Marian Porwit

Z Wikipedii

Marian Paweł Porwit (ur. 25 września 1895 w Gorlicach, zm. 26 kwietnia 1988 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany piechoty, uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej, wojnie polsko-bolszewickiej i II wojnie światowej, pisarz i historyk wojskowy.

Marian Porwit urodził się i wychował w Gorlicach. Po zdaniu matury w tamtejszym gimnazjum wstąpił do Sokolej Drużyny Polowej. Za zgodą inż. Władysława Szczurkiewicza, przewodniczącego Koła Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Pilźnie k. Dębicy przeniósł się do tamtejszej drużyny sokolej dowodzonej przez Aleksandra Radoniewicza. W tej samej drużynie służbę ochotniczą pełnili Jan i Tadeusz (profesor socjologii) Szczurkiewiczowie, koledzy gimnazjalni i synowie inż. Szczurkiewicza oraz Stefan Biestek (we wrzesniu 1939 r. pułkownik WP, dowódca Piechoty Dywizyjnej 33 DP) i Antoni Kassian (we wrześniu 1939 r. dowódca II batalionu 40 Pułku Piechoty, na którego czele uczestniczył w obronie Warszawy).

W sierpniu 1914 z całą drużyną wstąpił do Legionów Polskich. Został legionistą 14 kompanii 2 Pułku Piechoty. Pełnił służbę w plutonie Jana Hyca (we wrześniu 1939 r. pułkownik dyplomowany WP, kwatermistrz DOK Nr I i uczestnik obrony Warszawy).

We wrześniu 1914 został skierowany do Szkoły Podchorążych Legionów w Krakowie. Po niespełna miesięcznym okresie szkolenia odwołany i przydzielony do 11 kompanii 3 Pułku Piechoty dowodzonej przez Karola Udałowskiego, późniejszego podpułkownika WP i dowódcę 2 Pułku Piechoty Legionów. Pomimo posiadanego stopnia legionisty z racji uczestnictwa w szkoleniu podchorążych traktowany był, jak podoficer. Już 23 października 1914 powierzono mu samodzielne zadanie polegające na dowodzeniu półplutonem ochraniającym linię telefoniczną na „Drodze Legionów” w paśmie Gorganów. Wspomnianą misję pełnił do 18 listopada 1914. Powyższa sytuacja trwała do marca 1915, kiedy to Józef Zając (wówczas dowódca batalionu, a we wrześniu 1939 naczelny dowódca lotnictwa i OPL) mianował legionistę do stopnia sierżanta. W „Spojrzeniach poprzez moje życie” sam autor nie jest pewny, czy był obiektem żartów, czy też został awansowany z zachowaniem wszelkich formalności: w poniedziałek – starszym legionistą, we wtorek – kapralem, w środę – plutonowym i w czwartek – sierżantem.

W czerwcu 1915 został dowódcą plutonu w 8 kompanii macierzystego pułku. Uczestniczył we wszystkich kampaniach II Brygady Legionów, w Karpatach, Bukowinie, Besarabii i Wołyniu. W okresie od 1 marca do 1 maja 1916, jako aspirant oficerski był słuchaczem Szkoły Chorążych LP.

W lipcu 1917, w czasie kryzysu przysięgowego podjął decyzję o kontynuowaniu służby w Polskiej Sile Zbrojnej. Został adiutantem Mariana Kukiela, komendanta Szkoły Podchorążych PSZ. Równocześnie pełnił obowiązki dowódcy plutonu w klasie „A”. W okresie od 10 lutego do 9 listopada 1918 był dowódcą klasy „D”. W szkole poznał Stefana Roweckiego, który od sierpnia 1918 dowodził klasą „F”.

W drugiej dekadzie listopada 1918 został przydzielony do Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a konkretnie do Oddziału VII Naukowego, którym kierował Stanisław Kwaśniewski. W sztabie nawiązuje znajomość z prof. Tokarzem. W ramach reorganizacji naczelnych władz wojskowych komórka naukowa zostaje przeniesiona ze Sztabu Generalnego WP do Ministerstwa Spraw Wojskowych, jako Sekcja 4 Historyczno-Naukowa Departamentu V Naukowo-Szkolnego, kierowanego przez gen. Jacynę. W sierpniu 1919 został przeniesiony do nowo powstałego Generalnego Inspektoratu Piechoty. W inspektoracie kierowanym przez gen. Osińskiego współpracował z Michałem Tokarzewskim i Kazimierzem Fabrycym. 2 stycznia 1920 rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego.

W połowie kwietnia 1920 wszyscy słuchacze zostali skierowani do na front celem odbycia praktyk sztabowych. Marian Porwit przydzielony został do 4 DP i wyznaczony na stanowisko adiutanta sztabowego VII Brygady Piechoty. Dowódcą VII BP był płk Adolf Jastrzębski, a po nim płk Leon Silicki. W skład brygady wchodziły dwa pułki piechoty – 10 i 14. W toku działań wojennych zawiązał przyjaźń z oficerami 14 Pułku Piechoty, Ignacym Misiągiem (we wrześniu 1939 dowódca Piechoty Dywizyjnej 6 DP), Zygmuntem Fila (poległ 26 września 1939 jako dowódca 114 Pułku Piechoty (rezerwowego) 41 DP) i Michałem Drzewińskim (we wrześniu 1939 szef sztabu 5 DP i Odcinka Warszawa-Wschód w Obronie Warszawy). W pułku tym poznał także Stanisława Dąbka i Antoniego Chruściela. Działalność Mariana Porwita została wysoko oceniona przez gen. Leonarda Skierskiego, który wnioskował o przyznanie mu Krzyża VM kl. IV. Ponieważ Józef Piłsudski nie rozpatrywał wniosków tej klasy, krzyż nie został mu przyznany.

W październiku 1920 powrócił do Sztabu Generalnego WP, gdzie redagował musztrę piechoty. W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w WSWoj.. Uczelnię ukończył z 15 lokatą. W trakcie nauki, 18 czerwca zawarł związek małżeński. W tym samym roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem 1 czerwca 1919. W okresie od września 1921 do października 1923 ponownie w SG WP na stanowiskach referenta i szefa Wydziału Regulaminów i Wyszkolenia.

W październiku 1923 objął powierzone mu stanowisko dyrektora nauk Szkoły Podchorążych, a po roku Oficerskiej Szkoły Piechoty. 28 września 1925 Prezydent RP zezwolił mu na przyjęcie i noszenie Krzyża Kawalerskiego Orderu "Legii Honorowej".

Na stanowisku dyrektora nauk OSP zmuszony był okolicznościami do podjęcia najtrudniejszej decyzji w swojej dotychczasowej służbie wojskowej. 12 maja 1926 w środę po południu, pod nieobecność komendanta obu szkół, płk Gustawa Paszkiewicza (powracającego z Rembertowa z obozu letniego Szkoły Podchorążych do Warszawy) otrzymał z Komendy Miasta polecenie >>zamknąć most Poniatowskiego i „nikogo” z Pragi do miasta nie wpuszczać<<. Otrzymane polecenie wykonał stając na czele podchorążych batalionu szkolnego Oficerskiej Szkoły Piechoty dowodzonego przez kpt. Jana Rzepeckiego. Wiadukt był już obsadzony przez II dywizjon 1 Pułku Szwoleżerów pod dowództwem mjr Leona Strzeleckiego. Po przybyciu na wiadukcie mostu złożył meldunek Stanisławowi Wojciechowskiem, a następnie zameldował się Józefowi Piłsudskiemu. Był świadkiem rozmowy obu dygnitarzy, a po jej zakończeniu i odjeździe prezydenta odmówił marszałkowi Piłsudskiemu przepuszczenia go przez most. Szczegółów swojej rozmowy z marszałkiem, a w szczególności wysuniętych przez Piłsudskiego argumentów Marian Porwit nie ujawnił nawet w swych wspomnieniach opublikowanych 60 lat później. Po odjeździe marszałka przystąpił do zajęcia wiaduktu mostu obsadzonego przez szwoleżerów. Ponieważ gen. Stefan Suszyński, komendant miasta stołecznego uchylił się od wydania Marianowi Porwitowi jednoznacznego rozkazu użycia broni palnej postanowił on zająć wiadukt poprzez nawiązanie pertraktacji z oficerem dowodzącym kawalerią. Pertraktacje powierzył kpt. Rzepeckiemu. Szwoleżerowie wycofali się z wiaduktu. Wieczorem obie szkoły pod dowództwem płk Paszkiewicza powróciły do koszar. W dniach 13 – 15 maja uczestniczył w walkach prowadzonych przez obie szkoły z wojskami Piłsudskiego w charakterze zastępcy płk Paszkiewicza.

We wrześniu 1926 przeniesiony został do Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, na tzw. „boczny tor”. Stanowisko szefa Wydziału I Naukowego w tym instytucie objął dzięki „dyskretnej interwencji” poprzednika i kolegi, Stefana Roweckiego. W lutym następnego roku po odejściu z instytutu prof. Tokarza powierzono mu „pełnienie obowiązków w zastępstwie szefa”. Równolegle pełnił obowiązki redaktora miesięcznika „Bellona”. W Komitecie Redakcyjnym „Bellony” współpracował z gen. Tadeuszem Kutrzebą i gen. Julianem Stachiewiczem. W tym samym czasie zainicjował nadawanie audycji wojskowych w Polskim Radio oraz wydawanie „Przeglądu Piechoty”. Pierwszą audycję wojskową w PR wygłosił Kazimierz Fabrycy.

W październiku 1928 został mianowany dowódcą Batalionu Szkolnego KOP w Osowcu. Obowiązki objął w grudniu tego roku. Przeniesienie na prowincję nastąpiło z inicjatywy mjr. SG Artura Maruszewskiego, kolegi z WSWoj., wówczas szefa Sztabu KOP i aprobatą dowódcy korpusu, gen. Henryka Minkiewicza. Proces szkolenia podoficerów KOP zapoczątkowany przez mjr. Porwita spotkał się z uznaniem kolejnego dowódcy korpusu, gen. Stanisława Tessaro, który czynił starania o pozostawienie go na dotychczasowym stanowisku.

W lutym 1930 obowiązki dowódcy batalionu przekazał mjr. Bronisławowi Laliczyńskiemu i objął stanowisko dyrektora nauk Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Pomimo, że nie był członkiem Związku Legionistów na jego karierze poza walorami osobistymi i postawą w maju 1926 w znacznej mierze warzyły więzy koleżeństwa łączące byłych żołnierzy 3 Pułku Legionów. Tak też było w przypadku ostatniej nominacji. Propozycję objęcia stanowiska dyrektora nauk CWP złożył mu ówczesny szef Departamentu Piechoty MSWojsk., płk dypl. Stefan Ćwiertniak, a komendantem nowo powstałego centrum szkolenia został płk Brunon Olbrycht. Obaj oficerowie byli żołnierzami 3 Pułku Legionów. W 1931 odbył staż we francuskim odpowiedniku CWPiech. mieszczącym się w Wersalu. Jesienią tego roku uległ poważnemu wypadkowi komunikacyjnemu. Do pracy w centrum powrócił w styczniu 1932. Latem tego roku swoje obowiązki służbowe przekazał ppłk dypl. Kazimierzowi Burczakowi i przeniósł się do Nowego Sącza gdzie objął stanowisko zastępcy dowódcy 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. W nowej jednostce dowodzonej przez ppłk. Zygmunta Krudowskiego, a od 1934 przez ppłk dypl. Kazimierza Aleksandrowicza zajmował się szkoleniem kadry oficerskiej i pododdziałów. W 1933 w czasie pobytu ppłk Krudowskiego na kursie kwalifikacyjnym dowódców pułków w CWPiech. w Rembertowie pełnił jego obowiązki. W tym samym roku, w mieszkaniu pp. Krudowskich spotkał się z Gustawem Orlicz-Dreszerem. W czasie tego spotkania generał w obecności między innymi ówczesnego wojewody lwowskiego, Władysława Beliny-Prażmowskiego, wyraził uznanie dla jego postawy w obronie Prezydenta RP. W lipcu następnego roku pod nieobecność dowódcy pułku i starosty nowosądeckiego kierował akcją przeciwpowodziową w powiecie. Za zasługi w akcji przeciwpowodziowej otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.^[1] W ostatniej dekadzie grudnia 1934 przejął od płk. Józef Werobeja dowództwo 44 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych (pułk stacjonował w garnizonie Równe i wchodził w skład 13 Kresowej Dywizji Piechoty, którą dowodził gen. Edmund Knoll-Kownacki). W Równem nawiązał przyjaźń z dowódcą sąsiedniego, 45 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych, płk dypl. Bronisławem Prugarem-Ketlingiem oraz pozostawał na stopie koleżeńskiej z nowym (od 28 lutego 1935) dowódcą dywizji, płk dypl. Aleksandrem Myszkowskim. Obydwaj oficerowie byli słuchaczami II kursu Wojennej Szkoły SG. W 1935 uczestniczył w ćwiczeniu taktycznym prowadzonym przez płk. Myszkowskiego, które kontrolował inspektor armii, Edward Rydz-Śmigły. W maju tego roku, wraz z pocztem sztandarowym pułku, brał udział w uroczystościach pogrzebowych marszałka Piłsudskiego. Jesienią 1936 w rejonie Lwowa dowodził pułkiem na manewrach kierowanych przez inspektora armii, Kazimierza Fabrycego. Po powrocie z manewrów został wezwany do Krzemieńca, gdzie gen. Kazimierz Sosnkowski w obecności gen. Tadeusza Kutrzeby poinformował go o wyznaczeniu na stanowisko kierownika I rocznika Wyższej Szkoły Wojennej. W trakcie tej rozmowy gen. Sosnkowski miał aprobować przedstawione przez płk. Porwita projekty zmian w organizacji szkoły i programie studiów taktycznych. Obowiązki służbowe objął w październiku 1936 i pełnił je do wiosny 1939. W tym czasie szkołę ukończyli absolwenci XVII, XVIII i XIX promocji. Z jego inicjatywy między innymi utworzono katedrę taktyki broni pancernych i wprowadzono zasadę, że marsze nocne są regułą, a dzienne wyjątkiem. Obowiązki kierownika I rocznika łączył z obowiązkami redaktora „Przeglądu Piechoty”. Od czerwca do sierpnia 1939 kierował ekipą projektującą fortyfikacje stałe na odcinku od Turbacza na wschód. Jako jedyny oficer z WSWoj. nie otrzymał przydziału mobilizacyjnego.

1 września 1939 zgłosił się do Sztabu Naczelnego Wodza lecz przydziału nie otrzymał. W nocy z 2 na 3 września został oficerem do zleceń Naczelnego Wodza. 4 września po południu otrzymał zadanie zawiezienia rozkazów dla Armii „Modlin” i informację, że pozostanie do dyspozycji jej dowódcy, jeżeli uzna on to za potrzebne. Z relacji ppłk. dypl. Ignacego Wądołkowskiego wynika, że miał objąć stanowisko szefa sztabu armii. Po przybyciu do KG Armii w twierdzy modlińskiej i przekazaniu rozkazów NW gen. bryg. Krukowiczowi-Przedrzymirskiemu otrzymał polecenie skontrolowania przygotowań obronnych przedmościa Modlin. Wobec przeniesienia KG Armii do Jabłonny pozostał w twierdzy i pomagał płk. Wacławowi Młodzianowskiemu w organizowaniu obrony przedmościa. Wieczorem 6 września wyjechał do Jabłonny. Ponieważ w dowództwie armii nie otrzymał nowych zadań wrócił do Warszawy. Rano 7 września w KG NW spotkał się z płk. Tadeuszem Tomaszewskim, szefem sztabu Dowództwa Obrony Warszawy. Przy jego pomocy wyjednał u gen. bryg. Wacława Stachiewicza zgodę na oddelegowanie do sztabu gen. bryg. Waleriana Czumy. W dniach 7-8 września był oficerem dyspozycyjnym gen. Czumy, a 9 września został mianowany dowódca Odcinka Zachodniego Obrony Warszawy. Na tym stanowisku pozostawał do 27 września. Obsadę odcinka 22 września stanowiło 604 oficerów i 18.089 podoficerów i szeregowców. Po uwzględnieniu będących w odwodzie dowódcy Armii „Warszawa” dwóch dywizji piechoty (15 i 25), Zbiorczej Brygady Kawalerii płk. dypl. Leona Strzeleckiego oraz oddziałów saperskich liczebność załogi przedmościa podporządkowana płk Porwitowi wynosiła około 800 oficerów i około 30.000 żołnierzy.

