Górki Wielkie

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°47' N 18°51' E49.7833333 18.85 (Górki Wielkie)

Górki Wielkie
Herb Górek Wielkich
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Brenna
Położenie	49° 47'  N 18° 51'  E
Liczba mieszkańców  • liczba ludności	ok. 3500
Strefa numeracyjna (do 2005)	33
Kod pocztowy	43-436
Tablice rejestracyjne	SCI
Położenie na mapie Polski Górki Wielkie
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Górki Wielkie – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Brenna, położona u wylotu doliny Brennicy.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Górki zostały wymienione w spisie miejscowości Księstwa Cieszyńskiego już w 1305 r. Od 1417 r. władał nią szlachecki ród Pięćlatów. Podział na Górki Wielkie i Małe datuje się od XVI wieku. W roku 1521 wymienia się szlacheckie Górki Wielkie. Wieś od wieków była własnością kolejnych rodzin szlacheckich: Góreckich (1521-1697), Marklowskich (1734-1802), książąt cieszyńskich.

W 1931 na wzgórzu Bucze powstała Stanica ZHP, a następnie Centralna Szkoła Instruktorek ZHP. W samej wsi, niespełna 2 km dalej (Górki Sojka) działała Szkoła Pracy Społecznej ZHP. Do 1939 r. kierował nią twórca polskiego ruchu zuchowego, późniejszy żołnierz AK i wybitny pedagog Aleksander Kamiński (tablica pamiątkowa na budynku). W tym samym czasie organizował tu swoje młodzieżowe Uniwersytety Ludowe Józef Kret. W 1937 r., również na Buczu, rozpoczęła działalność druga w powiecie cieszyńskim Szkoła Gospodyń Wiejskich. Po II wojnie światowej oba obiekty harcerskie zajęto na cele lecznicze. Umieszczono w nich dziecięce sanatoria leczące choroby płuc i gruźlicę, które weszły później w skład Beskidzkiego Zespołu Leczniczo-Rehabilitacyjnego z siedzibą w Jaworzu. Sanatorium w Sojce zlikwidowano w 1999 r., natomiast Bucze od 2000 r. funkcjonuje jako samodzielny Dziecięcy Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny.

W 1922 dawny dwór Marklowskich zakupił i zamieszkał w nim wraz z rodziną Tadeusz Kossak ze słynnej rodziny artystów-malarzy. W dworze tym mieszkała i tworzyła jego córka, pisarka Zofia Kossak-Szczucka, 2. voto Szatkowska. Ostatnie mieszkanie pisarki w domku ogrodnika (od 1957 r.) zamieniono na poświęcone jej muzeum biograficzne, będące oddziałem Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie. Grób pisarki znajduje się na miejscowym cmentarzu, a na kościele i domu katechetycznym umieszczono pamiątkowe tablice.

W Górkach Wielkich urodzili się Walenty Krząszcz (1886-1959) – nauczyciel wiejskich szkół, jeden z czołowych przedstawicieli cieszyńskiego pisarstwa regionalnego, oraz Franciszek Żertka - gawędziarz i pamiętnikarz.

[edytuj] Zabytki

• Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych. Zbudowany został przez Góreckich mieszkańców zapewne w XVI w. Przebudowany w 1662 r. oraz kilkakrotnie odnawiany, zatracił większość cech gotyckich. Murowana, jednonawowa budowla, z silnie wydłużonym, półkoliście zamkniętym prezbiterium, posiada wystrój i wyposażenie barokowo-klasycystyczne. W murowanej bramce ogrodzenia płyta nagrobna Henryka Góreckiego herbu Kornicz, zmarłego w 1682 r. Obok kościoła cmentarz, na którym m.in. groby Zofii Kossak i jej męża Zygmunta Szatkowskiego (zm. 1976), a także Walentego Krząszcza.

• Dwór, zbudowany w 1781 r. staraniem Heleny Maksymiliany Marklowskiej, zakupiony po I wojnie światowej przez Tadeusza Kossaka, spłonął w czasie II wojny światowej (w 1945 r.). Z założenia dworskiego ocalał tzw. domek ogrodnika (obecnie Muzeum Z. Kossak), nieliczne zabudowania gospodarcze (dziś bardzo zniszczone) oraz wiodąca do nich aleja 200-letnich lip i dębów.

• Rondo

[edytuj] Galeria

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Parafia Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich