Słonim

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°05' N 25°19' E53.0833333 25.3166667 (Słonim)

Słonim
Herb Słonimia
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Położenie	53° 05' N 25° 19' E
Wysokość	156 m n.p.m.
Ludność (2005) • liczba ludności	51 435
Nr kierunkowy	+375 1562
Kod pocztowy	231 800
Położenie na mapie kraju Słonim
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Słonim, białor. Сло́нім, Słonim ros. Сло́ним – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, przy ujściu Issy do Szczary (dopływ Niemna). Około 53,1 tys. mieszkańców; przemysł lekki, papierniczy, meblarski, spożywczy, elektromaszynowy, chemiczny; muzeum.

Od 1507 był stolicą powiatu województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1569 I Rzeczypospolitej.

Spis treści 1 Historia miasta 1.1 Miasto do XVIII w. 1.2 Miasto sejmików 1.3 Miasto w XIX w. 1.4 W II Rzeczypospolitej 2 Demografia 3 Zabytki 4 Bibliografia

[edytuj] Historia miasta

[edytuj] Miasto do XVIII w.

Pierwsze wzmianki o Słonimie pochodzą z XI w., kiedy to ok. 1040 wielki książę Rusi Kijowskiej Jarosław pokonał Litwinów na polach słonimskich.

W 1241 gród Słonim zrównany został z ziemią przez wojska Batu-chana. Gród odbudowany został w czasie panowania Mendoga. Słonim w 1252 zajęty został przez Lwa Daniłowicza, a w 1276 przypadł Litwie.

Ok. 1340 Monwid najstarszy syn Gedymina książę kiernowski i słonimski w Słonimiu założył stolicę swojego księstwa.

W 1532 Zygmunt I nadał miastu prawo magdeburskie. Zygmunt August w przywileju wydanym w Wilnie dnia 13 maja ustanowił dwa jarmarki dwutygodniowe.

Dnia 4 stycznia 1591 Zygmunt III odnowił prawa magdeburskie Słonimia. Miasto otrzymało herb lwa złotego z krzyżem podwójnym (herb Lis na niebieskim polu. W tym czasie starostą słonimskim był kanclerz wielki litewski Lew Sapieha.

W 1641 Władysław IV nadał przywilej na wybudowanie ulic i rynku, na utrzymanie których ustanowił opłatę targową.

Miasto uległo zniszczeniu w czasie wojen w okresie panowania Jana Kazimierza. Miasto miało odnowione wszystkie przywileje w 1669 przez króla Michała.

Miasto rozkwitło gdy hetman wielki litewski Michał Ogiński został starostą słonimskim i osiadł w mieście ze swoim dworem. W centrum miasta wybudowany był obszerny pałac, teatr, ujeżdżalnia i inne. Ok. 1777 w Słonimiu uruchomiona została drukarnia. Ogiński własnym kosztem połączył kanałem spławnym dorzecze Dniepru i Niemna.

Po III rozbiorze Polski ukazem Katarzyny II z 14 grudnia 1795 Słonim został stolicą guberni słonimskiej. W skład tej guberni wchodziły powiaty: słonimski, nowgródzki, lidzki, grodzieński, wołkowyski, prużański i brzeski.

[edytuj] Miasto sejmików

Słonim z konkurował z Wołkowyskiem o miejsce sejmików generalnych. Miejsce zjazdów głównych pierwotnie ustalone było w Wołkowysku przez Stefana Batorego w 1576, kiedy to sejm nadał mu tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego. Staraniem Lwa Sapiehy za zgodą Zygmunta III w roku 1631 sejm ustalił jako miejsce obrad sejmiku litewskiego Słonim. Wpłynęło to w sposób znaczący na rozwój miasta. W monografii "Życie Lwa Sapiehy" z 1805, w rozdziale XXIV pt. Chwalebne utrzymywanie ziazdu Słonimskiego zapisano to w sposób następujący: Stany Rzeczyposplitey na Seym zgomadzone za przyłożeniem się Lwa Sapiehy....tak w konstytucyi napisali. ,,Przychylaiąc się do dawnych praw i zwyczaiów postanawiamy, aby na ziazd Słonimski, który Seym uprzedzać zwykł, wszyscy tak PP. Senatorowie, iako i Posłowie W.X.Lit:nie omieszkiwali,, Konstytucye Seymu Warszawskiego za Zymunta III. roku 1631. Tom III fol: 703.

Sejmiki w Słonimu odbywały się do 1685. Miasto było też miejscem sejmików powiatowych, gdzie wybierano posłów na sejm oraz deputatów do Trybunału. W Słonimiu raz w roku odbywał się też popis rycerstwa z terenu powiatu.

[edytuj] Miasto w XIX w.

W XIX w. miasto powiatowe w guberni grodzieńskiej.

Wygląd miasta pod koniec XIX w. (za Słown. geogr.) " Największy plac w środku miasta zajmuje bazar, rudera brudna i odrapana z podsieniami, z dachem dachówką krytym, trzy razy od samego budynku wyższym. Bazar ten mieszczący 150 sklepików wznosi się na miejscu wspaniałej niegdyś rezydencji Michała Ogińskiego.... o dawnej świetności jedynie świadczą olbrzymie fundamenta i kilkupętrowe w głąb pieczary. Z ruin, w jednym końcu miasta sterczy szkielet kościoła poklasztornego, z całą kolumnadą frontową, a wewnątrz ze śladami ołtarzów, chórów i malowideł ściennych...."