W dniach 27.IX-3.X stojąc na czele Sektora „Warszawa-Północ” kierował ewakuacją wojska ze stolicy. Po zakończeniu ewakuacji skierowany do obozu przejściowego w m. Osterode am Harz. W niewoli pozostawał do 1 kwietnia 1945. Przebywał w Oflagach: IV „B” w m. Königstein (XI.1939-V.1940), VII „A” w m. Murnau, X „C” w m. Lubeka i VI „B” w m. Dössel k. m. Warburg w Westfalii. W maju 1945 ewakuowany z grupą generałów i 12 pułkowników do Anglii. Tam mianowany zastępcą gen. bryg. Tadeusza Malinowskiego, szefa Służby Opieki nad Żołnierzem PSZ na Zachodzie. Po przybyciu do Anglii generała Kutrzeby został członkiem Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej i Polskich Sił Zbrojnych walczących na obczyźnie. Badał dokumenty operacyjne Sztabu NW sporządzone we wrześniu 1939.

Po złożeniu deklaracji powrotu do kraju skierowany do obozu przejściowego, z którego w listopadzie 1946 r., drogą morską, na pokładzie statku „Marine-Raven” przybył do Gdańska. Po powrocie do kraju przeniesiony do rezerwy. Podjął pracę zarobkową w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” (1947 – 1950) i Państwowym Wydawnictwie Technicznym (1950 – 1967). Po przejściu na emeryturę rozpoczął pracę nad „dziełem życia” – „Komentarzami (...)”.

Spis treści 1 Młodość: 2 Przebieg służby w WP: 3 Opinie: 4 Awanse: 5 Ordery i odznaczenia: 6 Rodzina: 7 Bibliografia wybranych prac: 8 Linki zewnętrzne 9 Źródła: 10 Przypisy

[edytuj] Młodość:

uczeń I klasy Szkoły Ludowej w Gorlicach 1901 - 1902

uczeń II klasy Szkoły Ludowej w Krakowie u zbiegu ulic Dietlowskiej (dziś Żeromskiego) i Zielonej 1902 – 1903

uczeń III - IV klasy Szkoły Ludowej w Krakowie przy ulicy Rajskiej, naprzeciw bramy wjazdowej do ówczesnych koszar Franciszka Józefa 1903 - 1905

uczeń Szkoły Wydziałowej w Gorlicach 1905 - 1906

uczeń Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Gorlicach 1906 – 1914 (obecnie I Liceum Ogólnokształcące imienia Marcina Kromera)

członek Sokolej Drużyny Polowej przy Kole Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gorlicach, a następnie Pilźnie k. Dębicy, z którą wstąpił do Legionów Polskich 1914

[edytuj] Przebieg służby w WP:

legionista 14 kompanii IV batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich IX.1914

elew Szkoły Podchorążych Legionów w Krakowie i m. Huszt na terytorium ówczesnych Węgier IX – X.1914

legionista „podchorąży” 11 kompanii III batalionu 3 Pułku Piechoty X.1914 – III.1915

podoficer 5 kompanii II batalionu 3 Pułku Piechoty II Brygady od IV.1915

dowódca plutonu w 8 kompanii II batalionu 3 Pułku Piechoty II Brygady od VI.1915

aspirant oficerski Szkoły Chorążych Legionów Polskich w Legionowie na Wołyniu 1.III – 1.V.1916

Po kryzysie przysiegowym wstępuje do Polskiej Siły Zbrojnej i pełni funkcje:

adiutant komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty PSZ (Offizieren Aspiranten Schule) w Komorowie i równocześnie dowódca plutonu w klasie „A”

dowódca klasy „D” w Szkole Podchorążych Piechoty PSZ 10.II – 9.XI.1918

referent Oddziału VII Naukowego Sztabu Generalnego WP XI.1918 – III.1919

referent Sekcji 4 Historyczno-Naukowej Departamentu V Naukowo-Szkolnego Ministerstwa Spraw Wojskowych III – IX.1919

starszy referent Generalnego Inspektoratu Piechoty i zastępca przewodniczącego Komisji Regulaminów IX – XII.1919

słuchacz II kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego 2.I – 15.IV.1920 i 2.I – 6.IX.1921

