August Emil Fieldorf
Z Wikipedii
| August Emil Fieldorf | |
|---|---|
| Nil | |
 |
|
| Życie |  generał brygady |
| Data urodzenia | 20 marca 1895 Kraków |
| Data śmierci | 24 lutego 1953 Warszawa |
| Kariera | |
| W służbie od | 1914 |
| Pełniona funkcja | dowódca Kedywu Armii Krajowej, zastępca Komendanta Głównego AK, dowódca organizacji NIE |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, wojna obronna Rzeczypospolitej |
| Odznaczenia | |
      |
|
August Emil Fieldorf ps. "Nil" (ur. 20 marca 1895 w Krakowie, stracony 24 lutego 1953 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, bojownik o niepodległość Polski, dowódca Kedywu Armii Krajowej, zastępca Komendanta Głównego AK, dowódca organizacji NIE.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
[edytuj] Młodość
Generał urodził się 20 marca 1895 w Krakowie. Tamże ukończył szkołę męską im. św. Mikołaja, a następnie I Męskie Seminarium. W 1910 wstąpił do Strzelca, którego pełnoprawnym członkiem został w 1912. Ukończył w nim szkołę podoficerską.
[edytuj] I wojna światowa
6 sierpnia 1914 zgłosił się na ochotnika do formowanej I Brygady Legionów. Wraz z nimi wyruszył na front rosyjski, gdzie służył w randze zastępcy dowódcy plutonu piechoty. W 1916 został awansowany do stopnia sierżanta, a w 1917 skierowany do szkoły oficerskiej.
Po kryzysie przysięgowym wcielony do armii austriackiej i przeniesiony na front włoski. Zdezerterował i w sierpniu 1918 zgłosił się do Polskiej Organizacji Wojskowej w rodzinnym Krakowie.
[edytuj] Okres formowania się państwa polskiego
Od listopada 1918 w szeregach Wojska Polskiego, początkowo jako dowódca plutonu, a od marca 1919 dowódca kompanii CKM. W latach 1919-1920 uczestniczył w kampanii wileńskiej. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej w randze dowódcy kompanii brał udział m.in. w wyzwalaniu Dyneburga, Żytomierza i w wyprawie kijowskiej.
Od 1919 był żonaty z Janiną Kobylińską, z którą miał dwie córki: Krystynę i Marię.
[edytuj] Lata międzywojenne
Po wojnie pozostał w służbie czynnej. W 1928 został awansowany na majora i przeniesiony do służby w 1 Pułku Piechoty Legionów na stanowisku dowódcy batalionu. W 1935 został przeniesiony na stanowisko dowódcy samodzielnego batalionu granicznego "Troki" w pułku KOP "Wilno". W rok później został awansowany do stopnia podpułkownika.
Niedługo przed wybuchem II wojny światowej mianowany dowódcą 51 Pułku Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego - w Brzeżanach, w ramach 12 Dywizji Piechoty (tarnopolskiej) (dowodził nim w czasie kampanii wrześniowej 1939).
[edytuj] II wojna światowa
W wojnie obronnej przeszedł cały szlak bojowy 12 Dywizji Piechoty jako dowódca 51. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego. Po jej rozbiciu w nocy z 8 na 9 września w bitwie pod Iłżą, przebił się w cywilnym ubraniu do rodzinnego Krakowa. Stamtąd spróbował przedostać się do Francji, jednak został zatrzymany na granicy słowackiej i internowany w październiku 1939. W kilka tygodni później zbiegł z obozu internowania i przez Węgry przedostał się na zachód, gdzie zgłosił się do tworzącej się polskiej armii.
We Francji ukończył kursy sztabowe i został awansowany na pułkownika w maju 1940 roku. We wrześniu tego roku jako pierwszy emisariusz został przerzucony do kraju.