W 1881 miasto uległo pożarowi – spłonęło 900 domów. Po pożarze pozostało 7 synagog (3 murowane, z których najokazalsza z 1642), 14 żydowskich domów modlitwy i kilkadziesiąt chederów. W mieście była też cerkiew soborowa pw. Przemienienia Pańskiego i cerkiew parafialna pw. św. Trójcy. Z katolickich obiektów sakralnych w mieście pozostały kościół parafialny na przedmieściu i filialny przy klasztorze bernardynek. W klasztorze tym gromadzone były na dożywocie zakonnice ze skasowanych innych klasztorów. W mieście zachował się też drewniany meczet z którego korzystali miejscowi Tatarzy.

[edytuj] W II Rzeczypospolitej

Przed 1939 miasto powiatowe w województwie nowogródzkim.

Siedziba powiatu – starosta Stanisław Henszel. Burmistrz – Wł. Plebański, z-ca burmistrza Mojżesz Zabłocki.

Szpital powiatowy, dyrektor dr. Mowsza Epsztajn.

Kościoły: katolicki 1, grekokatolicki cerkiew 1, cerkiew 1, meczet 1, synagogi 2.

Szkoły: gimnazjum państwowe, gimnazjum prywatne, 2 seminaria nauczycielskie.

Słonim był garnizonem 79 Pułku Strzelców Słonimskich im. Lwa Sapiehy wchodzącym w skład 20 Dywizji Piechoty. Pułkiem dowodził między innymi Marian Turkowski.

DANE ROZBIEŻNE:

Burmistrz: inż. Henryk Bieńkiewicz, wice-burmistrz Borys Piasecki.

Kościoły rzymsko-katolickie - 4

"Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1939" Warszawa Polska Agencja Telegraficzna

[edytuj] Demografia

• Liczba mieszkańców 1817 – 2408 osób, w tym 1340 wyznawców judaizmu.
• Liczba mieszkańców 1860 – 8203 osób.
• Liczba mieszkańców 1867 – 10 166 osób, w tym: 6801 wyznawców judaizmu, 1704 katolików, 1284 prawosławnych, 362 mahometan, 15 ewangelików.
• Liczba mieszkańców 1878 – 15 351 osób, w tym: 10 212 wyznawców judaizmu, 3058 prawosławnych, 1532 katolików, 492 mahometan, 2 ewangelików.
• Liczba mieszkańców 1887 – 22 350 osób, w tym: 18 381 wyznawców judaizmu, 2060 prawosławnych, 1484 katolików, 520 mahometan.
• Liczba mieszkańców ok. 1929 – 29 643 osób.
• Liczba mieszkańców 1975 – 34 000 osób.
• Liczba mieszkańców 1995 – 53 100 osób.

[edytuj] Zabytki

• Kościół katolicki, późnobarokowy z 1775 r. Zniszczony w czasie I wojny światowej, po II wojnie zamknięty i zdewastowany, oddany wiernym w 1991 r. Rokokowy stiukowy wystrój ołtarza głównego.
• Kościół i klasztor bernardynek ufundowany w 1645 r. przez Judyckich, początkowo drewniany. Barokowy kościół murowany z 1664 r. w miejsce drewnianego, nieprzerwanie czynny. Rokokowe wyposażenie z 1760 r. Korpus klasztorny wymurowany w 1764 r. w miejsce drewnianego. W okresie międzywojennym był w nim klasztor niepokalanek i gimnazjum żeńskie. Po II wojnie światowej był w nim szpital, teraz ponownie w części zabudowań są niepokalanki.
• Kościół i klasztor bernardynów, fundacji Andrzeja Radwana, sekretarza królewskiego z 1630 r., początkowo drewniane. Kościół murowany z 1645 r, wczesnobarokowy, należący do systemu miejskich umocnień obronnych. W 1864 r. zamieniony na cerkiew, w okresie międzywojennym ponownie kościół, po II wojnie światowej cerkiew prawosławna, nieprzerwanie czynna. Wystrój rokokowy. Budynki klasztorne po kasacie zakonu zamienione w 1864 r. na magazyny. W okresie międzywojennym siedziba starostwa, obecnie internat szkolny.
• Synagoga , barokowa z 1642 r. wykorzystywana obecnie jako magazyn
• Majątek Albertyn (obecnie w granicach miasta), pierwotnie pod nazwą Szydłowice - należały do Sapiehów, Brzostowskich a od 1809 do 1939 r. w rękach Pusłowskich, którzy w swym majątku zakładali zakłady przemysłowe. Teren dawnej rezydencji należy do fabryki kartonu i papieru.
  • Pałac poźnoklasycystyczny z I poł. XIX w. nad brzegiem rzeki Issy, wybudowany przez Władysława Pusłowskiego. Zachowała się oficyna i budynek stajni.
  • Park o pow. 5 ha otaczający pałac z domkiem stróża.

Słonim jest znany w Izraelu z dynastii rabinów chasydzkich.

Miejscowości na terenie powiatu przed 1939: Dziewiątkowicze, Dziewiątkowicze Nowe, Dziewiątkowicze Stare, Trybuszki

[edytuj] Bibliografia

• "ŻYCIE LWA SAPIECHY KANCLERZA WIELKIGO POTYM WOJEWODY Y HETMANA BUŁAWY W.W.X.L. Słońimskiego, Markowskiego, Miadziolskiego, Brzeskiego, Mohilowskiego, Jaswońskiego, Szereszowskiego, Retowskiego, Parnawskiego, Meyszagolskiego, etc. Starosty.", w Drukarni Nre 646. przy Nowolipiu., Warszawa, 1805.
• "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Tom X, (str. 823 do str. 827), Warszawa, 1889.
• "Księga Adresowa Polski", (str. 1047), 1929.