Władysław Bończa-Uzdowski

Z Wikipedii

Władysław Bończa-Uzdowski ( ur. 23 sierpnia 1887 w Podborczach, w pow. chełmskim, zm. 21 marca^[1] 1957 w Warszawie ) – generał brygady Wojska Polskiego.

W latach 1910-1914 członek Organizacji Bojowej PPS, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego.

W latach 1914-1917 w Legionach Polskich, po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, dowódca 8 Pułku Piechoty Legionów. Od 1926 dowódca piechoty dywizyjnej 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu. 17 marca 1927 mianowany został dowódcą 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. Na tym stanowisku pozostawał do 1939. W okresie od 15 stycznia 1928 do 20 lutego 1937 obowiązki dowódcy dywizji łączył z funkcją prezesa Polskiego Związku Piłki Nożnej.

1 stycznia 1928 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1928 i lokatą 7. ^[2]

W wojnie obronnej 1939 dowodzona przez niego dywizja weszła w skład Armii "Łódź". 7 września otrzymał od gen. bryg. Wiktora Thommée polecenie objęcia dowództwa również nad 2 Dywizją Piechoty Legionów. 8 września około godz. 17.00 przekazał dowodzenie swemu zastępcy, płk dypl. Stefanowi Broniowskiemu, a sam wraz z szefem sztabu, ppłk dypl. Albinem Habina i oficerem operacyjnym, kpt. dypl. Janem Rześniowieckim wyjechał z miejsca postoju w poszukiwaniu gen. Juliusza Rómmla. Tym samym wyłamał się spod zwierzchności gen. Thommée, który z własnej inicjatywy przejął dowodzenie armią. Autor monografii Grupy Operacyjnej „Piotrków” stwierdza jednoznacznie, że „odjazd gen. Bończy-Uzdowskiego należy zakwalifikować jako ucieczkę z pola walki.” Generał poruszając się w kierunku Góry Kalwarii, w nocy z 8 na 9 września, w rejonie Mszczonowa wjechał na teren zajęty przez Wehrmacht. Po dwóch dniach marszu przeprawił się łódką przez Wisłę, a następnie zameldował się w Warszawie u gen. Rómmla. Z rozkazu dowódcy armii 13 września ponownie objął dowództwo 28 DP i wziął udział w obronie Modlina na odcinku „Pomiechówek”. Mieczysław Bielski podaje, że w Modlinie, gen. Thommée starał się odsunąć generała od dowodzenia dywizją. Mimo tego, w swoim rozkazie pożegnalnym do załogi Twierdzy Modlin złożył podziękowanie dowódcy 28 DP. Od 29 września w niewoli niemieckiej. Cały okres II wojny światowej spędził w Oflagu VIIA Murnau.

Po powrocie do kraju w 1946 ponownie został prezesem PZPN. W 1949 przeszedł na emeryturę. Zmarł w Warszawie 21 marca 1957r.

Opinie:

• Subiektywna opinia sporządzona przez Juliusza Rómmla prawdopodobnie w marcu lub kwietniu 1945 w oflagu VII A Murnau - „Jednostka bez wartości. Nie posiada żadnych zalet dowódczych. W roku 1939 „odłączył się” od swojej 28 dywizji i znalazł się w Warszawie, skąd potem był przeze mnie odesłany do Modlina - gdzie jednak niczym nie dowodził. Do wojska nie nadaje się. Nie nadaje się.”
• Kolejna opinia sporządzona 22 maja 1939 przez Stefana Roweckiego - „(...) dowodzi ponad 10 lat dywizją, z czego już pięć lat niczym się już nie zajmuje poza polowaniem, piciem i grą w karty. Podobno kiedyś był niezłym dowódcą liniowo-bojowym. Obecnie nerwus, przykry dla otoczenia, widać, że czas mu na emeryturę. Szkoda, żeby jakie miejsce w wojsku zabierał.”

Ordery i odznaczenia:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi

Zobacz:

• Generałowie polscy
• Generałowie II Rzeczypospolitej Polskiej
• Generałowie polscy w niewoli
• Generałowie w ujęciu historycznym - statystyka

Źródła:

• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 77,
• Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, s. 344,
• Waldemar Strzałkowski, Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r., Bończa-Uzdowski Władysław (1887-1957) w: Jurga Tadeusz, Obrona Polski 1939, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990, wyd. I, ISBN 83-211-1096-7, s. 752,
• Juliusz Rómmel, Generała Juliusza Rómmla opinie o wyższych oficerach WP. Wstęp i oprac. Zbigniew Czerwiński, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (143), Warszawa 1993, ss. 228-240,
• Stefan Rowecki, Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906-1939). Wybór tekstów Andrzej Krzysztof Kunert, Józef Szyrmer, Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa 1988, ISBN 83-07-01547-2, s. 102-103,
• Marian Porwit, Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, tom II Odwrót i kontrofensywa, Warszawa 1983, wyd. II, ISBN 83-07-00645-7, s. 288, 290-292, 310, 312, 313,
• Jan Wróblewski, Armia „Łódź” 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1975,
• Mieczysław Bielski, Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1991, wyd. I, ISBN 83-11-07836-X, s. 193-195, 341,
• Juliusz Rómmel, Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1958,

Przypisy