Początkowo działał w warszawskim Związku Walki Zbrojnej, a od 1941 w Wilnie i Białymstoku. W sierpniu 1942 został mianowany dowódcą Kedywu KG AK. Służbę na tym stanowisku pełnił do lipca 1944, gdy został mianowany zastępcą dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego.
Na krótko przed upadkiem powstania warszawskiego, rozkazem Naczelnego Wodza Kazimierza Sosnkowskiego z 28 września 1944 awansowany na stopień generała brygady i mianowany na stanowisko Naczelnego Komendanta organizacji NIE, kadrowego odłamu Armii Krajowej przygotowanego do działań w warunkach sowieckiej okupacji.
Wydał rozkaz likwidacji generała SS w Warszawie Franza Kutschery.
[edytuj] Lata powojenne
7 marca 1945 został aresztowany przez NKWD w Milanówku pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki i nierozpoznany został zesłany do obozu pracy na Uralu. Po odbyciu kary, w październiku 1947 powrócił do Polski i osiedlił się pod fałszywym nazwiskiem w Białej Podlaskiej. Nie powrócił już do pracy konspiracyjnej. Przebywał następnie w Warszawie i Krakowie, a w końcu osiadł w Łodzi, przy dzisiejszej ulicy Próchnika (tablica pamiątkowa).
W odpowiedzi na obietnicę amnestii w lutym 1948 zgłosił się do Rejonowej Komendy Uzupełnień w Łodzi i ujawnił podając prawdziwe imię i nazwisko oraz stopień generała brygady. Mimo tego na ewidencję RKU został wciągnięty jako Walenty Gdanicki. W czerwcu tego roku zwrócił się na piśmie do ministra obrony narodowej z prośbą o uregulowanie stosunku do służby wojskowej. Pismo podpisał własnym imieniem i nazwiskiem. W październiku 1950 spotkał się z gen. Gustawem Paszkiewiczem, wówczas dyrektorem Biura Wojskowego Ministerstwa Leśnictwa, a przed wojną i w czasie kampanii wrześniowej, dowódcą 12 DP. Od byłego przełożonego uzyskał pisemne potwierdzenie przebiegu służby wojskowej w czasie wojny. Z tym dokumentem 10 listopada 1950 stawił się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Łodzi. Po wyjściu z siedziby RKU został aresztowany przez funkcjonariuszy UB, przewieziony do Warszawy i osadzony w areszcie śledczym MBP na ul. Koszykowej. Później przewieziony do więzienia mokotowskiego przy ul. Rakowieckiej 37 i oskarżony o wydawanie rozkazów likwidowania przez AK partyzantów radzieckich. Pomimo tortur Fieldorf odmówił współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa.
Po sfingowanym procesie, w którym przedstawiono wymuszone w śledztwie przez UB zeznania podwładnych gen. Fieldorfa - mjr.Tadeusza Grzmielewskiego"Igora" i płk.Władysława Liniarskiego "Mścisława" którego torturowano, generał Fieldorf został 16 kwietnia 1952 skazany w Sądzie Wojewódzkim dla m.st. Warszawy przez sędzię Marię Gurowską na karę śmierci przez powieszenie. W wydaniu tego wyroku wzięli udział również ławnicy Michał Szymański i Bolesław Malinowski. 20 października 1952 Sąd Najwyższy na posiedzeniu odbywającym się w trybie tajnym, pod nieobecność oskarżonego i jedynie na podstawie nadesłanych dokumentów, w składzie sędziowskim: Emil Merz, Gustaw Auscaler i Igor Andrejew, zatwierdził wyrok.[1][2]. Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski.
Alicja Graff, wicedyrektor Departamentu III Generalnej Prokuratury zwróciła się do naczelnika więzienia o "wydanie niezbędnych zarządzeń do wykonania egzekucji". Wyrok przez powieszenie wykonano 24 lutego 1953 o godz. 15:00 w więzieniu Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej. Ciało Emila Fieldorfa potajemnie pochowano w nieznanym do dziś miejscu.
