Stanisław Lityński

Z Wikipedii

Stanisław Michał Lityński ( ur. 28 września 1895^[1] w Stanisławowie, zm. 18 kwietnia 1958 w Londynie ) - generał brygady Wojska Polskiego.

Po ukończeniu gimnazjum w Stanisławowie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie. Od 1912 był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich - podoficerem w 24 Polskiej Drużynie Strzeleckiej w Stanisławowie dowodzonej przez podchorążego Stanisława Sosabowskiego. Równocześnie dowodził jedną z trzech stanisławowskich drużyn skautowych tworzących hufiec pod komendą Stanisława Sosabowskiego.

W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich, lecz będąc oficerem rezerwy został zmobilizowany do c.k. armii. W okresie od kwietnia do listopada 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej we Lwowie i Stanisławowie. W listopadzie tego roku był aresztowany przez Ukraińców. Od stycznia do kwietnia 1919 dowodził kompanią powiatową w Limanowej. Do czerwca 1921 dowodził kompanią i batalionem w 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Urlopowany z wojska dla ukończenia studiów. Powrócił w lutym 1923 i przez 9 kolejnych miesięcy pełnił służbę w Oddziale I Sztabu Generalnego WP. Po pomyślnym złożeniu egzaminów, z dniem 1 listopada 1924 przydzielony został do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza kursu normalnego 1924-1926.^[2] Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i ponowny przydział do SG WP. Do listopada 1927 był kierownikiem referatu, a następnie wykładowcą taktyki ogólnej w WSWoj. Z dniem 20 listopada 1932 przeniesiony do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie na stanowisko zastępcy dowódcy. ^[3] W październiku 1934 powierzono mu dowództwo 85 Pułku Strzelców Wileńskich w Nowej Wilejce. W październiku 1937 powrócił do WSWoj. na stanowisko wykładowcy taktyki ogólnej. W szkole wykładał do sierpnia 1939. Równocześnie od 23 marca 1939 pełnił funkcję szefa sztabu Armii „Poznań”. Na tym stanowisku odbył kampanię wrześniową i uczestniczył w bitwie nad Bzurą. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej, w oflagu VII A w Murnau, gdzie prowadził wykłady z taktyki. Po zakończeniu II wojny światowej w Europie skierowany do II Korpusu Polskiego we Włoszech. Do listopada 1945 odbył praktykę na stanowisku II zastępcy dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Przeniesiony do Londynu objął przewodnictwo Podkomisji Historycznej Armii Krajowej. Od 10 grudnia 1946 pełnił służbę w Samodzielnej Sekcji Badań Wojskowo-Historycznych, przemianowanej później na Komisję Historyczną byłego Sztabu Głównego WP. Zmarł 18 kwietnia 1958 w Londynie. Pochowany na cmentarzu North Sheen. Pośmiertnie awansowany na generał brygady ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1964.

Opinie:

• Franciszek Skibiński, słuchacz XIV promocji WSWoj. 1933-1935 - „(...) od razu zyskał zarówno nasze uznanie , jak i sympatię. Był równie doświadczony, wykształcony i uzdolniony, jak Jaklicz, natomiast o wiele mniej grandilokwentny, a za to prostszy i bardziej przystępny. Doprowadził naszą promocję do zwycięskiego zakończenia i wspominamy go jak najlepiej. (...)”
• Opinia sporządzona przez Juliusza Rómmla prawdopodobnie w marcu lub kwietniu 1945 w oflagu VII A Murnau - „Nadaje się do pracy w sztabach oraz na stanowisko dowódcze, do dowódcy dywizji włącznie”.

Awanse:

• kapitan - zweryfikowany ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919
• major - 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dnia 15 sierpnia 1924 i lokatą 58 w korpusie oficerów piechoty^[4]
• podpułkownik - 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1930 i lokatą 23^[5]
• pułkownik - 19 marca 1937
• generał brygady - 1 stycznia 1964

Ordery i odznaczenia:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi

Źródła:

• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 122,
• Piotr Bauer, Bogusław Polak, Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983, ISBN 83-210-0385-0, 75-76,
• Marian Porwit, Spojrzenia poprzez moje życie, wyd. I, Warszawa 1986, ISBN 83-07-01535-9, s. 418,
• Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego WP
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 r.), Sztab Główny WP, Warszawa 1931, s. 7,
• Rocznik oficerski 1932, s. 23, 798,
• Rocznik oficerski 1928, s. 122, 174,
• Rocznik oficerski 1924, s. 232, 350, 1364,
• Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo MON, wyd. V, Warszawa 1985, ISBN 83-11-07109-8, s. 344,
• Franciszek Skibiński, Ułańska młodość 1917-1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07705-3, s. 237,
• Juliusz Rómmel, Generała Juliusza Rómmla opinie o wyższych oficerach WP. Wstęp i oprac. Zbigniew Czerwiński, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (143), Warszawa 1993, s. 236,

Przypisy