adiutant sztabowy VII Brygady Piechoty 4 Dywizji Piechoty IV – IX.1920

redaktor Regulaminu i Musztry Piechoty w Oddziale III SG WP X – XII.1920

kierownik Referatu Wyszkolenia Wydziału I Regulaminów i Wyszkolenia Oddziału III SG WP IX.1921 – X.1922

szef Wydziału I Regulaminów i Wyszkolenia Oddziału III SG WP X.1922 – X.1923

dyrektor nauk Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie z dniem 15.X.1923 – 1924 (Dz. Pers. MSWojsk. Nr 63 z dnia 27.IX.1923)

dyrektor nauk Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie 1924 - 1926

szef Wydziału I Wydawniczego Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego X.1926

pełniący obowiązki w zastępstwie szefa Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego w Warszawie (etat generała brygady) i redaktor ”Bellony”

dowódca Batalionu Szkolnego KOP w Osowcu X.1928 – II.1930

dyrektor nauk Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie II.1930 – 1932

zastępca dowódcy 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu 1932 – XII.1934

dowódca 44 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych 13 DP w Równem XII.1934 – X.1936

kierownik I rocznika słuchaczy Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie X.1936 – IX.1939

kierownik ekipy projektującej fortyfikacje stałe na odcinku od Turbacza na wschód VI – VIII.1939

oficer do zleceń w Sztabie Naczelnego Wodza 3 – 6.IX.1939

oficer do zleceń gen. Czumy 7 – 8.IX.1939

dowódca Odcinka Warszawa – Zachód w Obronie Warszawy 9 – 27.IX.1939

dowódca Sektora „Warszawa – Północ” powołanego do ewakuacji wojska z Warszawy 27.IX – 3.X.1939

jeniec Oflagu w m. Osterode am Harz X.1939

jeniec Oflagu IV „B” w m. Königstein XI.1939 – V.1940

jeniec Oflagu VII „A” w m. Murnau

jeniec Oflagu X „C” w m. Lubeka

jeniec Oflagu VI „B” w m. Dössel

zastępca szefa Służby Opieki nad Żołnierzem PSZ na Zachodzie

członek Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej i Polskich Sił Zbrojnych walczących na obczyźnie.

[edytuj] Opinie:

• Aleksander Pragłowski – „(..) był legionistą i kolegą z mojej promocji 1921 r. W roku 1926 spełnił on na moście Poniatowskiego rozkaz prezydenta Wojciechowskiego zatrzymania pochodu grupy rewolucyjnej z marszałkiem Piłsudskim na czele. Nie pomogło mu to w dalszej karierze. Polska oficjalna była na niego tak obrażona, że na wojnie nie dała mu przydziału. On, Tomaszewski i zapewne jeszcze kilku innych starszych oficerów, zostali po prostu zapomniani, a właśnie oni okażą się w 1939 roku dobrymi żołnierzami (...)”
• Marian Romeyko – „(...) Najtragiczniejsza bodajże rola przypadła 12 maja skromnemu wyglądem, lecz silnemu duchem majorowi Marianowi Porwitowi, wychowawcy przyszłych oficerów zawodowych. W dniu tym Porwit, stojąc na czele oddziału, złożonego ze swych wychowanków – podchorążych, na moście Poniatowskiego, otrzymał rozkaz od najwyższego zwierzchnika sił zbrojnych, prezydenta Rzeczypospolitej, nieprzepuszczenia przez most marszałka Piłsudskiego i jego wojsk. Zaiste, historia nie zna wielu podobnie tragicznych przykładów, gdy żołnierz postawiony jest w tak ciężkiej sytuacji, w jakiej znalazł się Porwit (...) 12 maja 1926 roku skromny polski major stanął przed podobnym dylematem: czy zatrzymać marszałka Polski, swego byłego naczelnego wodza. Wydaje się, że każde inne wyjście byłoby dla Porwita łatwiejsze, każde – łącznie ze śmiercią. Porwit wybrał drogę prostą – chociaż najtrudniejszą, lecz i najchwalebniejszą: wykonał rozkaz. Po maju major Porwit posuwał się w hierarchii służbowej powoli, bardzo powoli i do września kariery w wojsku nie zrobił. W czasach późniejszych przyjaźniłem się z nim podczas kilkuletniego jego pobytu jako wykładowcy w WSWoj. Obserwując tego skromnego oficera o wyglądzie nieco chorowitym, lecz promieniującego taktem i wiedzą, niejednokrotnie zadawałem sobie pytanie, skąd tak cichy, zdawałoby się, i skromny człowiek mógł zdobyć się na tak heroiczną postawę, na tak integralne zrozumienie obowiązku żołnierskiego (...)”.
• Synteza opinii służbowych – „Wybitny oficer, bardzo pracowity i sumienny. Powolny, flegmatyczny o wielkiej ambicji pracy. Wielkie zdolności intelektualne, umysł głęboki, jasny i krytyczny. Bardzo zdolny taktyk, wojskowo wykształcony. Wybitne zdolności organizacyjne i kierownicze, jak również zdolności pisarskie”.