[edytuj] Dziwna opieszałość w ściganiu zbrodniarzy
Śledztwo w sprawie mordu sądowego na gen. Fieldorfie zostało wszczęte w 1992 r. przez poprzednika IPN - Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Objęło ono wszystkie osoby, które w latach 1950-1952 zaangażowane były w sprawę gen. "Nila". Byli to przede wszystkim prokuratorzy: Naczelnej Prokuratury Wojskowej - Helena Wolińska, Prokuratury Generalnej - Benjamin Wajsblech i Paulina Kern, sędzia Sądu Wojewódzkiego Maria Górowska i dwóch ławników - Bronisław Malinowski i Mieczysław Szymański, oraz sędziowie orzekający w Sądzie Najwyższym - Emil Merz, Gustaw Auscaler i Igor Andrejew. W trakcie śledztwa okazało się, że podejrzani albo już nie żyją, albo zmarli w trakcie postępowania. Akt oskarżenia udało się sformułować jedynie wobec Wolińskiej i Górowskiej.
W lipcu 1958 roku Generalna Prokuratura postanowiła umorzyć śledztwo z powodu braku dowodów winy. W roku 1972 na symbolicznym grobie gen. Emila Fieldorfa postawiono pomnik. W 1989 roku został rehabilitowany, zmieniono postanowienie, "zarzucanej mu zbrodni nie popełnił".
30 lipca 2006 prezydent Polski Lech Kaczyński odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego.
[edytuj] Uchwała Sejmu
29 lutego 2008 r. Sejm 6 kadencji na swoim 9 posiedzeniu uczcił pamięć generała Augusta Emila Fieldorfa ˝Nila˝. Oto sejmowy zapis stenograficzny [3] tego fragmentu obrad:
"Marszałek: Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23. porządku dziennego: Przedstawiony przez Prezydium Sejmu projekt uchwały w sprawie uczczenia 55. rocznicy śmierci generała Augusta Emila Fieldorfa ˝Nila˝ (druk nr 279).
Jeszcze raz proszę uprzejmie o powstanie. (Zebrani wstają)
˝Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie uczczenia 55. rocznicy śmierci generała Augusta Emila Fieldorfa 'Nila' 24 lutego 2008 roku minęła 55. rocznica śmierci Augusta Emila Fieldorfa, pseudonim 'Nil'. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje cześć temu wielkiemu obywatelowi, patriocie i żołnierzowi.
August Emil Fieldorf we wczesnej młodości brał udział w wojnie o odzyskanie niepodległości, a potem walczył w jej obronie. Był żołnierzem Pierwszej Brygady Legionów, uczestniczył w wojnie z Rosją Sowiecką w 1920 roku, bronił Polski we wrześniu 1939 roku, był żołnierzem Armii Krajowej, w której pełnił funkcję dowódcy Kedywu - Kierownictwa Dywersji. Po wojnie aresztowany przez NKWD, a potem przez UB, został przez krzywoprzysiężny sąd skazany na śmierć i zamordowany.
August Emil Fieldorf jest przykładem człowieka, który całe życie poświęcił walce o niepodległość i suwerenny byt Rzeczypospolitej Polskiej˝.
Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie uczczenia 55. rocznicy śmierci generała ˝Nila˝. Dziękuję bardzo. (Burzliwe oklaski)"
[edytuj] Ordery i odznaczenia:
- Order Orła Białego (2006)
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1923)
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości (1932)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1937)
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi (1929)
- Krzyż za Wilno
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Źródła:
- Stanisław Marat, Jacek Snopkiewicz, Zbrodnia. Sprawa generała Fieldorfa - Nila, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1989, ISBN 83-7001-308-2,
- Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 91,
- Janina Fieldorf "OPOWIEŚĆ O MOIM MĘŻU, EMILU FIELDORFIE"
- dokumenty procesowe zebrane przez IPN
- artykuł o procesie gen. "Nila"
- Artykuł o prawdziwych motywach zabójstwa "Nila"
