii Polskiej w ZSRR.

Po ewakuacji wojsk polskich z ZSRR na Bliski Wschód, został dowódcą 5 Kresowej Dywizji Piechoty, następnie od 16 czerwca 1943 r. został mianowany zastępcą dowódcy II Korpusu Polskiego gen. W. Andersa. Z II Korpusem przebył cały szlak bojowy w kampanii włoskiej 1944-1945. W marcu 1945 r., pełniąc obowiązki dowódcy II Korpusu, stoczył zwycięską, ostatnią bitwę pod Ankoną. Funkcję tę sprawował do kwietnia 1947 r.

[edytuj] Na emigracji

Początkowo gen. Z. Bohusz-Szyszko krótko służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji w 1947 r., osiedlił się w Londynie, gdzie brał czynny udział w polskim życiu emigracyjnym. Poświęcił się pracy publicystycznej i pisarstwu historycznemu, publikując wiele artykułów prasowych i prac, a zarazem brał czynny udział w działalności kombatanckiej, starając się służyć pomocą weteranom wojny. Zmarł 20 czerwca 1982 r. w Londynie. Zgodnie ze swoją ostatnią wolą został pochowany na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach w Warszawie.

W 1942 r. wydał wspomnienia z kampanii wrześniowej 1939 r. pt. Wrześniowym szlakiem.