[edytuj] Awanse:

• sierżant III.1915
• chorąży piechoty 1.V.1916
• podporucznik – 1.VII.1916 (143 lokata na liście starszeństwa oficerów Legionów Polskich z dnia 12.IV.1917)
• porucznik piechoty – XI.1918
• kapitan piechoty - VII.1919
• major piechoty – IV.1920 (po weryfikacji starszeństwo z 1.VI.1919)
• podpułkownik dyplomowany - 1.I.1929 (lokata 6)
• pułkownik dyplomowany – 19.III.1937

[edytuj] Ordery i odznaczenia:

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Walecznych - czterokrotnie
• Krzyż Kawalerski Legii Honorowej ^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi
• austriacki Brązowy Medal za Waleczność
• austriacki Mały Srebrny Medal za Waleczność
• austriacki Wielki Srebrny Medal za Waleczność - dwukrotnie

[edytuj] Rodzina:

• ojciec, Marcin Porwit, urzędnik Magistratu w Gorlicach, zm. 1910
• matka, Paulina z Kamińskich zm. 1942
• brat Wilhelm zm. 1936
• brat Jan zm. 1911
• brat Edmund, lekarz, zm. 1967
• siostra Jadwiga zm. 1972
• brat Władysław, podoficer I Brygady Legionów Polskich, podpułkownik intendentury, we IX.1939 r. w Sztabie Orlik-Rückemanna, zm. 1967
• brat Klemens, podporucznik WP, zm. 1927
• żona Zofia, córka Hugona Fried i Władysławy z Niesiołowskich, zm. 11.XI.1985 (związek małżeński zawarli 18.VI.1921)
• syn Krzysztof, ur. 9.VII.1922, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, prof. dr hab. nauk ekonomicznych

[edytuj] Bibliografia wybranych prac:

• Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 r. Część 1: Plany i ich załamanie się, "Czytelnik", Warszawa 1969,
• Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 r. Część 2: Odwrót i kontrofensywa, "Czytelnik", Warszawa 1973,
• Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 r. Część 3: Bitwy przebojowe i obrona bastionów, "Czytelnik", Warszawa 1978,
• Obrona Warszawy wrzesień 1939 r. Wspomnienia i fakty, "Czytelnik", Warszawa 1959,
• Nauka o powinnościach żołnierza, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1924,
• Tajemnica musztry, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1925,
• Duch żołnierski (organizacja wychowania żołnierza), Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1935

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Spis abiturientów I Liceum Ogólnokształcącego im. Marcina Kromera w Gorlicach

[edytuj] Źródła:

• Porwit Marian, Spojrzenia poprzez moje życie, wyd. I, Warszawa 1986, ISBN 83-07-01535-9,
• Pragłowski Aleksander, Od Wiednia do Londynu. Wspomnienia, Londyn 1968, fragmenty wspomnień w: Obrona Warszawy 1939 we wspomnieniach, Wydawnictwo MON, Warszawa 1984, wyd. I, ss. 277-295, ISBN 83-11-07128-4,
• Olech Urszula i Rzepniewski Andrzej, Płk dypl. Marian Porwit 1895-1988. Z żałobnej karty, "Wojskowy Przegląd Historyczny" nr 2 (124) z 1988 r., ss. 292-295,
• Marian Romeyko, Przed i po maju, Wydawnictwo MON, Warszawa 1983, wyd. III, ISBN 83-11-06884-4, s. 307,
• Tadeusz Jurga, Władysław Karbowski, Armia „Modlin” 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1987, wyd. I, ISBN 83-11-07274-4, s. 140

Przypisy